william blake

Για τη βιογραφία του Peter Ackroyd «Ουίλλιαμ Μπλέικ» (μτφρ. Γιώργος Λαμπράκος, εκδ. Πατάκης).

Του Κώστα Δρουγαλά

Η ογκώδης βιογραφία για τη ζωή και το έργο του Άγγλου ρομαντικού ποιητή, χαράκτη και ζωγράφου Ουίλλιαμ Μπλέικ (1757-1827) από τον συγγραφέα-ερευνητή Πίτερ Άκροϊντ μεταφράζεται στα ελληνικά είκοσι δύο χρόνια από την πρώτη έκδοση του βιβλίου. Η μετάφραση του πονήματος ανήκει στον εξαιρετικό Γιώργο Λαμπράκο, στον οποίον αξίζουν εύσημα για τον τρόπο που απέδωσε τα αποσπάσματα των ποιημάτων του Μπλέικ.

O Μπλέικ επηρεαζόταν βαθιά και ποικιλότροπα από διάφορες περιοχές του Λονδίνου· οι μοναχικές βόλτες του ποιητή από μικρή ηλικία τού προσέφεραν μια πανίσχυρη αίσθηση του χώρου. Ο Άκροϊντ τονίζει συχνά πως ο Μπλέικ δεν ήταν μονάχα ο ποιητής της αιωνιότητας αλλά και ο ποιητής του Λονδίνου των τελών του 18ου αιώνα.

Ο Άκροϊντ περιγράφει την οικογένεια του Μπλέικ αλλά και το περιβάλλον μιας άλλης εποχής μέσα από οσμές, εικόνες και ήχους, ενώ κάποιες φορές ο συγγραφέας γίνεται τόσο περιγραφικός που είναι σαν να κοιτάζουμε το Λονδίνο της εποχής από τα μάτια του έφηβου Μπλέικ. Αυτό φυσικά δεν γίνεται από πρόθεση εντυπωσιασμού (οι αναγνώστες των βιογραφιών του Άκροϊντ γνωρίζουν πως δεν καταφεύγει σε τέτοιου είδους τεχνικές αλλά ούτε και σε αγιοποιήσεις μορφών της λογοτεχνίας), αλλά από το γεγονός ότι ο Μπλέικ επηρεαζόταν βαθιά και ποικιλότροπα από διάφορες περιοχές του Λονδίνου· οι μοναχικές βόλτες του ποιητή από μικρή ηλικία τού προσέφεραν μια πανίσχυρη αίσθηση του χώρου. Ο Άκροϊντ τονίζει συχνά πως ο Μπλέικ δεν ήταν μονάχα ο ποιητής της αιωνιότητας αλλά και ο ποιητής του Λονδίνου των τελών του 18ου αιώνα.

Στο βιβλίο δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην οικογένεια του Άγγλου ποιητή, αφού οι γονείς του, ριζοσπάστες σχισματικοί, ενδιαφέρονταν για τη γενικότερη κουλτούρα, ενώ οι φιλελεύθερες απόψεις τους ώθησαν τον Μπλέικ να ανακαλύψει τη δημιουργική του ταυτότητα μέσα από τη χαρακτική και την ποίηση. Ο Τζέιμς Μπλέικ, πατέρας του Ουίλλιαμ, αποτελούσε χαρακτηριστική περίπτωση μικροέμπορου της εποχής, που μέσω της δουλειάς του, χωρίς να το γνωρίζει, προσέφερε την απαραίτητη έμπνευση στον γιο του (αργαλειοί, ενδύματα και λεπτομέρειες ύφανσης εμφανίζονται στην ποίηση και στη χαρακτική του Μπλέικ). Η μητέρα του, μια ενθαρρυντική φιγούρα στη ζωή του ποιητή, συνήθιζε να κρεμάει στους τοίχους τα πρώτα στιχάκια του γιου της. Στο βιβλίο γίνεται αναφορά πως μεγάλο τμήμα της παιδείας του ποιητή προήλθε από το «μοναχικό και ακατάπαυστο διάβασμα»: ο Μπλέικ λάτρευε τα έργα του Όσσιαν, του Τόμας Τσάττερτον και του Τζον Μίλτον.

Στην ηλικία των είκοσι, ο Μπλέικ γνωρίζει την Κάθριν Μπούτσερ, την οποία θα παντρευτεί· μαζί θα ζήσουν ως τον θάνατό του – ένας γάμος, που κόντρα στα προγνωστικά της εποχής, δεν έγινε από σκοπιμότητα αλλά από έρωτα. Στα χρόνια της κοινής τους πορείας, η Κάθριν θα γινόταν ο άνθρωπος που δεν θα τον αμφισβητούσε ποτέ, θα τον προστάτευε και θα τον ανακούφιζε. Παιδιά δεν απέκτησαν ποτέ – ο Άκροϊντ πολύ σωστά επισημαίνει πως «ίσως από μια έννοια τα αληθινά παιδιά ήταν οι ίδιοι».

ackroyd kentriki

Bασικό δίπολο ο ανθρώπινος ενάντια στον πνευματικό κόσμο: ο πρώτος είναι γεμάτος θλίψη και πόλεμο, ο δεύτερος γεμάτος ενέργεια και δύναμη. Οι δίδυμοι πόλοι εμφανίζονται διαρκώς στο έργο του Μπλέικ: ευλογία-τιμωρία, ουρανός-κόλαση, αγάπη-μίσος, Ανάσταση-Πτώση· οι αντίθετες έννοιες ήταν αυτές που προσέδιδαν μία πρωτόγνωρη κίνηση στην τέχνη του.

Ο Μπλέικ δούλευε παράλληλα την ποίηση και τη χαρακτική, με τη μία να εμψυχώνει και να συμπληρώνει την άλλη. Ίσως αυτός να είναι και ο λόγος που ο ποιητής καθιέρωσε στις δύο τέχνες του δίπολα και ζεύγη: «τα ζωγραφιστά αντικείμενά του είναι συχνά τοποθετημένα σε συμμετρία μεταξύ τους, όπως η επική του ποίηση είναι βαθιά εμποτισμένη με παραλληλισμό και αντίθεση». Ένα τέτοιο βασικό δίπολο στην τέχνη του Μπλέικ είναι ο ανθρώπινος ενάντια στον πνευματικό κόσμο: ο πρώτος είναι γεμάτος θλίψη και πόλεμο, ο δεύτερος γεμάτος ενέργεια και δύναμη. Οι δίδυμοι πόλοι εμφανίζονται διαρκώς στο έργο του Μπλέικ: ευλογία-τιμωρία, ουρανός-κόλαση, αγάπη-μίσος, Ανάσταση-Πτώση· οι αντίθετες έννοιες ήταν αυτές που προσέδιδαν μία πρωτόγνωρη κίνηση στην τέχνη του.

Ο Άκροϊντ κρατάει χώρο στη βιογραφία του για να μιλήσει για τις νεωτερικότητες του Μπλέικ, έναν αιώνα πριν από τον Φρόυντ: ο ποιητής αντιλαμβανόταν ότι ο πόλεμος ήταν μια μορφή απωθημένης σεξουαλικότητας· ότι η φαλλοκεντρική σεξουαλικότητα μπορεί να συνδέεται με την αναστολή και τη θρησκευτική ενοχή. Πολύ σωστά επισημαίνει ο συγγραφέας πως, βάσει των παραπάνω, δεν πρέπει να μας προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι δεν αναγνωριζόταν στην εποχή του· «φτωχός Ουίλ», αυτή ήταν η συνηθέστερη προσφώνηση.

Αυτό που περισσότερο από όλα γοητεύει στο βιβλίο είναι πως ο Ουίλλιαμ Μπλέικ, από την παιδική ηλικία μέχρι τα γεράματά του, έβλεπε οράματα: πόλεις που φλέγονταν, αγγέλους πάνω σε δέντρα, γενειοφόρους προφήτες· οι εικονογραφημένες σελίδες της Βίβλου που ξεφύλλιζε όσο ήταν παιδί, έμοιαζαν ανεπαρκείς μπροστά στη φαντασία του. Όπως επισημαίνει ο Άκροϊντ, «το μικρό παιδί έβλεπε οράματα ακόμα και όταν περπατούσε ανάμεσα σε χαντάκια και στα πλινθοποιεία της υπαίθρου γύρω από το Λονδίνο». Οι Λονδρέζοι και οι περιηγητές έβλεπαν μια πόλη ζοφερή και ρυπαρή, ο Μπλέικ όμως έβλεπε μια άλλη πόλη, γεμάτη αγγέλους και προφήτες· έβλεπε μια πόλη βιβλική, όπως εύστοχα τονίζει ο βιογράφος. Όλη αυτή η παραισθησιακή πραγματικότητα του Μπλέικ στηριζόταν σε δύο πολύ έντονα γνωρίσματα του ποιητή: αφενός σε μια πολύ ισχυρή οπτική αίσθηση, αφετέρου στις σθεναρές δημιουργικές ικανότητές του. Αυτή η «ειδητική παραίσθηση», ή έστω η δεύτερη όραση, δεν τον εγκατέλειψε ποτέ· ίσως μάλιστα την κληροδότησε και στη γυναίκα του, η οποία ήταν πεπεισμένη πως μετά τον θάνατό του την επισκεπτόταν και κουβέντιαζαν.

Ένα βιβλίο τόσο καλοδουλεμένο, που μέσα από τις σελίδες του ζωντανεύει όχι μόνο το πρόσωπο του μεγάλου Άγγλου ποιητή αλλά και μια κοινωνία που βρίσκεται σε πνευματικό και κοινωνικό αναβρασμό.

Σε τελική ανάλυση, η βιογραφία Ουίλλιαμ Μπλέικ είναι ένα βιβλίο τόσο καλοδουλεμένο, που μέσα από τις σελίδες του ζωντανεύει όχι μόνο το πρόσωπο του μεγάλου Άγγλου ποιητή αλλά και μια κοινωνία που βρίσκεται σε πνευματικό και κοινωνικό αναβρασμό. Το ύφος του είναι γλαφυρό και καλοδουλεμένο· η λεπτομερειακή περιγραφή φωτίζει πτυχές του Μπλέικ που δεν είχαν καταφέρει να διαλευκάνουν οι προηγούμενοι βιογράφοι του ποιητή. Η γλώσσα του βιβλίου είναι εκφραστική και χρωματισμένη με χιουμοριστικές πινελιές.

Τι ήταν τελικά ο Μπλέικ; Θα λέγαμε πως ήταν ένας οραματιστής που είχε αντιπαρατεθεί στον κόσμο του πατέρα του· ένας αρνητής της εποχής που αποποιούνταν κάθε αυθεντία, πολιτική ή καλλιτεχνική· ένας επαναστάτης που είχε σχετιστεί με τον πολιτικό ριζοσπαστισμό και που στην ποίησή του ήταν εναντίον των πολιτισμικών θεμελίων του όψιμου 18ου αιώνα· συνάμα όμως ήταν κι ένας άνθρωπος που έζησε τη ζωή του μέσα στον φόβο και την ανασφάλεια. Οι αχτίδες της τέχνης του δεν μπορούσαν να φωτίσουν τα πρόσωπα της εποχής του, γι’ αυτό και αισθανόταν ταπεινωμένος και παραμελημένος από τους συνανθρώπους του. Εν κατακλείδι, ο Μπλέικ είναι μια φιγούρα που δεν έρχεται από το παρελθόν αλλά από το μακρινό μέλλον, από τον χωροχρόνο εκείνον που μοιάζουν να προέρχονται όλες οι εμβληματικές μορφές της λογοτεχνίας.

Ο ΚΩΣΤΑΣ ΔΡΟΥΓΑΛΑΣ είναι εκπαιδευτικός και βιβλιοκριτικός.

* Στην κεντρική εικόνα, ο πίνακας του Thomas Phillips (1807)
** Στην εικόνα ανάμεσα στο κείμενο, λεπτομέρεια από τον πίνακα του Μπλέικ Head of a Damned Soul. Hunterian Art Gallery, University of Glasgow. 
 
altΟυίλλιαμ Μπλέικ
Peter Ackroyd
Μτφρ. Γιώργος Λαμπράκος
Πατάκης 2017
Σελ. 510, τιμή εκδότη €19,90

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ PETER ACKROYD

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

Για το βιβλίο του Γουόλτερ Άιζακσον [Walter Isaacson] «Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» (μτφρ. Γιώργος Μαραγκός, εκδ. Κλειδάριθμος).

Γράφει ο  Διονύσης Μαρίνος

Πριν από λίγες ημέρες ο ...

«Κάποιοι μήνες της ζωής μου» του Μισέλ Ουελμπέκ – ή πώς να μην αποφεύγεις τις παγίδες της δημοσιότητας (κριτική)

«Κάποιοι μήνες της ζωής μου» του Μισέλ Ουελμπέκ – ή πώς να μην αποφεύγεις τις παγίδες της δημοσιότητας (κριτική)

Για το βιβλίο του Μισέλ Ουελμπέκ [Michel Houellebecq] «Κάποιοι μήνες της ζωής μου» (μτφρ. Γιώργος Καράμπελας, εκδ. Εστία). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Προβοκάτορας, φίλεχθρος, άνθρωπος που ζει από τις αντιπαραθέσεις και...

«Συνομιλίες: Όψεις από τη ζωή και το έργο του φιλοσόφου» Άρτουρ Σοπεγχάουερ (κριτική)

«Συνομιλίες: Όψεις από τη ζωή και το έργο του φιλοσόφου» Άρτουρ Σοπεγχάουερ (κριτική)

Για το βιβλίο σχετικά με τον Άρτουρ Σοπεγχάουερ [Arthur Schopenhauer] «Συνομιλίες: Όψεις από τη ζωή και το έργο του φιλοσόφου» (μτφρ. Βάλια Κακοσίμου, Νάγια Παπασπύρου, εκδ. Printa).

Γράφει ο Γιώργος Βέης

Προβάλλεται εδώ δε...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μιλήσαμε με την κα Μαγδαληνή Ρεμούνδου, Κοσμήτορα της Σχολής Πολιτισμού, στο Μητροπολιτικό Κολλέγιο, για τη Σχολή Πολιτισμού και Επικοινωνίας του Κολλεγίου, που έχει ήδη ξεχωρίσει με τα ποιοτικά της προγράμματα σε τομείς όπως η σκηνοθεσία, η δημιουργική γραφή ή η δημοσιογραφία. 

Συνέντευξη στον ...

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Ο Χάλιντ Χαλίφα [Khaled Khalifa], ένας από τους γνωστότερους συγγραφείς της Συρίας, έφυγε από τη ζωή στις 30 Σεπτεμβρίου, σε ηλικία 59 ετών, από καρδιακή ανακοπή. Το βιβλίο του «Ο θάνατος είναι ζόρικη δουλειά» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη, σε μετάφραση Αγγελικής Σιγούρου.

...
Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Η χώρα μας θα πάρει μέρος σε τέσσερις Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου έως το τέλος του 2023. Στην αποστολή μετέχουν συγγραφείς, μεταφραστές, κριτικοί λογοτεχνίας, πανεπιστημιακοί, εκδότες, πολιτιστικοί οργανισμοί και φορείς.

Επιμέλεια: Book Press

Μαδρίτη, Φρ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ