alt

Ο νεκρός ζει όσο συνεχίζει να ζει το όνομά του. Το όνομα είναι η ελάχιστη ζωή του άσημου νεκρού, που όμως δεν είναι ανώνυμος. Τα τέκνα είναι οι συνεχιστές της ζωής του νεκρού, όχι τόσο γιατί φέρουν το όνομά του, όσο γιατί το μνημονεύουν. Μα κι ο άτεκνος με καλούς φίλους που μετά τον θάνατό του θα πίνουν κρασί στο όνομά του, κι ο αγαπητός άνθρωπος, έχουν εξασφαλίσει τη μεταθανάτια ζωή, κληροδοτώντας το όνομά του σε χείλη που δεν θα πάψουν να το προφέρουν. 

Του Μιχάλη Μακρόπουλου

Στην προσκομιδή στην εκκλησία, όσοι έχουν νεκρούς προς μνημόνευση δίνουν ένα χαρτί με το όνομά τους, και μέσ’ από τα χείλη του ιερέα, μαζί με τη συγχώρεση των αμαρτιών τους, τους δίνεται η ζωή που χαρίζει η εκφορά του ονόματός τους. Αντίθετα με το βραδινό προσκλητήριο, όπου οι σκαστοί είναι αδικαιολογήτως απόντες, κανένας δεν είναι αδικαιολογήτως απών εδώ – όλοι οι νεκροί είναι παρόντες.

Όσο ακούγεται το όνομα, ο νεκρός ακόμα ζει. Όταν πάψει να λέγεται, η λήθη σφραγίζει τον τάφο. 

altΈνα τέτοιο προσκλητήριο υπέρ αναπαύσεως των κεκοιμημένων είναι ο Νεκρόδειπνος του Τάκη Σινόπουλου. Το ποίημα κλείνει με τους στίχους «Πώς μες στην έρημη εκκλησιά, μ’ άνθη πολλά / στολίζεται ο ανώνυμος, μυρώνεται ο νεκρός». Μα ο Σινόπουλος στο ποίημά του καλεί τους τεθνεώτες από τη λησμοσύνη του τάφου με επίκληση του ονόματός τους. Και συμβαίνει ένα παράδοξο: τούτοι οι αφανείς, μα πλέον όχι ανώνυμοι νεκροί, επειδή ανασταίνονται φορώντας μόνο το όνομά τους, γδυμένοι από καθετί άλλο, αποχτούν διάσταση μυθική· σαν να μην είναι πως είχαν ζωή που τώρα δεν αξίζει να αναφερθεί κι έτσι δεν αναφέρεται, μα απεναντίας λες κι είχαν μια ζωή τόσο σπουδαία, ώστε αρκεί η επίκληση του ονόματός τους. Ποιος είναι ο Κονταξής, ο Πόρπορας, ο Μάρκος, ο Γεράσιμος, ο Μπίλιας, ο Γουρνάς, ο Φάκαλος, ο Σαρρής, ο Τσάκωνας, ο Φαρμάκης, ο Τορέγας, κι όλοι οι υπόλοιποι μνημονευόμενοι στον «Νεκρόδειπνο»; Τι μυθικά πρόσωπα είναι, που το όνομά τους μεγεθύνεται ώστε να αναπληρώσει μια αμνημόνευτη ζωή – μια ζωή που δεν χρειάζεται να μνημονευτεί, γιατί αρκεί το όνομα; 

altΚαι ποιοι ήταν οι Εχέπωλος, Ελεφήνωρ, Λεύκος, Δημοκόων, Διώρης, Όδιος, Φαιστός, Σκαμάνδριος, Φέρεκλος, Πηδαίος, Υψήνωρ, Αστύνοος, και οι δεκάδες άλλοι νεκροί του Τρωικού Πολέμου, που ανασύρει η Άλις Όσβαλντ από τη λήθη του λησμονημένου ονόματός τους, για να τους ντύσει με τη σάρκα του επικαλεσθέντος τους ονόματος στο Μνημείο Πεσόντων (μεταφρασμένο όμορφα από τη Μυρσίνη Γκανά); Πριν από την κατακλείδα της ζωής τους, από «το πρόσωπο που το διαπέρασε δόρυ σαν να ’ταν φρούτο», «το ακόντιο στο γλουτό, που η αιχμή τού τρύπησε την κύστη», τι έκαναν, ποιοι ήταν; Ή συνοψίζεται όλη τους η ζωή σ’ ένα όνομα κι έναν βίαιο θάνατο; Κι αν μένει όμως μονάχα το όνομα του ανθρώπου, μένει ο άνθρωπος. Και ως επωδός στον καθέναν, στο Μνημείο πεσόντων, μια ποιητική εικόνα ζωγραφίζεται, βάζοντας τον άνθρωπο μέσα σ’ έναν πλατύ κύκλο ζωής που περνά σαν πνοή και θανάτου που, αν η τύχη το φέρει, αφήνει πίσω του ένα όνομα: Πάνδαρος («ένα δόρυ που έριξε ο Διομήδης κι έσπρωξε δυνατά η Αθηνά τον χτύπησε ανάμεσα στα μάτια», κι έπειτα: «Όπως η βελανιδιά που τη χτυπά ο κεραυνός […]»), Ακάμας («δέχτηκε ένα χτύπημα στο κράνος, η λόγχη συνέχισε μέχρι το κρανίο βουτηγμένη στο σκοτάδι», κι έπειτα: «Όπως εκείνη τη στιγμή κίνησης αργής όπου η γυναίκα ζυγίζει το μαλλί […]»), κ.ο.κ., σε τούτο το βραδινό προσκλητήριο των ομηρικών κεκοιμημένων.

* Ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΣ είναι συγγραφέας και μεταφραστής.

→ Στην κεντρική εικόνα η Helen Morse από το θεατρική διασκευή του ποιήματος της Alice Oswald, η οποία θα παρουσιαστεί στο Barbican Theater από τις 27 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Οδοιπορικό στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα με αφορμή την Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Σάρτζα

Οδοιπορικό στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα με αφορμή την Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Σάρτζα

Η πόλη, οι άνθρωποι, οι συνήθειες, αλλά και το έντονο αναγνωστικό ενδιαφέρον στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Όλα όσα κατέγραψε ο ποιητής και εκδότης Γιώργος Αλισάνογλου κατά την επίσκεψή του στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Σάρτζα.

Γράφει ο Γιώργος Αλισάνογλου

...
Για τον διάλογο στη λογοτεχνία: Σκέψεις, παραδείγματα, αντικρούσεις

Για τον διάλογο στη λογοτεχνία: Σκέψεις, παραδείγματα, αντικρούσεις

Είναι τόσο χρήσιμοι οι διάλογοι στη λογοτεχνία; Μήπως η πραγματική «δύναμη» ενός κειμένου βρίσκεται στην περιγραφή και την αφήγηση και λιγότερο στα διαλογικά μέρη, ειδικά αν αυτά είναι ανέμπνευστα; Κεντρική εικόνα: ο Τσαρλς Ντίκενς. 

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
Ποιος είναι ο Γιον Φόσε, ο Νορβηγός συγγραφέας που τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2023

Ποιος είναι ο Γιον Φόσε, ο Νορβηγός συγγραφέας που τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2023

Τα έργα του Γιον Φόσε (θεατρικά, πεζογραφικά και ποίηση) είναι ποτισμένα από το σκοτεινό τοπίο της πατρίδας του, αλλά με μια διάθεση ελπίδας απέναντι στη φθορά και τον θάνατο. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Αν κάποιος δει εντατικά του μαύρους πίνακες ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Με ανακοίνωσή της η Εταιρεία Συγγραφέων αποχαιρετά των δύο φορές Πρόεδρό της Βασίλη Βασιλικό και ανακοινώνει ότι η Ημέρα Ποίησης 2024 θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του ανθρώπου που εισηγήθηκε στην UNESCO την 21 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

...
Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Ακολουθεί επιμνημόσυνο κείμενο του Αλέξη Ζήρα, πρώην Προέδρου της Εταιρείας Συγγραφέων, για τον Βασίλη Βασιλικό.

Ένας αποχαιρετισμός στον Βασίλη Βασιλικό

Για πολλά χρόνια, τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970 ως το κλείσιμο...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ