sacred-india

Του Γιώργου Βέη

Ταξιδιωτικές αποστάξεις υψηλής ποιότητος

«Ο Παράδεισος μέσα μας;» είπε ο Σαλιμουλάχ και σήκωσε τα φρύδια του. «Όχι, όχι, πρόκειται για συναισθηματικά λόγια – ένα όνειρο μόνο[…] Ο Παράδεισος είναι έξω, ένας φυσικός χώρος στους ουρανούς, που τον δημιούργησε ο Θεός για τον λαό του[…] Θα υπάρχουν μαξιλάρια για να ξαπλώσεις, ποτάμια από γάλα και μέλι, δροσερό και καθαρό νερό πηγής». (Από το βιβλίο, σ. 197)

Η έλλειψη ομοιοτήτων, αντιστοιχιών, ή κοινών παρονομαστών, που θα μπορούσαν να διερμηνεύσουν σ' έναν έστω βαθμό την ινδική ιδιοπροσωπία, σε αντιπαραβολή με τα δυτικοευρωπαϊκά πρότυπα, καθιστά την όποια προσέγγιση εκ προοιμίου εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, αλλά και προβληματική, αν όχι τραυματική.

Άλλωστε, όπως μας δίδαξε ο Fernand Braudel στη θεμελιώδη του Γραμματική των πολιτισμών (εκδόσεις «Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης»), μολονότι ο ινδουισμός στη μεσαιωνική Ινδία είναι εξίσου σημαντικός με τον χριστιανισμό στον δικό μας δυτικό Μεσαίωνα, η Ινδία δεν μοιάζει και πολύ με την Ευρώπη, ούτε με τη μεροβιγγιανή, ούτε με την καρολιγγιανή ούτε καν με τη φεουδαρχική. Οι εξόφθαλμες διαφορές και οι υφέρπουσες τυχόν ομοιότητες με τους γειτονικούς και μη λαούς καθιστούν το εγχείρημα της διερεύνησης της ιδιοπροσωπίας της Ινδίας εξαιρετικά συναρπαστικό.

Ο ρηξικέλευθος Γουίλιαμ Νταλρίμπλ (βλ. επίσης το βιβλίο του Στα βήματα του Μάρκο Πόλο, εκδόσεις «Πατάκη» και το άρτια συγκερασμένο Ταξίδι στη σκιά του Βυζαντίου, «Ωκεανίδα») έρχεται λοιπόν κι αυτός με τη σειρά του αντιμέτωπος με το εννοιολογικό χάος από την πρώτη στιγμή. Βεβαίως προηγήθηκαν άλλοι, οι οποίοι του δείχνουν με σύνεση τον στοχαστικό δρόμο της ακώλυτης πρόσληψης των μηνυμάτων αυτής της αχανούς ετερότητας. Περίπου πενήντα χρόνια μάς χωρίζουν, φέρ΄ ειπείν, από τότε που ταξίδεψε στη γενέθλια γη του ινδουισμού ο σκηνοθέτης του Θεωρήματος, ο ακαταπόνητος Πιερ Πάολο Παζολίνι, μαζί με τους ιδεώδεις συντρόφους μιας ζωής, τον Αλμπέρτο Μοράβια και την Έλσα Μοράντε. Με τη βεβαιότητα ότι η Ινδία, ως ιδιότυπο κράμα πολιτιστικών - θρησκευτικών προσαρμογών ελάχιστα διαφοροποιείται από αιώνα σε αιώνα, η επικολυρική μαρτυρία του Παζολίνι, υπό τον τίτλο Το άρωμα της Ινδίας (εκδόσεις «Άγρα») διατηρεί αμείωτο το σφρίγος της πρώτης γραφής των εκπλήξεων. Μαζί μάλιστα με το εμβληματικό  Ένας βάρβαρος στην Ασία, του Ανρί Μισώ (εκδόσεις «Printa») και το περιώνυμο Φως της Ινδίας, του Οκτάβιο Πας (εκδόσεις «Κέδρος»), ο οποίος υπηρέτησε για αρκετό χρονικό διάστημα στο Νέο Δελχί ως πρέσβης του Μεξικού, το Άρωμα της Ινδίας συνιστά πρώτης τάξεως οδηγό ενός υπερευαίσθητου δέκτη για την αντιφατική, αχανή αυτή χώρα, η οποία έχει ήδη αρχίσει να συνειδητοποιεί ότι η πολιτισμική της κληρονομιά ορθώνει μπροστά της ένα τεράστιο εμπόδιο, ικανό να την εγκιβωτίσει αναπότρεπτα στο παρελθόν της, ενώ ο υπόλοιπος κόσμος θα βιώνει κατ' αντιδιαστολή το μέλλον του.

indiaΟ  ταλαντούχος, πολυβραβευμένος Γουίλιαμ Νταλρίμπλ αντιλαμβάνεται σε βάθος την κρισιμότητα μιας εμπεριστατωμένης μαρτυρίας περί την Ινδία. Γι' αυτό και δεν υποκύπτει, ως άκρως υποψιασμένος ταξιδιογράφος, στον πειρασμό να προβεί σε βάναυσες, ηχηρές υπεραπλουστεύσεις, ή, όπως συμβαίνει συνήθως με τους βιαστικούς ψευδοσυγγραφείς και αφελείς τουρίστες, σε εξαγωγές αυταρχικών, διαστρεβλωτικών πορισμάτων, τα οποία θα αδικούσαν κατάφωρα μιαν αρχαιότατη φυλή, η οποία πολλαπλώς και διιστορικά μας ενδιαφέρει. Μεταξύ προόδου και μυστικισμού, μεταξύ προκλητικής ευμάρειας και απίστευτης εξαθλίωσης, μεταξύ μιας κυριολεκτικά απίστευτης ομορφιάς και μιας ασχήμιας, η οποία ίσως να ξεπερνάει τα όρια του ανθρώπινου μέτρου, σύμφωνα με τους δυτικοευρωπαϊκούς δείκτες, η Ινδία εξακολουθεί να ορίζεται ως η κατ' εξοχήν χώρα των κορυφαίων αντιθέσεων. Για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής διακρίνω το εξής χαρακτηριστικό γνώρισμα: «Υπάρχουν μέχρι και Ινδοί που αυνανίζονται σκεπτόμενοι τον Θεό. Διατείνονται ότι θα ήταν πολύ πιο κακό να κάνουν έρωτα με μια γυναίκα[...], γιατί αυτό σε εξατομικεύει υπερβολικά και δεν αφήνει να περάσεις από την ιδέα του έρωτα στην ιδέα του Όλου». (βλ. Ανρί Μισώ, Ένας βάρβαρος στην Ασία). Παραπάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι συνυπάρχουν καθημερινά και διαρκώς, μαζί με τους θεούς και δαίμονές τους, πορτρέτα των οποίων υπομνηματίζει με υποδειγματική σαφήνεια ο πολύτροπος Γουίλιαμ Νταλρίμπλ. Οι εννέα ιστορίες, «με καθεμία [...] να εκπροσωπεί μια διαφορετική μορφή αφοσίωσης ή ένα διαφορετικό θρησκευτικό μονοπάτι», συναποτελούν κατ΄ ουσίαν ολοκληρωμένα  χρονικά ζωής, ολοκληρωμένες εκδοχές  ινδικής πατριδογνωσίας, σαφώς διεξοδικής, αποδεικτικής και απολύτως χρηστικής. Πτυχές, απόκρυφες και μη, της ινδικής ενδοχώρας, εκτίθενται με παρρησία. Το γεγονός προβάλλεται πολυπρισματικά. Οι γωνίες λήψης αποδομούν στερεότυπα των πεπλανημένων «παρατηρητών».

Κοντολογίς, ο συγγραφέας λειτουργεί εδώ ως εκλεπτυσμένος βιογράφος, ως έμπειρος ταξινόμος σημαδιακών φαινομένων. Συγκρατώ  βεβαίως ότι, διαπιστώνοντας εν τέλει κι αυτός το αλλοπρόσαλλο, το παράλογο, το αδιανόητο, να μετατρέπεται διαδοχικά σε κανόνα συμπεριφοράς, σε κώδικα βίου, ακόμη και σε οικονομικό-πολιτικό ιδεολόγημα, αφήνει διακριτικά στον αναγνώστη το πλεονέκτημα της τελικής – αν βεβαίως μπορεί να υπάρξει υπάρχει -κρίσης. Ο  Γουίλιαμ Νταλρίμπλ ξέρει πότε οφείλει να  αποσυρθεί από τη σκηνή, έχοντας ήδη προνοήσει στο μεταξύ να καταστούμε συνειδητοί μέτοχοί της. Έτσι, π. χ, η μοιραία μοτοσικλέτα Enfield Bullet, η οποία σαν τα δικά μας ιερά εικονίσματα, αναδεικνύεται σε όλως αναβαθμισμένο σύμβολο πίστης και ιερό γονιμότητος, καθίσταται εν τέλει και  τρόπαιο ανάγνωσης. Η παρέλαση των ειδώλων συνεχίζεται με τον απρόβλεπτο, εξαιρετικά μορφωμένο Ατζάι Κουμάρ Τζα, ο οποίος τα τελευταία χρόνια, αντί για τον συνήθη ρουχισμό της κάστας του, επιλέγει ως αποκλειστική ενδυμασία τη στάχτη. Δηλαδή τη συμβολική μαρτυρία της φώτισης. Περιορίζομαι, κατ΄ οικονομία, σε δύο μόνο στιγμιότυπα κειμενικής δράσης, αφήνοντας τα υπόλοιπα επτά σ΄ εσάς. Θα σας μείνουν, στοιχηματίζω, αλησμόνητα.

Gouiliam_Ntalrimpl_Ieri_IndiaΓουίλιαμ Νταλρίμπλ
Ιερή Ινδία. Εννιά
Ζωές, Εννιά Ιστορίες
Μετάφραση:  Γιώργος Καλαμαντής
Εκδόσεις  «Μεταίχμιο», σ. 367

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Εσύ είσαι το placebo» του Τζο Ντισπένζα – Πώς να γίνεις ο θεραπευτής του εαυτού σου

«Εσύ είσαι το placebo» του Τζο Ντισπένζα – Πώς να γίνεις ο θεραπευτής του εαυτού σου

Για τη μελέτη του Τζο Ντισπένζα [Joe Dispenza] «Εσύ είσαι το placebo» (μτφρ. Χρήστος Καψάλης, εκδ. Key Books), ένα βιβλίο για το πώς μπορεί κανείς να γίνει ο θεραπευτής του εαυτού του.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Φάρμακα συμβ...

«Διονύσης Σαββόπουλος» του Δημήτρη Καράμπελα (κριτική) – Κατάδυση στον Σαββοπουλικό κόσμο και στον δικό μας

«Διονύσης Σαββόπουλος» του Δημήτρη Καράμπελα (κριτική) – Κατάδυση στον Σαββοπουλικό κόσμο και στον δικό μας

Για την «αναθεωρημένη» μελέτη του Δημήτρη Καράμπελα «Διονύσης Σαββόπουλος», που κυκλοφόρησε ξανά, με νέα επιμέλεια του συγγραφέα, από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Με όρους ημερολογιακούς και ουχί καλλιτ...

«Όλα για την αγάπη» της μπελ χουκς (κριτική) – Η ποιητική της αγάπης στον αστερισμό της κοινωνικής αποξένωσης

«Όλα για την αγάπη» της μπελ χουκς (κριτική) – Η ποιητική της αγάπης στον αστερισμό της κοινωνικής αποξένωσης

Για το βιβλίο της μπελ χουκς [bell hooks] «Όλα για την αγάπη» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει η Πηνελόπη Αλεξίου

H μπελ χουκς, ή αλλιώς Gloria Watkins, εξέδωσε το 2000 το βιβλίο Αll about love, το οποίο ήρθε στα ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Άρης Μαραγκόπουλος: «Τα μαρξιστικά διαβάσματα ξεθώριασαν όταν διάβασα

Άρης Μαραγκόπουλος: «Τα μαρξιστικά διαβάσματα ξεθώριασαν όταν διάβασα "Το δικαίωμα την τεμπελιά"»

Από τον «Εραστή της λαίδης Τσάτερλυ» στους «Υπνοβάτες» και από τις «Μεταμορφώσεις» στον «Οδυσσέα», αυτά είναι κάποια από τα-βιβλία-της-ζωής του Άρη Μαραγκόπουλου.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Το πρώτο βιβλίο που θυμάμαι...

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

Για την ποιητική συλλογή του Αρμάντο Ρομέρο (Armando Romero) «Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» (μτφρ. Αγαθή Δημητρούκα, εκδ. Τόπος). 

Γράφει ο Χρήστος Κούκης

Ο Αρμάντο Ρομέρο έλκει την καταγωγή του από την Ελλάδα. Σ...

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

«Γράφω για να επικοινωνήσω με τον αναγνώστη, γι’ αυτό και έχω πάντα στο νου μου να διεγείρω το ενδιαφέρον του» μας είπε ο Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες (Juan Gabriel Vásquez), που συμμετέχει στο Φεστιβάλ ΛΕΑ. Με αφορμή το βιβλίο του «Η μετάφραση του κόσμου» (μτφρ. Αχ. Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος), μιλά για την πολιτική μυθοπλα...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά ποιητές και ποιήτριες παραδίδουν τους στίχους τους στο αναγνωστικό κοινό μέσα από τις νέες τους ποιητικές συλλογές που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

Επτά ποιητικά βιβλία από τις εκδόσεις Βακχικόν. 

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ