ligi istoria

Για το βιβλίο του Βαγγέλη Ραπτόπουλου «Λίγη ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας» (εκδ. Κέδρος).

Του Σόλωνα Παπαγεωργίου

Το βιβλίο του Βαγγέλη Ραπτόπουλου τιτλοφορείται Λίγη ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Λίγη, διότι ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος δεν ενδιαφέρεται να συνθέσει μια ακαδημαϊκή μελέτη, αλλά να μιλήσει για την πλευρά των νεοελληνικών γραμμάτων που του είναι οικεία, που αγαπάει. Οι καλοί συγγραφείς είναι επιμελείς αναγνώστες. Όταν αναφέρονται σε κείμενα των ομοτέχνων τους, συχνά μας αποκαλύπτουν κομμάτια της δικής τους συγγραφικής ταυτότητας.

Η «κρυφή» ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας

Το βιβλίο απαρτίζεται από τριάντα εννέα κείμενα και συνεντεύξεις, τα οποία δημοσιεύθηκαν στον Τύπο κατά την εικοσαετία 1985-2004. Στις σελίδες του βιβλίου παρελαύνουν προσωπικότητες των γραμμάτων όπως ο Βασιλικός, ο Νόλλας, ο Χωμενίδης, αλλά και ονόματα, δημιουργοί που τράβηξαν το ενδιαφέρον του Ραπτόπουλου και που πλέον σπάνια μνημονεύονται. Κατά μια έννοια, λοιπόν, το συγκεκριμένο βιβλίο αγκαλιάζει και την «κρυφή» ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, καθώς αναφέρεται τόσο σε δημοφιλή έργα, όσο και σε λησμονημένα.

Το αποτέλεσμα είναι η σκιαγράφηση μιας εποχής, η οποία κατά τον Ραπτόπουλο, είναι μια εποχή μπερδεμένη, πιθανώς μεταβατική, εφόσον έχει εγκαταλείψει τα συλλογικά οράματα προς όφελος του κέρδους. Ο κυνισμός, η μοναξιά των μεγάλων αστικών κέντρων, η έντονη στροφή προς την τεχνολογία, ο Νεοέλληνας δίχως σαφή ταυτότητα που πασχίζει να γίνει Ευρωπαίος· αυτά τα χαρακτηριστικά εμφανίζονται στο νέο λογοτεχνικό ρεύμα που ακολουθεί και ο ίδιος ο Ραπτόπουλος.

Αναπτύσσοντας τις απόψεις του για  σημαντικά έργα και για πρόσωπα των γραμμάτων και των τεχνών, ο Ραπτόπουλος φιλοτεχνεί με τρόπο ανορθόδοξο το δικό του πορτρέτο.

Τα βιβλία που παρουσιάζονται είναι διαφορετικά είδη καρπών που έδωσε το ίδιο δέντρο: η Ελλάδα του σήμερα – ή καλύτερα, η Ελλάδα εκείνης της εικοσαετίας, εφόσον το βιβλίο φέρει τον απόηχο μιας περασμένης εποχής. Αναπτύσσοντας τις απόψεις του για  σημαντικά έργα και για πρόσωπα των γραμμάτων και των τεχνών, ο Ραπτόπουλος φιλοτεχνεί με τρόπο ανορθόδοξο το δικό του πορτρέτο. Φανερώνει τις κύριες επιρροές του, τους μέντορές του, μιλά για τον Κουμανταρέα, για τον Πετρόπουλο και άλλους, καθώς και τις θεματικές που εμφανίζονται στα γραπτά του. Προσεγγίζει τη λογοτεχνία με τον ενθουσιασμό του συγγραφέα που ανακαλύπτει σημεία τομής μεταξύ των δικών του έργων και της λογοτεχνίας των άλλων.

kerdos raptopoulos ligi istoriaΜελετώντας το άλμα του Αντρέα Φραγκιά από τον ρεαλισμό στην αλληγορία, τον υπαρξισμό που κρύβεται πίσω από τις λέξεις του Άρη Αλεξάνδρου στο Κιβώτιο, καθώς και τη στροφή του Νόλλα και του Παπαγιώργη προς την αυτοβιογραφία, ο Ραπτόπουλος των περασμένων δεκαετιών προαναγγέλλει την εμφάνιση όλων αυτών των στοιχείων στη δική του πεζογραφία, το ενδιαφέρον του για τους συμβολισμούς στη λογοτεχνία του φανταστικού (περίτρανη απόδειξη είναι το βιβλίο Ο άνθρωπος που έκαψε την Ελλάδα) και την ενασχόλησή του με την αυτοβιογραφία και το χρονικό.

Θα ήταν μεγάλη παράλειψη να μην αναφερθώ στη γοητεία που ασκούν οι συνεντεύξεις που καταγράφονται στο βιβλίο. Ο Ραπτόπουλος συνδιαλέγεται με σημαντικούς διανοητές – από τις συζητήσεις τους καλύπτεται ένα ευρύ φάσμα θεμάτων: από τη θεωρία και τις προβλέψεις του Βασίλη Βασιλικού για την επιρροή του δυτικού κόσμου στον χώρο των τεχνών, μέχρι τα αμιγώς πρακτικά ζητήματα, όπως η εξομολόγηση του Θανάση Βαλτινού για τις (ελάχιστες) απολαβές από τη συγγραφή και τη σχέση κράτους και καλλιτέχνη.

Εντέλει, αυτό που μένει από τη Λίγη ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας είναι η αγάπη ενός δημιουργού για την τέχνη του. Δεν διστάζει να εγκωμιάσει όσα τον εντυπωσιάζουν και να επικρίνει όσα τον βρίσκουν αισθητικά και ιδεολογικά αντίθετο. Προβληματίζεται για το μέλλον της μυθοπλασίας, για το μέλλον του σύγχρονου, απομαγεμένου κόσμου της παγκοσμιοποίησης.


* Ο ΣΟΛΩΝΑΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ είναι φοιτητής Φαρμακευτικής. Αρθρογραφεί και γράφει πεζογραφία.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Επιβίωση και Ιερότητα: Η πρώιμη ανθρωπότητα, το ελληνικό κοσμοσύστημα και τα μυστήρια της Ελευσίνας» της Αλεξάνδρας Θεοδωροπούλου (κριτική)

«Επιβίωση και Ιερότητα: Η πρώιμη ανθρωπότητα, το ελληνικό κοσμοσύστημα και τα μυστήρια της Ελευσίνας» της Αλεξάνδρας Θεοδωροπούλου (κριτική)

Για το βιβλίο της Αλεξάνδρας Θεοδωροπούλου «Επιβίωση και Ιερότητα: Η πρώιμη ανθρωπότητα, το ελληνικό κοσμοσύστημα και τα μυστήρια της Ελευσίνας» (εκδ. Παπαζήση).

Γράφει ο Κωνσταντίνος Β. Πρώιμος

Ιαχές της φυσικής κα...

«Οι Μυκήνες δεν ήταν το παν – Καμπανελλικά ανάλεκτα» του Γιώργου Π. Πεφάνη (κριτική) – Στη ρωγμή του αθέατου εαυτού

«Οι Μυκήνες δεν ήταν το παν – Καμπανελλικά ανάλεκτα» του Γιώργου Π. Πεφάνη (κριτική) – Στη ρωγμή του αθέατου εαυτού

Για το βιβλίο του Γιώργου Π. Πεφάνη «Οι Μυκήνες δεν ήταν το παν – Καμπανελλικά ανάλεκτα» (εκδ. Κάπα Εκδοτική). Στην κεντρική εικόνα, ο Ιάκωβος Καμπανέλλης.

Γράφει η Ελευθερία Ράπτου

Οι Μυκήνες δεν ήταν το παν ...

«Τετράδια Αμερικής: Περιπλάνηση στην Αμερική του πολιτισμού και της πολιτικής» του Ντίνου Σιώτη (κριτική)

«Τετράδια Αμερικής: Περιπλάνηση στην Αμερική του πολιτισμού και της πολιτικής» του Ντίνου Σιώτη (κριτική)

Για το βιβλίο του Ντίνου Σιώτη «Τετράδια Αμερικής: Περιπλάνηση στην Αμερική του πολιτισμού και της πολιτικής» (εκδ. Καστανιώτη). Κεντρική εικόνα: © Richard Tao (Unsplash).

Γράφει ο Αντώνης Μακρυδημήτρης

Yet the ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Οι έξι συγγραφείς που επιλεχτήκαν από την κριτική επιτροπή «παρουσιάζουν έργα εντυπωσιακής δομής». Ανάμεσά τους βρίσκονται δύο πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι. Στη φωτογραφία, η υποψήφια Σάρα Μπερνστάιν [Sarah Bernstein].

Επιμέλεια: Book Press

...
Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Ο Δημήτρης Καραντζάς επιστρέφει στη Στέγη με μια περφόρμανς–παραβολή για τη βία, τον εθισμό στην εικόνα και την κατάργηση των ψευδαισθήσεων ή, αλλιώς, για την πραγματικότητα που, ό,τι κι αν κάνεις για να την αποφύγεις, αργά ή γρήγορα θα έρθει να σε βρει.

Επιμέλεια: Book Press

Από τις 30 Σεπτεμβρί...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Τζ.Μ. Κουτσί [J.M. Coetzee] «Ο Πολωνός» (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 4 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

Τέσσερις εκδόσεις για τη μελέτη, το σήμερα και το άλλοτε της Αθήνας. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Διονυσίας Αλεξιάδου, από το λεύκωμα των εκδόσεων Καπόν «Η Αθήνα στον καιρό της πανδημίας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ