alt

Για το βιογραφικό μυθιστόρημα της Δέσποινας Λαλά-Κριστ «Έμιλυ Ντίκινσον – Θεά του Ηφαιστείου» (εκδ. Σμίλη).

Της Διώνης Δημητριάδου

Πίσω μου – Αιωνιότητα
Εμπρός μου – Αθανασία
Κι εγώ – Σημείο Ανάμεσά τους
Έμιλυ Ντίκινσον, #721

Ο τρόπος που συνδέεται η ποίηση της Έμιλυ Ντίκινσον με τη βιογραφία της αποτελεί το δύσκολο επίτευγμα της Δέσποινας Λαλά-Κριστ στην πρόσφατη έκδοση του βιβλίου της για τη μεγάλη ποιήτρια. Αρχικά το βιβλίο είχε κυκλοφορήσει στην Αμερική (σε αγγλική μετάφραση από τον Robert L. Crist) το 2013 με τον τίτλο Emily Dickinson: Goddess of the Volcano. Τώρα έχουμε την ευκαιρία να διαβάσουμε στην ελληνική του έκδοση (φροντισμένη από τις εκδόσεις Σμίλη) το βιβλίο, που δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε πως αποτελεί έργο ζωής της Δέσποινας Λαλά-Κριστ, η οποία συγκαταλέγεται ανάμεσα στους σημαντικότερους μελετητές της Ντίκινσον.

Η Κριστ μάς οδηγεί βήμα βήμα σε γνωριμία με τη ζωή της Ντίκινσον, με τη σκέψη της, με τα πρώτα ποιητικά της σκιρτήματα, αλλά και την καθοριστική της σχέση με τη Σούζαν Χάντινγκτον Γκίλμπερτ, γνωστή με το χαϊδευτικό Σου.

Δεν πρόκειται απλώς για μια βιογραφία της ποιήτριας. Τα βιογραφικά στοιχεία της Έμιλυ Ντίκινσον έχουν ενσωματωθεί σε μια ευφάνταστη μυθοπλασία (χωρίς να χάνεται τίποτα από την αλήθεια των γεγονότων), η οποία κατορθώνει να συμπεριλάβει και την αφηγήτρια/συγγραφέα σε μια λειτουργική μείξη που προσελκύει την ανάγνωση. Η Κριστ εισχωρεί στον κόσμο της Ντίκινσον μέσα από τη μελέτη της ζωής της και την ανάγνωση των ποιημάτων της, με οδηγό τον θαυμασμό της για τη μεγάλη ποιήτρια και τη βίωση των στίχων της εν είδει στάσης ζωής.

Prithee, my brother, into My Garden come, είπε, κι εγώ που άκουσα την πρόσκλησή της, πρόθυμα αφέθηκα στον Παράδεισο των λέξεων και της ποιητικής της εξουσίας. Το ταξίδι έρευνας και γραφής ήταν φανταστικό! Η Έμιλυ Ντίκινσον, πολυσήμαντη και πολυσημαίνουσα ποιήτρια του 19ου αιώνα, με οδήγησε στα εξωτικά δώματα του νου και της καρδιάς. Η διαδρομή απολαυστική, πνευματικά συγκλονιστική, ψυχικά μυστικιστική, η εμπειρία υπερβατική! Μαζί διαβήκαμε τα κανάλια της ανθρώπινης οδύνης κι έκστασης, αναβιώνοντας τη ζωή της «λουρίδα λουρίδα», όπως ο ήλιος ανατέλλει, κι εγώ με λαιμαργία ρούφηξα το απόσταγμα των σκέψεων και της σοφίας της, έτσι που να μπορώ να επαναλάβω με το ίδιο πάθος τα λόγια της: «Πάρτε τα όλα κι αφήστε μου την έκσταση!» (Take all away from me, but leave me Ecstasy).

Ξεκινώντας η Κριστ από το αρχικό ενδιαφέρον που της γεννήθηκε, όταν πρωτογνώρισε την ποίησή της μέσα από τη χαρισματική διδασκαλία του καθηγητή της Robert L. Crist στο Charleston College της West Virginia, μας οδηγεί βήμα βήμα σε γνωριμία με τη ζωή της Ντίκινσον, με τη σκέψη της, με τα πρώτα ποιητικά της σκιρτήματα, αλλά και την καθοριστική της σχέση με τη Σούζαν Χάντινγκτον Γκίλμπερτ, γνωστή με το χαϊδευτικό Σου. Ως προς αυτή τη σχέση η Κριστ θα επιχειρήσει να αποκαλύψει (μοναδική η αναφορά αυτή σε τέτοια έκταση και με τεκμηρίωση στηριγμένη στο ίδιο το έργο της ποιήτριας) όχι μόνον την ποιότητα της σύνδεσης των δύο γυναικών αλλά κυρίως τη φύση της σχέσης τους, η οποία εν πολλοίς καταδεικνύει και την αίσθηση της μοναξιάς (που οδήγησε στην απόλυτη μοναχικότητα) η οποία χαρακτηρίζει τη ζωή της ποιήτριας στο πέρασμα των χρόνων – στην ουσία ένα σώμα στον πάγο με μια ψυχή παραδομένη στη φωτιά.

Η Σούζαν, η Σούζι ή Σου, η Dollie, όπως την αποκαλούσε, εμφανίστηκε και έγινε έρωτας ζωής. Η Σου, πνευματώδης και διανοούμενη, αναγνώρισε αμέσως τη σπάνια αξία της σκέψης της και κούρνιασε κοντά της. Η φιλία τους και αργότερα η συγγένειά τους (παντρεύτηκε τον αδελφό της Έμιλυ) υπήρξαν η βασική επικοινωνία της ποιήτριας με τον έξω κόσμο, η διαρκής πηγή έμπνευσης αλλά και η γεύση των πικρών συγκινήσεων που προκαλούν τα δυνατά συναισθήματα του έρωτα.

alt
Η Δέσποινα Λαλά-Κριστ

 

Στην έκδοση, ενσωματωμένα απολύτως στην αφήγηση και σε συμφωνία χρονολογική με την πλοκή, διαβάζουμε μεταφρασμένα από την Κριστ πολλά ποιήματα της ποιήτριας, ώστε να μπορούμε να πούμε πως ταυτόχρονα το βιβλίο αποτελεί και μια αξιόλογη στην έκτασή της ανθολόγηση (σχολιασμένη) της ποίησης της Ντίκινσον με μια ad verbum μετάφραση των ποιημάτων συνοδευμένη από σχόλια ερμηνευτικά.

Μια τολμηρή, λοιπόν, κατάθεση έχουμε εδώ, ικανή να αναβαθμίσει αξιολογικά τη μελέτη, καθώς αναλύοντας τα βιογραφικά δεδομένα, τα ποιήματα και τις υπόλοιπες γραφές (επιστολές και σημειώσεις) δεν διστάζει να διατυπώσει μια άποψη που εμπλουτίζει τη συνολική κριτική προσέγγιση της ζωής και του έργου της ποιήτριας.

Στην έκδοση, ενσωματωμένα απολύτως στην αφήγηση και σε συμφωνία χρονολογική με την πλοκή, διαβάζουμε μεταφρασμένα από την Κριστ πολλά ποιήματα της ποιήτριας (στο σύνολο 87 ποιημάτων που περιλαμβάνονται στην έκδοση, τα 82 είναι σε μετάφραση δική της, καθώς επίσης υπάρχουν και 30 πρώτοι στίχοι που λειτουργούν ως βοηθητικά νοήματα στη γραφή), ώστε να μπορούμε να πούμε πως ταυτόχρονα το βιβλίο αποτελεί και μια αξιόλογη στην έκτασή της ανθολόγηση (σχολιασμένη) της ποίησης της Ντίκινσον με μια ad verbum μετάφραση των ποιημάτων συνοδευμένη από σχόλια ερμηνευτικά. Ιδιαίτερα σημαντική η μεταφραστική προσέγγιση, με έμφαση και προσοχή σε κάθε μία λέξη, αποδίδει τον τρόπο που έγραφε η Ντίκινσον επιλέγοντας πολύ προσεκτικά τις λέξεις της (πρόκειται για ποίηση των λέξεων), ώστε αυτές να εμπεριέχουν το πλείστο των νοημάτων μέσα στην αφαιρετική τους υπόσταση. Η Κριστ χρησιμοποίησε γι’ αυτό τον λόγο το ερμηνευτικό λεξικό Webster Dictionary στην έκδοση της εποχής της Ντίκινσον, ώστε να αποδοθεί το περιεχόμενο των λέξεων με πιστότητα στο πρωτότυπο – δείγμα κι αυτό της ευσυνειδησίας της αλλά και της επιστημονικής διάστασης της εργασίας της.

Αυτό, ωστόσο, που ξεχωρίζει το βιβλίο από άλλα συναφή γύρω από τη ζωή και το έργο της Ντίκινσον είναι η παρουσία (ζωντανή και ρεαλιστική παραδόξως μέσα στην υπερβατικότητα του εγχειρήματος) της ίδιας της συγγραφέως δίπλα στα πρόσωπα των οποίων τον βίο αφηγείται. Διαβάστε εδώ ένα απόσπασμα από τη «συνάντησή» της με την Ντίκινσον, δείγμα της συγγραφικής πρωτοτυπίας:

Με κομμένη ανάσα είδα στην μισάνοιχτη πόρτα τα λεπτά διάφανα δάκτυλα, όπως την κρατούσαν, και πιο κάτω, κομμάτι από το λευκό του φορέματος, κι εγώ γονατιστή μπροστά της, παγωμένη. Ανεπαίσθητα έγειρε το κεφάλι προς τα έξω με κοίταξε, κι εγώ σηκώνοντας τα μάτια μου αντίκρισα το πρόσωπό της. Μια φωτεινή αύρα το περιέβαλε. Μου προκάλεσε δέος μου έκοψε την ανάσα. Αυτή χαμογελούσε και περίμενε. Έπρεπε να μιλήσω.

«Το... το κείμενο... τελείωσε...» ψιθύρισα, ψηλάφισα με τα χέρια μου το πάτωμα ψάχνοντας για τα γραπτά, που φυσικά δεν είχα. «Ευχαριστώ! Και τι λέει το κείμενό σου;» ψιθύρισε ευγενικά. «Λέει... λέει... πως η Αιωνιότητα υπάρχει, γιατί υπάρχουν οι Απεσταλμένοι της! Αυτοί φέρνουνε το μήνυμα φωτός! Αυτοί μας παρασύρουν στο μονοπάτι που οδηγεί στο μεγαλείο του Σύμπαντος, εκεί μας ανεβάζουν και μας διαβεβαιώνουν πως είμαστε μέρος του Κόσμου. Οι Απεσταλμένοι κρατούν δισκοπότηρο και μας προτρέπουν να πάρουμε γεύση Αιωνιότητας, μας μεταλαμβάνουν θεία επικοινωνία με το Όλον που μας περιβάλλει. Γι’ αυτή τη θεία μετάληψη ήρθα να πω ευχαριστώ. Και να σου ευχηθώ να είσαι καλά σε όποια μορφή κι αν βρίσκεσαι!» Τα είπα γρήγορα, αυθόρμητα, με μια αναπνοή.

Και τότε η πόρτα εξαφανίστηκε, η Έμιλυ εμπρός μου ολόφωτη, όμορφη σαν θεά ντυμένη στα λευκά, χαμογελούσε ήρεμα, μεγαλόπρεπα.

Η ζωή της είχε ολοκληρωθεί!

Το λιτό, όμορφο εξώφυλλο (αισθητικά πολύ καλύτερο από το πομπώδες της αμερικανικής έκδοσης) απηχεί την εσωτερικότητα του έργου της ποιήτριας. Την έκδοση συνοδεύουν στο Επίμετρο 26 προσωπογραφίες (έργα του Γιώργου Ιωαννίδη) που απεικονίζουν τα σημαντικά πρόσωπα στη ζωή της Ντίκινσον, συγγενείς και φίλους. Η καλαίσθητη έκδοση συμπληρώνεται από επιλεγμένη βιβλιογραφία, ένα οδηγό των ποιημάτων της Ντίκινσον που ακολουθεί την έκδοση του Thomas H. Johnson, The Complete poems of Emily Dickinson, καθώς και αποσπάσματα κριτικών που αφορούν την αμερικανική έκδοση του βιβλίου. Ένα πολύτιμο έργο, που έρχεται να προστεθεί στην έρευνα για το έργο και τη ζωή της ποιήτριας αλλά και να προσφέρει μια απολαυστική ανάγνωση.

* Η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας.
Τελευταίο της βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Ο ευτυχισμένος Σίσυφος» (εκδ. ΑΩ).

 Στην κεντρική εικόνα illustration © Νina Μasina. 


altΈμιλυ Ντίκινσον
Θεά του Ηφαιστείου
Δέσποινα Λαλά-Κριστ
Σμίλη 2018
Σελ. 512, τιμή εκδότη €17,70

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΔΕΣΠΟΙΝΑΣ ΛΑΛΑ-ΚΡΙΣΤ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αθέατος πόνος» της Έμιλι Γουέλς (κριτική) – Από την υστερία στην προσωπική ιστορία και τη θεραπεία

«Αθέατος πόνος» της Έμιλι Γουέλς (κριτική) – Από την υστερία στην προσωπική ιστορία και τη θεραπεία

Για το βιβλίο της Έμιλι Γουέλς [Emily Wells] «Αθέατος πόνος» (μτφρ. Βαγγέλης Προβιάς, εκδ. Ίκαρος). Στην κεντρική εικόνα, ο πίνακας του André Brouillet (1857–1914) «Ένα μάθημα κλινικής ιατρικής στην Σαλπετιέρ» (1887), απ' όπου εμπνεύστηκε η συγγραφέας μέρος του βιβλίου της. Ο πίνακας απεικονίζει την ασθενή του ...

«Το Τέρας και ο Κολοσσός» της Κάσι Πλάτε (κριτική) – Η νεότητα του Ταχτσή σαν επιστολικό μυθιστόρημα

«Το Τέρας και ο Κολοσσός» της Κάσι Πλάτε (κριτική) – Η νεότητα του Ταχτσή σαν επιστολικό μυθιστόρημα

Για το βιβλίο της Κάσι Πλάτε [Cassi Plate] «Το Τέρας και ο Κολοσσός – Επιστολές ανάμεσα στον Κώστα Ταχτσή και τον Αυστραλό ζωγράφο Καρλ Πλάτε» (εκδ. Petites Maisons).

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το 2009, από τις εκδόσεις «Ηλέκτρα», και σε δεύτερη έ...

«Born to run» του Μπρους Σπρίνγκστιν (κριτική) – Το ειλικρινές σόλο του Αφεντικού

«Born to run» του Μπρους Σπρίνγκστιν (κριτική) – Το ειλικρινές σόλο του Αφεντικού

Για την αυτοβιογραφία του Μπρους Σπρίνγκστιν [Bruce Springsteen] «Born to run» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Key Books).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Από το εκρηκτικό «Badlands» έως το μελωδικό «Thunder Road» κι από το επικό ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Στα κάτεργα του θανάτου» του Ανδρέα Ασσαέλ (κριτική) – Καρυά Φθιώτιδας, το ελληνικό Μαουτχάουζεν

«Στα κάτεργα του θανάτου» του Ανδρέα Ασσαέλ (κριτική) – Καρυά Φθιώτιδας, το ελληνικό Μαουτχάουζεν

Για το βιβλίο του Ανδρέα Ασσαέλ «Στα κάτεργα του θανάτου – Ένα οδοιπορικό στα καταναγκαστικά ναζιστικά έργα Χριστιανών και Εβραίων στην Ελλάδα με 350 ανέκδοτες εικόνες» (εκδ. University Studio Press). Κεντρική εικόνα: © Συλλογή Ανδρέα Ασσαέλ, στην Καρυά Φθιώτιδας, όπου διακρίνεται Έλληνας χωροφύλακας.

...
Από το βιβλίο στο σινεμά: Δύο σημαντικά μυθιστορήματα έγιναν ταινίες

Από το βιβλίο στο σινεμά: Δύο σημαντικά μυθιστορήματα έγιναν ταινίες

Δύο σημαντικά και πολυδιαβασμένα μυθιστορήματα έγιναν ταινίες σε παραγωγή Netflix. Πρόκειται για τα: «Πέδρο Παράδο» (μτφρ. Έφη Γιαννοπούλου, Πατάκης) του Χουάν Ρούλφο και «Το τρένο των παιδιών» (μτφρ. Φωτεινή Ζερβού, Πατάκης) της Βιόλα Αρντόνε, από όπου και η κεντρική φωτογραφία.

...
«Το σπίτι του Οδυσσέα Ελύτη»:  Εγκαινιάστηκε στην Πλάκα μουσείο αφιερωμένο στον νομπελίστα ποιητή

«Το σπίτι του Οδυσσέα Ελύτη»: Εγκαινιάστηκε στην Πλάκα μουσείο αφιερωμένο στον νομπελίστα ποιητή

Το μουσείο «Το σπίτι του Ελύτη» εγκαινιάστηκε στην Πλάκα. Ένας μικρός και λιτός χώρος σε νεοκλασικό σπίτι που παραχωρήθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού, στεγάζει και περικλείει το ποικίλο αρχειακό υλικό από την ιδιωτική συλλογή της Ιουλίτας Ηλιοπούλου. 

Επιμέλεια Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Μίνου Ευσταθιάδη «Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 5 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΑ ΤΥΜΠΑΝΑ

...
«Το Τέλος. Και Ξανά» του Ντίνο Μπάουκ (προδημοσίευση)

«Το Τέλος. Και Ξανά» του Ντίνο Μπάουκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Σλοβένου συγγραφέα Ντίνο Μπάουκ (Dino Bauk) «Το Τέλος. Και Ξανά» (μτφρ. Γιούλη Σταματίου) το οποίο θα κυκλοφορήσει αρχές Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Αγαπητή μητέρα, ...

«Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», ανέκδοτο θεατρικό του Γρηγορίου Ξενόπουλου (προδημοσίευση)

«Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», ανέκδοτο θεατρικό του Γρηγορίου Ξενόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το ανέκδοτο θεατρικό έργο του Γρηγορίου Ξενόπουλου «Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», σε επιμέλεια & εισαγωγή της Κυριακής Πετράκου, το οποίο θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Νίκας το επόμενο διάστημα. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ