facebook jpg

Της Μυρένας Σερβιτζόγλου

Μια παρέα φοιτητών του γηραιότερου πανεπιστημίου των Η.Π.Α στον βορρά της ανατολικής ακτής δημιουργεί μια ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης. Η ιδέα γεννήθηκε στον πρωτεργάτη, Mark Zuckerberg, μία νύχτα, ενώ βρισκόταν υπό την επήρεια αλκοόλ μετά από ερωτική απόρριψη. Το Facebook, το δημοφιλέστερο και ισχυρότερο οικονομικά κοινωνικό δίκτυο ξεκίνησε σαν αφροδίσιο σύμπτωμα και η πορεία του δεν υπήρξε μήτε ευθεία μήτε ειρηνική.

Η πλοκή είναι γνωστή τόσο από το βιβλίο The Accidental Billionaires του Ben Mezrich, όσο και την ταινία που ακολούθησε, The Social Network του David Fincher. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας ο Μark Zuckerberg δίνει κατάθεση σε δύο δίκες: των Winklevoss ­–δύο δίδυμων αδελφών και συμφοιτητών του, οι οποίοι τον μήνυσαν ότι τους έκλεψε την ιδέα–, και του Saverin – συνεργάτη και φίλου του, με τον οποίο «τα έσπασαν» στην πορεία. Στην τελευταία σκηνή, ο Μark στέλνει αίτημα φιλίας στην πρώην του Erika και κάνει συνεχώς ανανέωση σελίδας αναμένοντας απάντηση.

Το Facebook, αφενός, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας του 15% του παγκόσμιου πληθυσμού, αφετέρου, κατισχύει όλων των ανταγωνιστών του.

Επίσημα, στο τέλος καλοκαιριού του 2015, ο αριθμός χρηστών παγκοσμίως ανερχόταν στα 1,55 δισεκατομμύρια. Το Facebook, αφενός, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας του 15% του παγκόσμιου πληθυσμού, αφετέρου, κατισχύει όλων των ανταγωνιστών του. Οι λόγοι της κυριαρχίας του είναι οι δύο γενεσιουργές του αιτίες, που συμπυκνώνονται στο όνομά του. Η ανάγκη για επικοινωνία και η δύναμη του προσώπου. Μια επικοινωνία, χωρίς κόστος –προσωπικό, χωροταξικό, χρονικό–, όπου τα πάντα μοιάζουν να κρίνονται χωρίς διακινδύνευση.

Η επιτελεστικότητα του Facebook είναι η ικανότητά του να παράγει αποτελέσματα πέραν της ψηφιακής του επικράτειας. Όσα διαδραματίζονται εκεί –συνομιλίες, γνωριμίες, αναρτήσεις σχολίων και φωτογραφιών–, παράγουν ισχυρά, χειροπιαστά αποτελέσματα εκτός χωροχρόνου του Facebook. Το Facebook δημιουργεί την ψευδαίσθηση ενός χώρου και χρόνου ταυτόχρονα ιδιωτικού και δημόσιου. Έχει δημιουργήσει μία υβριδική ανθρώπινη συμπεριφορά, εν ταυτώ διαπροσωπική και διαμεσολαβημένη.

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης, του οποίου η βιογραφία κυκλοφόρησε το 2014 («Μια ζωή», Francois Dosse, εκδ. Πόλις), θεμελίωσε εννοιολογικά το κοινωνικό φαντασιακό και ανέλυσε την φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας. To Facebook αποτελεί βασικό πυλώνα του φαντασιακού, διαμορφώνει κοινωνικές σχέσεις και δομεί την κοινωνία. Με δόση υπερβολής, έχει κανείς την αίσθηση σήμερα ότι βιώνουμε ένα «κοινωνικό facebookικό» και γινόμαστε μάρτυρες μιας «facebookικής θέσμισης» της κοινωνίας. Χρήστες δεν είναι μόνο ιδιώτες, αλλά δημόσιες υπηρεσίες, πανεπιστήμια, μουσεία, ιδρύματα, δημοσιογραφικοί οργανισμοί.

To Facebook, ενώ ξεκίνησε σαν ένα ερωτικό καπρίτσιο ενός εξημμένου εικοσάχρονου φοιτητή, εν συνεχεία άλωσε σχεδόν τα πάντα, αρχής γενομένης από την γλώσσα. Αρκεί κανείς να αναλογιστεί τον αριθμό των λέξεων που χρησιμοποιεί καθημερινά οι οποίες ανήκουν στο συγκεκριμένο social medium. Άλωσε τις οικονομίες του δυτικού κόσμου κι όχι μόνο – η αξία του μέσου ανέρχεται στα 104 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ η προσωπική περιουσία του ιδρυτή του άγγιξε τα 33,3 δις. Στην Κίνα, τη χώρα με τον μεγαλύτερο πληθυσμό στον κόσμο –1,4 δισεκατομμύριο ή αλλιώς το 19% του παγκόσμιου πληθυσμού–, το Facebook είναι απαγορευμένο. Ο λόγος, πέρα από την επίσημη πολιτική λογοκρισία, είναι αμιγώς οικονομικός. Γιατί να επιτρέψεις στον Mark Zuckerberg να έχει πρόσβαση στην αγορά σου;

Κοινωνιολογικά, ο φαντασιακός χώρος του Facebook ενδεχομένως να αποδειχθεί μακροπρόθεσμα, στείρος, επικίνδυνος και αυτιστικός. Η δυσφορία των χρηστών κορυφώνεται, η ευχαρίστηση μειούται.

Κοινωνιολογικά, ο φαντασιακός χώρος του Facebook ενδεχομένως να αποδειχθεί μακροπρόθεσμα, στείρος, επικίνδυνος και αυτιστικός. Ψυχολογικές έρευνες συνεχώς πληθαίνουν με το ίδιο αποτέλεσμα. Η δυσφορία των χρηστών κορυφώνεται, η ευχαρίστηση μειούται. Έρευνα της Δημοσιογραφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Missouri-Columbia, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Computers in Human Behavior» υπογραμμίζει τον αυξημένο κίνδυνο της κατάθλιψης των χρηστών.

Εκείνο το οποίο μία δεκαετία πριν θα φάνταζε σενάριο επιστημονικής φαντασίας, τη σήμερον το ζούμε κανονικά. Το προφίλ του εκάστοτε χρήστη μοιάζει με προσωπικό πειρατικό ραδιοφωνικό σταθμό, ή τηλεοπτικό κανάλι. Ο καθείς σχολιάζει, αυτοπροβάλλεται, έχει άποψη, διαφημίζει την πραμάτεια του, πουλάει μυαλό, φωτογραφίζει εαυτόν και φίλους. Ειδικά οι φωτογραφίες, σου καίνε τα μάτια. Ένα συνεχές, προστακτικό, stay tuned.

Οι σύγχρονες Κασσάνδρες είναι βέβαιες. Το Facebook θα χάσει το 80% των χρηστών ως το 2017, γιατί εξαπλώνεται, αλλά και θα σβήσει σαν αρρώστια. Αυτό υποστηρίζουν οι επιστήμονες της Σχολής Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών του Πανεπιστημίου Princeton, John Kanarela και Joshua Spechler, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο, το «Science». Στην αντίπερα όχθη, η μαθηματική επιδημιολόγος Marisa Aizenberg του Πανεπιστημίου του Michigan δηλώνει ότι υπάρχουν και άλλα πιθανά «σενάρια», καθώς μια επιδημία είναι δυνατό να διαρκέσει για καιρό, επειδή οι ανανήψαντες από την ασθένεια «ξανακολλάνε».

Το εγώ φέρεται πάντοτε ως ασθενής. Συγγνωστό και ανθρώπινο, να αναζητήσει στο Facebook την γιατρειά του. H απάντηση σε όλους, ανερυθρίαστους ή ενοχοποιημένους χρήστες του Facebook, δόθηκε τον προηγούμενο αιώνα από ένα κορυφαίο ζωγράφο, αποτραβηγμένο στον κήπο του στο Giverny. Τα νούφαρα του Monet δεν δόθηκαν στο κοινό της Orangerie παρά μόνο μετά το θάνατό του, σύμφωνα με ρητές εντολές του ιμπρεσιονιστή δημιουργού τους. Για τους υπόλοιπους εξ ημών ισχύει το ταπεινό, δείξε μου το προφίλ σου στο Facebook, να σου πω ποιος είσαι.

Accidental Billionaires; Οι φοιτητές του Harvard; Don’t think so.

* Η ΜΥΡΕΝΑ ΣΕΡΒΙΤΖΟΓΛΟΥ είναι Σύμβουλος Επικοινωνίας.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Είναι ο νέος Σούπερμαν «υπερβολικά woke»; Μια αναδρομή στην έντυπη ιστορία του φανερώνει έναν ήρωα διαφορετικό από τα στερεότυπα

Είναι ο νέος Σούπερμαν «υπερβολικά woke»; Μια αναδρομή στην έντυπη ιστορία του φανερώνει έναν ήρωα διαφορετικό από τα στερεότυπα

Με αφορμή την κυκλοφορία της πρόσφατης ταινίας «Superman» (2025) και τον ισχυρισμό ορισμένων πως η νέα εκδοχή «παραείναι woke», διατρέχουμε την έντυπη ιστορία του ήρωα, ο οποίος ανέκαθεν πρέσβευε τις αξίες της δικαιοσύνης και της βοήθειας προς τους καταπιεσμένους. 

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός ...

Με αφορμή την «Αντιγόνη» του Ράσε, ένας ζωντανός διάλογος ανάμεσα στους Δημήτρη Δημητριάδη και Νίκο Ξένιο

Με αφορμή την «Αντιγόνη» του Ράσε, ένας ζωντανός διάλογος ανάμεσα στους Δημήτρη Δημητριάδη και Νίκο Ξένιο

Η κριτική του Νίκου Ξένιου για την παράσταση της «Αντιγόνης» του Ούλριχ Ράσε, άνοιξε μια ευρύτερη συζήτηση με τον Δημήτρη Δημητριάδη για την προσέγγιση των κλασικών κειμένων από σύγχρονους σκηνοθέτες. Πόσα δικαιώματα πάνω στο κείμενο έχει ο σκηνοθέτης; Ποια είναι τα όρια της καλλιτεχνικής έκφρασης; Αυτά κα...

«Πλυντήρια» και εθνικά βαπτιστήρια – Διαβάζοντας τον Γιάννη Ατζακά δίπλα στην Κλερ Κίγκαν

«Πλυντήρια» και εθνικά βαπτιστήρια – Διαβάζοντας τον Γιάννη Ατζακά δίπλα στην Κλερ Κίγκαν

Σκέψεις για τέσσερα βιβλία του Γιάννη Ατζακά με όχημα και γέφυρα τα «Μικρά πράγματα σαν κι αυτά» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο), της Κλερ Κίγκαν. Κεντρική εικόνα: Ο μικρός Φίλιππος Μηλίκας, στην ταινία «Θολός βυθός» της Ελένης Αλεξανδράκη.

Γράφει ο ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Το συλλογικό graphic novel «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» (μτφρ. Στεφανία Γεωργάκη, εκδ. Επόμενος Σταθμός), υπό τη διεύθυνση της Μαρζάν Σατραπί, μια πολυσυλλεκτική καταγραφή της κατάστασης στο Ιράν σήμερα, εστιάζει στην ασφυκτική ζωή των γυναικών, ενώ αναδεικνύει και άλλες πλευρές του θεοκρατικού καθεστώτος. ...

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

Η θρυλική πολιτική σάτιρα «Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας τιμά τ...

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ