alt

Σκέψεις για το βιβλίο του Blaise Cendrars Ρούμι (μτφρ. Ελένη Κώνστα, εκδ. Καστανιώτη).

Του Γιάννη Λειβαδά

Δέχεσαι τις ακτίνες μιας υψηλής εποπτείας πριν ακόμη ανοίξεις την πρώτη σελίδα του κειμένου: «Αφιερώνω αυτή την περιπετειώδη ζωή του Ζαν Γκαλμό στους νέους της σημερινής εποχής που κουράστηκαν από τη λογοτεχνία, για να τους αποδείξω ότι ένα μυθιστόρημα μπορεί επίσης να είναι και μία πράξη». Δεν είναι η πρώτη φορά που ένα βιβλίο το οποίο δημιούργησε έναν λογοτεχνικό κλάδο, ένα νέο λογοτεχνικό είδος, παρέμεινε στην Ελλάδα ασχολίαστο. Ποιος έγκριτος, αυτάρκης κριτικογράφος αντέχει να βγάλει τα μάτια του; Ουδείς. Τουλάχιστον από την εποχή που η λογοτεχνία ενέδωσε στις θέσεις της ατομικής και κοινωνικής συγκάλυψης. Πιο συνετά προχωρά όμως κανείς με τη διαφωνία παρά με τη συμφωνία. Αυτή είναι εξάλλου η μοναδική μέθοδος ικανή να οδηγήσει σε σύνθεση.   

altΣχεδόν δεκαπέντε χρόνια πριν την υπαινικτική ρήση του Λουί Φερντινάν Σελίν προς τους νέους λογοτέχνες: «Είτε γράφετε με ύφος τηλεγραφικό, είτε δεν γράφετε καθόλου», ο Μπλεζ Σαντράρ είχε ήδη καρπωθεί τα ρίγη αυτής της προκλητικής υλοποίησης, δίχως να ολισθήσει στις μεθόδους κάποιας καλόπιστης λογοτεχνικής «πραγματογνωμοσύνης», μια απ’ όσες έκαναν εκείνη την εποχή την εμφάνισή τους· όπως λόγου χάρη εκείνη του Φερνάντο Πεσόα, σε σχέση με τον οποίο ο Σαντράρ είχε επίσης σημαντικότατο προβάδισμα  – με τον δεύτερο να βρίσκεται σχεδόν έναν αιώνα πιο μπροστά.    

Το Ρούμι του Μπλεζ Σαντράρ, κυκλοφόρησε το 1930. Πρόκειται για μία σχεδόν αρθρογραφική περιγραφή της ιστορίας του Ζαν Γκαλμό, ένα κυλιόμενο ρεπορτάζ, με φόντο τη Γαλλική Γουιάνα. Η ζωή του Γκαλμό, το ποίημα μιας αναδρομικής προφητείας, μέρος της οποίας είναι και η συγγραφή αυτού του βιβλίου, τοποθετείται ανάμεσα σε ένα υβριδικό, ούτως ειπείν, πρωτότυπο και μια τραγωδία. Πραγματικός σκοπός του Σαντράρ, όχι η επικέντρωση στη μοιραία έκβαση, ούτε καν στην όποια σημασία της, αλλά στη διεργασία και τη διαδρομή προς αυτήν. Ποίηση μυθιστορηματική. Η κάμψη από το βάρος ενός παιγνίου της βιοτής, που είναι μια αίσθηση πιο ζωντανή, ακόμα πιο ζωτική, από την ίδια τη βιοτή. Ο ανέγνωρος μυστικισμός της άοκνης κίνησης, αυτός ο αιφνιδιασμός που μελοποιεί το μέλλον μέσα το παρόν.

Πραγματικός σκοπός του Σαντράρ, όχι η επικέντρωση στη μοιραία έκβαση, ούτε καν στην όποια σημασία της, αλλά στη διεργασία και τη διαδρομή προς αυτήν. Ποίηση μυθιστορηματική.

Ο Γκαλμό, η κρυστάλλωση του Γκαλμό, αλιεύεται από τον συγγραφέα που στη συγκεκριμένη περίπτωση αναμοχλεύει κάποια από τα συστατικά του «ζωγράφου της σύγχρονης ζωής» του Μποντλέρ. Ο Σαντράρ λίαν ευέλικτος, αντιμετωπίζει τον κεντρικό ήρωα ως αισθησιοκινητική, πνευματική εμπειρία. Ο Ζαν Γκαλμό, όπως όλοι σχεδόν οι χαρακτήρες που συναντά κανείς στα έργα του Σαντράρ, είναι ένας ωκεανός ιδεών, συναισθημάτων, δίχως ψυχολογικό ή ηθικό βάθος, το βάθος είναι τρίσβαθο. Ο Γκαλμόν είναι δημιουργός αποτελεσμάτων σε μία λογική γραμμικότητα της οποίας η αιχμή είναι κενή από προϋποθέσεις.

Στην καθημερινή ζωή, έχουμε την τάση να συγχέουμε τη λέξη με το πράγμα. Αυτό έχει σαν συνέπεια να αποκρυπτογραφούνται τα πρόδηλα (αυτό υποστηρίζεται σχεδόν καθολικά από πλειάδα λογοτεχνικών τάσεων και ρευμάτων), και να συσκοτίζονται τα σύμβολα, οι ενώσεις και οι διαχωρισμοί των συμβόλων. Στο Ρούμι ο Σαντράρ πάτησε όλες τις νάρκες, τη λυρικότητα, την ειρωνεία, τους βλαστούς μιας ελευθερίας που ανάγεται σε μια νεωτερικότητα· δεν εντοπίζεται ποτέ σε κάποιο παρασκήνιο, αντιθέτως, στην πιο εμφανή και άμεση δυσκολία.

Το Ρούμι δεν έγκειται στα πρακτικά της σύγχρονης πραγματικότητας, αλλά στις εμφάσεις και τις δυνατότητές της, οι οποίες περισσότερο παραπλανούν παρά επαναλαμβάνονται.

* Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΕΙΒΑΔΑΣ είναι ποιητής και μεταφραστής.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Για έναν νέο ανθρωπισμό – Η επανεφεύρεση του μυθιστορήματος μετά τον μεταμοντερνισμό

Για έναν νέο ανθρωπισμό – Η επανεφεύρεση του μυθιστορήματος μετά τον μεταμοντερνισμό

Σκέψεις για την εξέλιξη του μυθιστορηματικού είδους και της λογοτεχνίας ανά τους αιώνες, καθώς και τη σημερινή θέση της, στην εποχή «μετά» τον μεταμοντερνισμό. Στην κεντρική εικόνα, ο Φρέντρικ Τζέιμσον (Fredric Jameson), θεωρητικός που μελέτησε αναλυτικά τον μεταμοντερνισμό. 

...
Τι είναι το διήγημα της μεταμυθοπλασίας;

Τι είναι το διήγημα της μεταμυθοπλασίας;

Τι είναι το διήγημα της μεταμυθοπλασίας; Μια προσπάθεια ορισμού, κατηγορίες μεταμυθοπλασίας και ενδεικτικά παραδείγματα.

Του Π. Ένιγουεϊ

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή και ας μιλήσουμε για τον όρο «μεταμυθοπλασία», που...

«Καρτεσιανή σονάτα και άλλες νουβέλες» – Οι φιλοσοφημένες αφηγήσεις του Γουίλιαμ Γκας

«Καρτεσιανή σονάτα και άλλες νουβέλες» – Οι φιλοσοφημένες αφηγήσεις του Γουίλιαμ Γκας

Για τo «Καρτεσιανή σονάτα και άλλες νουβέλες» του Γουίλιαμ Γκας [William H. Gass],...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου (κριτική)

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου (κριτική)

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου με τον Μάνο Καρατζογιάννη στον πρωταγωνιστικό ρόλο, στο θέατρο «Σταθμός».

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Είδα, στο θέατρο «Σταθμός», τη σκηνοθεσία του Κώστ...

Η Ρέιτσελ Κασκ στην Αθήνα: Θα μιλήσει με την Αμάντα Μιχαλοπούλου για το βιβλίο της «Περί γάμου και χωρισμού»

Η Ρέιτσελ Κασκ στην Αθήνα: Θα μιλήσει με την Αμάντα Μιχαλοπούλου για το βιβλίο της «Περί γάμου και χωρισμού»

Στην Αθήνα έρχεται η συγγραφέας Ρέιτσελ Κασκ, όπου θα μιλήσει με την Αμάντα Μιχαλοπούλου για το βιβλίο της «Περί γάμου και χωρισμού» (μτφρ. Ντόρα Δαρβίρη, εκδ. Gutenberg). Την Τρίτη, 27  Μαΐου, στις 7μμ, στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης.

Επιμέλεια: Book Press

...
«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της μπελ χουκς [bell hooks] «Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαΐου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

«Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» της μπελ χουκς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της μπελ χουκς [bell hooks] «Σύνδεση – Η γυναικεία αναζήτηση της αγάπης» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαΐου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

«Τα καταστρέψατε όλα» της Λάρα Καλέγια (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη βραβευμένη με το «Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUPL) 2021» συλλογή διηγημάτων της Μαλτέζας συγγραφέως Λάρα Καλέγια (Lara Calleja) «Τα καταστρέψατε όλα» (μτφρ. Βίκυ Πορφυρίδου), η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: ...

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την εισαγωγή της μελέτης του Αχιλλέα Σύρμου «Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα–φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 – 1991», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Τέσσερις πρόσφατες ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

Τι διαβάζουμε τώρα; Τέσσερις πρόσφατες ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

Τέσσερις ενδιαφέρουσες ποιητικές συλλογές από την περισσότερο ή λιγότερο πρόσφατη εκδοτική σοδειά. Τρία έργα από δόκιμους δημιουργούς και ένα αξιοπρόσεκτο ντεμπούτο.

Γράφει ο Γιώργος Δρίτσας 

...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα μεταφρασμένης λογοτεχνίας

Σταντάλ, Φώκνερ, Έσσε, αλλά και σύγχρονες φωνές συγκροτούν μια δεκάδα βιβλίων που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και που αξίζει να διαβάσουμε. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ