Εξομολογητικό, σύντομο και ταξιδιάρικο

Ο Ματσαγγάνης, μέσα σε αυτήν τη διάχυτη ευφορία, προσπαθεί να εξηγήσει τι σημαίνει Σύριζα και ελληνικός αριστερός φραξιονισμός.

Να πω ορισμένα πράγματα που με ενθουσίασαν στο βιβλίο. Το ταξίδι στην Αμερική δίνει στον συγγραφέα τη δυνατότητα να παρακολουθήσει όλες αυτές τις διαλέξεις και δη σε μια εποχή αυξημένου διεθνούς ενδιαφέροντος για την Ελλάδα λόγω Σύριζα, τέλος του 2014 και άνοιξη του 2015. Υπάρχει ένα εκνευριστικό για εμάς κλίμα νεορομαντικού φιλελληνισμού, όπου διάφοροι ηδονοβλεψίες της καταστροφής μας πανηγυρίζουν που θα γίνει ο Αλέξης Τσίπρας πρωθυπουργός και οι συν αυτώ υπουργοί του. Ο Ματσαγγάνης, μέσα σε αυτήν τη διάχυτη ευφορία, προσπαθεί να εξηγήσει τι σημαίνει Σύριζα και ελληνικός αριστερός φραξιονισμός. Πιστεύω ότι να πασχίζει κανείς να μιλήσει, ας πούμε, για τον Ρούντι Ρινάλντι και τον Παναγιώτη Λαφαζάνη σε έναν Αμερικανό διανοούμενο θα πρέπει να είναι δυσκολότερο από το πει σε έναν πεντάχρονο τι είναι rocket science.

Μ’ αρέσει η καθαρότητα με την οποία παρακολουθεί τις εξελίξεις στην Ελλάδα, παρά την απόσταση ή ίσως ακριβώς εξαιτίας αυτής. Έχει μια διαύγεια η κριτική ματιά του Μάνου Ματσαγγάνη για όσα θα επακολουθήσουν, σχεδόν προφητική. Αναρωτιέται, ας πούμε, αν θα γίνει ο Σύριζα ένα μαζικό αριστερό, πλην μεταρρυθμιστικό κόμμα, και δικαίως δυσπιστεί. Πριν ακόμη γίνει κυβέρνηση δηλώνει ότι τον ενοχλεί η ανοχή προς τον Καμμένο και τον Κοτζιά, δύο πρωτοκλασάτους υπουργούς του Αλέξη Τσίπρα σήμερα. Όταν τελικά αναλαμβάνει την εξουσία ο Σύριζα, η μόνη αστοχία, η οποία ειλικρινά με έκανε και γέλασα πικρά, είναι που γράφει ότι ίσως η μόνη ενδιαφέρουσα ή ελπιδοφόρα επιλογή είναι η στελέχωση του υπουργείου Οικονομικών. Ακριβώς σε αυτό το σημείο, σκέφτηκα από μέσα μου. Σε καλό σου, Μάνο, μας έκανες και γελάσαμε.

Όλο το βιβλίο διαπνέεται από μεγάλες δόσεις χιούμορ και αυτοσαρκασμού.

Δεν το λέω όμως ειρωνικά. Πράγματι, όλο το βιβλίο διαπνέεται από μεγάλες δόσεις χιούμορ και αυτοσαρκασμού. Από τις περιγραφές των politically correct φίλων στην Αμερική μέχρι τις αδιάκριτες απορίες τους, αν π.χ. η γυναίκα του προσποιείται οργασμό, Καθολική ούσα, και τους μαραθώνιους με ταινίες αδερφών Μαρξ, είναι σαφές ότι ο Ματσαγγάνης δεν παίρνει τον εαυτό του πολύ σοβαρά, κάτι το οποίο το είχα διαπιστώσει από την πρώτη φορά που τον γνώρισα, όταν είδα το προεκλογικό του σποτ για την υποψηφιότητα του, ένα πλακατζίδικο φιλμάκι που είχε προβάλει στο Booze. Δεν νομίζω να του εξασφάλισε πολλές ψήφους, αλλά ήταν πραγματικά ξεκαρδιστικό.

Ένα άλλωστε από τα πράγματα για τα οποία αυτομαστιγώνεται σκληρά είναι η αδυναμία του κόμματός του, τότε ΔΗΜΑΡ, τέως ΕΑΡ, πρώην ΚΚΕ εσωτερικού, να έχει απήχηση σε ευρύτερα ακροατήρια, να αποκτήσει λαϊκά ερείσματα και να μην περιορίζεται σε μια ελίτ διανοουμένων. Από την άλλη, αναγνωρίζει ότι τα απλουστευτικά επιχειρήματα του αντιμνημονιακού μπλοκ που εκτόξευσαν τον Σύριζα από το 4% στην εξουσία βασίζονται στην κατασκευή του εξωτερικού εχθρού (οι Γερμανοί, οι Ευρωπαίοι κλπ.), την ανάδειξη του ελληνικού λαού σε περιούσιο και την ανεφάρμοστη υπόσχεση για κατάργηση του μνημονίου με έναν νόμο. Έτσι φτιάχνουμε όλοι μαζικότητα.

Είναι ειλικρινές, εξομολογητικό, σύντομο και ταξιδιάρικο: Βοστώνη, Νέα Υόρκη, Σαν Φρανσίσκο και ένα road trip στην Καλιφόρνια σε λίγες μόνο ώρες.

Κάτι ακόμη με το οποίο ταυτίστηκα με τον Μάνο είναι που, ενώ, ας πούμε, στην Ελλάδα ο ίδιος αποκηρύσσεται μάλλον ως γερμανοτσολιάς, όταν άκουσε τον Γκάμπριελ να καγχάζει ότι στην Ελλάδα θα έπρεπε να έχουν φέρει την Παγκόσμια Τράπεζα και όχι το ΔΝΤ (ως τριτοκοσμική χώρα), τον πιάνει το πατριωτικό του. Θέλει να σηκωθεί να του απαντήσει διάφορα για τη Siemens και τα αυτοκίνητα που μας πούλησαν, αντλώντας επιχειρήματα από το οπλοστάσιο των αντιπάλων του/μας, αλλά μετά λογικεύεται πάλι γιατί ξέρει ότι κατά βάθος ο αντικαγκελάριος έχει δίκιο, απλώς το διδακτικό ύφος είναι αυτό που τον ενοχλεί. Το έχω πάθει κι εγώ αυτό. Να ακούω τα ίδια πράγματα που λέω εγώ στην Ελλάδα από χείλη Γερμανών πολιτικών, και να ενοχλούμαι.

Συνήθως, όταν μου ζητούν να παρουσιάσω ένα βιβλίο, διαβάζω την αρχή, το τέλος, λίγο από τη μέση και το οπισθόφυλλο. Στην περίπτωση του βιβλίου του Μάνου Ματσαγγάνη δεν το έκανα, γιατί, πρώτον, το βιβλίο είναι μικρό, οπότε θα το διαβάσεις σχεδόν όλο και, δεύτερον, επειδή άρχισα να το διαβάζω και ήταν τόσο ενδιαφέρον ώστε –ω, τι έκπληξη– το τελείωσα. Είναι ειλικρινές, εξομολογητικό, σύντομο και ταξιδιάρικο: Βοστώνη, Νέα Υόρκη, Σαν Φρανσίσκο και ένα road trip στην Καλιφόρνια σε λίγες μόνο ώρες. Ελληνορθόδοξο Πάσχα με την ομογένεια, ακαδημαϊκές συζητήσεις για την κρίση στην Ευρωζώνη, ινδικές και άλλες γεύσεις, σκέψεις για τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και την Τόσκα. Αν ήμουν το Ίδρυμα Fulbright, θα ήμουν πολύ ικανοποιημένο. Εξαιρετική απόσβεση επένδυσης*, για να κάνω και λίγο την οικονομολόγο.

* Ο Μάνος Ματσαγγάνης, από τον Σεπτέμβριο του 2014 έως τον Απρίλιο του 2015, φιλοξενήθηκε στα πανεπιστήμια Harvard και Berkeley ως υπότροφος του Ιδρύματος Fulbright.
** Το κείμενο εκφωνήθηκε ως ομιλία στην παρουσίαση του βιβλίου του Μάνου Ματσαγγάνη Γράμματα από την Αμερική, στο βιβλιοκαφέ Έναστρον, στις 19/9/2016.

* Η ΞΕΝΙΑ ΚΟΥΝΑΛΑΚΗ είναι αρχισυντάκτρια διεθνών ειδήσεων και τακτική αρθρογράφος στην εφημερίδα Καθημερινή.

Γράμματα από την Αμερική
Μάνος Ματσαγγάνης
Κριτική 2016
Σελ. 152, τιμή εκδότη €10,00

 ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΜΑΤΣΑΓΓΑΝΗ