alt

Για το αφήγημα του Πρόσπερ Μεριμέ Α. ΜΠ. - Μια προσωπογραφία του Σταντάλ (πρόλογος-μετάφραση Νίκος Αλιφέρης) και τη συλλογή άρθρων του Stendhal Τα προνόμια (μτφρ. Αλόη Σιδέρη) από τις εκδ. Άγρα. 

Του Γιώργου Βέη

Ας ξεχωρίσω τα εξής, όπως αποθησαυρίζονται επί λέξει στην επιλογική σελίδα του παρόντος τομιδίου: «Δέκα φορές το χρόνο, ο προνομιούχος θα μπορεί να μεταφέρεται σε όποιον τόπο θέλει με ταχύτητα εκατό λεύγες την ώρα· στο διάστημα της μεταφοράς θα κοιμάται». Πρόκειται για ένα ακόμη δημιουργικό, ας το ονομάσω, όνειρο του Γάλλου μετρ, ο οποίος, μεταξύ άλλων, υπογράφει το Μοναστήρι της Πάρμας. Σήμερα τον φέρνει κοντά μας ένας πιστός φίλος του, ο Πρόσπερ Μεριμέ (1803-1870), ο δημιουργός της πασίγνωστης ανά την υφήλιο Κάρμεν. Η σύντομη αυτή προσωπογραφία του Σταντάλ ή κατά κόσμον Ανρί Μπελ (1783-1842) εκδόθηκε πρώτη φορά το 1850. Με τον εβδομηκοστό δεύτερο στίχο από τη ραψωδία λ της Οδύσσειας, δίκην προμετωπίδας και μάλιστα στο πρωτότυπο, εισάγεται κανείς στο κλίμα ενός κομψού, υποδειγματικού επικηδείου. Ήτοι: «μη μ' άκλαυτον άθαπτον ιών όπισθεν καταλείπειν». Τελειώνει δε με την ευχή: «θα ήταν άλλωστε ευχής έργο να δημοσιευθούν μια ημέρα οι επιστολές του Μπ. [Μπελ]· θα έκαναν το κοινό να γνωρίσει και να αγαπήσει έναν άνδρα του οποίου το πνεύμα και τα σπάνια χαρίσματα δεν ζουν παρά στη μνήμη ενός στενού κύκλου φίλων».

Ο έμπειρος περί των ανθρωπίνων πραγμάτων βιογράφος καταθέτει εδώ ασφαλώς με τη θέρμη του εκλεκτού πνευματικού συντρόφου, αλλά με τη ρηματική συνέπεια και με τη δόκιμη πιστότητα που χαρακτηρίζει έναν ταλαντούχο, δηλαδή έναν αυτοελεγχόμενο υφολογικά συγγραφέα. 

Δεν πρόκειται για μια τυπική αγιογραφία ούτε για μιαν έμμεση, εκ του πονηρού δηλαδή, αποδόμηση του έργου του οτρηρού συγγραφέα του Κόκκινου και του Μαύρου. Ο έμπειρος περί των ανθρωπίνων πραγμάτων βιογράφος καταθέτει εδώ ασφαλώς με τη θέρμη του εκλεκτού πνευματικού συντρόφου, αλλά με τη ρηματική συνέπεια και με τη δόκιμη πιστότητα που χαρακτηρίζει έναν ταλαντούχο, δηλαδή έναν αυτοελεγχόμενο υφολογικά συγγραφέα. Εξού και η ομολογούμενη γοητεία του κειμένου: η κάθε λακωνική αποτίμηση συνιστά λυσιτελές επίγραμμα, η κάθε πρόταση αποτελεί γερό σκαλοπάτι για να στηριχθεί η αμέσως επόμενη. Εν κατακλείδι, η κάθε αποστροφή θα έκανε, εικάζω, τον Σταντάλ να χαμογελάσει.

Οι κρυφές πτυχές του ερωτισμού του συνυπάρχουν με τις ευθύβολες αναλύσεις των θεματολογικών του προαιρέσεων. Τα ειδικότερα συμπεράσματα αποφεύγουν συστηματικά τη χρήση ρητορικών υπερβολών ή νοσηρών κοινοτοπιών, ενώ δεν παραλείπονται περιεκτικές αναφορές και κρίσιμες επισημάνσεις, οι οποίες φωτίζουν επαρκώς τον χαρακτήρα του. Υποστηρίζω δε ότι ο Πρόσπερ Μεριμέ θα είχε λάβει υπόψιν του τις ανάλογες δομές βιογραφικών εμπεδώσεων, τις οποίες μας έχει κληροδοτήσει, μεταξύ άλλων, ο Πλούταρχος. Γι' αυτό και το στοιχείο της επιτήδευσης, το οποίο συνήθως παρεισφρέει σε συναφείς περιπτώσεις μαζί με το αντίστοιχο της κενολογίας, έχει εκ των προτέρων αποκλεισθεί.

alt
Ο Prosper Mérimée
Ο Σταντάλ του Πρόσπερ Μεριμέ εμφανίζεται ως ρηξικέλευθος σπουδαστής του ατομικού του βίου. Ρίχνεται στη μελέτη της ίδιας του της ζωής, με όλες τις κεραίες του νου και της καρδιάς σε πλήρη λειτουργία. Ταυτοχρόνως δεν παραλείπει να κρίνει σκαιώς τα ινδάλματα των άλλων. Διακρίνω ενδεικτικά από τη σελίδα 41: «Ο Μολιέρος είναι ένας μασκαράς που απέφυγε να παρουσιάσει επί σκηνής τον αυλοκόλακα, επειδή ο Λουδοβίκος ΙΔ! δεν το θεωρούσε πρέπον». Κατά τα άλλα, πλήττεται από τις εμμονές των «Γότθων», υποφέρει ως αρχετυπικός ιδεαλιστής, δυσανασχετεί σχεδόν καθημερινά ως φιλότεχνος, ο οποίος –φευ– βλέπει να περνάει δίπλα του το οχληρό άρμα της Ασχήμιας, απογοητεύεται κατά κράτος ως ρομαντικός, αλλά δεν καταρρέει. Βλέπει πάντα κάποιες αξίες, ναι, εν κινδύνω αλλά αλώβητες εντέλει, να λάμπουν μέσα στον ζόφο της βιοτής. Όπως εμφαίνεται κυρίως στην αρένα των ατελεύτητων, αιματηρών πολέμων της εποχής του κι όπως χαρακτηριστικά απεικονίζεται στο σημαίνον έργο του περιώνυμου συνομηλίκου του, εκείνου, εννοώ, του κατ΄ εξακολούθηση μονήρους της Δρέσδης και της Φρανκφούρτης, του Άρτουρ Σοπενχάουερ (1788-1860), η ανθρώπινη περιπέτεια συνιστά ανέκκλητα το μέγα όνειδος. Η δυσαρμονία, η οποία καταστατικά επικρατεί στην επικράτεια της Αυτοκρατορίας, μετατρέπεται όμως σε γόνιμο υλικό. Έτσι, καθαρίζοντας από τη λάσπη και τα επιγενόμενα της ηλιθιότητας τον πολίτη των ημερών του, ο Σταντάλ θα πλάσει εντέχνως τη μακέτα μιας καθόλα έντιμης συμφιλίωσης με το κοσμικό δράμα και τα όποια συμφραζόμενά του. Όσο κι αν φθείρεται η ψυχή και το σώμα, τόσο περισσότερο θα ενισχύεται αφ΄ εαυτού ο μηχανισμός άμυνας του εγώ. Όπως ακριβώς δηλαδή προκύπτει και από την προσεκτική ανάγνωση του κομβικού έργου του Περί έρωτος. Εκεί, ως γνωστόν, ο ευφυέστατος αγώνας για την κατάκτηση του δυσερμήνευτου, απροσμάχητου θήλεος δικαιώνεται στο τέλος, διότι το διαρκώς αμήχανο, απορούν άρρεν μαθαίνει, βιώνει σε απόλυτο βαθμό την Αλήθεια, η οποία το αφορά αποκλειστικά.

Η κατάφαση στη ζωή παρέχεται στην προκειμένη περίπτωση υπό έναν όρο: εκεί που συνήθως ανθεί η μετριότητα, οφείλουμε να επιδιώκουμε το Κάλλος.

H έκδοση συνοδεύεται από τα επίσης σύντομα, παιγνιώδη Προνόμια του Σταντάλ. Σημειώνω ότι κυκλοφορήθηκαν σε ευχετήριο βιβλίδιο, εκτός εμπορίου, για τους φίλους και συνεργάτες των Εκδόσεων Άγρα, τα Χριστούγεννα του 2002. Εδώ η κειμενική πρόθεση κατορθώνει να περισώσει με τη δέουσα λεκτική συστολή το άλας της συμπεριφοράς ενός επαρκούς, πολλαπλώς ευέλικτου υποκειμένου. Είναι αυτό, το οποίο, στη θέα του ήδη τετριμμένου, του αθεράπευτα ανιαρού και του εξόφθαλμα περιττού, υψώνει το ισχυρό φράγμα της πολύτιμης ιδιοπροσωπίας του. Κοντολογίς, η κατάφαση στη ζωή παρέχεται στην προκειμένη περίπτωση υπό έναν όρο: εκεί που συνήθως ανθεί η μετριότητα, οφείλουμε να επιδιώκουμε το Κάλλος.

 

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι πρέσβης επί τιμή και ποιητής.
Τελευταίο του βιβλίο, η συλλογή ταξιδιωτικών κειμένων «Εκεί» (εκδ. Κέδρος).


altΑ. Μπ. - Τα προνόμια
Μια προσωπογραφία του Σταντάλ
Prosper Mérimée - Stendhal
Μτφρ. Νίκος Αλιφέρης, Αλόη Σιδέρη
Άγρα 2016
Σελ. 72, τιμή εκδότη €8,90
 
politeia link
 
ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΩΝ PROSPER MÉRIMÉE ΚΑΙ STENDHAL

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Όλα για την αγάπη» της μπελ χουκς (κριτική) – Η ποιητική της αγάπης στον αστερισμό της κοινωνικής αποξένωσης

«Όλα για την αγάπη» της μπελ χουκς (κριτική) – Η ποιητική της αγάπης στον αστερισμό της κοινωνικής αποξένωσης

Για το βιβλίο της μπελ χουκς [bell hooks] «Όλα για την αγάπη» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει η Πηνελόπη Αλεξίου

H μπελ χουκς, ή αλλιώς Gloria Watkins, εξέδωσε το 2000 το βιβλίο Αll about love, το οποίο ήρθε στα ...

«Σφερδούκλια στο κεφάλι» του Βρασίδα Καραλή (κριτική) – «Οι Έλληνοι ήτανε γίγαντες και θεριά και δράκοι»

«Σφερδούκλια στο κεφάλι» του Βρασίδα Καραλή (κριτική) – «Οι Έλληνοι ήτανε γίγαντες και θεριά και δράκοι»

Για το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Σφερδούκλια στο κεφάλι» (εκδ. Δώμα).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Στον Ουρανό από άλλους τόπους (εκδ. Πατάκη) του Σωτήρη Δημητρίου, τούτο το γάργαρο μνημείο γλώσσας, η εκατοντάχρονη Α...

«Το πρώτο μου ταξίδι στην Ελλάδα» του Κ.Π. Καβάφη (κριτική) – O Αλεξανδρινός στην Αθήνα της Μπελ Επόκ

«Το πρώτο μου ταξίδι στην Ελλάδα» του Κ.Π. Καβάφη (κριτική) – O Αλεξανδρινός στην Αθήνα της Μπελ Επόκ

Για το βιβλίο του Κ.Π. Καβάφη «Το πρώτο μου ταξίδι στην Ελλάδα» (μτφρ. Χάρης Βλαβιανός, εκδ. Πατάκη).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Μια επίσκεψη στο ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Λογοτεχνία σε κίνηση: μοιραζόμαστε ιστορίες του χθες, ανακαλύπτουμε ιστορίες του σήμερα

Λογοτεχνία σε κίνηση: μοιραζόμαστε ιστορίες του χθες, ανακαλύπτουμε ιστορίες του σήμερα

Λίγο πριν τον ερχομό του χειμώνα, τα βιβλία της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος αφήνουν για λίγο τα ράφια, βγαίνουν μια βόλτα στο Πάρκο και αφηγούνται τις ιστορίες τους.

Επιμέλεια: Book Press

Τέσσερα πρωινά, τέσσερις συναντήσεις στο Πάρκο Σταύρος Νιάρχ...

Το φαινόμενο Εντουάρ Λουί: Σκέψεις με αφορμή την εμφάνισή του στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης

Το φαινόμενο Εντουάρ Λουί: Σκέψεις με αφορμή την εμφάνισή του στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης

Τα βιβλία και η προσωπικότητα του Εντουάρ Λουί, οι οικογένεια και οι φίλοι, καθώς και οι πολιτικές προεκτάσεις των βιβλίων, των άρθρων ακόμη και των εμφανίσεών του, αποτέλεσαν πεδία όπου ανέπτυξε τις απόψεις του ο δημοφιλής Γάλλος συγγραφέας, μετά από τις ερωτήσεις που του έθεταν η Έλενα Όλγα Χρηστίδη και ο Κωσ...

Εύα Πολυβίου: «Ένα καλό κείμενο δεν θα περάσει απαρατήρητο από έναν διορατικό εκδότη»

Εύα Πολυβίου: «Ένα καλό κείμενο δεν θα περάσει απαρατήρητο από έναν διορατικό εκδότη»

Η Εύα Πολυβίου μας συστήθηκε πρόσφατα με τη νουβέλα της «Οι ορτανσίες», η οποία κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

Με ποια λόγια θα συστήνατε το βιβλίο σας σε κάποιον που δεν γνωρίζει τίποτε για σας;

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού «Το παιδί και το κρι κρι», σε εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίγα λόγια για...

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Μίνου Ευσταθιάδη «Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 5 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΑ ΤΥΜΠΑΝΑ

...
«Το Τέλος. Και Ξανά» του Ντίνο Μπάουκ (προδημοσίευση)

«Το Τέλος. Και Ξανά» του Ντίνο Μπάουκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Σλοβένου συγγραφέα Ντίνο Μπάουκ (Dino Bauk) «Το Τέλος. Και Ξανά» (μτφρ. Γιούλη Σταματίου) το οποίο θα κυκλοφορήσει αρχές Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Αγαπητή μητέρα, ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ