melak 700

Για το εικονογραφημένο βιβλίο της Αργυρώς Πιπίνη «Μελάκ, μόνος», σε εικονογράφηση Αχιλλέα Ραζή (εκδ. Καλειδοσκόπιο).

Της Άντας Κατσίκη-Γκίβαλου

Η τάση της άμεσης ανταπόκρισης των συγγραφέων σε καυτά ζητήματα της επικαιρότητας και η ταυτόχρονη σχεδόν μετατροπή της Ιστορίας σε μυθοπλασία κυριαρχούν τα τελευταία χρόνια, τα χρόνια της οικονομικής, προσφυγικής, πολιτισμικής και υπαρξιακής κρίσης στο χώρο της λογοτεχνίας που απευθύνεται τόσο σε ενήλικο όσο και σε παιδικό- εφηβικό κοινό. Το γεγονός αυτό έχει συχνά ως συνέπεια την επιδερμική αναπαράσταση των γεγονότων συνυφασμένη με τη βιωματική πρόσληψή τους, ενώ απουσιάζει η αποστασιοποιημένη και πιο στοχαστική μυθοπλαστικά απόδοσή τους. 

Στο χώρο της λογοτεχνίας για παιδιά παρατηρούμε την έκδοση βιβλίων που θίγουν σοβαρά ζητήματα και που απευθύνονται πλέον και σε πολύ μικρά παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας. Ένα τέτοιο ζήτημα είναι και η πρόσφατη προσφυγική κρίση άμεσα συνδεδεμένη με τον πόλεμο, τον εθνικό και κοινωνικό ρατσισμό, την ξενοφοβία και τη βία. Το δράμα των προσφύγων τροφοδοτεί βιβλία γνώσεων, τα περισσότερα των οποίων είναι λογοτεχνίζοντα ή λογοτεχνικά, βιβλία μαρτυρίας που βασίζονται σε / ή καταγράφουν εμπειρίες ανηλίκων προσφύγων, ενώ τα περισσότερα είναι βιβλία αμιγούς μυθοπλασίας.

melak 700 2

Στην τελευταία κατηγορία ανήκει και το εικονογραφημένο βιβλίο της Αργυρώς Πιπίνη: Μελάκ, μόνος σε εικονογράφηση Αχιλλέα Ραζή που απευθύνεται σε πολύ μικρά παιδιά και το οποίο οι Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο φρόντισαν ιδιαίτερα τυποτεχνικά, εκδοτικά, όπως βεβαιώνεται από το ασύνηθες σχήμα του βιβλίου, την ποιότητα του χαρτιού, τη θέση του κειμένου σε σχέση με την εικόνα, που έχουν ως αποτέλεσμα ένα ξεχωριστό βιβλίο.

Η αντιδιαστολή του κόκκινου χρώματος της πυρκαγιάς που ακολουθεί το μαύρο της καταστροφής επιτείνει τον τρόμο των μικρών μυθοπλαστικών ηρώων, του Μελάκ και της αδερφής του, καθώς και του αναγνώστη.

Στο εικονογραφημένο αυτό βιβλίο, όπως και στα περισσότερα που ασχολούνται με τους πρόσφυγες, κυριαρχεί το ταξίδι από την κατεστραμμένη από τους πολέμους χώρα, που δεν κατονομάζεται, προς τον δυτικό «πολιτισμένο» κόσμο της ψευδούς ευδαιμονίας. Στην αφήγηση της ιστορίας καθοριστική είναι η συμβολή της εικονογράφησης του Αχιλλέα Ραζή ο οποίος κατορθώνει να αποδίδει με τις κατάλληλες επιλογές χρωμάτων και με την «ασάφεια» ή τη λεπτομέρεια των σχημάτων το κλίμα και το σκηνικό στο οποίο εξελίσσεται η ιστορία. Η συνομιλία λεκτικού και εικονιστικού κειμένου είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική, καθώς η εικόνα ως μια άλλη γλώσσα αφήγησης αρκετές φορές επεκτείνει το κείμενο, προσφέροντας στοιχεία για περαιτέρω συζήτηση ανάμεσα στο μικρό και τον ενήλικο συναναγνώστη. Η γκρίζα εικονογράφηση της εμπόλεμης χώρας με τα κατερειπωμένα σπίτια σαφώς μας παραπέμπει στον πόλεμο της Συρίας, ενώ το παιδί, δυσανάλογα μεγάλο σε σχέση με τον χώρο στον οποίο έχει καταφύγει για να προστατευθεί, επιβάλλεται και εικονιστικά ως ο πρωταγωνιστής της αφήγησης. Σ΄ αυτό συντείνει τόσο ο τίτλος του βιβλίου, όσο και η εικόνα του εξωφύλλου με τον Μελάκ, μόνο να αποχαιρετά την αγαπημένη του πατρίδα και τον κόσμο της παιδικής αθωότητας. Η αντιδιαστολή του κόκκινου χρώματος της πυρκαγιάς που ακολουθεί το μαύρο της καταστροφής επιτείνει τον τρόμο των μικρών μυθοπλαστικών ηρώων, του Μελάκ και της αδερφής του, καθώς και του αναγνώστη. Ακόμη, η εναλλαγή πολυπρόσωπων εικόνων με αυτές που αναπαριστούν τα δυο ασυνόδευτα αδέρφια προσδίδει ένταση στο μοναχικό αγώνα του μικρού πρόσφυγα και προσφέρει στοιχεία που ενισχύουν τις δύσκολες καταστάσεις που αυτός βιώνει. 

pipiniΗ Αργυρώ Πιπίνη από την πρώτη σελίδα του βιβλίου προκαλεί πολλά ερωτήματα στον μικρό αναγνώστη ισάριθμα με τις μονολεκτικές ρηματικές προτάσεις που κυριαρχούν και επιβάλλονται με την επανάληψή τους. « Πεινάει. Φοβάται. Προς βορράν. Διψάει. Φοβάται. Προς βορράν. Κρυώνει. Φοβάται. Προς βορράν. Βαδίζει. Φοβάται. Προς βορράν. Τρέμει. Φοβάται. Τρέχει. Φοβάται. Κλαίει. Φοβάται. Φοβάται». Η καταχρηστική επανάληψη του ρήματος «φοβάται» που συνοδεύει κάθε άλλη ενέργεια του Μελάκ αποκαλύπτει την ψυχική καταβολή του στη διάρκεια ενός σκληρού αγώνα ζωής και επιβίωσης. Τα ρήματα αυτά επαναλαμβάνονται και στη συνέχεια της αφήγησης και συμπληρώνονται με άλλα που αποτυπώνουν τις συνθήκες που επικρατούν στην πορεία «προς βορράν», αναδεικνύοντας τον ρεαλισμό του κειμένου. Ακόμη και όταν το ταξίδι φαίνεται να οδηγείται σε σχετικές διεξόδους, όπως όταν το παιδί βρίσκεται κοντά στη θάλασσα και περιμένει τη βάρκα που θα το απομακρύνει άμεσα από την καταστροφή, και τότε ο Μελάκ φοβάται, καθώς αντίθετα συναισθήματα συγκρούονται και κάνουν αισθητή την πολυπλοκότητα των καταστάσεων και των ψυχικών διεργασιών του ήρωα.: «Βλέπει τη θάλασσα. Είναι χαρούμενος. Βλέπει τις βάρκες. Φοβάται. Δεν κλαίει. Περιμένει. Φοβάται». Ακόμη και στο τέλος, όταν πια έχει αρχίσει η ενσωμάτωση στο νέο περιβάλλον ο φόβος ασυνείδητα υπάρχει και εμφανίζεται στα όνειρά του.

Η λιτή και καίρια γραφή της Αργυρώς Πιπίνη αποτελεί υπόδειγμα λογοτεχνικού λόγου ο οποίος μπορεί όχι μόνον να κεντρίσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη και να τον κάνει συμμέτοχο στα δρώμενα της ιστορίας, αλλά και να τον μαγέψει με την ποιητικότητα και υποβλητικότητά του. Η εναλλαγή πρωτοπρόσωπης και τριτοπρόσωπης αφήγησης, που διαφοροποιεί την οπτική γωνία πρόσληψης του κειμένου, ο εγκιβωτισμός του λαϊκού παραμυθιού «Η ευτυχία και η ευλογία» ή «Ο γέρος και το άλογο» που διευρύνει τη φιλοσοφία που διατρέχει το κείμενο για τη συνθετότητα της ζωής μέσα από την αλληλοδιαδοχή ή και σύνθεση αντιθέτων καταστάσεων καθιστούν τον Μελάκ τον μόνο ένα από τα αριστουργήματα της παιδικής λογοτεχνίας για μικρά παιδιά.

* Η ΆΝΤΑ ΚΑΤΣΙΚΗ-ΓΚΙΒΑΛΟΥ είναι Ομότιμη Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών.

** Η κεντρική εικόνα είναι καλλιτεχνική απεικόνιση της εικόνας του μικρού Omran Daqneesh, που έγινε εμβληματική για τις θηρωδίες των βομβαρδισμών στο Χαλέπι.

 

melakΜελάκ, μόνος
Αργυρώ Πιπίνη
Εικονογράφηση: Αχιλλέας Ραζής
Εκδ. Καλειδοσκόπιο
Σελ. 36, τιμή εκδότη: €15,90
 
 
 
 

politeia link

 

 

 

  

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΑΡΓΥΡΩΣ ΠΙΠΙΝΗ 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου

«Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου

Για το βιβλίο «Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου (εκδ. Ζυγός, σελ. 668)

Του Γιάννη Σ. Παπαδάτου

Ο Ανδρέας Καρακίτσιος αποτελεί μια ξεχωριστή παρουσία στον χώρο της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης...

«Έρχεται ο γίγαντας» του Μάκη Τσίτα (κριτική)

«Έρχεται ο γίγαντας» του Μάκη Τσίτα (κριτική)

Για το βιβλίο του Μάκη Τσίτα «Έρχεται ο γίγαντας» (εικόνες: Νικόλας Χατζησταμούλος, εκδ. Μεταίχμιο), μια ιστορία για τις ψεύτικες ειδήσεις που τρομοκρατούν τον πληθυσμό. 

Του Μάνου Κοντολέων

Ο Μάκης Τσίτας σίγουρα είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση στη...

«Η χώρα των τεράτων» του Μωρίς Σέντακ – Εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού

«Η χώρα των τεράτων» του Μωρίς Σέντακ – Εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού

Για το εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού «H χώρα των τεράτων» του Maurice Sendak (μτφρ. Γιάννης Παλαβός) που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος. 

Του Γιάννη Σ. Παπαδάτου

Σε μια καλαίσθητη έκδοση μαζί με δυο αφίσες, σε μια χρηστική πάνινη τσάντα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

Το «2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν [Duncan Macmillan] παρουσιάζεται στο θέατρο Σταθμός σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη. Φωτογραφίες: © Σπύρος Περδίου.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το 2071, η σημαντική διάλεξη του...

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

Για το βιβλίο του Γουόλτερ Άιζακσον [Walter Isaacson] «Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» (μτφρ. Γιώργος Μαραγκός, εκδ. Κλειδάριθμος).

Γράφει ο  Διονύσης Μαρίνος

Πριν από λίγες ημέρες ο ...

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Ο Δημήτρης Καραντζάς σε συνεργασία με την Γκέλυ Καλαμπάκα, έγραψε και σκηνοθέτησε «Το Σπίτι», την πρώτη του παράσταση έπειτα από δώδεκα χρόνια, ύστερα από ανάθεση της Στέγης για τη δημιουργία ενός πρωτότυπου έργου. «Το Σπίτι» παρουσιάζεται στη Μικρή Σκηνή της Στέγης Τετάρτη - Κυριακή μέχρι και τις 19 Νοεμβρίου. Φωτο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ