karapanou lyberaki

Για το βιβλίο του Αλέξανδρου Αδαμόπουλου «Τα όχι του ΝΑΙ» (εκδ. Οδός Πανός).

Της Τζένης Κουφοπούλου

Τα σημαντικά βιβλία είναι κάμποι ολόφωτοι, που αφήνουν το βλέμμα να πλανηθεί αβίαστα, να γαληνέψει σαρώνοντας κάθε βραγιά των λέξεων, κάθε καρπό της σκέψης, που φυτρώνει. «Τα όχι τού ΝΑΙ» (εκδ. Οδός Πανός) του Αλέξανδρου Αδαμόπουλου είναι ένα οδοιπορικό σ' ένα τεντωμένο σχοινί· από ψυχή σε ψυχή: Ανάμεσα σε τραυματισμένες υπάρξεις –γνωστές συγγραφείς και οι δύο· η Μαργαρίτα Λυμπεράκη και η Μαργαρίτα Καραπάνου– που έφτιαξαν έναν ιστό, παράφορο, επικίνδυνο· μιας ανεκπλήρωτης σχέσης, μάνας κόρης, μιας σχέσης που καθόρισε, κυρίως, την ζωή της κόρης.

Ένα βιβλίο με απόλυτα άμεσο κι απλό τρόπο έκφρασης· πραγματική φέτα ζωής, που διαβάζεται απνευστί και ενδιαφέρει ακόμα και τον πιο ανυποψίαστο αναγνώστη, γιατί είναι εντελώς αληθινό και μπορεί να λειτουργήσει αυτοτελώς, χωρίς καμιά αναφορά σε τίποτα. Σκιαγραφεί με ζωντανό και οικείο τρόπο, τους χαρακτήρες, τις συμπεριφορές, τις ανθρώπινες σχέσεις, αλλά το ίδιο απλόχερα και φυσικά, δίνει και πολλά μυστικά απ' τη συγγραφική κουζίνα τριών συγγραφέων, που καθόλου εύκολα δεν θα τα βρίσκαμε αλλού.

Ο Αλέξανδρος Αδαμόπουλος κρατάει, στην πραγματικότητα αλλά και στο κείμενο, στην εξέλιξη της ιστορίας του, μ' έναν αξιοθαύμαστο, σχεδόν ταχυδακτυλουργικό τρόπο, λεπτές ισορροπίες, σαν άλλος ψυχίατρος –μάλλον όχι· σαν φίλος.

Ο Αλέξανδρος Αδαμόπουλος κρατάει, στην πραγματικότητα αλλά και στο κείμενο, στην εξέλιξη της ιστορίας του, μ' έναν αξιοθαύμαστο, σχεδόν ταχυδακτυλουργικό τρόπο, λεπτές ισορροπίες, σαν άλλος ψυχίατρος –μάλλον όχι· σαν φίλος, σαν ερευνητής– ενός κόσμου που πάσχει, ή έχει αποφασίσει να πάσχει, για να εκπληρώσει ό,τι έμεινε ανεκπλήρωτο, από ένα πρόσωπο τόσο καθοριστικό, όπως ο ήλιος: Απ' τη μάνα. «Ο γιος μου μένει γιος μου μέχρις όταν βρει τη γυναίκα του. Η κόρη μου μένει κόρη μου για πάντα» έλεγε η μητέρα στο μυθιστόρημα Γιοι και εραστές του Ντ. Χ. Λώρενς. Έτσι, λοιπόν, και η Μαργαρίτα Καραπάνου έμεινε για πάντα κόρη της Μαργαρίτας Λυμπεράκη, ακόμα και μετά τον θάνατο της τελευταίας, χωρίς όμως ποτέ της να μεγαλώσει και να ολοκληρωθεί η ίδια.

Σαν αληθινός φίλος, χωρίς βέβαια κανένα προσωπικό όφελος, δεν έβγαλε στη φόρα κάποια μυστικά που του εμπιστεύτηκαν, και μην έχοντας κατά νου να φωτίσει κανένα παρασκήνιο συγγραφής ή να ωραιοποιήσει, μα ούτε και να λογοκρίνει τη σχέση μάνας-κόρης ή τη λογοτεχνική δεινότητα της Καραπάνου, κατέγραφε ημερολογιακά τη ζωή του, με τις καταστάσεις που βίωνε μαζί με τη δυστυχισμένη φίλη του, που δεν εύρισκε ποτέ της, σε τίποτε, εσωτερική γαλήνη. Εκείνη την εποχή η Καραπάνου μετέφραζε στα γαλλικά δύο έργα του Αδαμόπουλου, τα Δώδεκα και ένα ψέματα και Η Άννα, ενώ ταυτόχρονα έγραφε ένα μυθιστόρημα στο οποίο τον είχε κάνει κεντρικό ήρωά της: Τον ψυχίατρο Ice. Και τελικά του το αφιέρωσε με τον πιο ξεκάθαρα φωναχτό τρόπο: «Στον Ice Αλέξανδρο Αδαμόπουλο».

Ωστόσο, ο μη ψυχίατρος Αλέξανδρος Αδαμόπουλος, αφουγκράζεται τη φωνή της, τον ψίθυρο της Καραπάνου και κάνει λεπτότατες παρατηρήσεις γι' αυτήν που «σαν πεινασμένο μωρό, είχε μάθει να λειτουργεί με την άρνηση μόνο και μετά θριαμβευτικά να αρρωσταίνει».

Μια μακρόχρονη φιλία, που έχω την εντύπωση πως στάθηκε καλύτερα από κάθε ιατρική πράξη και κάθε μεθυστική βοήθεια των διαφόρων χαπιών, που καταναλώθηκαν σε μεγάλες ποσότητες, από τη Μαργαρίτα. Ο Αδαμόπουλος κράτησε αυτή τη φιλία στη θεραπευτική της συνιστώσα.

Είναι φανερό πως είν' ένα κείμενο γραμμένο μέσα από μια βιωμένη φιλία, με βαθιές ρίζες και ειλικρίνεια, κι απ' τις δυο μεριές. Μια μακρόχρονη φιλία, που έχω την εντύπωση πως στάθηκε καλύτερα από κάθε ιατρική πράξη και κάθε μεθυστική βοήθεια των διαφόρων χαπιών, που καταναλώθηκαν σε μεγάλες ποσότητες, από τη Μαργαρίτα. Ο Αδαμόπουλος κράτησε αυτή τη φιλία στη θεραπευτική της συνιστώσα. Συγκράτησε άπειρες στιγμές τη Μαργαρίτα, να μην παρερμηνεύσει το γνήσιο ενδιαφέρον του, γιατί θαρρώ μέσα της –ας είχε τρικυμία– ήθελε πολύ να πιαστεί, να κρατηθεί από έναν έρωτα, χωρίς να ξέρει ότι τούτος θα ήταν και πάλι η προβολή της μητρικής αγάπης. Και ο Αδαμόπουλος δεν άφησε να συμβεί κάτι τέτοιο. Στάθηκαν τα συναισθήματα στο ύψος τους. Αλλά πήγαν και σε βάθος· όπου χρειαζόταν. Για να φτάσουν οι αλήθειες ακόμα και μέσα στα ραγίσματα της ψυχής της, και να τη λυτρώνουν, ίσως, από τους εφιάλτες της. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η ίδια η Καραπάνου τού γράφει: «είσαι ο μόνος άνθρωπος στον κόσμο που δεν με κακοποίησε σεξουαλικά ή με άλλο τρόπο».

Το μικρό αυτό χρονικό της άρνησης, «Τα όχι του ΝΑΙ», θεμελιωμένο σε μικρές, πικρές, χιουμοριστικές αλλά και σημαντικές στιγμές, γραμμένο τόσο άμεσα, με τόση ακρίβεια και τόσο σπαραχτικά αληθινά, ψυχογραφεί αλλά και διαφοροποιεί τη Μαργαρίτα Καραπάνου, από την εσχάτως διαμορφωμένη αντίληψη για τη θέση της, μετά από τόσους ψυχιάτρους και ψυχαναλύσεις· αληθινές ή όχι. «Η εξυπνάδα σου αντί να σε σώσει σε προδίδει, μόνο και μόνο επειδή δεν πας μέχρι τον πάτο!», της λέει, επιμένοντας πάντα στην αυτογνωσία, στο γνώθι σαυτόν.

Σε κάποιαν άλλη συνομιλία τους πάλι, θέλοντας να την ταρακουνήσει, να δει τη σημασία του «ένδον σκάπτε» τής λέει· εκτιθέμενος ο ίδιος και συμπάσχοντας: «Ξέρεις τι έχω περάσει εγώ δυο χρόνια και βάλε, άυπνος; Καταταρταρώθηκα στα έγκατα, στον πάτο της ύπαρξης μου...» Και αλλού: «Γραπώθηκα απ' την ανάσα μου... Δέχτηκα τον ήχο της ψυχής μου».

Γραφή και βίωμα, του συγγραφέα, και συμπαράσταση και σύμπλευση, με την αγωνία και την ιδιαίτερη ψυχική κατάσταση της Καραπάνου, αλλά και της Λυμπεράκη, καθώς οι δυο γυναίκες είχαν μια καταστροφική σχέση, είναι τα στοιχεία του βιβλίου που ξεχωρίσαμε. Ένα κείμενο που ενδιαφέρει κάθε ευαίσθητο αναγνώστη· γιατί –το ξαναλέω– μπορεί να λειτουργήσει και ανεξάρτητα απ' το ποιος είναι τι, και πώς λέγεται. Ο Αλέξανδρος Αδαμόπουλος σκιαγράφησε με συνέπεια τους χαρακτήρες, τις σχέσεις, τις φοβερές εντάσεις-εξάρσεις ανθρώπων, συναισθημάτων, στιγμών με την οξύτατη, διαυγή και έντιμη γραφίδα του, μέχρι το τέλος... Ένα τέλος που δεν το περίμενε κανένας:

«Ένα απόγευμα τέλη Νοέμβρη του 2008, με πήρε πάλι, από την κλινική. Φωνή δροσερή, μυαλό ξυράφι... Θυμόταν απ' έξω και τα δυο μου τηλέφωνα, δεν τραύλιζε διόλου.
Της είπα θα πάω να τη δω, να της πάω το νέο μου βιβλίο.
– Και τσιγάρα, μου λέει, πεθαίνω για ένα τσιγάρο!
– Θα σου φέρω δυο κούτες, της λέω.
– Αχ, Αλέξανδρε, you made my day! Υπέροχο, γουστάρω...φιλιά...»

Ο Αλέξανδρος δεν πρόλαβε να της φτιάξει τη μέρα... Ο καπνός του τσιγάρου τους έμεινε μετέωρος· μαζί με πολλά ερωτηματικά.

* Η ΤΖΕΝΗ ΚΟΥΦΟΠΟΥΛΟΥ είναι

→ Στην κεντρική εικόνα η Μ. Λυμπεράκη και η Μ. Καραπάνου, τον Ιούλιο του 1999, στο σπίτι τους στην Αθήνα. Φωτογραφία © Αλέξανδρος Αδαμόπουλος.


altΤα όχι τού ΝΑΙ
Μικρό χρονικό μιας άρνησης
Αλέξανδρος Αδαμόπουλος
Οδός Πανός 2019
Σελ. 148, τιμή εκδότη €12,00

 

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένα παιδί μεγαλώνει στην Αθήνα 1934-1944» του Νίκου Βατόπουλου (κριτική) – Ημερολόγιο μαθητείας

«Ένα παιδί μεγαλώνει στην Αθήνα 1934-1944» του Νίκου Βατόπουλου (κριτική) – Ημερολόγιο μαθητείας

Για το αυτοβιογραφικό αφήγημα του Νίκου Βατόπουλου «Ένα παιδί μεγαλώνει στην Αθήνα 1934-1944» (εκδ. Μεταίχμιο). Κεντρική εικόνα: Ο συγγραφέας με τη μικρή Ada στο σπίτι τους, το 1967 © Από το αρχείο του Νίκου Βατόπουλου.

Γράφει ο Ηλίας Καφάογλου

...
«“Να βρω ξανά του νήματος την άκρη...”: Σχεδίασμα ποιητικής βιογραφίας του Θανάση Παπακωνσταντίνου» του Λέοντα Ναρ (κριτική)

«“Να βρω ξανά του νήματος την άκρη...”: Σχεδίασμα ποιητικής βιογραφίας του Θανάση Παπακωνσταντίνου» του Λέοντα Ναρ (κριτική)

Για το βιβλίο του Λέοντα Ναρ «“Να βρω ξανά του νήματος την άκρη...”: Σχεδίασμα ποιητικής βιογραφίας του Θανάση Παπακωνσταντίνου» (εκδ. Πατάκη).

Του Κώστα Δρουγαλά

Με τον πολύ χαρακτηριστικό τίτλο Να βρω ξανά του νήματος την άκρη… –στίχο α...

«Με τον Νίκο Καρούζο – Ημερολόγιο» της Εύας Μπέη (κριτική)

«Με τον Νίκο Καρούζο – Ημερολόγιο» της Εύας Μπέη (κριτική)

Για το βιβλίο με τις καταγραφές της Εύας Μπέη «Με τον Νίκο Καρούζο – Ημερολόγιο» (εκδ. Loggia).

Του Γιάννη Παλαβού

Έχω την αίσθηση πως για αρκετούς Έλληνες ποιητές που έχουν πάνω κάτω τα χρόνια μου το να τσιτάρουν στίχους του Καρούζου και να ανεκδοτολο...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Το πρώτο επεισόδιο της εκπομπής «Βίος και Πολιτεία» μεταδόθηκε ζωντανά την Παρασκευή και βρίσκεται ήδη στον «αέρα» του διαδικτύου. Μια πρωτοβουλία του μεγαλύτερου και πιο εν...

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Σε συνέντευξή της στο American Booksellers Association, η Βόσνια συγγραφέας Lana Bastašić μίλησε για το βιβλίο της «Πιάσε το λαγό», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg, σε μετάφραση Ισμήνης Ραντούλοβιτς.

Επιμέλεια: Book Press

...
Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ