alt

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Λαμπράκου «Αίμα μηχανή» (εκδ. Γαβριηλίδης).

Του Διονύση Μαρίνου

Για χρόνια τοποθετημένη στο στενεμένο περιθώριο της υποκουλτούρας, με ακραιφνείς οπαδούς, αλλά κι άλλους που έστεκαν μπροστά της με αμηχανία (στην καλύτερη των περιπτώσεων) ή με την μπλαζέ συστολή αυτού που δεν δέχεται να «μολυνθεί» από παράπλευρα λογοτεχνικά κατασκευάσματα (στη χειρότερη), η επιστημονική φαντασία αποτέλεσε κλασικό πεδίο αντιπαράθεσης.

Έχουμε αυτούς που μας έμαθαν πως η ειδολογική διαφοροποίηση εντός του ενιαίου corpus της λογοτεχνίας δεν αποκλείει την ομορφιά, την αισθητική και τη δυναμική του ξεχωριστού. Πολλές φορές, δε, της προσδίδει ένα ιδιαίτερο χρώμα ολότελα αποδεκτό.

Δεν χρειάζεται να ανακυκλώσουμε ζητήματα που έχουν λυθεί έπειτα από χρόνια εντατικής και δίχως παρωπίδες ανάγνωση. Έχουμε τον Ασίμωφ, τον Κλαρκ, τον Γκίμπσον, τον Μπράντμπερι, τον Ντικ, τον Μπάλαρντ ακόμη και τους Όργουελ και Μπάροουζ σε μια διαφορετική εκδοχή του φανταστικού (περισσότερο πολιτικός ο πρώτος, αβάντ γκαρντ ο δεύτερος). Έχουμε αυτούς που μας έμαθαν πως η ειδολογική διαφοροποίηση εντός του ενιαίου corpus της λογοτεχνίας δεν αποκλείει την ομορφιά, την αισθητική και τη δυναμική του ξεχωριστού. Πολλές φορές, δε, της προσδίδει ένα ιδιαίτερο χρώμα ολότελα αποδεκτό.

Στη χώρα μας το είδος δεν βρήκε γόνιμο έδαφος. Σε αντίθεση με την αστυνομική λογοτεχνία που για χρόνια εντάχθηκε –με τη σειρά της– στη χορεία της παραλογοτεχνίας, αλλά εσχάτως επανακάμπτει δυναμικά, η επιστημονική φαντασία ήταν το προσωπικό στοίχημα συγκεκριμένων συγγραφέων (βλ. Πανώριος, Μπαλάνος, Βλαντής κ.ά.) και έτερος ουδέν. Να φταίει ότι η Ελλάδα, ως περιφερειακή χώρα, με ελάχιστη δράση στην προωθητική τεχνολογία, αδυνατεί να σκεφτεί καν πώς θα μπορούσε να είναι ένας μελλοντικός κόσμος, τη στιγμή που δεν μπορεί να περπατήσει με επιτυχία στον τωρινό;

Το βέβαιο είναι ότι η απόφαση του Γιώργου Λαμπράκου να περπατήσει την άβυσσο του επινοημένου χρόνου και τόπου και να θέσει ως κεντρικό του λογοτεχνικό στρατήγημα έναν μελλοντικό κόσμο μηχανθρώπων είναι μια απόφαση πρωτότυπη και ενδιαφέρουσα. Γνωστός για την ποιητική του κατάθεση και τα μικρότερα πεζά, αλλά και δεινός μεταφραστής, ο Λαμπράκος δοκιμάζεται για πρώτη φορά στο μυθιστόρημα – και μάλιστα πολυσέλιδο. Είχε προηγηθεί η συλλογή διηγημάτων του Ψηφιακός νάρκισσος (εκδ. Γαβριηλίδης), όπου εκεί για πρώτη φορά μάς έδειξε πως σημαντικό μέρος της προβληματικής του είναι οι νέες τεχνολογίες, ο αόρατος κόσμος του Διαδικτύου, αλλά πάντα με μιαν ανθρωποκεντρική διάσταση στις ιστορίες του. Εν πολλοίς, και προφανώς και σε πολύ μεγαλύτερη έκταση, το ίδιο συμβαίνει και με το μυθιστόρημά του Αίμα μηχανή. Από τον τίτλο, άλλωστε, συμπεραίνει κανείς βάσιμα πως έχουμε να κάνουμε με μιαν αντίθεση που υπό συνθήκες μπορεί να συλλειτουργήσει. Τω όντι, το κάνει.

Κάτω από το έδαφος ζουν πλέον οι Μηχάνθρωποι. Αυτοί έχουν αναλάβει τώρα τα ηνία. Αυτοί κάνουν κουμάντο. Οι δύο κόσμοι ζουν παράλληλα και εχθρικά.

Προφανώς και έχουμε μεταφερθεί σε (πολύ) μέλλοντα χρόνο. Έχει τελειώσει και ο Τέταρτος Παγκόσμιος Πόλεμος επί της Γης. Το ανθρώπινο είδος έχει παραδώσει πνεύμα και σώμα. Όσοι έχουν απομείνει ζωντανοί ονομάζονται πλέον Αμήχανοι, ζουν στο «πάνω» μέρος του εδάφους (στην Αμηχανία) υπό συνθήκες αβίωτες. Η κολασμένη ζέστη, η ένδεια μέσων, πρώτων υλών και ελπίδας έχουν καταρρακώσει το ανθρώπινο είδος, που ουσιαστικά φυτοζωεί. Κάτω από το έδαφος ζουν πλέον οι Μηχάνθρωποι. Αυτοί έχουν αναλάβει τώρα τα ηνία. Αυτοί κάνουν κουμάντο. Οι δύο κόσμοι ζουν παράλληλα και εχθρικά. Ανάμεσά τους υπάρχουν τείχη, τα οποία ουδείς αποπειράται να διαβεί. Κι όποιος το κάνει αντιμετωπίζει τις συνέπειες. Σε αντίθεση με το ανθρώπινο είδος, που έβγαλε τα μάτια του μόνο του, οι Μηχάνθρωποι επιδιώκουν να ζήσουν μια ζωή πληρότητας και ευτυχίας. Τα πειράματα που γίνονται στο Ινστιτούτο Γενετικής έχουν ως στόχο να δημιουργήσουν έναν ακόμη πιο εξελιγμένο τύπο μηχανθρώπου, ώστε η διαιώνιση του είδους να χτιστεί, πλέον, σε στέρεες βάσεις.

Θα αναρωτηθεί κανείς: αφού όλα είναι τόσο τακτοποιημένα, ποιος ο λόγος του μύθου; Ευθεία απάντηση: τίποτα δεν είναι τόσο εύτακτα τοποθετημένο όπως φαίνεται. Ο Λαμπράκος ξεδιπλώνει μια σειρά από χαρακτήρες και πλοκές που αλλάζουν άρδην την αρχική μας εντύπωση. Εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με μιαν αναπόδραστη σύγκρουση ανάμεσα στον πάνω και τον κάτω κόσμο (ακούγεται πολύ χολιγουντιανό), αλλά για μια σύγκρουση εντός του οικογενειακού κύκλου. Που σημαίνει ότι σταδιακά από τη μεγάλη κλίμακα του νέου κόσμου οδεύουμε προς τη μικρή εικόνα μιας διαλυμένης οικογένειας. Κάτι που μας προσφέρει και το απαραίτητο δράμα που κινητοποιεί το μυθιστόρημα.

Κεντρικός ήρωας είναι ο Ρεστ (Ορέστης;), ένας παραιτημένος από τη ζωή Μηχάνθρωπος. Μονόχνοτος, με περιττά κιλά, απαισιόδοξος με άποψη, εργένης από ανάγκη, καθώς δεν μπορεί να σταυρώσει γυναίκα ούτε καν για μια αστραπιαία συνουσία. Ωστόσο, διατηρεί μια παθιασμένη σχέση με το έργο του Σάμουελ Μπάτλερ, το οποίο και επιθυμεί να ανασύρει από τη λήθη του παρελθόντος και να το κάνει γνωστό στους κατοίκους της Μηχανής.

alt
Ο Γιώργος Λαμπράκος έχει δημοσιεύσει βιβλία
ποίησης, πεζογραφίας. δοκιμίων. Μεταφράζει από
τα αγγλικά και τα γερμανικά και μέχρι σήμερα
έχει υπογράψει μεταφράσεις βιβλίων λογοτεχνίας,
θεωρίας λογοτεχνίας, ψυχανάλυσης, ιστορίας 
της τέχνης, φιλοσοφίας, πολιτικών επιστημών
και βιογραφιών.




 

Παρεμπιπτόντως: ο Βρετανός συγγραφέας Μπάτλερ είναι από τους πρώτους που στοχάστηκαν με έναν ιδιαίτερο τρόπο πάνω στην ανθρώπινη περίπτωση και αποφάνθηκε προφητικά πως θα έρθει η στιγμή που ο άνθρωπος θα είναι υποδεέστερος των μηχανών. Στο μυθιστόρημα του Λαμπράκου αυτό ακριβώς συμβαίνει. Όμως, και πάλι αυτή είναι η μεγάλη εικόνα. Διότι τα μυστικά της οικογένειας του Ρεστ δεν είναι λίγα. Οι γονείς ανήκουν στην ανώτερη βαθμίδα της κοινωνικής πυραμίδας και γνωρίζουν πολλά περισσότερα για το παρελθόν της οικογένειας από όσα μπορεί να φανταστεί ο Ρεστ.

Ένα απρόσμενο ηλεκτρονικό μήνυμα από τη μυστηριώδη Λ-60, που του ζητάει να τη σώσει γιατί κινδυνεύει άμεσα, πυροδοτεί όλη τη δράση. Φυλακισμένη ουσιαστικά στα άδυτα του Ινστιτούτου Γενετικής, η Λεκ (δηλαδή η Λ-60) ανήκει σε ένα ανώτερο είδος και είναι αποτέλεσμα εντατικών πειραμάτων που γίνονται από επιστήμονες και εξουσιαστικούς μηχανισμούς, με τον καθένα να έχει διαφορετικούς λόγους να προβαίνει σε πράξεις που αντίκεινται στη φύση των πραγμάτων. Δεν υπάρχει λόγος να κάνουμε απανωτά spoiler καθώς από τη στιγμή που ο Ρεστ θα καταφέρει να μπει στο Ινστιτούτο, με την πρόφαση ότι θέλει να γράψει ένα εκλαϊκευμένο άρθρο για το περιοδικό στο οποίο εργάζεται, τα πάντα ανατρέπονται. Η μια αποκάλυψη φέρνει την άλλη. Η σχέση που έχει με τη Λεκ είναι πολύ πιο στενή από όσο φαντάζεται. Οι γονείς του (ιδιαιτέρως η μητέρα του), ο καθηγητής Μέμορ που συναντάει στο Ινστιτούτο, αλλά και ο πανούργος Βιομήχανος Ιωσήφ έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο.

Ο πυρήνας του βιβλίου δεν είναι μόνο η εξωτερική θέαση ενός μέλλοντα κόσμου και ο θαυμασμός της επινοητικότητα του συγγραφέα, αλλά η οικογενειακή τραγωδία και το υπαρξιακό δράμα.

Όταν ο Ρεστ και η Λεκ θα γίνουν κοινωνοί όλων των μυστικών, θα ζητήσουν εκδίκηση. Κι εδώ είναι ένα από τα «παιχνίδια» που παίζει με την ιστορία και τους αναγνώστες ο Λαμπράκος, καθώς έχουμε να κάνουμε με μιαν μελλοντολογική μετεγγραφή της Ηλέκτρας του Σοφοκλή. Εκδίκηση ζητούν εκεί τα αδέλφια, το αυτό κάνουν κι εδώ. Άρα, ο πυρήνας του βιβλίου δεν είναι μόνο η εξωτερική θέαση ενός μέλλοντα κόσμου και ο θαυμασμός της επινοητικότητας του συγγραφέα, αλλά η οικογενειακή τραγωδία και το υπαρξιακό δράμα. Η μόνη διαφορά είναι ότι εδώ φορείς του δράματος δεν είναι άνθρωποι, αλλά Μηχάνθρωποι.

Μετέρχεται κι άλλα «κόλπα» ο Λαμπράκος. Οι παρεκβάσεις του είναι διαρκείς. Δεν διστάζει να δώσει τον λόγο και στον αναγνώστη, με διάφορες ερωτήσεις τις οποίες καλούμαστε να απαντήσουμε μέσω πολλαπλών επιλογών – έως και να γράψουμε τη δική μας εκδοχή εκδίκησης των δύο παιδιών (μα, κι ο ίδιος προσφέρει στην ιστορία πολλαπλές εκδοχές του τέλους). Ο Λαμπράκος, ως άλλος Περέκ, κάνει σλάλομ μέσα στο κείμενο και δεν γλιστράει! Ναι, το μυθιστόρημα είναι ένας φόρος τιμής του συγγραφέα στον Μπάτλερ (καίτοι μας πληροφορεί πως δεν γράφτηκε γι’ αυτόν), αλλά και μια συγγραφική πράξη αναγνώρισης του τραγικού που κυβερνά τους ανθρώπους και τους Μηχανθρώπους. Ουδείς μπορεί να ξεφύγει από την τραγικότητα του βίου. Για να το πούμε αλλιώς: είτε είσαι άνθρωπος είτε μηχανή, αν ζεις, αν αναπνέεις, αν ονειρεύεσαι, ερωτεύεσαι, προσδοκάς, παλεύεις, κουράζεσαι (κ.λπ.) είναι βέβαιο πως κάποια στιγμή θα βρεθείς αντιμέτωπος με την τραγική πλευρά της φύσης σου. Και τότε θα αναγκαστείς να δράσεις και να πάρεις αποφάσεις.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι τελευταίες λέξεις του μυθιστορήματος είναι αυτές: «Διάολε, κάθε απόφαση είναι μια τρέλα! Τι περιμένετε λοιπόν; Ανοίξτε!». Φράση που ανήκει στον φιλόσοφο Σέρεν Κίρκεγκορ. Ως υπαρξιστής, ο Δανός κάτι παραπάνω θα ήξερε.

* Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.
Τελευταίο βιβλίο του, η συλλογή διηγημάτων «Όπως και αν έρθει αυτό το βράδυ» (εκδ. Μελάνι).

 Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία © Tommy Ingberg.


altΑίμα μηχανή
Γιώργος Λαμπράκος
Γαβριηλίδης 2019
Σελ. 432, τιμή εκδότη €18,02

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΛΑΜΠΡΑΚΟΥ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η επίσκεψη» της Εύας Στάμου (κριτική) – Γυναίκες της διπλανής πόρτας

«Η επίσκεψη» της Εύας Στάμου (κριτική) – Γυναίκες της διπλανής πόρτας

Για τη συλλογή διηγημάτων της Εύας Στάμου «Η επίσκεψη» (εκδ. Αρμός). « Δεν μας είναι άγνωστες, δεν πρόκειται να μας διηγηθούν κάτι που ενδεχομένως δεν έχουμε φανταστεί ή δεν έχουμε ξανακούσει. Είναι αυτό που συνηθίζουμε να λέμε "γυναίκες της διπλανής πόρτας"». Στην κεντρική εικόνα, ο πίνακας του Edgar Degas «Γυναίκα...

«Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» της Αγλαΐας Μπλιούμη (κριτική) – Διαδρομές ανάμεσα σε δυο κόσμους

«Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» της Αγλαΐας Μπλιούμη (κριτική) – Διαδρομές ανάμεσα σε δυο κόσμους

Για το μυθιστόρημα της Αγλαΐας Μπλιούμη «Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» (εκδ. Κέδρος). Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία μεταναστών στο Μόναχο το 1960.

Γράφει ο Ανδρέας Καρακίτσιος

Πρόκειται για ένα λογοτ...

«Χρυσός κήπος, Άλτιν μπαχτσεσί» της Λίνας Φυτιλή (κριτική) – Μια μυθιστορηματική αφήγηση για τον πρώτο κτηνοτροφικό σύλλογο

«Χρυσός κήπος, Άλτιν μπαχτσεσί» της Λίνας Φυτιλή (κριτική) – Μια μυθιστορηματική αφήγηση για τον πρώτο κτηνοτροφικό σύλλογο

Για το μυθιστόρημα της Λίνας Φυτιλή «Χρυσός κήπος, Άλτσιν μπαχτσεσί» (εκδ. Εστία). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία ©  Κώστας Μπαλάφας / Αρχείο Κ. Μπουμπουρή. 

Γράφει ο Μάνος Κοντολέων

Η ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Η Ήλια Μπούρα μας συστήθηκε πρόσφατα με την ποιητική της συλλογή «Εύκρατη ζώνη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. «Ένας νέος ποιητής δεν φέρνει τίποτα καινούργιο εκτός από τη βιωματική χρήση των λέξεων που υπάρχουν στη γλώσσα μας τόσες χιλιάδες χρόνια», σημειώνει, μεταξύ άλλων.

...
«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

Η παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» παρουσιάζεται στο Σύγχρονο Θέατρο σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη. Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» που ανεβάζει στο Σύγχρονο Θέατ...

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Σύμφωνα με έρευνα, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες [Gabriel García Márquez} είναι ο πιο μεταφρασμένος συγγραφέας ισπανόφωνης λογοτεχνίας των τελευταίων είκοσι ετών, εκθρονίζοντας από την πρώτη θέση τον Θερβάντες [Miguel de Cervantes], δημιουργό του «Δον Κιχώτη».

Επιμέλεια: Boo...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ