Edward Hicks A Peaceable Kingdom 1834 detail

Για τη συλλογή διηγημάτων του Γιάννη Παλαβού «Το παιδί» (εκδ. Νεφέλη).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Ο Γιάννης Παλαβός του Αστείου (εκδ. Νεφέλη, 2012), της βραβευμένης συλλογής διηγημάτων, μεγάλωσε πλέον κι έγινε… Παιδί. Στην προηγούμενη συλλογή, άλλοτε έμενε εντελώς προσγειωμένος στα χώματα του Βελβεντού, για να αναδείξει την καθημερινότητα ως προβολέα ανθρώπινων αντιδράσεων και συλλογικών νοοτροπιών, κι άλλοτε άφηνε τις ράγες τού ρεαλιστικού και παρεξέκλινε προς το φανταστικό, ξεκολλούσε από το φυσικό και περνούσε στο μεταφυσικό, εγκατέλειπε το λογικό και μετακόμιζε στο παράλογο.

Οι χαρακτήρες του αλωνίζουν τη μακεδονική ύπαιθρο, τα βουνά και τα χιόνια της, τα ορμητικά ποτάμια και τα δασωμένα χωριά της κι έρχονται σε επαφή με τα άγρια ζώα, άγρια με τη διπλή σημασία της λέξης, μη εξημερωμένα δηλαδή αλλά και απειλητικά.

Τα νέα του διηγήματα δεν ξεφεύγουν πολύ από την κατασταλαγμένη του γραφή. Κατά βάση αφήνουν το φανταστικό, κρατώντας γερά τα πόδια στη γη του τόπου του, στη φύση και στο σκληρό πρόσωπο της ζωής. Οι χαρακτήρες του αλωνίζουν τη μακεδονική ύπαιθρο, τα βουνά και τα χιόνια της, τα ορμητικά ποτάμια και τα δασωμένα χωριά της κι έρχονται σε επαφή με τα άγρια ζώα, άγρια με τη διπλή σημασία της λέξης, μη εξημερωμένα δηλαδή αλλά και απειλητικά. Έχουμε με άλλα λόγια τη διαλεκτική δύο κόσμων, αυτού των ανθρώπων που ζουν στη φύση, που τηρούν τα ήθη και τα έθιμα του τόπου τους και που ακολουθούν τη λογική του, κι αυτού των ζώων, από το ελάφι ώς τους λύκους και τις αλεπούδες, των οποίων η λογική είναι πιο κοντά στο φυσικό.

Το μοτίβο που διατρέχει τα διηγήματα και δίνει τον τόνο είναι η βία, φυσιολογική μέσα στη φύση κι άδικη μέσα στην ανθρώπινη ζωή. Οι άνθρωποι δηλαδή έχουν προσπαθήσει ανά τους αιώνες να περιορίσουν τη ζωώδη τους βιαιότητα, να την εξοβελίσουν από την κοινωνία μέσω των νόμων ή να την υποκαταστήσουν με πιο υγιείς μορφές ενεργητικότητας. Επειδή όμως αυτή λειτουργεί ως μοχλός στη γενικότερη νομοτέλεια, όπως ορίζεται από τη φύση, παρουσιάζεται και στην κοινωνία ως αναγκαίο κακό, αναπόφευκτο κι αιτιολογημένο. Το ελάφι που σκοτώνεται από ατύχημα προκαλεί θλίψη στον μικρό ήρωα ή η αλεπού που λυσσασμένη δαγκώνει θανάσιμα τον αδελφό του αφηγητή είναι δείγματα των φυσικών νόμων και του θανάτου που λειτουργεί στο πλαίσιό τους και απειλεί έμμεσα ή άμεσα, ψυχολογικά ή σωματικά, τον άνθρωπο. Στη φύση κάθε απώλεια είναι λογική, η ζωή και ο θάνατος εναλλάσσονται, χωρίς να αλλοιώνεται η νομοτέλεια, και όλα κινούνται στους ρυθμούς της φθοράς και της αναγέννησης.

Κοφτό ύφος, πελεκημένο, ολοκληρωμένα σκηνικά, κυκλικές αφηγήσεις, γειωμένες στη γη της πατρίδας του όχι σε ένα είδος νεοηθογραφίας αλλά ως μια σπονδή στην ανηλεή φύση.

Σε δύο από τα καλύτερα διηγήματα του τομίδιου το μοτίβο αυτό παρουσιάζεται μέσα στη φυσικότητά του ως πορεία ζώων και ανθρώπων, που έρχεται ντετερμινιστικά να επικρατήσει, όσο κι αν προσπαθούν όλοι να το αποφύγουν. Χρησιμοποιώντας ο Γιάννης Παλαβός το σχήμα του κύκλου, ξεκινά και τελειώνει κάθε διήγημά του στο ίδιο σημείο επιβεβαιώνοντας την έντονη παρουσία του. Στο «Δέντρο» μια πελώρια καρυδιά απλώνει τη σκιά της πάνω από την αφηγήτρια η οποία δουλεύει στο χωράφι της, μια καρυδιά που φύτρωσε από τα καρύδια που είχε μαζί του ο σκοτωμένος πριν από πενήντα χρόνια. Ο κύκλος εκφράζει και την τροφική αλυσίδα που ακολουθεί μια τέτοια εναλλαγή, από τον νεκρό στην καρυδιά κι από εκεί στον γιο του που έρχεται να βρει το πτώμα του πατέρα του, πεπεισμένος ότι το δέντρο φύτρωσε εκεί που αυτός σκοτώθηκε. Ανάλογα στην «Πένσα» ο πρωταγωνιστής σκοτώνει τα λυκάκια και τη μάνα λύκαινα, για να γλιτώσει τα κοπάδια από τις επιθέσεις της και να πάρει την άτυπη και νόμιμη αμοιβή, σκοτώνει κι έπειτα πηγαίνει και κοιμάται δίπλα στη… λεχώνα γυναίκα του και στα παιδιά τους. Ο θάνατος, συνεπώς, παρουσιάζεται ως ανάγκη για άμυνα, ως φυσικό επακόλουθο, δίπλα στην παράλληλη γέννηση, όσο κι αν αυτά φαίνονται αντιφατικά και… άδικα.

Ο συγγραφέας επιβεβαιώνει ότι είναι ένας από τους πολύ καλούς μάστορες του διηγήματος. Κοφτό ύφος, πελεκημένο, ολοκληρωμένα σκηνικά, κυκλικές αφηγήσεις, γειωμένες στη γη της πατρίδας του όχι σε ένα είδος νεοηθογραφίας αλλά ως μια σπονδή στην ανηλεή φύση που είναι όμως η πιο φυσ(ιολογ)ική κατάσταση της ζωής.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.
Τελευταίο του βιβλίο, η «Βιβλιογραφία για τον Νίκο Καζαντζάκη» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).

 Στην κεντρική εικόνα, λεπτομέρεια από τον πίνακα του Edward Hicks «Peaceable Kingdom» 1832-1834.


altΤο παιδί
Γιάννης Παλαβός
Νεφέλη 2019
Σελ. 112, τιμή εκδότη €8,90

alt

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΛΑΒΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

Για το μυθιστόρημα του Νίκου Μάντζιου «Η λίμπιντο των αγγέλων» (εκδ. Γραφή).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Για μας τους κριτικούς δεν πρέπει να παίζει ρόλο το όνομα του συγγραφέα: αν είναι γνωστός με περγαμηνές στο ενεργητικό του, δεν σημαίνει ...

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη «Ένα κομμάτι χαρτί» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Κεντρική εικόνα: © Roman Kraft (Unsplash). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Το μόνο που αλλάζει είναι το παρελθόν, όλες οι άλλ...

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

Για το συλλογικό έργο «Η φωνή της» (εκδ. Καστανιώτη). Κεντρική εικόνα: © Oscar Keys (Unsplash). 

Γράφει η Ιωάννα Σπηλιοπούλου

Πενήντα τρεις γράφουσες, μέλη του Δικτύου γυναικών συγγραφέων κατά της ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

03 Σεπτεμβρίου 2023 ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ

23 σημαντικές εκδηλώσεις στο πλαίσιο του 51ου Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως

Πρόγραμα σημαντικών εκδηλώσεων στην Κεντρική Σκηνή «Μελίνα Μερκούρη» στη διάρκεια όλων των ημερών του 51ου Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως. Επιμέλεια: Book Press

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ