oikonomou_photo

Ο 40χρονος Χρήστος Οικονόμου είχε περάσει σχεδόν απαρατήρητος όταν επτά χρόνια πριν δημοσίευσε την πρώτη του συλλογή διηγημάτων με τον τίτλο «Γυναίκα στα κάγκελα» (Ελληνικά Γράμματα). Με το «Κάτι θα γίνει, θα δεις» όχι μονάχα ξεπερνάει τον «σκόπελο» του δεύτερου βιβλίου, αλλά κερδίζει μια διακριτή θέση στη σύγχρονη ελληνική διηγηματογραφία. 

Του Κ.Β. Κατσουλάρη

Το βιβλίο αποτελείται από δεκάξι ιστορίες, οι οποίες έχουν τα εξής κοινά χαρακτηριστικά: Πρώτον, δεν είναι θραύσματα, ευρήματα, «κλεισίματα του ματιού», όπως είθισται να λέμε, αλλά ολοκληρωμένες εξιστορήσεις, μέσα από τις οποίες σκιαγραφούνται πλήρεις, συχνά περισσότεροι του ενός χαρακτήρες. Δεύτερον, όλες οι ιστορίες διαδραματίζονται στις υποβαθμισμένες δυτικές περιοχές της Αττικής –Δραπετσώνα, Πέραμα, Αμφιάλη, Κοκκινιά, Κερατσίνι κ.α.–, με τους ήρωες να φέρουν πάνω τους σαν στίγμα τη μικρότερη ή μεγαλύτερη φτώχεια τους, πάντοτε όμως δυσβάσταχτη, υλικά και ψυχικά. Τρίτον, και όχι λιγότερο σημαντικό, οι ήρωες αυτών των διηγημάτων, χωρίς ουδεμία εξαίρεση, είναι Έλληνες αναντάμ παπαντάμ. Οι «άλλοι», που έχουν τα τελευταία χρόνια στοιχειώσει την πολιτικά ορθή πεζογραφία μας, δεν φέρουν εδώ εξωτικά ονόματα. Ονομάζονται «Έλλη», «Λένα», «Γιάννης», «Άρης», «Τάκης», «Μιχάλης», «Έφη» – η μοίρα τους όμως είναι εξίσου σκληρή, αν όχι σκληρότερη με των μεταναστών.

oikonmou_2Οι ήρωες του Οικονόμου είναι άμεσα αναγνωρίσιμοι, παρότι υποεκπροσωπούνται στη δημόσια σφαίρα. Δεν ανήκουν στην (όλο και λιγότερο) μεγάλη μεσαία τάξη, για το μέλλον της οποίας κόπτονται αναλυτές και πολιτικολογούντες, αλλά στα πραγματικά χαμηλά κοινωνικά στρώματα. Είναι εργάτες, νοσοκόμες, χαμηλόμισθοι υπάλληλοι του ιδιωτικού τομέα, άλλοι πρώην, ορισμένοι νυν και αρκετοί οσονούπω άνεργοι. Παρότι ευαίσθητοι και οξυδερκείς, με ροπή προς μια ζωή βαθύτερη, ουσιαστικότερη, χωρίς καταναλωτικές μανίες και ακριβά πρότυπα, τα μεγαλύτερα προβλήματά τους σχετίζονται με την δυσοίωνη οικονομική και κοινωνική τους θέση. (Καιρό είχαμε να διαβάσουμε ελληνικό πεζογράφημα στο οποίο να επανέρχεται τόσο σταθερά η λέξη «φτώχεια» ή παράγωγά της.) Για παράδειγμα, το διήγημα με τον τίτλο «Για τους φτωχούς ανθρώπους» ξεκινάει με την εξής απλή και ταυτόχρονα σπαρακτική διαπίστωση: «Να σε διώχνουν από τη δουλειά είναι σαν κάταγμα»…

Ξένοι στον τόπο τους 

Μόνο που οι φτωχοί του Οικονόμου δεν θυμίζουν σε τίποτε εκείνους του ’50 και του ’60. Στη σημερινή Ελλάδα δεν μπορείς πια να είσαι φτωχός και αξιοπρεπής. Φτώχεια ίσον ταπείνωση, εκμηδένιση, αλλοτρίωση. Το τελευταίο διήγημα της συλλογής έχει, από αυτή την άποψη, τον πλέον χαρακτηριστικό τίτλο, με το ζευγάρι των ηρώων να ετοιμάζεται να ξενιτευτεί στη Βουλγαρία («Χειρότερα αποδώ δεν θα ’ναι», λένε), αφού το σπίτι το οποίο νοικιάζουν στη Σαλαμίνα έχει δοθεί για απαλλοτρίωση: «Κομμάτι κομμάτι μού παίρνουν τον κόσμο μου»…

Συνθλίβονται υπαρξιακά όχι επειδή δεν αντέχουν το βάρος της ύπαρξης, αλλά επειδή δεν έχουν να πληρώσουν τη δόση της πιστωτικής κάρτας τους ή του δανείου τους ή δεν μπορούν να εξασφαλίσουν σωστό φαγητό στα παιδιά τους. 

Ο τρόμος της απώλειας του σπιτιού, και συνεκδοχικά ενός «κόσμου», μιας ταυτότητας, είναι από τα μοτίβα που επανέρχονται. Στο ομότιτλο διήγημα, κι ενώ οι ήρωες φοβούνται ότι από μέρα σε μέρα η τράπεζα θα τους πάρει το σπίτι, η γυναίκα λέει: «Κάτι θα γίνει, θα δεις. Δεν παίρνουν έτσι τα σπίτια οι τράπεζες. Δεν είναι Αμερική εδώ». Στη συνέχεια ταυτίζεται με μια Ινδιάνα που βλέπει στην τηλεόραση να περιγράφει το πώς είχαν αποχαιρετίσει οι πρόγονοί της το δικό τους «σπίτι», τον τόπο τους, όταν τους τον έπαιρναν οι λευκοί. Εκείνη, ερωτηθείσα πώς τα ήξερε όλα αυτά, αφού είχαν γίνει πολλά χρόνια πριν, απαντά: «Η αλήθεια μιας ιστορίας δεν κρίνεται από τη συνάφειά της με την πραγματικότητα, αλλά από το ήθος της».

Και ίσως είναι αυτό που κάνει τους ήρωες του Οικονόμου τόσο τραγικούς, συγκινητικούς, μα ποτέ αξιολύπητους: Το ήθος τους. Ο αβίαστος, φυσικός, ταπεινός ανθρωπισμός του συγγραφέα διαχέει στον κόσμο τους ένα γλυκό παρηγορητικό φως. Από τον «πειραγμένο» Μάο, που ξενυχτάει για να φυλάει τη γειτονιά από τους κακοποιούς, μέχρι τα αδέλφια στον «Μολυβένιο στρατιώτη», και από την Έλλη του πρώτου διηγήματος μέχρι τη Νίκη του τελευταίου, τον Μιχάλη, που είναι παθιασμένος με την Ισπανία, όσο και τον Άρη, οι ήρωες είναι ευγενείς στην ψυχή, προετοιμασμένοι πνευματικά και ψυχικά για μια ζωή πληρέστερη από αυτή που τους έχει λάχει. Συνθλίβονται υπαρξιακά όχι επειδή δεν αντέχουν το βάρος της ύπαρξης, αλλά επειδή δεν έχουν να πληρώσουν τη δόση της πιστωτικής κάρτας τους ή του δανείου τους ή δεν μπορούν να εξασφαλίσουν σωστό φαγητό στα παιδιά τους. Συνθλίβονται επειδή κάνουν δουλειές χωρίς νόημα. Επειδή ντρέπονται που είναι φτωχοί. Φτωχοί και, παρόλα αυτά, τίμιοι, με το τελευταίο να μοιάζει με δυσβάσταχτο φόρο πολυτελείας.

oikonomouΚάτι θα γίνει, θα δεις
Χρήστος Οικονόμου
Πόλις 2010
ΣΕΛ. 264, ΤΙΜΗ €15,00
alt

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Προ πολλού και προ ολίγου» του Φίλιππου Δρακονταειδή (κριτική) – Από την Ιστορία στη μυθοπλασία και τανάπαλιν

«Προ πολλού και προ ολίγου» του Φίλιππου Δρακονταειδή (κριτική) – Από την Ιστορία στη μυθοπλασία και τανάπαλιν

Για τη συλλογή διηγημάτων του Φίλιππου Δρακονταειδή «Προ πολλού και προ ολίγου» (εκδ. Κέδρος). Στην κεντρική εικόνα, ο πίνακας «Το κοντσέρτο για φλάουτο του Μεγάλου Φρειδερίκου στο Σαν-Σουσσί» του Άντολφ φον Μέντσελ. 

Γράφει ο Κώστας Λογαράς

...

«Εορταστικό τριήμερο στα Γιάννενα» της Έρσης Σωτηροπούλου (κριτική) – Ριζοσπαστικός φεμινισμός με κουίρ προοπτική σε φόντο εθνικής ανάτασης

«Εορταστικό τριήμερο στα Γιάννενα» της Έρσης Σωτηροπούλου (κριτική) – Ριζοσπαστικός φεμινισμός με κουίρ προοπτική σε φόντο εθνικής ανάτασης

Για τη νουβέλα της Έρσης Σωτηροπούλου «Εορταστικό τριήμερο στα Γιάννενα» (πρώτη έκδοση: 1982), που επανακυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πατάκη. Μια ανάγνωση που υπογραμμίζει τον «ριζοσπαστικό φεμινισμό» της νουβέλας.

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός

...
«Αδύνατες πόλεις» του Νίκου Α. Μάντη (κριτική) – Μεταλλαγμένη Σεχραζάτ στον λαβύρινθο πολλαπλών αφηγήσεων

«Αδύνατες πόλεις» του Νίκου Α. Μάντη (κριτική) – Μεταλλαγμένη Σεχραζάτ στον λαβύρινθο πολλαπλών αφηγήσεων

Για το μυθιστόρημα του Νίκου Α. Μάντη «Αδύνατες πόλεις» (εκδ. Καστανιώτη), μια δαιδαλώδης πολυαφήγηση με «χιμαιρικές μορφές, υπερμεγέθεις δαίμονες, ζηλωτές μιας νέας θρησκείας που καταργεί όλες τις άλλες, παραισθητικούς κόσμους και ένα σωρό άλλα πράγματα». 

Γράφει ο ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Το τέλος των ψευδαισθήσεων» του Αντρέας Ρέκβιτς (κριτική) – Η κρίση του φιλελεύθερου καπιταλισμού και πιθανές εναλλακτικές

«Το τέλος των ψευδαισθήσεων» του Αντρέας Ρέκβιτς (κριτική) – Η κρίση του φιλελεύθερου καπιταλισμού και πιθανές εναλλακτικές

Για το δοκίμιο του Αντρέας Ρέκβιτς (Andreas Reckwitz) «Το τέλος των ψευδαισθήσεων - Πολιτική, οικονομία και κουλτούρα στην ύστερη νεωτερικότητα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια, σε μετάφραση της Ευαγγελίας Τόμπορη. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης ...

21η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης: Όλο το πρόγραμμα για τους επαγγελματίες του βιβλίου

21η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης: Όλο το πρόγραμμα για τους επαγγελματίες του βιβλίου

Eπαγγελματικό πρόγραμμα της 21ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης: 30 συμμετοχές επαγγελματιών του βιβλίου, από συνολικά 19 χώρες, οι 9 από την τιμώμενη χώρα Ιταλία. Δείτε αναλυτικά τις συμμετοχές και το πρόγραμμα των εκδηλώσεων που βασίζεται σε τρεις άξονες.

Επιμέλεια: Book Press

...
«Ο δικός μας Μανόλης Αναγνωστάκης»: Μια βραδιά αφιερωμένη στο έργο και τη μνήμη του

«Ο δικός μας Μανόλης Αναγνωστάκης»: Μια βραδιά αφιερωμένη στο έργο και τη μνήμη του

Εκατό χρόνια από τη γέννησή του, είκοσι από τον θάνατό του: Βραδιά αφιερωμένη στο έργο και τη μνήμη του Μανόλη Αναγνωστάκη (1925-2005) διοργανώνουν οι εκδόσεις Πατάκη στο βιβλιοπωλείο των εκδόσεων, την Τρίτη 29 Απριλίου. Τη βραδιά συντονίζει ο ποιητής Γιάννης Δούκας.

Επιμέλεια: Book Pre...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Θα πέσει η νύχτα» του Κωνσταντίνου Τζαμιώτη (προδημοσίευση)

«Θα πέσει η νύχτα» του Κωνσταντίνου Τζαμιώτη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Κωσταντίνου Τζαμιώτη «Θα πέσει η νύχτα», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 30 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ποδηλατούσε πάνω από ώρα, όταν έφτασαν επιτέλους στο ...

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την νουβέλα του Αλέξανδρου Δουμά [Alexandre Dumas], «Η χλωμή κυρία» (εισαγωγή – μτφρ. – επίμετρο: Γιώργος Θάνος), η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου στη σειρά «microMEGA/Λογοτεχνία», των εκδόσεων Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Αυτό έκανες πάντα» του Νίκου Ιατρού (προδημοσίευση)

«Αυτό έκανες πάντα» του Νίκου Ιατρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Νίκου Ιατρού «Αυτό έκανες πάντα», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Περπατώ κάτω από τον δυνατό ήλιο. Το δέρμα μου αντιστέκεται, τα πνευμόνια...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

Δύο οδηγοί συνύπαρξης με τα αγαπημένα μας κατοικίδια, τη γάτα και τον σκύλο, απαντούν στο ερώτημα «Τι θέλει να μας πει;» το ζωάκι μας. «Γάτα - Τι θέλει να μας πει;» και «Σκύλος - Τι θέλει να μας πει;» της Lili Chin σε μετάφραση Κωνσταντίνας Τσιάγκα από τις εκδόσεις Πεδίο.

Επιμέλεια: Book Press ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, η πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η βασιλεία στην Ελλάδα, η ιστορία της αμερικανικής πολιτικής αλλά και η πρόσφατη περίοδος της άγριας ελληνικής οικονομικής κρίσης είναι μερικά από τα θέματα που εξετάζονται. Δέκα πρόσφατα ιστορικά βιβλία που μας βοηθούν να πλοηγηθούμε στα σκοτεινά νερά τ...

7 αστυνομικά από τις εκδόσεις Βακχικόν

7 αστυνομικά από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά αστυνομικά για τους φίλους του είδους κυκλοφόρησαν τον τελευταίο χρόνο από τις εκδόσεις Βακχικόν. Στην κεντρική εικόνα, στοιχείο από το εξώφυλλο του «Αριμάν», του Παναγιώτη Κωνσταντόπουλου.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ