oikonomou_photo

Ο 40χρονος Χρήστος Οικονόμου είχε περάσει σχεδόν απαρατήρητος όταν επτά χρόνια πριν δημοσίευσε την πρώτη του συλλογή διηγημάτων με τον τίτλο «Γυναίκα στα κάγκελα» (Ελληνικά Γράμματα). Με το «Κάτι θα γίνει, θα δεις» όχι μονάχα ξεπερνάει τον «σκόπελο» του δεύτερου βιβλίου, αλλά κερδίζει μια διακριτή θέση στη σύγχρονη ελληνική διηγηματογραφία. 

Του Κ.Β. Κατσουλάρη

Το βιβλίο αποτελείται από δεκάξι ιστορίες, οι οποίες έχουν τα εξής κοινά χαρακτηριστικά: Πρώτον, δεν είναι θραύσματα, ευρήματα, «κλεισίματα του ματιού», όπως είθισται να λέμε, αλλά ολοκληρωμένες εξιστορήσεις, μέσα από τις οποίες σκιαγραφούνται πλήρεις, συχνά περισσότεροι του ενός χαρακτήρες. Δεύτερον, όλες οι ιστορίες διαδραματίζονται στις υποβαθμισμένες δυτικές περιοχές της Αττικής –Δραπετσώνα, Πέραμα, Αμφιάλη, Κοκκινιά, Κερατσίνι κ.α.–, με τους ήρωες να φέρουν πάνω τους σαν στίγμα τη μικρότερη ή μεγαλύτερη φτώχεια τους, πάντοτε όμως δυσβάσταχτη, υλικά και ψυχικά. Τρίτον, και όχι λιγότερο σημαντικό, οι ήρωες αυτών των διηγημάτων, χωρίς ουδεμία εξαίρεση, είναι Έλληνες αναντάμ παπαντάμ. Οι «άλλοι», που έχουν τα τελευταία χρόνια στοιχειώσει την πολιτικά ορθή πεζογραφία μας, δεν φέρουν εδώ εξωτικά ονόματα. Ονομάζονται «Έλλη», «Λένα», «Γιάννης», «Άρης», «Τάκης», «Μιχάλης», «Έφη» – η μοίρα τους όμως είναι εξίσου σκληρή, αν όχι σκληρότερη με των μεταναστών.

oikonmou_2Οι ήρωες του Οικονόμου είναι άμεσα αναγνωρίσιμοι, παρότι υποεκπροσωπούνται στη δημόσια σφαίρα. Δεν ανήκουν στην (όλο και λιγότερο) μεγάλη μεσαία τάξη, για το μέλλον της οποίας κόπτονται αναλυτές και πολιτικολογούντες, αλλά στα πραγματικά χαμηλά κοινωνικά στρώματα. Είναι εργάτες, νοσοκόμες, χαμηλόμισθοι υπάλληλοι του ιδιωτικού τομέα, άλλοι πρώην, ορισμένοι νυν και αρκετοί οσονούπω άνεργοι. Παρότι ευαίσθητοι και οξυδερκείς, με ροπή προς μια ζωή βαθύτερη, ουσιαστικότερη, χωρίς καταναλωτικές μανίες και ακριβά πρότυπα, τα μεγαλύτερα προβλήματά τους σχετίζονται με την δυσοίωνη οικονομική και κοινωνική τους θέση. (Καιρό είχαμε να διαβάσουμε ελληνικό πεζογράφημα στο οποίο να επανέρχεται τόσο σταθερά η λέξη «φτώχεια» ή παράγωγά της.) Για παράδειγμα, το διήγημα με τον τίτλο «Για τους φτωχούς ανθρώπους» ξεκινάει με την εξής απλή και ταυτόχρονα σπαρακτική διαπίστωση: «Να σε διώχνουν από τη δουλειά είναι σαν κάταγμα»…

Ξένοι στον τόπο τους 

Μόνο που οι φτωχοί του Οικονόμου δεν θυμίζουν σε τίποτε εκείνους του ’50 και του ’60. Στη σημερινή Ελλάδα δεν μπορείς πια να είσαι φτωχός και αξιοπρεπής. Φτώχεια ίσον ταπείνωση, εκμηδένιση, αλλοτρίωση. Το τελευταίο διήγημα της συλλογής έχει, από αυτή την άποψη, τον πλέον χαρακτηριστικό τίτλο, με το ζευγάρι των ηρώων να ετοιμάζεται να ξενιτευτεί στη Βουλγαρία («Χειρότερα αποδώ δεν θα ’ναι», λένε), αφού το σπίτι το οποίο νοικιάζουν στη Σαλαμίνα έχει δοθεί για απαλλοτρίωση: «Κομμάτι κομμάτι μού παίρνουν τον κόσμο μου»…

Συνθλίβονται υπαρξιακά όχι επειδή δεν αντέχουν το βάρος της ύπαρξης, αλλά επειδή δεν έχουν να πληρώσουν τη δόση της πιστωτικής κάρτας τους ή του δανείου τους ή δεν μπορούν να εξασφαλίσουν σωστό φαγητό στα παιδιά τους. 

Ο τρόμος της απώλειας του σπιτιού, και συνεκδοχικά ενός «κόσμου», μιας ταυτότητας, είναι από τα μοτίβα που επανέρχονται. Στο ομότιτλο διήγημα, κι ενώ οι ήρωες φοβούνται ότι από μέρα σε μέρα η τράπεζα θα τους πάρει το σπίτι, η γυναίκα λέει: «Κάτι θα γίνει, θα δεις. Δεν παίρνουν έτσι τα σπίτια οι τράπεζες. Δεν είναι Αμερική εδώ». Στη συνέχεια ταυτίζεται με μια Ινδιάνα που βλέπει στην τηλεόραση να περιγράφει το πώς είχαν αποχαιρετίσει οι πρόγονοί της το δικό τους «σπίτι», τον τόπο τους, όταν τους τον έπαιρναν οι λευκοί. Εκείνη, ερωτηθείσα πώς τα ήξερε όλα αυτά, αφού είχαν γίνει πολλά χρόνια πριν, απαντά: «Η αλήθεια μιας ιστορίας δεν κρίνεται από τη συνάφειά της με την πραγματικότητα, αλλά από το ήθος της».

Και ίσως είναι αυτό που κάνει τους ήρωες του Οικονόμου τόσο τραγικούς, συγκινητικούς, μα ποτέ αξιολύπητους: Το ήθος τους. Ο αβίαστος, φυσικός, ταπεινός ανθρωπισμός του συγγραφέα διαχέει στον κόσμο τους ένα γλυκό παρηγορητικό φως. Από τον «πειραγμένο» Μάο, που ξενυχτάει για να φυλάει τη γειτονιά από τους κακοποιούς, μέχρι τα αδέλφια στον «Μολυβένιο στρατιώτη», και από την Έλλη του πρώτου διηγήματος μέχρι τη Νίκη του τελευταίου, τον Μιχάλη, που είναι παθιασμένος με την Ισπανία, όσο και τον Άρη, οι ήρωες είναι ευγενείς στην ψυχή, προετοιμασμένοι πνευματικά και ψυχικά για μια ζωή πληρέστερη από αυτή που τους έχει λάχει. Συνθλίβονται υπαρξιακά όχι επειδή δεν αντέχουν το βάρος της ύπαρξης, αλλά επειδή δεν έχουν να πληρώσουν τη δόση της πιστωτικής κάρτας τους ή του δανείου τους ή δεν μπορούν να εξασφαλίσουν σωστό φαγητό στα παιδιά τους. Συνθλίβονται επειδή κάνουν δουλειές χωρίς νόημα. Επειδή ντρέπονται που είναι φτωχοί. Φτωχοί και, παρόλα αυτά, τίμιοι, με το τελευταίο να μοιάζει με δυσβάσταχτο φόρο πολυτελείας.

oikonomouΚάτι θα γίνει, θα δεις
Χρήστος Οικονόμου
Πόλις 2010
ΣΕΛ. 264, ΤΙΜΗ €15,00
alt

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

«Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών» του Γιάννη Μπασκόζου και «Δυο καλοκαίρια και μισό φθινόπωρο» της Άννας Δαμιανίδη (κριτική) – Κάτοπτρα ενηλικίωσης μέσα στη Χούντα

«Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών» του Γιάννη Μπασκόζου και «Δυο καλοκαίρια και μισό φθινόπωρο» της Άννας Δαμιανίδη (κριτική) – Κάτοπτρα ενηλικίωσης μέσα στη Χούντα

Για το μυθιστόρημα του Γιάννη Μπασκόζου «Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών» (εκδ. Μεταίχμιο) και το μυθιστόρημα της Άννας Δαμιανίδη «Δυο καλοκαίρια και μισό φθινόπωρο» (εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ότι τα δύο μυθιστορήμ...

«Αυτός που έτρωγε όλο το γλυκό του» του Τηλέμαχου Τσαρδάκα (κριτική) – ανατρέχοντας σε κοινές παραστάσεις του ελληνικού συλλογικού ασυνείδητου

«Αυτός που έτρωγε όλο το γλυκό του» του Τηλέμαχου Τσαρδάκα (κριτική) – ανατρέχοντας σε κοινές παραστάσεις του ελληνικού συλλογικού ασυνείδητου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Τηλέμαχου Τσαρδάκα «Αυτός που έτρωγε όλο το γλυκό του» (εκδ. Σοκόλη).

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H συλλογή διηγημάτων του Τηλέμαχου Τσαρδάκα ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Το διαδικτυακό περιοδικό Λόγου και Τέχνης Χάρτης (www.hartismag.gr), συνεχίζει για τρίτη χρονιά την απονομή ετήσιων βραβείων, με σκοπό την ανάδειξη των σημαντικότερων βιβλίων που κυκλοφόρησαν το περασμένο έτος. Σήμερα ανακοινώθηκε ο Βραχύς Κατάλογος σε όλες τις κατηγορίες. Δείτε βιβλία και συγγραφείς. 

...

Βραβείο Nero Gold 2023: Νικητής ο Ιρλανδός συγγραφέας Πολ Μάρεϊ για το μυθιστόρημα «Τhe Bee Sting»

Βραβείο Nero Gold 2023: Νικητής ο Ιρλανδός συγγραφέας Πολ Μάρεϊ για το μυθιστόρημα «Τhe Bee Sting»

Το μυθιστόρημα του Πολ Μάρεϊ [Paul Murray] «The Bee Sting» είχε προκριθεί και στη μικρή λίστα του Βραβείου Μπούκερ και εκθειάστηκε από τη συγγραφέα Μπερναρντίν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] που είναι μέλος της επιτροπής του βραβείου Νero Gold. 

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

«Μέσα στο δίχτυ» της Άιρις Μέρντοχ (προδημοσίευση)

«Μέσα στο δίχτυ» της Άιρις Μέρντοχ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άιρις Μέρντοχ [Iris Murdoch] «Μέσα στο δίχτυ» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη), το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Όταν είδα τον Φιν να με περιμένει στη γωνία το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

Με τη συμπλήρωση επτά συναπτών ετών στο εκδοτικό στερέωμα, οι εκδόσεις Στίξις κάνουν το επόμενο βήμα με μια νέα σειρά τεσσάρων βιβλίων, υπό τον τίτλο «Μικρή Στίξις», των Γιώργου Δουατζή, Χρυσοξένης Προκοπάκη, Στέφανου Τζουβάρα και Μιχάλη Σηφάκη.  

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος  ...

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

Σίσσυ Δουτσίου, Στεύη Τσούτση, Λίνα Βαρότση, Αστερόπη Λαζαρίδου, Ελισάβετ Παπαδοπούλου, Αντιγόνη Ζόγκα, Λίνα Βαλετοπούλου. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας επιλέγουμε πολύ πρόσφατα βιβλία νέων Ελληνίδων συγγραφέων που θέτουν, άλλοτε με τρόπο διεκδικητικό κι άλλοτε πιο έμμεσο, το ζήτημα της γυναικείας χειρα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ