Extraterrestrial800

Τούτο το βιβλίο του αστροφυσικού Avi Loeb με τον προκλητικό τίτλο Extraterrestrial, και υπότιτλο «Η πρώτη ένδειξη νοήμονος εξωγήινης ζωής» (μτφρ. Νίκος Αποστολόπουλος, εκδ. Utopia), κυκλοφόρησε τέλος Ιουλίου, κι έχει για την ώρα μάλλον περάσει απαρατήρητο. Κι όμως! Είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά βιβλία που έχουμε διαβάσει τελευταία.

Του Κ.Β. Κατσουλάρη

Ο λόγος; Είναι η πρώτη φορά που ένας αναγνωρισμένος επιστήμονας, κορυφαίος αστρονόμος του Χάρβαρντ, σύμβουλος της αμερικανικής κυβέρνησης για το διάστημα, και πολλά άλλα, ισχυρίζεται με τόση πειθώ και ενάργεια κάτι το εντελώς εξωφρενικό: Ότι ένα αντικείμενο κατασκευασμένο από εξωγήινο πολιτισμό διέσχισε με ταχύτητα το ηλιακό μας σύστημα, όχι παλιά, κάποτε στο μακρινό παρελθόν, αλλά πολύ πρόσφατα. Για να είμαστε πιο ακριβείς, δεν το ισχυρίστηκε για πρώτη φορά μέσα από αυτό το βιβλίο, το ισχυρίστηκε λίγο μετά απ' όταν έλαβε χώρα το σπάνιο γεγονός και οι απόψεις του δεν έχουν περάσει απαρατήρητες ούτε από τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης.

Συγκεκριμένα, τα πράγματα έχουν ως εξής: Στις 19 Οκτωβρίου 2017, επιστήμονες στο αστεροσκοπείο της Χαβάης παρατήρησαν φευγαλέα ένα αντικείμενο να διασχίζει το εσωτερικό ηλιακό μας σύστημα, κινούμενο με τέτοια ταχύτητα ώστε θα μπορούσε να έχει προέλθει μόνο από ένα μακρινό άστρο. Αρχικά θεωρήθηκε ότι ήταν κομήτης αλλά στη συνέχεια κατατάχτηκε ως αστεροειδής. Θεωρήθηκε ένα πολύ σπάνιο αντικείμενο ενώ το σχετικό δημοσίευμα των Karen J. Meech και Robert Weryk στο έγκυρο περιοδικό Nature ένα μήνα μετά προκάλεσε ποικίλες συζητήσεις και διχογνωμίες στην επιστημονική κοινότητα, για τη φύση του και την προέλευσή του. Χαρακτηριστικό είναι ότι η NASA ανάρτησε δημοσίευμα στην σελίδα της μόλις λίγες μέρες μετά τον εντοπισμό του αντικειμένου, στις 26 Οκτωβρίου του 2017, με ακριβές σχεδιάγραμμα για την πορεία του και τίτλο Μικρός αστεροειδής ή κομήτης επισκέπτεται το ηλιακό μας σύστημα. Η ονομασία του πάντως δεν ήταν δίχως δεύτερη ανάγνωση. Ονομάστηκε Ομούαμούα, που σημαίνει «αγγελιαφόρος» στη γλώσσα της Χαβάης.

Ο Άβι Λεμπ, τότε Πρόεδρος του Τμήματος Αστρονομίας του Χάρβαρντ, υποστήριξε ότι ο Ομούαμούα δεν ήταν αστεροειδής: κινούνταν υπερβολικά γρήγορα διαγράφοντας μια ακανόνιστη τροχιά, και πίσω του δεν άφηνε θραύσματα ή ίχνη αερίων, τίποτε που να δικαιολογούσε την αλλαγή στην πορεία του. Έκτοτε, διάφορες επιστημονικές εξηγήσεις έχουν προταθεί, με τις περισσότερες να υποστηρίζουν τη θεωρία ενός πολύ ιδιόρρυθμου αστερειδούς. Όλες πάντως συμφωνούν σε ένα πράγμα: ο Ομούαμούα είναι ένα πολύ περίεργο, μοναδικό στο είδος του αντικείμενο.

anaparastasi tou Oumuamua
solar sail 1280x720

Αναπαραστάσεις του Ομούαμούα: Για να δικαιολογείται η τροχιά του, λένε οι επιστήμονες, ο αστεροειδής πρέπει να έχει ένα πολύ ασυνήθιστο σχήμα: το σχήμα «πούρου» (εικ. 1). Ο Άβι Λεμπ δεν υιοθετεί αυτήν την εκδοχή, και προτιμά τη θεωρία ότι το αντικείμενο είχε την -εξίσου ασυνήθιστη- μορφή «τηγανίτας», δηλαδή ενός δίσκου πολύ λεπτού σε πάχος. Πάνω σε αυτό το σχήμα στηρίζει τη θεωρία του ότι το αντικείμενο που διέσχισε το ηλιακό μας σύστημα με πολύ μεγάλη ταχύτητα δεν ήταν αστεροειδής, αλλά ένα τεχνολογικό αντικείμενο, ένα «ηλιακό ιστίο», αντικείμενο δηλαδή που κινείται με την προωθητική δύναμη των φωτονίων του ήλιου (εικ. 2). Η τεχνολογία ηλιακών ιστίων δεν μας είναι άγνωστη, και πρόσφατα μάλιστα υπήρξαν αποστολές τέτοιων αντικειμένων γύρω από τη Γη. Το τελευταίο που στάλθηκε, με την ονομασία LightSail-2, βρίσκεται ακόμη σε τροχιά.

Ο Λεμπ επιχειρηματολογεί με ζέση για ποιους λόγους κάθε άλλη ερμηνεία είναι σχεδόν απίθανη και φτάνει μάλιστα να κάνει υποθέσεις για το είδος της τεχνολογίας που κινούσε αυτό το παράξενο αντικείμενο, που παρατηρήθηκε από τα τηλεσκόπια για πολλές ώρες. Η σκέψη του είναι τολμηρή, ανοιχτή, χωρίς ποτέ να φεύγει από τα όρια της επιστήμης και της λογικής. Αναπτύσσει με επιχειρήματα τη θεωρία του, στηριζόμενος κυρίως στη μέθοδο της εις άτοπον απαγωγής. Αφού κάθε άλλη εκδοχή αποκλείεται, ή είναι τόσο στατιστικά απίθανη που δεν έχει νόημα να την υιοθετήσουμε, τότε δεν απομένει παρά η εκδοχή το αντικείμενο αυτό να μην είναι αστεροειδής. Όπερ έδει δείξαι.

Το πρόβλημα, που το παραδέχεται και ο ίδιος ο Λεμπ, είναι ότι καθώς δεν είμασταν έτοιμοι να δεχτούμε μια τέτοια «επίσκεψη», οι εικόνες που κατάφεραν τα τηλεσκόπιά μας να συγκεντρώσουν είναι λιγοστές και όχι τόσο καθαρές όσο θα θέλαμε. Ο Ομούαμούα έγινε αντιληπτός πολύ αργά, αφού είχε αρχίσει να απομακρύνεται από εμάς, κι άρα όλες οι υποθέσεις για το σχήμα του, τη φύση του, τις ιδιότητές του και την προέλευσή του δεν μπορεί παρά να είναι θεωρητικές. Σε αυτήν την αδυναμία, και στο γεγονός ότι πρόκειται όντως για ένα πολύ εξωτικό αντικείμενο, στηρίζει ο Λεμπ τη δική του ιδιαίτερα τολμηρή, και ταυτόχρονα τόσο γοητευτική θεωρία. Ο ίδιος, ωστόσο, δεν είναι κάποιος εκκεντρικός επιστήμονας που αναζητά δημοσιότητα: προέρχεται από τον πυρήνα της επιστημονικής κοινότητας των αστροφυσικών, κι ως εκ τούτου οι απόψεις του δεν είναι εύκολο να υποτιμηθούν ή να αγνοηθούν

loebavi

Ο 58χρονος, ισραηλινής καταγωγής, Avi Loeb υπήρξε ο μακροβιότερος επικεφαλής του τμήματος Αστρονομίας του Χάρβαρντ (2011–2020), έχει κάνει εκατοντάδες δημοσιεύσεις, ενώ έχει συνεργαστεί στενά με κορυφαίους επιστήμονες, όπως ο Στίβεν Χόκινγκ. Μεταξύ άλλων, διευθύνει το πρόγραμμα «Black Hole Initiative» του Χάρβαρντ και το Institute for Theory and Computation, σύμπραξη Χάρβαρντ - Σμιθσόνιαν.

politeia link more

Το βιβλίο του Λεμπ, πάντως, έχει ευρύτερο ενδιαφέρον, καθώς μας μιλάει για τον συντηρητισμό που κυριαρχεί στον επιστημονικό χώρο, τον αγώνα για τα κονδύλια, την τάση προσκόλλησης σε εντελώς εξωτικές θεωρίες της φυσικής και των μαθηματικών (υπερσυμμετρία, θεωρία των χορδών, των πολλαπλών συμπάντων), κι ας στερούνται πειραματικής επιβεβαίωσης ή ενδείξεων, ενώ υποτιμούνται προγράμματα σαν αυτό του Ινστιτούτου SETI (Search for Extraterrestrial Intelligence) τα οποία, αν μη τι άλλο, έχουν ξεκάθαρο και απολύτως εύλογο σκοπό.

Μέσα από τη θεώρηση που προτείνει, πιστεύει ότι η ίδια η ανθρωπότητα πρέπει να αλλάξει την προοπτική της, να δει τον εαυτό της και τη θέση της στον σύμπαν με νέο βλέμμα, αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες να μην αποδειχτεί ένας (ακόμη;) πολιτισμός που έπεσε θύμα της ίδιας της ανάπτυξής του.

Όσο για την ύπαρξη ή όχι εξωγήινης ζωής κάπου στο απέραντο σύμπαν, η στατιστική είναι απόλυτη: Το ζήτημα δεν είναι αν υπάρχει, αλλά πώς και πότε θα καταφέρουμε να τη συναντήσουμε, να την εντοπίσουμε, ή έστω να αναγνωρίσουμε τα ίχνη της.

Άλλωστε, για να δανειστούμε μια ατάκα από την ταινία που έκανε γνωστό στο ευρύ κοινό το πρόγραμμα SETI, την «Επαφή» (Contact), το να μην υπάρχει αλλού στο σύμπαν νοήμων ζωή, «θα ήταν τραγικό χαράμισμα χώρου» (it'll be an awful waste of space).

contact

Ο Μάθιου ΜακΚόναχι κοιτάζει την Τζόντι Φόστερ καθώς εκείνη κοιτάζει μαγεμένη τα άστρα, στην ταινία «Επαφή» του Ρόμπερτ Ζεμέκις, που υπήρξε διασκευή του ομότιτλου βιβλίου επιστημονικής εκλαϊκευσης του Αμερικανού αστρονόμου και αστροφυσικού Καρλ Σέιγκαν.

Απόσπασμα από το βιβλίο

Extraterrestrial exof«Για να ωριμάσει ο πολιτισμός μας, πρέπει να τολμήσουμε να εξερευνήσουμε το διάστημα και να αναζητήσουμε άλλους πολιτισμούς. Εκεί έξω, μπορεί να ανακαλύψουμε πως όχι μόνο δεν είμαστε τα μόνα παιδιά στη γειτονιά, αλλά και ότι δεν είμαστε σε καμία περίπτωση τα εξυπνότερα παιδιά στη γειτονιά. Όπως κάποτε εγκαταλείψαμε την πίστη ότι η Γη βρισκόταν στο κέντρο του Σύμπαντος, έτσι και τώρα πρέπει να αρχίσουμε να ενεργούμε με βάση το ξεκάθαρα πιθανό ενδεχόμενο ότι δεν είμαστε τα μοναδικά νοήμονα όντα.

[…]

Ένα τέτοιο πλαίσιο αντίληψης θα μας προικίσει με μια αίσθηση μετριοφροσύνης, και η μετριοφροσύνη θα εξευγενίσει την προοπτική μας για τη θέση μας στο Σύμπαν, η οποία είναι πιο εύθραυστη απ’ όσο συνήθως πιστεύουμε». (σελ. 269)

* Ο Κ.Β. ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ είναι συγγραφέας.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η «ευτυχής συγκυρία» – Μερικές σκέψεις και ένα σχόλιο με αφορμή το 4ο Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων

Η «ευτυχής συγκυρία» – Μερικές σκέψεις και ένα σχόλιο με αφορμή το 4ο Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων

Το Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων αποτελεί πλέον θεσμό με ιστορία και, όπως όλα δείχνουν, εξασφαλισμένο μέλλον, συνεισφέροντας έτσι στο γενικότερο αίσθημα ότι ο χώρος του βιβλίου, παρά τις αβεβαιότητες και τις εύλογες ανησυχίες που υπάρχουν, εμφανίζεται δυναμικός, πολύτροπος και ανθεκτικός.

Γράφει ο Κ.Β. Κα...

Όταν «Μια τρίχα που γίνεται άλογο» μας δείχνει τον δρόμο της εξιλέωσης – Μια άρτια νουβέλα από τη Λίλα Κονομάρα

Όταν «Μια τρίχα που γίνεται άλογο» μας δείχνει τον δρόμο της εξιλέωσης – Μια άρτια νουβέλα από τη Λίλα Κονομάρα

Για τη νουβέλα της Λίλας Κονομάρα «Μια τρίχα που γίνεται άλογο» (εκδ. Καστανιώτη), ανατομία της ελληνικής οικογένειας, της αδελφικής σχέσης, αλλά και επίκληση των μαγικών δυνάμεων της παιδικής ηλικίας και της ανιδιοτελούς αγάπης. Στην κεντρική εικόνα, ένα από τα άλογα που έχει σχεδιάσει «μονοκοντυλιά» ο Πικάσο, απ' ...

21η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης: Θετικός απολογισμός, μια αναμενόμενη ακύρωση και μερικά χρήσιμα συμπεράσματα

21η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης: Θετικός απολογισμός, μια αναμενόμενη ακύρωση και μερικά χρήσιμα συμπεράσματα

Ολοκληρώθηκε χθες με μεγάλη επιτυχία η 21η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης (ΔΕΒΘ), η πρώτη που διοργάνωσε ο νεοσύστατος Φορέας για το βιβλίο (ΕΛΙΒΙΠ): Καλή οργάνωση, πολύς κόσμος, πολύπλευρες και ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις, καθώς και η ακύρωση μιας εκδήλωσης που θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί.

Γράφει ο ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

Για τις παραστάσεις «Μπουμπουλίνας 18» της Κίττυς Αρσένη, σε σκηνοθεσία Σοφίας Καραγιάννη και «Εγώ, μια δούλα» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζόπουλου, στην Πειραιώς 260 στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Μπουμπουλίνας 18».

...
Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ