collage barry kite tableau van gogh

Για το βιβλίο του Νικόλα Χρηστάκη Δέκα διαφορές (εκδ. Τυφλόμυγα)

Των Πατρίτσιας Γερακοπούλου & Παναγιώτη Χαλάτση

Οι Δέκα διαφορές είναι ένα ακόμη «εγωτοπίο» του Νικόλα Χρηστάκη, πολυσχιδούς φυσιοδίφη της πόλης και της ψυχοκοινωνιολογίας. Το φαντασιακό, το κβαντικό, το τρυφερά κυνικό και το μυστικιστικά απόκοσμο τον περιμένουν προκλητικά σε κάθε γωνιά της καθημερινότητας. Εκείνος, σε μια δημιουργική κατά μέτωπο μάχη με το χρόνο και το πραγματικό και με περιέργεια ιδιοσυγκρασιακή, δεν χάνει ευκαιρία για πολυδαίδαλες εξερευνήσεις και περιπλανήσεις εντός και εκτός του. Είναι το παιχνίδι [1] που πρέπει να ξαναρχίζει χωρίς διακοπή και χωρίς τέλος, όπως όταν ακούει το ίδιο τραγούδι σε διαφορετικές εκτελέσεις από το ίδιο συγκρότημα σε διαφορετικές στιγμές. Είναι το ίδιο, αλλά κάθε φορά ανεπαίσθητα διαφορετικό. Αυτή τη φορά αποδομεί το χωροχρόνο της βιογραφίας και της ανθρωπογεωγραφίας ανασύροντας από μέσα του ένα παλιό αγαπημένο παιχνίδι που έβρισκε στις σελίδες των Μίκυ Μάους και ακόνιζε την προσοχή και την διορατικότητά του.

«Βρείτε τις Δέκα Διαφορές» στα δέκα μικρά αφηγήματα, υπάκουα μόνο στη «συνειρμική αναφορά», στο πολύ προσωπικό (αλλά και τόσο συλλογικό) νόημα που πλέκεται ανάμεσα στα σπίτια, τους δρόμους, τα πρόσωπα, τα συναισθήματα, τις σκέψεις, τις στιγμιαίες αποτιμήσεις της φόρμας και την ταυτόχρονη αποδόμησή της (όπως τα φωτογραφικά και συγγραφικά «κλικ» [2] που είναι και δεν είναι αιώνια...). Ο αναγνώστης δεν πρέπει να αναμένει εμφανή πρόθεση για πλοκή σε αυτό το εγχείρημα∙ ο εσωτερικός μονόλογος της μεταμοντέρνας γραφής είναι ο τρόπος του Νικόλα Χρηστάκη να αναδιπλώσει με τη δική του εσωτερική τάξη (μόνο φαινομενικά επιφανειακή «αταξία») ένα «μεμουάρ» ελεύθερο από περιττή γραμμικότητα, νεωτερικά φίλτρα και ανιαρές βεβαιότητες.

Το βιβλίο δεν προτείνει κάτι καινοφανές για το φαντασιακό σύμπαν των αναγνωστών, απλά τοποθετεί σε έναν ειρμό τον τρόπο που οι άνθρωποι ούτως ή άλλως αναγνωρίζουν ως οικείο βίωμα.

Πρόκειται για μια ιδιοφυή συγγραφική συνειρμική επιχείρηση. Ο συγγραφέας αντλεί από το πηγάδι της μη συνειδητότητας των ανθρώπων και χρησιμοποιεί ό,τι επιστρατεύουν εικονοφαντασιακά και γνωστικά για να σχηματοποιήσουν τον κόσμο όπως τον αντιλαμβάνονται. Η «πραγματικότητα» (πάντα σε εισαγωγικά) είναι ένα από τα κύρια μελήματα του Ν. Χρηστάκη, καθώς είναι ακριβώς η αποδόμησή της που αποκαλύπτει την αντανάκλαση της αυθεντικότητάς της μέσα του/μας. Για να το πετύχει, πρώτα απ’ όλα θραυσματοποιεί τη γλώσσα αφαιρώντας της το χρονικό και λογικό συνεχές. Ο αναγνώστης ακολουθεί το πέρα-δώθε της μνήμης του και τελικά παραδίδεται σε μια κατακερματισμένη αντίληψη που αντιστοιχεί στο αεικίνητο σύγχρονο περιβάλλον.

Το βιβλίο δεν προτείνει κάτι καινοφανές για το φαντασιακό σύμπαν των αναγνωστών, απλά τοποθετεί σε έναν ειρμό τον τρόπο που οι άνθρωποι ούτως ή άλλως αναγνωρίζουν ως οικείο βίωμα (παιδική ανάμνηση; όνειρο; παιχνίδι;) αλλά τείνουν να ξεχνούν γιατί έχουν αποφασίσει ότι η κατανόηση πρέπει να είναι συγκεκριμένη και οριοθετημένη σε κατηγορίες δεδομένες: η αρχή, η μέση, το τέλος. Έτσι το κείμενο απαλλαγμένο από κάθε συμβατικότητα και σοβαροφάνεια (αλλά αυθεντικά σοβαρό) περιγελά -μάλλον με ένα είδος τρυφερής θλίψης- την απέλπιδα προσπάθεια της ανθρώπινης ύπαρξης να δώσει ένα νόημα στη ζωή της.

Ο συγγραφέας καθόλου δεν κρύβει ότι μιλάει για τη δική του ζωή αλλά καταφέρνει να επικεντρώνεται στα βαθιά κρυμμένα τραύματα που μας αφορούν όλους: η Σισύφεια προσπάθεια του ανθρώπου να έχει έναν εαυτό με συνέχεια και νόημα, η σύγχρονη ανθρώπινη παθολογία της μετακίνησης από τον παραληρηματικό ναρκισσισμό στην απαξία και την κατάθλιψη. Όπως αυτολεξεί περιγράφει: «Η ύπαρξη αποτελεί μια πεισματική, απολύτως μάταιη και συχνά τραγική προσπάθεια να φανούμε συνεκτικοί στα μάτια μας και στα μάτια των άλλων, χωρίς βέβαια μέσα μας να ξεπουλάμε την αληθινή φύση μας, που αρέσκεται στη διάχυση προς πάσα κατεύθυνση και πάσα αλήθεια που επινοούμε – ή που μας έχει επινοήσει».

real paint2Ο Χρηστάκης παίρνει υποτιθέμενα γεγονότα που κινούνται μεταμορφωμένα και παραμορφωμένα στο χώρο της ανάμνησης και τα μετουσιώνει σε αποσπασματικά τεχνουργήματα. Θολώνοντας τη διάκριση ανάμεσα σε φαντασία και πραγματικότητα «παίζει» και αναζητά, εμβαθύνοντας στην πεμπτουσία του ανθρώπινου ψυχισμού. Αναπόφευκτα λοιπόν επανέρχεται με διαφορετικούς τρόπους και εικόνες και με λεπτότατο χιούμορ στην αναζήτηση του νοήματος, στην περιπέτεια της ευτυχίας και του άρρηκτου δεσμού της με τον πόνο, στις σχέσεις, στο θάνατο, στον παραλογισμό της ανθρώπινης ύπαρξης και αυτού που λέγεται ανθρωπινότητα, την ίδια στιγμή που, χωρίς να το ισχυρίζεται, δείχνει έμμεσα και τη «θεραπεία» που ουσιαστικά απαιτεί το σπάσιμο των εμβολιασμένων μέσα μας σχημάτων αντίληψης και γνωστικών κατηγοριών. Ίσως είναι ένα σχέδιό του να αναμειγνύει δήθεν παραληρηματικά την πληροφορία μοντελοποιώντας την αδυναμία διαχείρισης των μεγατόνων πληροφορίας στη ζωή του ανθρώπου στον 21ο αιώνα. Αυτό θα ήταν ένα μέγα-εμείς-τοπίο...

Ο τρόπος του Νικόλα Χρηστάκη να γράφει ιστορίες είναι μεταμοντέρνος. Είναι οι ίδιες παναθρώπινες κλασικές ιστορίες (όπως αυτές που διαφαίνεται να διαβάζει∙ ο Ιούλιος Βερν, ο Λούκυ Λουκ, ο Φίλιπ Ντικ μοιάζουν να κρύβονται πίσω από κάθε λέξη του πριν ακόμη αυτή γραφτεί) ειπωμένες διαφορετικά. Οι ίδιες ιστορίες γραμμένες με την τεχνική της εποχής την οποία προσπαθεί να κατανοήσει μέσα από το αυθεντικό βίωμα και τις ψυχοκοινωνικές του κεραίες. Όχι, το μυθιστόρημα δεν απειλείται. Οι άνθρωποι συνεχίζουν να επιθυμούν να ακούν και να διαβάζουν ιστορίες. Όμως όσο εύληπτα γραμμένες και εάν εμφανίζονται για τον κοινό (και κουρασμένο από τις κατηγορίες της καθημερινότητας) νου, οι αναγνώστες είναι σε θέση να συναισθανθούν ότι τίποτα γύρω τους δεν είναι αληθινά «αυτό», ότι υπάρχει διακαής ο πόθος και αναμφίλεκτη η ανάγκη για μια άλλη πραγματικότητα, που θα τους φέρνει όσο γίνεται κοντύτερα σε τραύματα και θεραπείες, όπως στο παιχνίδι «Δέκα Διαφορές».

1. Συνειρμική αναφορά: εκπομπή του συγγραφέα «Το παιχνίδι ξαναρχίζει» στο trollradio.gr.
2. Συνειρμική αναφορά: στήλη «Εγωτοπία» του Νικόλα Χρηστάκη στο διαδικτυακό περιοδικό GREKA.

* Οι ΠΑΤΡΙΤΙΣΑ ΓΕΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ και ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΛΑΤΣΗΣ είναι διδάκτορες Κοινωνικής Ψυχολογίας.


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Μετά την ηδονή, η ανάλυση. Οι πλέον ευαίσθητοι εξ υμών να εξέλθουν της αιθούσης, οι λοιποί ας προμηθευτούν από την επιμελητεία αεροπορικά σακουλάκια και γάντια βινυλίου-λάτεξ-νιτριλίου που δίνουν τώρα και στις μοντέρνες κηδείες για την υγιεινολογικά ελεγμένη ρίψη -ελαφρού πάντα- χώματος. Κάθε μερικά δευτερόλεπτα το μυαλό μας και η ψυχή μας εκρήγνυνται προς πάσα κατεύθυνση, όλα διαλύονται, ακόμα και οι στοιχειωδέστερες συνδέσεις παύουν να υφίστανται. Πεισματικά ο κανονικός άνθρωπος, υπακούοντας στο θεϊκό σχέδιο ή στον καταναγκασμό του να έχει έναν εαυτό και να ζει μια ζωή με νόημα, ξαναστήνει, κατά προσέγγισιν συνήθως, τα κομμάτια του όπως ήταν. Σισύφεια προσπάθεια μπροστά στο άπειρο και κύρια αιτία της δυστυχίας από την οποία πάσχουμε οι περισσότεροι, καθώς βέβαια και αυτής την οποία προβάλλουμε στους συνανθρώπους μας — τελευταία μάλιστα το σχέδιο αυτό γραφειοκρατικοποίησης των πάντων επεκτείνεται με όλο και ταχύτερους ρυθμούς στον πλανήτη, μέχρι που ετοιμάζεται να κυριεύσει και άλλους κόσμους».


 

exof 10diafores  Δέκα διαφορές
  Νικόλας Χρηστάκης
  Εκδόσεις Τυφλόμυγα 2016
  Σελ. 48, τιμή εκδότη €5,83 

     politeia link

  

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑ ΧΡΗΣΤΑΚΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Φανταστικά όντα, πραγματικές απολαύσεις

Φανταστικά όντα, πραγματικές απολαύσεις

Για το Βιβλίο των φανταστικών όντων, του Χόρχε-Λουίς Μπόρχες, που επανακυκλοφόρησε πρόσφατα σε αναθεωρημένη μετάφραση του Γιώργου Βέη (εκδ. Πατάκη)

Της Κυριακής Αν. Λυμπέρη

...
Το ψυχοκοινωνικό βλέμμα στην επικοινωνία

Το ψυχοκοινωνικό βλέμμα στην επικοινωνία

Του Παναγιώτη Χαλάτση

Το δοκίμιο Ψυχοκοινωνιολογία των μαζικών επικοινωνιών του Νικόλα Χρηστάκη καταγράφει και συνθέτει με τρόπο συστηματικό και πρωτότυπο τις διαφορετικές και συχνά αντιφατικές προσεγγίσεις αναφορικά ...

Ο πόλεμος της αίθουσας

Ο πόλεμος της αίθουσας

Ένας αόρατος πόλεμος μαίνεται στη σχολική αίθουσα

 Εκπαιδευτικοί παλεύουν καθημερινά με τα προβλήματα που δημιουργεί η αδράνεια του πολιτικού συστήματος. Του Παν...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Το συλλογικό graphic novel «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» (μτφρ. Στεφανία Γεωργάκη, εκδ. Επόμενος Σταθμός), υπό τη διεύθυνση της Μαρζάν Σατραπί, μια πολυσυλλεκτική καταγραφή της κατάστασης στο Ιράν σήμερα, εστιάζει στην ασφυκτική ζωή των γυναικών, ενώ αναδεικνύει και άλλες πλευρές του θεοκρατικού καθεστώτος. ...

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

Η θρυλική πολιτική σάτιρα «Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας τιμά τ...

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ