Του Ευθύμιου Σακκά
Μια μέρα σαν σήμερα το 1993 έφυγε από την ζωή ο Federico Fellini. Γεννήθηκε στην πόλη Ρίμινι της Ιταλίας. Σε ηλικία δώδεκα χρονών εγκαταλείπει την οικογενειακή εστία για να ακολουθήσει ένα περιοδεύων θίασο. Οι εμπειρίες που αποκόμισε από εκείνη την περίοδο στοιχειώσανε ουσιαστικά τις μετέπειτα κινηματογραφικές δουλειές του. Σ’ όλες τις ταινίες του είναι ολοφάνερη η εμμονή του με τους κλόουν.
Το 1937 κάνει το μεγάλο βήμα και μετακομίζει στη Ρώμη, όπου δουλεύει κυρίως ως σκιτσογράφος. Ο Fellini λάτρευε τα κόμικς, τα οποία ήταν και το κυριότερο ανάγνωσμά του μέχρι το τέλος της ζωής του.
Στα είκοσι τρία του παντρεύτηκε την ηθοποιό Giulietta Masini με την οποία παρέμεινε μαζί ως το τέλος της ζωής του. Ένα από τα χαρακτηριστικά που τον έλκυαν σ’ αυτή ήταν η μιμητική της ικανότητα του κλόουν. Άλλωστε έπειτα από την ερμηνεία της στην ταινία του συζύγου της «La Strada» οι κριτικοί της έδωσαν τον τίτλο του θηλυκού Charlie Chaplin, τον αγαπημένο ηθοποιό δηλαδή του Fellini.
«Από τότε που πρωτοσυνάντησα κλόουν σε τσίρκο αποφάσισα να γίνω σαν αυτόν», είχε δηλώσει κάποια στιγμή ο Ιταλός. Κι όχι μόνο αυτό αλλά αντιμετώπιζε τη ζωή σαν να ήταν τσίρκο. Ο κλόουν γι’ αυτόν συμβόλιζε την συνύπαρξη της χαράς και της λύπης στον άνθρωπο. Αυτό που τον ενδιέφερε όμως περισσότερο ήταν η κλοουνίστικη έκφραση της λύπης μέσω της φαιδρότητας. Η συγχώνευσή τους κατά κάποιο τρόπο. Ένα άλλο χαρακτηριστικό του κλόουν είναι η έντονη αίσθηση μοναχικότητας που αποπνέει ακόμη και τη στιγμή της παράστασής του και οι χαρακτήρες του Federico φαντάζουνε σχεδόν πάντα παράταιροι και έρημοι ακόμη κι όταν περιτριγυρίζονται από άλλους ανθρώπους.
Μια άλλη ιδιαιτερότητα τού Fellini ήταν τα παράδοξα κριτήρια με τα οποία επέλεγε τους ηθοποιούς. Καταρχήν έβαζε αγγελίες σε εφημερίδες και περνούσε μόνος του τους υποψηφίους από ακρόαση. Κατόπιν δεν τον ενδιέφερε σχεδόν καθόλου η υποκριτική ικανότητα των υποψηφίων αλλά η φυσιογνωμία τους. Χαρακτηριστικό είναι ότι πέρα από τους κομπάρσους είχε δώσει σημαντικούς ρόλους σε ανθρώπους που δεν είχανε την παραμικρή υποκριτική παιδεία.
Ο Fellini δεν ασπάστηκε ποτέ ολοκληρωτικά την κλασική κινηματογραφική φόρμα κι αυτό είναι μάλλον το στοιχείο που κάνει τις ταινίες του ξεχωριστές. Οι χαρακτήρες του αντί να είναι επιβλητικοί μοιάζουνε με σκιές έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να εξαφανιστούνε από το πλάνο σαν να μην υπήρξανε ποτέ. Η αφήγηση είναι αποσπασματική και η συνοχή μετά βίας συντελείται μ’ αποτέλεσμα να μην μπορεί να γίνει λόγος για δράση παρά μόνο κατ’ ευφημισμό.
Οι πιο γνωστές του δουλειές είναι το «Dolce vita», «Le notti di Cabiria» και «8 1/2». Ανάμεσα στα βραβεία που έχει κερδίσει συγκαταλέγονται τέσσερα Όσκαρ καλύτερης ταινίας, ο χρυσός φοίνικας του φεστιβάλ των Καννών, ενώ το 1993 λίγους μόλις μήνες πριν τον θάνατό του τιμήθηκε με Όσκαρ για το σύνολο τού έργου του.
Για τους βιβλιόφιλους εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η αυτοβιογραφία του «Ο Φελίνι για τον Φελίνι» μέσα από την οποία μπορούνε να ανιχνεύσουνε όλα εκείνα τα στοιχεία της ιδιοσυγκρασίας του που καθορίσανε το έργο του.