alt

Για το αφήγημα του Πρόσπερ Μεριμέ Α. ΜΠ. - Μια προσωπογραφία του Σταντάλ (πρόλογος-μετάφραση Νίκος Αλιφέρης) και τη συλλογή άρθρων του Stendhal Τα προνόμια (μτφρ. Αλόη Σιδέρη) από τις εκδ. Άγρα. 

Του Γιώργου Βέη

Ας ξεχωρίσω τα εξής, όπως αποθησαυρίζονται επί λέξει στην επιλογική σελίδα του παρόντος τομιδίου: «Δέκα φορές το χρόνο, ο προνομιούχος θα μπορεί να μεταφέρεται σε όποιον τόπο θέλει με ταχύτητα εκατό λεύγες την ώρα· στο διάστημα της μεταφοράς θα κοιμάται». Πρόκειται για ένα ακόμη δημιουργικό, ας το ονομάσω, όνειρο του Γάλλου μετρ, ο οποίος, μεταξύ άλλων, υπογράφει το Μοναστήρι της Πάρμας. Σήμερα τον φέρνει κοντά μας ένας πιστός φίλος του, ο Πρόσπερ Μεριμέ (1803-1870), ο δημιουργός της πασίγνωστης ανά την υφήλιο Κάρμεν. Η σύντομη αυτή προσωπογραφία του Σταντάλ ή κατά κόσμον Ανρί Μπελ (1783-1842) εκδόθηκε πρώτη φορά το 1850. Με τον εβδομηκοστό δεύτερο στίχο από τη ραψωδία λ της Οδύσσειας, δίκην προμετωπίδας και μάλιστα στο πρωτότυπο, εισάγεται κανείς στο κλίμα ενός κομψού, υποδειγματικού επικηδείου. Ήτοι: «μη μ' άκλαυτον άθαπτον ιών όπισθεν καταλείπειν». Τελειώνει δε με την ευχή: «θα ήταν άλλωστε ευχής έργο να δημοσιευθούν μια ημέρα οι επιστολές του Μπ. [Μπελ]· θα έκαναν το κοινό να γνωρίσει και να αγαπήσει έναν άνδρα του οποίου το πνεύμα και τα σπάνια χαρίσματα δεν ζουν παρά στη μνήμη ενός στενού κύκλου φίλων».

Ο έμπειρος περί των ανθρωπίνων πραγμάτων βιογράφος καταθέτει εδώ ασφαλώς με τη θέρμη του εκλεκτού πνευματικού συντρόφου, αλλά με τη ρηματική συνέπεια και με τη δόκιμη πιστότητα που χαρακτηρίζει έναν ταλαντούχο, δηλαδή έναν αυτοελεγχόμενο υφολογικά συγγραφέα. 

Δεν πρόκειται για μια τυπική αγιογραφία ούτε για μιαν έμμεση, εκ του πονηρού δηλαδή, αποδόμηση του έργου του οτρηρού συγγραφέα του Κόκκινου και του Μαύρου. Ο έμπειρος περί των ανθρωπίνων πραγμάτων βιογράφος καταθέτει εδώ ασφαλώς με τη θέρμη του εκλεκτού πνευματικού συντρόφου, αλλά με τη ρηματική συνέπεια και με τη δόκιμη πιστότητα που χαρακτηρίζει έναν ταλαντούχο, δηλαδή έναν αυτοελεγχόμενο υφολογικά συγγραφέα. Εξού και η ομολογούμενη γοητεία του κειμένου: η κάθε λακωνική αποτίμηση συνιστά λυσιτελές επίγραμμα, η κάθε πρόταση αποτελεί γερό σκαλοπάτι για να στηριχθεί η αμέσως επόμενη. Εν κατακλείδι, η κάθε αποστροφή θα έκανε, εικάζω, τον Σταντάλ να χαμογελάσει.

Οι κρυφές πτυχές του ερωτισμού του συνυπάρχουν με τις ευθύβολες αναλύσεις των θεματολογικών του προαιρέσεων. Τα ειδικότερα συμπεράσματα αποφεύγουν συστηματικά τη χρήση ρητορικών υπερβολών ή νοσηρών κοινοτοπιών, ενώ δεν παραλείπονται περιεκτικές αναφορές και κρίσιμες επισημάνσεις, οι οποίες φωτίζουν επαρκώς τον χαρακτήρα του. Υποστηρίζω δε ότι ο Πρόσπερ Μεριμέ θα είχε λάβει υπόψιν του τις ανάλογες δομές βιογραφικών εμπεδώσεων, τις οποίες μας έχει κληροδοτήσει, μεταξύ άλλων, ο Πλούταρχος. Γι' αυτό και το στοιχείο της επιτήδευσης, το οποίο συνήθως παρεισφρέει σε συναφείς περιπτώσεις μαζί με το αντίστοιχο της κενολογίας, έχει εκ των προτέρων αποκλεισθεί.

alt
Ο Prosper Mérimée
Ο Σταντάλ του Πρόσπερ Μεριμέ εμφανίζεται ως ρηξικέλευθος σπουδαστής του ατομικού του βίου. Ρίχνεται στη μελέτη της ίδιας του της ζωής, με όλες τις κεραίες του νου και της καρδιάς σε πλήρη λειτουργία. Ταυτοχρόνως δεν παραλείπει να κρίνει σκαιώς τα ινδάλματα των άλλων. Διακρίνω ενδεικτικά από τη σελίδα 41: «Ο Μολιέρος είναι ένας μασκαράς που απέφυγε να παρουσιάσει επί σκηνής τον αυλοκόλακα, επειδή ο Λουδοβίκος ΙΔ! δεν το θεωρούσε πρέπον». Κατά τα άλλα, πλήττεται από τις εμμονές των «Γότθων», υποφέρει ως αρχετυπικός ιδεαλιστής, δυσανασχετεί σχεδόν καθημερινά ως φιλότεχνος, ο οποίος –φευ– βλέπει να περνάει δίπλα του το οχληρό άρμα της Ασχήμιας, απογοητεύεται κατά κράτος ως ρομαντικός, αλλά δεν καταρρέει. Βλέπει πάντα κάποιες αξίες, ναι, εν κινδύνω αλλά αλώβητες εντέλει, να λάμπουν μέσα στον ζόφο της βιοτής. Όπως εμφαίνεται κυρίως στην αρένα των ατελεύτητων, αιματηρών πολέμων της εποχής του κι όπως χαρακτηριστικά απεικονίζεται στο σημαίνον έργο του περιώνυμου συνομηλίκου του, εκείνου, εννοώ, του κατ΄ εξακολούθηση μονήρους της Δρέσδης και της Φρανκφούρτης, του Άρτουρ Σοπενχάουερ (1788-1860), η ανθρώπινη περιπέτεια συνιστά ανέκκλητα το μέγα όνειδος. Η δυσαρμονία, η οποία καταστατικά επικρατεί στην επικράτεια της Αυτοκρατορίας, μετατρέπεται όμως σε γόνιμο υλικό. Έτσι, καθαρίζοντας από τη λάσπη και τα επιγενόμενα της ηλιθιότητας τον πολίτη των ημερών του, ο Σταντάλ θα πλάσει εντέχνως τη μακέτα μιας καθόλα έντιμης συμφιλίωσης με το κοσμικό δράμα και τα όποια συμφραζόμενά του. Όσο κι αν φθείρεται η ψυχή και το σώμα, τόσο περισσότερο θα ενισχύεται αφ΄ εαυτού ο μηχανισμός άμυνας του εγώ. Όπως ακριβώς δηλαδή προκύπτει και από την προσεκτική ανάγνωση του κομβικού έργου του Περί έρωτος. Εκεί, ως γνωστόν, ο ευφυέστατος αγώνας για την κατάκτηση του δυσερμήνευτου, απροσμάχητου θήλεος δικαιώνεται στο τέλος, διότι το διαρκώς αμήχανο, απορούν άρρεν μαθαίνει, βιώνει σε απόλυτο βαθμό την Αλήθεια, η οποία το αφορά αποκλειστικά.

Η κατάφαση στη ζωή παρέχεται στην προκειμένη περίπτωση υπό έναν όρο: εκεί που συνήθως ανθεί η μετριότητα, οφείλουμε να επιδιώκουμε το Κάλλος.

H έκδοση συνοδεύεται από τα επίσης σύντομα, παιγνιώδη Προνόμια του Σταντάλ. Σημειώνω ότι κυκλοφορήθηκαν σε ευχετήριο βιβλίδιο, εκτός εμπορίου, για τους φίλους και συνεργάτες των Εκδόσεων Άγρα, τα Χριστούγεννα του 2002. Εδώ η κειμενική πρόθεση κατορθώνει να περισώσει με τη δέουσα λεκτική συστολή το άλας της συμπεριφοράς ενός επαρκούς, πολλαπλώς ευέλικτου υποκειμένου. Είναι αυτό, το οποίο, στη θέα του ήδη τετριμμένου, του αθεράπευτα ανιαρού και του εξόφθαλμα περιττού, υψώνει το ισχυρό φράγμα της πολύτιμης ιδιοπροσωπίας του. Κοντολογίς, η κατάφαση στη ζωή παρέχεται στην προκειμένη περίπτωση υπό έναν όρο: εκεί που συνήθως ανθεί η μετριότητα, οφείλουμε να επιδιώκουμε το Κάλλος.

 

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι πρέσβης επί τιμή και ποιητής.
Τελευταίο του βιβλίο, η συλλογή ταξιδιωτικών κειμένων «Εκεί» (εκδ. Κέδρος).


altΑ. Μπ. - Τα προνόμια
Μια προσωπογραφία του Σταντάλ
Prosper Mérimée - Stendhal
Μτφρ. Νίκος Αλιφέρης, Αλόη Σιδέρη
Άγρα 2016
Σελ. 72, τιμή εκδότη €8,90
 
politeia link
 
ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΩΝ PROSPER MÉRIMÉE ΚΑΙ STENDHAL

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αποκολοκύνθωσις» του Σενέκα (κριτική) – Η μοναδική πλήρως σωζόμενη αρχαία μενίππεια σάτιρα

«Αποκολοκύνθωσις» του Σενέκα (κριτική) – Η μοναδική πλήρως σωζόμενη αρχαία μενίππεια σάτιρα

Για την αρχαία μενίππεια σάτιρα του Σενέκα «Αποκολοκύνθωσις» (μτφρ. Σταύρος Τσιτσιρίδης, εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα, «Ο θάνατος του Σενέκα», του Πίτερ Πολ Ρούμπενς, 1614.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Η «Αποκολοκύνθωσις» του ...

«Δίφορη μνήμη» του Γιώργου Χ. Θεοχάρη (κριτική) – Δοµικά υλικά µνήµης

«Δίφορη μνήμη» του Γιώργου Χ. Θεοχάρη (κριτική) – Δοµικά υλικά µνήµης

Για το βιβλίο του Γιώργου Χ. Θεοχάρη «Δίφορη μνήμη» (εκδ. Πόλις).

Γράφει ο Μάριος Μώρος

Πρώτα, οι συστάσεις· διαβάζω ορισµένους στίχους από το ποίηµα «Αυτοδίδακτοι της στέρησης» που υπάρχει ανάµεσα στις ενότητες τ...

«Κάνα δυο φωτογραφίες» ακόμη: 8 χρόνια ΛΕΞ μέσα από τον φακό του αδερφικού του φίλου

«Κάνα δυο φωτογραφίες» ακόμη: 8 χρόνια ΛΕΞ μέσα από τον φακό του αδερφικού του φίλου

Λίγα λόγια  για το φαινόμενο που ακούει στο όνομα ΛΕΞ και μερικά στιγμιότυπα από τη ζωή του, με αφορμή την κυκλοφορία του φωτογραφικού λευκώματος του φίλου του Δημήτρη Μουγκού «Κάνα δυο φωτογραφίες» (εκδ. Petites-Maisons).

Γράφει η Ευλαλία Πάνου

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Το πρώτο επεισόδιο της εκπομπής «Βίος και Πολιτεία» μεταδόθηκε ζωντανά την Παρασκευή και βρίσκεται ήδη στον «αέρα» του διαδικτύου. Μια πρωτοβουλία του μεγαλύτερου και πιο εν...

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Σε συνέντευξή της στο American Booksellers Association, η Βόσνια συγγραφέας Lana Bastašić μίλησε για το βιβλίο της «Πιάσε το λαγό», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg, σε μετάφραση Ισμήνης Ραντούλοβιτς.

Επιμέλεια: Book Press

...
Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ