alt

Για το βιβλίο της Λίλης Λαμπρέλλη «Μικρό αλφαβητάρι αφήγησης, Εγχειρίδιο αυθαίρετου στοχασμού πάνω στα παραμύθια και στην αφήγησή τους» (εκδ. Πατάκη).

Της Ιωάννας Σπηλιοπούλου

Το παραμύθι είναι λόγος υπερβατικός και ανατρεπτικός
σαν ψίθυρος ερωτικός μέσα στη φασαρία του κόσμου.
Λίλη Λαμπρέλλη, Μικρό αλφαβητάρι αφήγησης
.

Αποτελώντας σε έναν βαθμό συμπλήρωμα του Λόγος εύθραυστος κι αθάνατος (2010), το Μικρό αλφαβητάρι αφήγησης εμπλουτίζει τη βιβλιογραφία της Λίλης Λαμπρέλλη και την ιδιαίτερη οπτική της, σε μια εποχή που παρατηρείται έντονο ενδιαφέρον για την αφήγηση στη χώρα μας. Στόχος να κωδικοποιήσει ‒μέσω «αυθαίρετου στοχασμού»‒ βιωμένες γνώσεις για το θεωρητικό υπόβαθρο και την πράξη της αφήγησης (με παραπομπές στην ανθρωπολογία και την ψυχανάλυση), εστιάζοντας σε έννοιες-κλειδιά γύρω από τα μαγικά παραμύθια και τη συμβολική ανάγνωσή τους.

Μετεωριζόμενοι ανάμεσα στο άχρονο και στο τώρα, οι ήρωες και οι ηρωίδες, αθώοι, ναυαγοί του βίου, γυμνοί, εξόριστοι του εαυτού τους, προσκρούουν στη σκληρή πέτρα της πραγματικότητας.

Πρώτο λήμμα η λυδία λίθος της ανθρώπινης σχέσης, άρα και της επαφής μεταξύ παραμυθά και ακροατών: η αγάπη [1], εν υπνώσει βασιλοπούλα των πάντων. Και πρόκειται ακριβώς για ένα «εγχειρίδιο εργόχειρου» γραμμένο με αγάπη (και με τη δύναμη της προφορικότητας): οι σταυροβελονιές του ‒τα σύμμεικτα: συναισθήματα, στάσεις, πρακτικές, θεωρίες…‒ συνυφαίνουν εντέλει έναν καμβά φιλοσοφίας ζωής, γίνονται οδοδείκτες ενός γίγνεσθαι που περπατιέται χωρίς τα δεκανίκια της δεοντολογίας, παρά μόνο με ευθύνη και αυθεντικότητα.

Όπως στα σεμινάριά της, η συγγραφέας αναδεικνύει επίμονα και εδώ τη γενναιόδωρη δύναμη των παραμυθιών για την προσωπική μας εξέλιξη. Μετεωριζόμενοι ανάμεσα στο άχρονο και στο τώρα, οι ήρωες και οι ηρωίδες, αθώοι, ναυαγοί του βίου, γυμνοί, εξόριστοι του εαυτού τους, προσκρούουν στη σκληρή πέτρα της πραγματικότητας («Πήρε τα μάτια της και περπάτησε, περπάτησε ολομόναχη μέσα στην ερημιά»). Πολιορκημένοι ελεύθεροι να τα χάσουν όλα, να αψηφήσουν τη μοίρα, να αντικρίσουν άφοβα τον ερειπιώνα της απολεσθείσας παιδικής ηλικίας, να συγκατοικήσουν με την έλλειψη και την ατέλεια, να ενηλικιωθούν μετακινώντας τα ριζώματά τους προς την κατεύθυνση της θαυμαστής δυνατότητας... ή να πεθάνουν εγκλωβισμένοι, αυτοπαγιδευμένοι στη στασιμότητα.

Δρόμο παίρνουν, δρόμο αφήνουν ‒τα αφηγηματικά νήματα γίνονται σταυροδρόμια‒, ανεβαίνουν σε δέντρα και βουνά (αναβαθμοί των επιπέδων συνείδησης) για να κατοπτεύσουν το πεδίο, βιώνουν αλλεπάλληλους εσωτερικούς θανάτους [2] και δοκιμασίες στο χείλος του θανάτου, φτάνουν «σε ένα μυστικό ξέφωτο στο δάσος του χρόνου» (όπως λέει ο Γάλλος αφηγητής και δάσκαλος της Λίλης Λαμπρέλλη, Ανρί Γκουγκό). Οι κακοποιοί (δράκοι, στρίγκλες, λάμιες και άλλα τερατάκια) με τη σκοτεινή παρουσία τους αποτελούν σημαδούρες του ταξιδιού μύησης προς την αυτογνωσία και την αυτονομία (ο θαρραλέος ταπεινός θα γίνει βασιλιάς). Κι ενώ ένα σιωπηλό σαρκοβόρο πένθος κατασπαράσσει τον ήρωα, τα παραμύθια μας μαθαίνουν (χωρίς διδάγματα) να μην είμαστε σπαράγματα του εαυτού μας. Ο ήρωας αποδέχεται, υποδέχεται, συμφιλιώνει τα φωτεινά και τα ερεβώδη κομμάτια του. Από τα έγκατα της απελπισίας αναδύεται και αγκυροβολεί στην τραχιά αλήθεια.

Ο homo fabulator, ο καθένας μας, ακολουθώντας τα ίχνη του ήρωα στη συλλογική περιπέτεια της αφήγησης, γίνεται και ο ίδιος ήρωας: η συγγραφέας προτείνει να είναι παρών, αλλοπαρμένος, υψιπετής προσγειωμένος [...] αγκαλιά τόσο με βασιλοπούλες όσο και με δράκους.

Παρόμοια ο homo fabulator, ο καθένας μας, ακολουθώντας τα ίχνη του ήρωα στη συλλογική περιπέτεια της αφήγησης, γίνεται και ο ίδιος ήρωας: η συγγραφέας προτείνει να είναι παρών, αλλοπαρμένος, υψιπετής προσγειωμένος, με έρεισμα το τρίπτυχο αισθήσεις ‒ συναισθήματα ‒ διαίσθηση, αγκαλιά τόσο με βασιλοπούλες όσο και με δράκους, να διανέμει ταπεινά θαύματα, συντονιζόμενος στους ρυθμούς του νερού: «γινόμαστε νερομάνες, χείμαρροι, ρυάκια, μια βρύση που στάζει σταγόνα σταγόνα, ο αντίλαλος από ένα ξερό πηγάδι, μια λίμνη, μια φουρτουνιασμένη θάλασσα [3]». Ξεριζώνοντας τους υπονομευτές της αυθεντικής σχέσης (τη χάρτινη τίγρη του φόβου, το ναρκισσισμό, τη σοβαροφάνεια...), μέσω της φωνής και του σώματός του ιχνηλατεί το αρχέγονο κι άφθαρτο, ανοίγοντας δίοδο για το ψυχικό μάγμα: «Ακούστε με, όπως ακούτε τη βροχή ή τον άνεμο ή μια μακρινή μουσική» [4].

Με δομικό υλικό το όνειρο, το παραμύθι, στις ακρώρειες μνήμης και λήθης, ακτινοβολεί αέναα:

«Το φως των νεκρών αστεριών ταξιδεύει, και η λάμψη από το πέταγμά τους τα κάνει να φαίνονται ζωντανά (....)
Η φωνή ταξιδεύει, και συνεχίζει δίχως το στόμα» [5].

Σαράντα ζευγάρια σιδερένια παπούτσια αργά λιώνουν στα μονοπάτια του χρόνου, ενώ οι ήρωες κατευθύνονται, ενώ κατευθυνόμαστε στο ανοιχτό πέλαγος, στη θάλασσα της ζωτικότητας, με εμπιστοσύνη άνευ ορίων, άνευ όρων. Τα παραμύθια, λόγος απελευθερωτικός, ανυπότακτος, και παλλόμενη σιωπή, χαρτογραφούν θησαυρούς, χαράσσουν ρωγμές για να διεισδύει η καρδιά του φωτός ‒ παραμυθία εν Φαντασία και Λόγω και ανθεκτικότητα. Απέναντι στην εντροπία του κόσμου απονέμουν τη δικαιοσύνη της ζωής. Από την αφετηρία του «Ωχ, καημός!», με προορισμό το «Φτου ξελευτερία!».

* Η ΙΩΑΝΝΑ ΣΠΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ είναι φιλόλογος.


1«Η αγάπη θα ‘ναι το πιο ζωτικό γιατρικό / Κι εσύ θα ‘σαι το θαύμα της». Clarissa Pinkola Estés, Ο χορός των μεγάλων μητέρων, μτφρ. Άννα Παπασταύρου, εκδ. Κέλευθος, Αθήνα 2017, σ. 11.
2 «Να πεθαίνεις για να ζεις», όπως λέει ο γερο-Αντόνιο στον υποδιοικητή Μάρκος. Subcomandante Insurgente Marcos, Ιστορίες του γερο-Αντόνιο, μτφρ. Γιώργος Καρατζάς, εκδ. Ροές, Αθήνα 2003, σ. 52.
3 Λίλη Λαμπρέλλη, ό.π., σελ. 151.
4 Λίλη Λαμπρέλλη, ό.π., σελ. 138.
5 Eduardo Galeano, Οι λέξεις ταξιδεύουν, μτφρ. Ισμήνη Κανσή, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 2013, σελ. 312: «Λίγα λόγια για τη μνήμη (V)».
 
altΜικρό αλφαβητάρι αφήγησης
Εγχειρίδιο αυθαίρετου στοχασμού πάνω στα παραμύθια και στην αφήγησή τους
Λίλη Λαμπρέλλη
Πατάκης 2017
Σελ. 192, τιμή εκδότη €7,90

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΛΙΛΗΣ ΛΑΜΠΡΕΛΛΗ

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου

«Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου

Για το βιβλίο «Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου (εκδ. Ζυγός, σελ. 668)

Του Γιάννη Σ. Παπαδάτου

Ο Ανδρέας Καρακίτσιος αποτελεί μια ξεχωριστή παρουσία στον χώρο της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης...

«Έρχεται ο γίγαντας» του Μάκη Τσίτα (κριτική)

«Έρχεται ο γίγαντας» του Μάκη Τσίτα (κριτική)

Για το βιβλίο του Μάκη Τσίτα «Έρχεται ο γίγαντας» (εικόνες: Νικόλας Χατζησταμούλος, εκδ. Μεταίχμιο), μια ιστορία για τις ψεύτικες ειδήσεις που τρομοκρατούν τον πληθυσμό. 

Του Μάνου Κοντολέων

Ο Μάκης Τσίτας σίγουρα είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση στη...

«Η χώρα των τεράτων» του Μωρίς Σέντακ – Εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού

«Η χώρα των τεράτων» του Μωρίς Σέντακ – Εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού

Για το εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού «H χώρα των τεράτων» του Maurice Sendak (μτφρ. Γιάννης Παλαβός) που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος. 

Του Γιάννη Σ. Παπαδάτου

Σε μια καλαίσθητη έκδοση μαζί με δυο αφίσες, σε μια χρηστική πάνινη τσάντα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

Για τις παραστάσεις «Μπουμπουλίνας 18» της Κίττυς Αρσένη, σε σκηνοθεσία Σοφίας Καραγιάννη και «Εγώ, μια δούλα» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζόπουλου, στην Πειραιώς 260 στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Μπουμπουλίνας 18».

...
Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ