Edward Hicks A Peaceable Kingdom 1834 detail

Για τη συλλογή διηγημάτων του Γιάννη Παλαβού «Το παιδί» (εκδ. Νεφέλη).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Ο Γιάννης Παλαβός του Αστείου (εκδ. Νεφέλη, 2012), της βραβευμένης συλλογής διηγημάτων, μεγάλωσε πλέον κι έγινε… Παιδί. Στην προηγούμενη συλλογή, άλλοτε έμενε εντελώς προσγειωμένος στα χώματα του Βελβεντού, για να αναδείξει την καθημερινότητα ως προβολέα ανθρώπινων αντιδράσεων και συλλογικών νοοτροπιών, κι άλλοτε άφηνε τις ράγες τού ρεαλιστικού και παρεξέκλινε προς το φανταστικό, ξεκολλούσε από το φυσικό και περνούσε στο μεταφυσικό, εγκατέλειπε το λογικό και μετακόμιζε στο παράλογο.

Οι χαρακτήρες του αλωνίζουν τη μακεδονική ύπαιθρο, τα βουνά και τα χιόνια της, τα ορμητικά ποτάμια και τα δασωμένα χωριά της κι έρχονται σε επαφή με τα άγρια ζώα, άγρια με τη διπλή σημασία της λέξης, μη εξημερωμένα δηλαδή αλλά και απειλητικά.

Τα νέα του διηγήματα δεν ξεφεύγουν πολύ από την κατασταλαγμένη του γραφή. Κατά βάση αφήνουν το φανταστικό, κρατώντας γερά τα πόδια στη γη του τόπου του, στη φύση και στο σκληρό πρόσωπο της ζωής. Οι χαρακτήρες του αλωνίζουν τη μακεδονική ύπαιθρο, τα βουνά και τα χιόνια της, τα ορμητικά ποτάμια και τα δασωμένα χωριά της κι έρχονται σε επαφή με τα άγρια ζώα, άγρια με τη διπλή σημασία της λέξης, μη εξημερωμένα δηλαδή αλλά και απειλητικά. Έχουμε με άλλα λόγια τη διαλεκτική δύο κόσμων, αυτού των ανθρώπων που ζουν στη φύση, που τηρούν τα ήθη και τα έθιμα του τόπου τους και που ακολουθούν τη λογική του, κι αυτού των ζώων, από το ελάφι ώς τους λύκους και τις αλεπούδες, των οποίων η λογική είναι πιο κοντά στο φυσικό.

Το μοτίβο που διατρέχει τα διηγήματα και δίνει τον τόνο είναι η βία, φυσιολογική μέσα στη φύση κι άδικη μέσα στην ανθρώπινη ζωή. Οι άνθρωποι δηλαδή έχουν προσπαθήσει ανά τους αιώνες να περιορίσουν τη ζωώδη τους βιαιότητα, να την εξοβελίσουν από την κοινωνία μέσω των νόμων ή να την υποκαταστήσουν με πιο υγιείς μορφές ενεργητικότητας. Επειδή όμως αυτή λειτουργεί ως μοχλός στη γενικότερη νομοτέλεια, όπως ορίζεται από τη φύση, παρουσιάζεται και στην κοινωνία ως αναγκαίο κακό, αναπόφευκτο κι αιτιολογημένο. Το ελάφι που σκοτώνεται από ατύχημα προκαλεί θλίψη στον μικρό ήρωα ή η αλεπού που λυσσασμένη δαγκώνει θανάσιμα τον αδελφό του αφηγητή είναι δείγματα των φυσικών νόμων και του θανάτου που λειτουργεί στο πλαίσιό τους και απειλεί έμμεσα ή άμεσα, ψυχολογικά ή σωματικά, τον άνθρωπο. Στη φύση κάθε απώλεια είναι λογική, η ζωή και ο θάνατος εναλλάσσονται, χωρίς να αλλοιώνεται η νομοτέλεια, και όλα κινούνται στους ρυθμούς της φθοράς και της αναγέννησης.

Κοφτό ύφος, πελεκημένο, ολοκληρωμένα σκηνικά, κυκλικές αφηγήσεις, γειωμένες στη γη της πατρίδας του όχι σε ένα είδος νεοηθογραφίας αλλά ως μια σπονδή στην ανηλεή φύση.

Σε δύο από τα καλύτερα διηγήματα του τομίδιου το μοτίβο αυτό παρουσιάζεται μέσα στη φυσικότητά του ως πορεία ζώων και ανθρώπων, που έρχεται ντετερμινιστικά να επικρατήσει, όσο κι αν προσπαθούν όλοι να το αποφύγουν. Χρησιμοποιώντας ο Γιάννης Παλαβός το σχήμα του κύκλου, ξεκινά και τελειώνει κάθε διήγημά του στο ίδιο σημείο επιβεβαιώνοντας την έντονη παρουσία του. Στο «Δέντρο» μια πελώρια καρυδιά απλώνει τη σκιά της πάνω από την αφηγήτρια η οποία δουλεύει στο χωράφι της, μια καρυδιά που φύτρωσε από τα καρύδια που είχε μαζί του ο σκοτωμένος πριν από πενήντα χρόνια. Ο κύκλος εκφράζει και την τροφική αλυσίδα που ακολουθεί μια τέτοια εναλλαγή, από τον νεκρό στην καρυδιά κι από εκεί στον γιο του που έρχεται να βρει το πτώμα του πατέρα του, πεπεισμένος ότι το δέντρο φύτρωσε εκεί που αυτός σκοτώθηκε. Ανάλογα στην «Πένσα» ο πρωταγωνιστής σκοτώνει τα λυκάκια και τη μάνα λύκαινα, για να γλιτώσει τα κοπάδια από τις επιθέσεις της και να πάρει την άτυπη και νόμιμη αμοιβή, σκοτώνει κι έπειτα πηγαίνει και κοιμάται δίπλα στη… λεχώνα γυναίκα του και στα παιδιά τους. Ο θάνατος, συνεπώς, παρουσιάζεται ως ανάγκη για άμυνα, ως φυσικό επακόλουθο, δίπλα στην παράλληλη γέννηση, όσο κι αν αυτά φαίνονται αντιφατικά και… άδικα.

Ο συγγραφέας επιβεβαιώνει ότι είναι ένας από τους πολύ καλούς μάστορες του διηγήματος. Κοφτό ύφος, πελεκημένο, ολοκληρωμένα σκηνικά, κυκλικές αφηγήσεις, γειωμένες στη γη της πατρίδας του όχι σε ένα είδος νεοηθογραφίας αλλά ως μια σπονδή στην ανηλεή φύση που είναι όμως η πιο φυσ(ιολογ)ική κατάσταση της ζωής.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.
Τελευταίο του βιβλίο, η «Βιβλιογραφία για τον Νίκο Καζαντζάκη» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).

 Στην κεντρική εικόνα, λεπτομέρεια από τον πίνακα του Edward Hicks «Peaceable Kingdom» 1832-1834.


altΤο παιδί
Γιάννης Παλαβός
Νεφέλη 2019
Σελ. 112, τιμή εκδότη €8,90

alt

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΛΑΒΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

Το μυθιστόρημα του Αντρέα Φραγκιά «Λοιμός» και ο αναγνώστης του 21ου αιώνα. Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε ξανά πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Ποταμός.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ερώτημα του τίτλου δεν είναι πυροτέχνημα. Όταν ένα βιβλίο...

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

Για το μυθιστόρημα της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου «Συνθετική ορμόνη» (εκδ. Καστανιώτη).

Γράφει η Νατάσσα Ρεμούνδου-Χάουλι

Η ...

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Για τη νουβέλα της Γιώτας Ιωαννίδου «Coffee time» και τη συλλογή διηγημάτων της Λεύκης Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα» (εκδ. Βακχικόν).

Γράφει ο Παναγιώτης Γούτας

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χορτοφάγος» της Χαν Γκανγκ, σε σκηνοθεσία της Ντάρια Ντεφλοριάν (κριτική) – Ξεριζώνοντας πατριαρχικές αντιλήψεις επί σκηνής

«Η χορτοφάγος» της Χαν Γκανγκ, σε σκηνοθεσία της Ντάρια Ντεφλοριάν (κριτική) – Ξεριζώνοντας πατριαρχικές αντιλήψεις επί σκηνής

Για την παράσταση «Η χορτοφάγος», βασισμένη στο μυθιστόρημα της Χαν Γκανγκ (Han Kang), σε σκηνοθεσία Ντάρια Ντεφλοριάν (Daria Deflorian), στην Πειραιώς 260. © εικόνας: Andrea Pizzalis 

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Σ...

Είναι ο νέος Σούπερμαν «υπερβολικά woke»; Μια αναδρομή στην έντυπη ιστορία του φανερώνει έναν ήρωα διαφορετικό από τα στερεότυπα

Είναι ο νέος Σούπερμαν «υπερβολικά woke»; Μια αναδρομή στην έντυπη ιστορία του φανερώνει έναν ήρωα διαφορετικό από τα στερεότυπα

Με αφορμή την κυκλοφορία της πρόσφατης ταινίας «Superman» (2025) και τον ισχυρισμό ορισμένων πως η νέα εκδοχή «παραείναι woke», διατρέχουμε την έντυπη ιστορία του ήρωα, ο οποίος ανέκαθεν πρέσβευε τις αξίες της δικαιοσύνης και της βοήθειας προς τους καταπιεσμένους. 

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός ...

«Ο τάφος της Αντιγόνης» της Μαρία Θαμπράνο (κριτική) – Πεδίο όπου συγκλίνουν προβληματισμοί για τη δικαιοσύνη, το φύλο, την ταυτότητα

«Ο τάφος της Αντιγόνης» της Μαρία Θαμπράνο (κριτική) – Πεδίο όπου συγκλίνουν προβληματισμοί για τη δικαιοσύνη, το φύλο, την ταυτότητα

Για το θεατρικό κείμενο της Μαρία Θαμπράνο (María Zambrano) «Ο τάφος της Αντιγόνης» (μτφρ. Μαίρη Ι. Γιόση, Χρήστος Σιορίκης, εκδ. Loggia). Κεντρική εικόνα: Η συγγραφέας.

Γράφει η Ιωάννα Φωτοπούλου 

Οι μύ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

20 αστυνομικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, ελληνικά και μεταφρασμένα, συν το γνωστό μας Κάσκο του Σέργιου Γκάκα, που είναι επανέκδοση. Για ένα καλοκαίρι γεμάτο μυστήριο και ανατριχίλες, αλλά και με κοινωνικό προβληματισμό. 

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ