Ο Παράδεισος δεν είναι έξω

Διαβάζοντας για ένα ταξίδι στις εξωτικές Μαλδίβες, στο παραδείσιο νησί της Χίμαιρας, πόσο βάθος μπορείς να περιμένεις από την ιστορία, πόσα δεύτερα και τρίτα επίπεδα σηκώνει η ατμόσφαιρα; Κι όμως μέσα σ’ αυτό το κλίμα της καλοκαιρινής ραστώνης και της ανέμελης αναψυχής, η Ιωάννα Ντούμπρου στο πρώτο της βιβλίο θέτει το τοπίο αντιστικτικά με την εγρήγορη ψυχή της πρωταγωνίστριάς της, της Γεωργίας.

Η πρώτη εμφάνιση της Ιωάννας Ντούμπρου χαρακτηρίζεται από καθαρές γραμμές στην αφήγηση αλλά και την ψυχολογική εμβάθυνση που χρειάζεται ένα μυθιστόρημα για να μην είναι ρηχό.

Η Γεωργία, που αφηγείται την ιστορία –άρα τα εξωτερικά γεγονότα συμπλέκονται, φιλτράρονται και σχολιάζονται από το εγώ της–, περνάει εφτά συν άλλες τόσες μέρες σε ένα πολυτελές ξενοδοχείο μαζί με τον σύντροφό της Γιώργο. Η ίδια είναι ευχαριστημένη με τη σχέση τους και θέλει, μολονότι δύο χρόνια τώρα δεν έχουν γνωρίσει βαθιά ο ένας τον άλλο, να παντρευτούν (ή όχι;) αλλά τουλάχιστον να προχωρήσουν σε ένα παιδί. Κι αυτό το πιεστικό ζητούμενο, πιεστικό, επειδή η ηλικία της φτάνει στα όρια της δυνατότητας για τεκνοποιία, την ωθεί αφενός να μην απολαμβάνει πλήρως τις διακοπές τους κι αφετέρου να μιλήσει στον Γιώργο για την προοπτική του δεσμού τους.

Δημιουργείται, λοιπόν, σχεδόν εξ αρχής, μια αντιθετική διαλεκτική μεταξύ του έξω και του μέσα, του ειδυλλιακού μαλδιβικού τοπίου και της ανήσυχης ψυχής της ηρωίδας, των ανέμελων στιγμών του παρόντος και της αβέβαιης περιόδου του μέλλοντος, της φωτεινής ξενοδοχειακής καμπάνας και του σκοτεινού εαυτού. Κι ακόμα περισσότερο, αυτές οι αντιθέσεις τροφοδοτούν και τροφοδοτούνται από την ανασφάλεια της Γεωργίας για το αν ο σύντροφός της την αγαπά πραγματικά, ή αν τη βαρέθηκε, ή αν δεν θέλει περαιτέρω δεσμεύσεις… 

Η πρώτη εμφάνιση της Ιωάννας Ντούμπρου στην πεζογραφία έγινε δέκα χρόνια πριν από την κυκλοφορία του πρώτου της μυθιστορήματος Βορινή παραλία, με ένα διήγημα στον τόμο  Ζωολογία του πάνω και του κάτω κόσμου, σε  επιμέλεια του Μισέλ Φάις.

Τι εντέλει συμβολίζει ο μικρόκοσμος της Χίμαιρας; Τυπικά είναι ένα κλασικό εξωτικό νησί, που προσφέρει ανεμελιά, θάλασσα, έρωτα, ανέσεις, ασφάλεια από εξωτερικούς εχθρούς, ποτά, ραστώνη, ηρεμία, μια τέλεια παρένθεση στη μουντή βοερή πραγματικότητα. Όλες οι παραλίες του, ψιλή άμμος κι ακύμαντες θάλασσες, καθαριότητα, παραδείσια ατμόσφαιρα, εδεμική ευδαιμονία… Εκτός από τη βορινή παραλία, κρυμμένη γενικά στους ενοίκους της ατόλης αλλά σκόπιμα αποκαλυμμένη στη Γεωργία, παραλία η οποία έρχεται σαν χαραμάδα προς τον βρομερό έξω κόσμο να θυμίζει ότι η τελειότητα είναι μια πλαστή κατάσταση.

Το νησί των Μαλδίβων είναι τελικά ένα υβρίδιο. Μισό πραγματικό και μισό φανταστικό, το βρίσκεις και δεν το βρίσκεις στον χάρτη, φτιαγμένο από υλικά της γεωγραφίας και της ουτοπίας. Είναι γέννημα της φυγής και της ανάγκης, παιδί του ρεαλισμού και της χίμαιρας, μισό συνειδητό και μισό υποσυνείδητο, μια βδομάδα υπαρκτό και μια βδομάδα όνειρο. Το ζήτημα δεν είναι οντολογικό, είναι μάλλον υπαρξιακά ωφελιμιστικό. Πόσο μέσω της νήσου Chimera μπορούμε να γνωρίσουμε τα πραγματικά θέλω μας, να δοκιμάσουμε τους ανθρώπους γύρω μας και εν κατακλείδι να ξαναζήσουμε με τον εαυτό μας και τους άλλους;

Η πρώτη εμφάνιση της Ιωάννας Ντούμπρου χαρακτηρίζεται από καθαρές γραμμές στην αφήγηση αλλά και την ψυχολογική εμβάθυνση που χρειάζεται ένα μυθιστόρημα για να μην είναι ρηχό. Η πραγματικότητα διυλίζεται μέσα από το όνειρο και την αλληγορία, ώστε να οδηγήσει τον έρωτα και την απώλεια, τον δεσμό και την ταυτότητα, την αναζήτηση και το συναίσθημα σε μια ουσιαστική αυτογνωσία που θα δώσει μια κλωτσιά σε όλα όσα ισορροπούσαν προηγουμένως στην ανασφάλεια.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου. 
Τελευταίο του βιβλίο, η μελέτη «Βιβλιογραφία για τον Νίκο Καζαντζάκη» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).

Βορινή παραλία
Ιωάννα Ντούμπρου
Πατάκης 2019
Σελ. 232, τιμή εκδότη €10,50