karapanou lyberaki

Για το βιβλίο του Αλέξανδρου Αδαμόπουλου «Τα όχι του ΝΑΙ» (εκδ. Οδός Πανός).

Της Τζένης Κουφοπούλου

Τα σημαντικά βιβλία είναι κάμποι ολόφωτοι, που αφήνουν το βλέμμα να πλανηθεί αβίαστα, να γαληνέψει σαρώνοντας κάθε βραγιά των λέξεων, κάθε καρπό της σκέψης, που φυτρώνει. «Τα όχι τού ΝΑΙ» (εκδ. Οδός Πανός) του Αλέξανδρου Αδαμόπουλου είναι ένα οδοιπορικό σ' ένα τεντωμένο σχοινί· από ψυχή σε ψυχή: Ανάμεσα σε τραυματισμένες υπάρξεις –γνωστές συγγραφείς και οι δύο· η Μαργαρίτα Λυμπεράκη και η Μαργαρίτα Καραπάνου– που έφτιαξαν έναν ιστό, παράφορο, επικίνδυνο· μιας ανεκπλήρωτης σχέσης, μάνας κόρης, μιας σχέσης που καθόρισε, κυρίως, την ζωή της κόρης.

Ένα βιβλίο με απόλυτα άμεσο κι απλό τρόπο έκφρασης· πραγματική φέτα ζωής, που διαβάζεται απνευστί και ενδιαφέρει ακόμα και τον πιο ανυποψίαστο αναγνώστη, γιατί είναι εντελώς αληθινό και μπορεί να λειτουργήσει αυτοτελώς, χωρίς καμιά αναφορά σε τίποτα. Σκιαγραφεί με ζωντανό και οικείο τρόπο, τους χαρακτήρες, τις συμπεριφορές, τις ανθρώπινες σχέσεις, αλλά το ίδιο απλόχερα και φυσικά, δίνει και πολλά μυστικά απ' τη συγγραφική κουζίνα τριών συγγραφέων, που καθόλου εύκολα δεν θα τα βρίσκαμε αλλού.

Ο Αλέξανδρος Αδαμόπουλος κρατάει, στην πραγματικότητα αλλά και στο κείμενο, στην εξέλιξη της ιστορίας του, μ' έναν αξιοθαύμαστο, σχεδόν ταχυδακτυλουργικό τρόπο, λεπτές ισορροπίες, σαν άλλος ψυχίατρος –μάλλον όχι· σαν φίλος.

Ο Αλέξανδρος Αδαμόπουλος κρατάει, στην πραγματικότητα αλλά και στο κείμενο, στην εξέλιξη της ιστορίας του, μ' έναν αξιοθαύμαστο, σχεδόν ταχυδακτυλουργικό τρόπο, λεπτές ισορροπίες, σαν άλλος ψυχίατρος –μάλλον όχι· σαν φίλος, σαν ερευνητής– ενός κόσμου που πάσχει, ή έχει αποφασίσει να πάσχει, για να εκπληρώσει ό,τι έμεινε ανεκπλήρωτο, από ένα πρόσωπο τόσο καθοριστικό, όπως ο ήλιος: Απ' τη μάνα. «Ο γιος μου μένει γιος μου μέχρις όταν βρει τη γυναίκα του. Η κόρη μου μένει κόρη μου για πάντα» έλεγε η μητέρα στο μυθιστόρημα Γιοι και εραστές του Ντ. Χ. Λώρενς. Έτσι, λοιπόν, και η Μαργαρίτα Καραπάνου έμεινε για πάντα κόρη της Μαργαρίτας Λυμπεράκη, ακόμα και μετά τον θάνατο της τελευταίας, χωρίς όμως ποτέ της να μεγαλώσει και να ολοκληρωθεί η ίδια.

Σαν αληθινός φίλος, χωρίς βέβαια κανένα προσωπικό όφελος, δεν έβγαλε στη φόρα κάποια μυστικά που του εμπιστεύτηκαν, και μην έχοντας κατά νου να φωτίσει κανένα παρασκήνιο συγγραφής ή να ωραιοποιήσει, μα ούτε και να λογοκρίνει τη σχέση μάνας-κόρης ή τη λογοτεχνική δεινότητα της Καραπάνου, κατέγραφε ημερολογιακά τη ζωή του, με τις καταστάσεις που βίωνε μαζί με τη δυστυχισμένη φίλη του, που δεν εύρισκε ποτέ της, σε τίποτε, εσωτερική γαλήνη. Εκείνη την εποχή η Καραπάνου μετέφραζε στα γαλλικά δύο έργα του Αδαμόπουλου, τα Δώδεκα και ένα ψέματα και Η Άννα, ενώ ταυτόχρονα έγραφε ένα μυθιστόρημα στο οποίο τον είχε κάνει κεντρικό ήρωά της: Τον ψυχίατρο Ice. Και τελικά του το αφιέρωσε με τον πιο ξεκάθαρα φωναχτό τρόπο: «Στον Ice Αλέξανδρο Αδαμόπουλο».

Ωστόσο, ο μη ψυχίατρος Αλέξανδρος Αδαμόπουλος, αφουγκράζεται τη φωνή της, τον ψίθυρο της Καραπάνου και κάνει λεπτότατες παρατηρήσεις γι' αυτήν που «σαν πεινασμένο μωρό, είχε μάθει να λειτουργεί με την άρνηση μόνο και μετά θριαμβευτικά να αρρωσταίνει».

Μια μακρόχρονη φιλία, που έχω την εντύπωση πως στάθηκε καλύτερα από κάθε ιατρική πράξη και κάθε μεθυστική βοήθεια των διαφόρων χαπιών, που καταναλώθηκαν σε μεγάλες ποσότητες, από τη Μαργαρίτα. Ο Αδαμόπουλος κράτησε αυτή τη φιλία στη θεραπευτική της συνιστώσα.

Είναι φανερό πως είν' ένα κείμενο γραμμένο μέσα από μια βιωμένη φιλία, με βαθιές ρίζες και ειλικρίνεια, κι απ' τις δυο μεριές. Μια μακρόχρονη φιλία, που έχω την εντύπωση πως στάθηκε καλύτερα από κάθε ιατρική πράξη και κάθε μεθυστική βοήθεια των διαφόρων χαπιών, που καταναλώθηκαν σε μεγάλες ποσότητες, από τη Μαργαρίτα. Ο Αδαμόπουλος κράτησε αυτή τη φιλία στη θεραπευτική της συνιστώσα. Συγκράτησε άπειρες στιγμές τη Μαργαρίτα, να μην παρερμηνεύσει το γνήσιο ενδιαφέρον του, γιατί θαρρώ μέσα της –ας είχε τρικυμία– ήθελε πολύ να πιαστεί, να κρατηθεί από έναν έρωτα, χωρίς να ξέρει ότι τούτος θα ήταν και πάλι η προβολή της μητρικής αγάπης. Και ο Αδαμόπουλος δεν άφησε να συμβεί κάτι τέτοιο. Στάθηκαν τα συναισθήματα στο ύψος τους. Αλλά πήγαν και σε βάθος· όπου χρειαζόταν. Για να φτάσουν οι αλήθειες ακόμα και μέσα στα ραγίσματα της ψυχής της, και να τη λυτρώνουν, ίσως, από τους εφιάλτες της. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η ίδια η Καραπάνου τού γράφει: «είσαι ο μόνος άνθρωπος στον κόσμο που δεν με κακοποίησε σεξουαλικά ή με άλλο τρόπο».

Το μικρό αυτό χρονικό της άρνησης, «Τα όχι του ΝΑΙ», θεμελιωμένο σε μικρές, πικρές, χιουμοριστικές αλλά και σημαντικές στιγμές, γραμμένο τόσο άμεσα, με τόση ακρίβεια και τόσο σπαραχτικά αληθινά, ψυχογραφεί αλλά και διαφοροποιεί τη Μαργαρίτα Καραπάνου, από την εσχάτως διαμορφωμένη αντίληψη για τη θέση της, μετά από τόσους ψυχιάτρους και ψυχαναλύσεις· αληθινές ή όχι. «Η εξυπνάδα σου αντί να σε σώσει σε προδίδει, μόνο και μόνο επειδή δεν πας μέχρι τον πάτο!», της λέει, επιμένοντας πάντα στην αυτογνωσία, στο γνώθι σαυτόν.

Σε κάποιαν άλλη συνομιλία τους πάλι, θέλοντας να την ταρακουνήσει, να δει τη σημασία του «ένδον σκάπτε» τής λέει· εκτιθέμενος ο ίδιος και συμπάσχοντας: «Ξέρεις τι έχω περάσει εγώ δυο χρόνια και βάλε, άυπνος; Καταταρταρώθηκα στα έγκατα, στον πάτο της ύπαρξης μου...» Και αλλού: «Γραπώθηκα απ' την ανάσα μου... Δέχτηκα τον ήχο της ψυχής μου».

Γραφή και βίωμα, του συγγραφέα, και συμπαράσταση και σύμπλευση, με την αγωνία και την ιδιαίτερη ψυχική κατάσταση της Καραπάνου, αλλά και της Λυμπεράκη, καθώς οι δυο γυναίκες είχαν μια καταστροφική σχέση, είναι τα στοιχεία του βιβλίου που ξεχωρίσαμε. Ένα κείμενο που ενδιαφέρει κάθε ευαίσθητο αναγνώστη· γιατί –το ξαναλέω– μπορεί να λειτουργήσει και ανεξάρτητα απ' το ποιος είναι τι, και πώς λέγεται. Ο Αλέξανδρος Αδαμόπουλος σκιαγράφησε με συνέπεια τους χαρακτήρες, τις σχέσεις, τις φοβερές εντάσεις-εξάρσεις ανθρώπων, συναισθημάτων, στιγμών με την οξύτατη, διαυγή και έντιμη γραφίδα του, μέχρι το τέλος... Ένα τέλος που δεν το περίμενε κανένας:

«Ένα απόγευμα τέλη Νοέμβρη του 2008, με πήρε πάλι, από την κλινική. Φωνή δροσερή, μυαλό ξυράφι... Θυμόταν απ' έξω και τα δυο μου τηλέφωνα, δεν τραύλιζε διόλου.
Της είπα θα πάω να τη δω, να της πάω το νέο μου βιβλίο.
– Και τσιγάρα, μου λέει, πεθαίνω για ένα τσιγάρο!
– Θα σου φέρω δυο κούτες, της λέω.
– Αχ, Αλέξανδρε, you made my day! Υπέροχο, γουστάρω...φιλιά...»

Ο Αλέξανδρος δεν πρόλαβε να της φτιάξει τη μέρα... Ο καπνός του τσιγάρου τους έμεινε μετέωρος· μαζί με πολλά ερωτηματικά.

* Η ΤΖΕΝΗ ΚΟΥΦΟΠΟΥΛΟΥ είναι

→ Στην κεντρική εικόνα η Μ. Λυμπεράκη και η Μ. Καραπάνου, τον Ιούλιο του 1999, στο σπίτι τους στην Αθήνα. Φωτογραφία © Αλέξανδρος Αδαμόπουλος.


altΤα όχι τού ΝΑΙ
Μικρό χρονικό μιας άρνησης
Αλέξανδρος Αδαμόπουλος
Οδός Πανός 2019
Σελ. 148, τιμή εκδότη €12,00

 

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Φραγκίσκος: Ο Πάπας της «Εκκλησίας του λαού του Θεού»

Φραγκίσκος: Ο Πάπας της «Εκκλησίας του λαού του Θεού»

Για την αυτοβιογραφία του Πάπα Φραγκίσκου με τίτλο «Ελπίδα, η αυτοβιογραφία» που κυκλοφορεί σε μετάφραση Άννας Παπασταύρου από τις εκδόσεις Gutenberg. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Είμαι πάντοτε επιφυλακτικός απέναντι στις αυτοβιογραφίες, αν και έ...

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (κριτική) – Ανθούλα Σταθοπούλου-Βαφοπούλου, η πρώτη ποιήτρια της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (κριτική) – Ανθούλα Σταθοπούλου-Βαφοπούλου, η πρώτη ποιήτρια της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης

Για τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Επίκεντρο. Στην κεντρική εικόνα, η Ανθούλα Σταθοπούλου και ο Γιώργος Βαφόπουλος.

Γράφει η Χλόη Κουτσουμπέλη

«Μα τώρα πάλι ρωτι...

«Το όνομά μου είναι Γιώργος Χρονάς» (κριτική) – Μποέμικος τρόπος ζωής, ταξίδια, στέκια, πρόσωπα

«Το όνομά μου είναι Γιώργος Χρονάς» (κριτική) – Μποέμικος τρόπος ζωής, ταξίδια, στέκια, πρόσωπα

Για την αυτοβιογραφία του Γιώργου Χρονά «Το όνομά μου είναι Γιώργος Χρονάς» (εκδ. Οδός Πανός). Κεντρική εικόνα: Ο συγγραφέας με τον Ντίνο Χριστιανόπουλο.

Γράφει ο Παναγιώτης Γούτας

Ο ποιητής και εκδότης Γιώργος Χρονάς (1948), από τους πιο σημαντικ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου (κριτική)

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου (κριτική)

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου με τον Μάνο Καρατζογιάννη στον πρωταγωνιστικό ρόλο, στο θέατρο «Σταθμός».

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Είδα, στο θέατρο «Σταθμός», τη σκηνοθεσία του Κώστ...

Η Ρέιτσελ Κασκ στην Αθήνα: Θα μιλήσει με την Αμάντα Μιχαλοπούλου για το βιβλίο της «Περί γάμου και χωρισμού»

Η Ρέιτσελ Κασκ στην Αθήνα: Θα μιλήσει με την Αμάντα Μιχαλοπούλου για το βιβλίο της «Περί γάμου και χωρισμού»

Στην Αθήνα έρχεται η συγγραφέας Ρέιτσελ Κασκ, όπου θα μιλήσει με την Αμάντα Μιχαλοπούλου για το βιβλίο της «Περί γάμου και χωρισμού» (μτφρ. Ντόρα Δαρβίρη, εκδ. Gutenberg). Την Τρίτη, 27  Μαΐου, στις 7μμ, στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης.

Επιμέλεια: Book Press

...
«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της μπελ χουκς [bell hooks] «Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαΐου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της μπελ χουκς [bell hooks] «Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαΐου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη βραβευμένη με το «Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUPL) 2021» συλλογή διηγημάτων της Μαλτέζας συγγραφέως Λάρα Καλέγια (Lara Calleja) «Τα καταστρέψατε όλα» (μτφρ. Βίκυ Πορφυρίδου), η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: ...

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την εισαγωγή της μελέτης του Αχιλλέα Σύρμου «Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα–φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 – 1991», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Τέσσερις πρόσφατες ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

Τι διαβάζουμε τώρα; Τέσσερις πρόσφατες ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

Τέσσερις ενδιαφέρουσες ποιητικές συλλογές από την περισσότερο ή λιγότερο πρόσφατη εκδοτική σοδειά. Τρία έργα από δόκιμους δημιουργούς και ένα αξιοπρόσεκτο ντεμπούτο.

Γράφει ο Γιώργος Δρίτσας 

...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας

Σταντάλ, Φώκνερ, Έσσε, αλλά και σύγχρονες φωνές συγκροτούν μια δεκάδα βιβλίων που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και που αξίζει να διαβάσουμε. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ