Είναι νέες, έχουν ορμή, ταλέντο και άποψη. Με τα πρώτα τους βιβλία κατάφεραν να μπουν στο διεθνές λογοτεχνικό στερέωμα. Μεταφράστηκαν πρόσφατα στα ελληνικά και αξίζει να τις ανακαλύψουμε. Κεντρική εικόνα: (από αριστερά προς τα δεξιά) η Κίραν Μίλγουντ Χάργκρεϊβ, η Σεσίλ Πιν, η Ντενίζ Οντέ και η Μάντι Μόρτιμερ.
Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος
Η ηλικία και το φύλο δεν είναι εκ των ων ουκ άνευ κριτήρια στη λογοτεχνία. Τίποτα δεν απαγορεύει σε κάποιον νεαρό συγγραφέα να κάνει αίσθηση με το έργο του. Ομοίως, ένας καταφανώς γηραιός συγγραφέας, δυνητικά, μπορεί να μας προσφέρει βιβλία σπάνιας ωριμότητας.
Το ίδιο ισχύει και για το φύλο, αρκεί να ξεφύγουμε από το παλαιό στεγανό περί γυναικείας λογοτεχνίας, το οποίο κάποτε ήταν ταυτισμένο με συναισθηματικά μυθιστορήματα γεμάτα από στερεότυπα και κοινωνικές αναφορές που στεγανοποιούσαν τους ανθρώπους. Ωστόσο, υπάρχει μια τάση στις μέρες μας και δεν πρέπει να την αποκρούουμε. Nέες συγγραφείς από διαφορετικά σημεία του ορίζοντα κάνουν την εμφάνισή τους. Είναι άκρως δυναμικές και τα βιβλία τους αφήνουν αποτύπωμα. Δεν μπορεί να είναι τυχαίο.
Οι θεματικές τους ποικίλουν: από την προσπάθεια να οριστεί στις μέρες μας η ταυτότητα της γυναίκας, ειδικά στις δυτικές κοινωνίες όπου υπάρχει μια έντονη κινητικότητα, έως τα ψυχικά τραύματα που δύνανται να προκαλέσουν καταβυθίσεις στη γυναικεία ψυχή. Επιλέξαμε τέσσερις συγγραφείς που μεταφράστηκαν πρόσφατα στα ελληνικά και σηματοδοτούν ένα μέρος (ευδιάκριτο, πάντως) αυτής της τάσης που εμφανίζεται παγκοσμίως. Ο λόγος ανήκει δικαιωματικά (και) στη νέα γενιά των γυναικών.
Σχέση μητέρας - κόρης
Η Μάντι Μόρτιμερ είναι μόλις 27 ετών κι όμως το πρώτο της μυθιστόρημα (πολυσέλιδο, μάλιστα) Οι χάρτες των υπέροχων σωμάτων μας (μτφρ. Ειρήνη Γεούργα, εκδ. Διόπτρα) την τοποθέτησε αμέσως στο κέντρο της προσοχής. Γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1996. Σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ. Κείμενά της έχουν δημοσιευτεί στους Times, ενώ οι μικρού μήκους ταινίες της έχουν παρουσιαστεί σε διεθνή φεστιβάλ. Το 2019 παρακολούθησε το εργαστήριο δημιουργικής γραφής Faber Academy: Writing a Novel.
Το πρώτο της βιβλίο της βρέθηκε στη βραχεία λίστα για τα βραβεία Dylan Thomas, Goldsmiths και Sunday Times 2022, ενώ έλαβε το Βραβείο Desmond Elliott το 2022. Την ίδια χρονιά, το μυθιστόρημά της επιλέχθηκε από τα αμερικανικά έντυπα The New Yorker και The Wall Street Journal ως ένα από τα καλύτερα της χρονιάς.
Πρόκειται για ένα βιβλίο που επικεντρώνεται στη στη σχέση μητέρας και κόρης. Από τη μια έχουμε τη Λία που σε νεαρή ηλικία δεν αισθάνεται άνετα με το σώμα της. Μεγαλώνει σε ένα άκρως θρησκόληπτο περιβάλλον όπου μαθαίνει ότι το σαρκίο της ανήκει στον Χριστό.
Στα 12 της, οι γονείς της φέρνουν στο σπίτι ένα έφηβο αγόρι, τον Μάθιου. Ανάμεσα στα δύο παιδιά δημιουργείται έλξη, τα σώματά τους δείχνουν να έχουν συμβατότητα. Τελικά, μεγαλώνοντας, η Λία επιλέγει τη σταθερότητα που μπορεί να της προσφέρει ο Χάρι, ένας ακαδημαϊκός. Μαζί αποκτούν μια κόρη, την Ίρις.
Μετά την ανάρρωση από καρκίνο του μαστού, η Λία ακολουθεί τις ιατρικές συμβουλές να μην μείνει ξανά έγκυος. Ο καρκίνος επιστρέφει ούτως ή άλλως.
Η Ίρις δείχνει αφάνταστη τρυφερότητα στην πάσχουσα μητέρα της (την παρηγορεί με ποιήματα και ζωγραφιές). Είναι ένα δυνατό κορίτσι που όμως δεν μπορεί να αποτρέψει την επέλαση της ασθένειας στο σώμα της μητέρας της. Αυτή η ασθένεια είναι που θα φέρει στην επιφάνεια τα οικογενειακά μυστικά, τα οποία οδηγούν την αφήγηση στο παρελθόν.
Το μυθιστόρημα έχει άμεση σχέση με τη σωματικότητα. Διόλου τυχαίο ότι τα καλύτερα σημεία του είναι εκείνα που το σώμα έχει έντονη παρουσία ή απουσιάζει οδυνηρά. Η ενσωματωμένη εμπειρία είναι καθοριστική για την πλοκή, η οποία ενεργοποιεί τις αποκαλύψεις για τους δεσμούς αίματος. Η Μόρτιμερ προχωράει την πλοκή εξερευνώνοντας τις διαφορετικές συγγενικές σχέσεις με λεπτό και πειστικό τρόπο.
Επιστροφή στην παλιά γειτονιά
Εντυπωσιακό είναι και το συγγραφικό ντεμπούτο της Ντενίζ Οντέ. Γεννήθηκε το 1988 στην περιοχή Frankfurt-Sindlingen σε μια εργατική γειτονιά. Για χρόνια διαχειριζόταν ένα blog όπου έγραφε δημόσια τις σκέψεις της, αλλά λογοτεχνικά έργα που είχε γράψει.
Σιγά σιγά άρχισε να δημοσιεύτει κείμενά της σε λογοτεχνικά περιοδικά και να παίρνει μέρος σε διαγωνισμούς. Το καλοκαίρι του 2020 κατάφερε να περάσει το κατώφλι του εκδοτικού οίκου Suhrkamp Verlag και να εκδώσει το πρώτο της μυθιστόρημα που έχει τίτλο Διάχυτο φως (μτφρ. Αγγελος Αγγελίδης-Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Gutenberg).
Το βιβλίο έχει ως κεντρική πρωταγωνίστρια μια νεαρή κοπέλα που μας αφηγείται την ιστορία της σε πρώτο πρόσωπο. Είναι μισή Γερμανίδα και μισή Τουρκάλα και επιστρέφει στη γενέτειρά της, κοντά στο βιομηχανικό πάρκο Höchst, με αφορμή το γάμο δύο παλιών της φίλων, και θυμάται την οικογενειακή της ιστορία και το ταξίδι της από την παιδική της ηλικία σε μια εργατική συνοικία έως τη σημερινή κατάστασή της που τη βρίσκει να ζει σε ένα ακαδημαϊκό περιβάλλον.
Αναστοχάζεται τον αλκοολικό πατέρα της και τον τυφλό παππού της – δύο Γερμανούς εργάτες που δεν επιθυμούσαν καμία αλλαγή στη ζωή τους. Θυμάται επίσης τη μητέρα της, μετανάστρια από την Τουρκία που αναζήτησε μια καλύτερη τύχη και εγκλωβίστηκε σε ένα σιωπηλό σπίτι. Τέλος, συλλογίζεται τις δυσκολίες που την ανάγκασαν να αλλάξει σχολείο και βιώνει ξανά νοερά τον φόβο και την ντροπή των παιδικών της χρόνων, που κατάφερε να ξεπεράσει για να ξεκινήσει μια καινούργια ζωή. Το βιβλίο μπήκε στη μικρή λίστα του Γερμανικού Βραβείου Βιβλίου το 2020, ενώ η Όντε έλαβε το Λογοτεχνικό Βραβείο του Ιδρύματος Jürgen Ponto την ίδια χρονιά.
Η κριτική επιτροπή επαίνεσε τη συγγραφέα για το γεγονός ότι το βιβλίο της «είναι κοινωνιολογικά ανυποχώρητο και φέρνει τα πάντα στο φως κάτω από ήπια πίεση».
Από εκεί και πέρα, το μυθιστόρημα ξεκίνησε την πορεία του εκτός Γερμανίας με πρώτο σταθμό τα πολωνικά για να ακολουθήσουν κι άλλες μεταφράσεις (μεταξύ αυτών και η ελληνική). Πρόσφατα,το εν λόγω βιβλίο έδωσε το στίγμα και τη θεματική του φετινού Φεστιβάλ Ανάγνωσης της Φρανκφούρτης.
Επιδημία χορού στον Μεσαίωνα
H Κίραν Μίλγουντ Χάργκρεϊβ μας μεταφέρει στον σκοτεινό Μεσαίωνα με το μυθιστόρημά της Το δέντρο του χορού (μτφρ. Τιτίνα Σπερελάκη, εκδ. Πατάκη). Γεννήθηκε το 1990 στο Σάρρευ της Αγγλίας και έχει γράψει ποίηση, θέατρο, βιβλία για παιδιά και ιστορικά µυθιστορήµατα. Έχει τιµηθεί µεταξύ άλλων µε το Waterstones Children’s Book Prize, το British Book Awards Children’s Book of the Year και το Blackwell’s Children’s Book of the Year.
Ζει στις όχθες του ποταµού στην Οξφόρδη, µε τον σύζυγό της, καλλιτέχνη Tom de Freston, και τη γάτα της, τη Λούνα. Οι Μάγισσες του Βάρντε πρωτοκυκλοφόρησαν στα αγγλικά το 2020 και έχουν µεταφραστεί µε εξαιρετική επιτυχία σε περισσότερες από 20 γλώσσες ενώ απέσπασαν το Betty Trask Award 2021 και το Prix Rive Gauche a Paris.
Στο Δέντρο του χορού μας πηγαίνει στο Στρασβούργο του 1518 και συγκεκριμένα στην καρδιά ενός αφόρητα ζεστού καλοκαιριού όπου μετατρέπει το μέρος σε κρανιού τόπο. Mια παράξενη επιδημία χορού εξαπλώνεται στην πόλη. Η μια γυναίκα μετά την άλλη, σχεδόν οιστρηλατημένες ή αλλιώς μαγεμένες, αρχίζουν να χορεύουν χωρίς σταματημό.
Όταν το φαινόμενο πάρει ανησυχητικές διαστάσεις και εκατοντάδες άλλες γυναίκες μπουν με τη σειρά τους στον τρελό χορό, οι αρχές θα κυρήξουν κατάσταση έκτακτης ανάγκης κα θα αποφασίσουν να φέρουν µουσικούς, που θα παίζουν µέχρι να βγει ο Διάβολος από το σώµα των γυναικών.
Η κεντρική ηρωίδα είναι η Λίσμπετ, μια νεαρή κοπέλα που κουβαλάει ένα μωρό στην κοιλιά της, αλλά και το πένθος για την απώλεια κάμποσων άλλων που δεν κατάφερε ποτέ να ξεγεννήσει. Μαζί με τον άντρα της και την πεθερά της ασχούνται με τη μελισσοκομία, αλλά ειδικά για την Λίσμπετ οι μέλισσες και το δέντρο του χορού που είναι κρυμμένο μέσα στο δάσος, αποτελούν τα αποκούμπια της κόντρα σε μια στενεμένη και γεμάτη απογοητεύσεις ζωή.
Η επιστροφή της αδελφής του άντρα της, της Αγκνέτε από τα βουνά (έζησε αναγκαστικά επτά χρόνια σε μοναστήρι για να εξαγνιστεί από τις αμαρτίες της), αλλάζει δραστικά τις σταθερές στο σπίτι και ανατρέπει την ιστορία. Η Λίσμπετ θα μάθει πολλά από τα μυστικά του οικογενειακού και φιλικού της παρελθόντος που ως εκείνη τη στιγμή ουδείς της τα αποκάλυπτε.
Το Δέντρο του χορού είναι βασισµένο σε πραγµατικά περιστατικά και αναδεικνύει τη δύναμη της παράνομης αγάπης ανάμεσα σε δύο γυναίκες, τις δεισιδαιμονίες που φυλάκιζαν τις ζωές των ανθρώπων κατά τον Μεσαίωνα, τη δύναμη επιβολής της επίσημης Εκκλησίας, αλλά και τη σωτηρία που μπορεί να προσφέρει η αγάπη.
Μια ιστορία προσφυγιάς
Το βιβλίο της εκθειάστηκε από τον Όσεαν Γουόνγκ που αυτή τη στιγμή θεωρείται ένας από τους πλέον επιδραστικούς συγγραφείς στον κόσμο. Πρόκειται για τις Περιπλανώμες ψυχές της Σεσίλ Πιν (μτφρ. Μαρία-Ρόζα Τραίκόγλου, εκδ. Διόπτρα).
Η Πιν μεγάλωσε στο Παρίσι και στη Νέα Υόρκη. Στα δεκαοκτώ της εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο για να σπουδάσει φιλοσοφία στο University College London και πήρε μάστερ στο King’s College London. Αρθρογραφεί στο Bad Form Review και ήταν στη μακρά λίστα για το Βραβείο Νέου Συγγραφέα της επιθεώρησης, ενώ το 2021 απέσπασε το London Writers Award. Το Περιπλανώμενες ψυχές, το πρώτο της μυθιστόρημα, βρέθηκε στη μακρά λίστα για το Women’s Prize for fiction 2023.
Πρωταγωνίστρια στο βιβλίο της είναι η 16χρονη Άννα, η οποία μέσα σε ένα βράδυ βλέπει τη ζωή της να αλλάζει δραματικά. Συγκεκριμένα, όταν τα τελευταία αμερικανικά στρατεύματα αποχωρούν από το Βιετνάμ, η Αν και τα αδέλφια της, ο Ταν και ο Μιν, μπαίνουν σε μια βάρκα για το Χονγκ Κονγκ, με την υπόσχεση ότι οι γονείς και τα μικρότερα αδέλφια τους θα ακολουθήσουν σύντομα. Η υπόλοιπη οικογένεια, όμως, δεν θα τα καταφέρει. Κάπως έτσι, η δεκαεξάχρονη Αν γίνεται σε μια νύχτα η προστάτιδα των δύο αδελφών της.
Τα παιδιά καταλήγουν στην Αγγλία, περνώντας από υπερπλήρη στρατόπεδα και καταυλισμούς προσφύγων, για να εγκατασταθούν τελικά σε ένα αφιλόξενο Λονδίνο που μαστίζεται από την κοινωνική ανισότητα. Καθώς ωριμάζουν, καθένας τους αναμετριέται με την ενοχή του επιζώντος με τον δικό του τρόπο.
Σαφώς, πρόκειται για ένα βιβλίο που έχει να κάνει με την προσφυγιά, την άγρια ενηλικίωση, τον πόλεμο και τις απώλειες που αυτός επιφέρει στους ανθρώπους.
Συνδυάζοντας λυρική αφήγηση και ιστορική έρευνα, οι Περιπλανώμενες ψυχές αποτυπώνουν την πορεία μιας οικογένειας που σημαδεύεται από την απώλεια, αλλά παλεύει πεισμωμένα για ένα καλύτερο μέλλον. Και επιβεβαιώνει ότι είμαστε οι ιστορίες που επιλέγουμε να αφηγηθούμε για τον εαυτό μας.
＊Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο του, το μυθιστόρημα «Μπλε ήλιος» (εκδ. Μεταίχμιο)
