dyo logia gia to astynomiko mythistorima kyriakos athanasiadis

Το αστυνομικό είναι το πιο εμπορικό λογοτεχνικό είδος, πολλά χρόνια τώρα. Και στην Ελλάδα, και παντού. Οι λόγοι είναι πολλοί, και έχουν αναλυθεί επαρκώς σε υψηλό επίπεδο από πολλούς μελετητές και ειδικούς.

Του Κυριάκου Αθανασιάδη

Πολύ περιληπτικά, τα αστυνομικά υπήρξαν, και εξακολουθούν να είναι, τα «νέα» κοινωνικά μυθιστορήματα· είναι (σχεδόν) πάντα σύγχρονα· μιλούν για υπαρκτά, χειροπιαστά, σημερινά και διαχρονικά προβλήματα: μεταξύ πολλών άλλων, για την ενδοοικογενειακή βία και τη γυναικεία κακοποίηση, ή για τον ρατσισμό «της διπλανής πόρτας», για τη φτώχεια και τα αδιέξοδά της, για τις λογής-λογής εξαρτήσεις, για τον φανατισμό, για το μπούλινγκ, για την τρομοκρατία, για τη ζήλια, για την απιστία και τον πόθο που τυφλώνει· προσφέρουν μία αίσθηση δικαίου στο τέλος, ένα αίσθημα απονομής δικαιοσύνης· είναι δηλαδή λυτρωτικά και, τρόπον τινά, «εξαγνιστικά» — παίρνουν από πάνω μας όλο το κακό, αφού βέβαια πρώτα μάς έχουν περιλούσει με αυτό, μαζί με το χοχλακιστό αίμα των θυμάτων που πεθαίνουν βάναυσα στις σελίδες τους. Ακόμη, είναι γραμμένα —πάντα μιλάμε για τα περισσότερα: τον μέσο όρο— σε απλή γλώσσα και χωρίς κάποια εκζήτηση ύφους, είναι γραμμικά ή εναλλάσσουν χωρίς προβλήματα κατανόησης την αφήγησή τους ανάμεσα στο τότε και στο τώρα, ή ανάμεσα σε περισσότερους από έναν αφηγητές — με δυο λέξεις: είναι προσιτά στον οποιονδήποτε. Δεν παριστάνουν, αίφνης, κάτι διαφορετικό από αυτό που είναι, και «αυτό που είναι» είναι ήδη μια χαρά (και, εδώ που τα λέμε, πολύ παραπάνω από απλώς «μια χαρά»). Πολύ πιο εύκολα ένα αστυνομικό βιβλίο είναι ένα καλό αστυνομικό βιβλίο, από ό,τι ένα μυθιστόρημα σοβαρής λογοτεχνίας (literary fiction) είναι ένα καλό μυθιστόρημα σοβαρής λογοτεχνίας. Πράγμα που γενικά ισχύει για όλα τα είδη της εμπορικής λογοτεχνίας ή λογοτεχνίας «είδους» (commercial ή genre fiction).

Πολύ πιο εύκολα ένα αστυνομικό βιβλίο είναι ένα καλό αστυνομικό βιβλίο, από ό,τι ένα μυθιστόρημα σοβαρής λογοτεχνίας (literary fiction) είναι ένα καλό μυθιστόρημα σοβαρής λογοτεχνίας.

Με την εξαίρεση του Φανταστικού (speculative fiction), που απαριθμεί πολλές δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες, υποείδη, η Αστυνομική Λογοτεχνία έχει τις περισσότερες υποδιαιρέσεις, τις περισσότερες υποκατηγορίες. Και ευτυχώς, γιατί οι φαν της μίας εκδοχής του αστυνομικού δεν ενδιαφέρονται απαραιτήτως για τα βιβλία που υπάγονται στις υπόλοιπες. Κάποιος που απολαμβάνει μυθιστορήματα της detective fiction (τα καλοφτιαγμένα whodunit, ορισμένως), ενδέχεται να ενδιαφέρεται ελάχιστα για τα βιβλία μυστηρίου (mystery fiction), όπως επίσης μπορεί να μην αγαπά καθόλου τα δικαστικά δράματα (courtroom drama), ενώ από την άλλη ίσως να τρέφει έντονο πάθος για τη hard-boiled fiction, τα μυθιστορήματα δηλαδή με ήρωες σκληροτράχηλους ντετέκτιβ, ή και για τη noir λογοτεχνία. Υπάρχουν χιλιάδες καλά βιβλία για όλους.

Μάλλον κάπως κουρασμένο πια, το Nordic noir είναι ίσως έτοιμο να παραδώσει τη σκυτάλη σε κάτι καινούργιο. Μόνο που αυτό το καινούργιο δεν είναι ακόμη ορατό στον ορίζοντα.

Τα μυθιστορήματα της σκανδιναβικής σχολής, τώρα, επισκίασαν με την αίγλη τους όλα τα άλλα τις προηγούμενες δύο πάνω-κάτω δεκαετίες, και εξακολουθούν εν πολλοίς να κρατούν τα ηνία στην κούρσα. Τα περισσότερα είναι police procedural (υποκατηγορία του procedural drama and detective fiction), η έμφαση δηλαδή δίνεται στις αστυνομικές έρευνες, στη διαδικασία που ακολουθούν οι Αρχές για να εξιχνιάσουν ένα έγκλημα ή μία σειρά εγκλημάτων, με ανακρίσεις υπόπτων, ανάλυση στοιχείων, ιατροδικαστές, αυτοψίες, νεκροψίες κ.τ.π. Ταυτόχρονα, είτε η κύρια υπόθεση είτε οι δευτερεύουσες, τα side plots, ασχολούνται έντονα με ένα ή περισσότερα κοινωνικά θέματα, συχνά εντελώς άσχετα με την κυρίως πλοκή — ενώ και ο κεντρικός ήρωας (αστυνομικός επιθεωρητής, τις πιο πολλές φορές, όλο και συχνότερα γυναίκα αστυνομική επιθεωρήτρια τα τελευταία χρόνια) είναι γενικά ιδιόρρυθμος και κουβαλά πολλά βάρη στην πλάτη του. Μάλλον κάπως κουρασμένο πια, το Nordic noir είναι ίσως έτοιμο να παραδώσει τη σκυτάλη σε κάτι καινούργιο. Μόνο που αυτό το καινούργιο δεν είναι ακόμη ορατό στον ορίζοντα. Το ψυχολογικό θρίλερ και το domestic crime το συναγωνίζονται επάξια καταγράφοντας σπουδαίες επιτυχίες την τελευταία δεκαετία-δεκαπενταετία (έχουμε μάλιστα την υποψία ότι τα καλύτερα μυθιστορήματα των δύο αυτών υποκατηγοριών ποιοτικά υπερέχουν), αλλά ποσοτικά το σκανδιναβικό (και γενικώς πλέον ευρωπαϊκό) καλά κρατεί.

Είτε της μίας, πάντως, είτε της άλλης σχολής, είτε του ενός είτε του άλλου υποείδους, το αστυνομικό θα συνεχίσει να μας χαρίζει για πολλά χρόνια ακόμη δεκάδες, ίσως και εκατοντάδες καλά μυθιστορήματα ετησίως — και μερικές χιλιάδες ακόμη από κάτω τους, για να τους προσφέρουν μία στέρεη βάση. Και να προσφέρει αίμα στην αγορά του βιβλίου, όπου γης.

* Ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ είναι συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο του, «Ένα παγωτό για τον Ισίδωρο» (εκδ. Κλειδάριθμος).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Γνώμη μου!» –  Ο υποκειμενισμός στην τέχνη ως σύμπτωμα της εποχής της μετριότητας

«Γνώμη μου!» – Ο υποκειμενισμός στην τέχνη ως σύμπτωμα της εποχής της μετριότητας

«Πόσο αντικειμενικός μπορείς να είσαι όταν έχεις να επιλέξεις μεταξύ τεράστιου όγκου μετριοτήτων όπου τίποτα δεν ξεχωρίζει τόσο ώστε να στεφθεί με τον κότινο του αριστουργήματος;». 

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Η άνοδος και η εδραίωση του άκρατου υ...

«Φίλε, έλα απόψε που γιορτάζουμε...» – Μια προσωπική καταγραφή για τη φιλία σε κορυφαία λογοτεχνικά έργα

«Φίλε, έλα απόψε που γιορτάζουμε...» – Μια προσωπική καταγραφή για τη φιλία σε κορυφαία λογοτεχνικά έργα

Μια προσωπική καταγραφή για το πώς η φιλία παρουσιάζεται σε κορυφαία λογοτεχνικά βιβλία, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Φιλίας (30 Ιουλίου). Κεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος του Στίβεν Κινγκ [Stephen King] «Στάσου πλάι μου». 

Γράφει ο ...

Ο Προκρούστης και η λογοτεχνία – σκέψεις για τον αναπόφευκτο υποκειμενισμό της κριτικής

Ο Προκρούστης και η λογοτεχνία – σκέψεις για τον αναπόφευκτο υποκειμενισμό της κριτικής

Κανείς δεν έχει το αλάθητο και δεν μπορεί να βγει από τον υποκειμενισμό του. Έχει ενδιαφέρον να διαφωνούμε αν ο «Στόουνερ» του Τζον Γουίλιαμς [John Williams] ή οποιοδήποτε άλλο μυθιστόρημα είναι καλό ή όχι, αλλά ας μην θεωρούμε πως η άποψή μας είναι η μόνη σωστή. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Τζον Γουίλιαμς.

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Στα κάτεργα του θανάτου» του Ανδρέα Ασσαέλ (κριτική) – Καρυά Φθιώτιδας, το ελληνικό Μαουτχάουζεν

«Στα κάτεργα του θανάτου» του Ανδρέα Ασσαέλ (κριτική) – Καρυά Φθιώτιδας, το ελληνικό Μαουτχάουζεν

Για το βιβλίο του Ανδρέα Ασσαέλ «Στα κάτεργα του θανάτου – Ένα οδοιπορικό στα καταναγκαστικά ναζιστικά έργα Χριστιανών και Εβραίων στην Ελλάδα με 350 ανέκδοτες εικόνες» (εκδ. University Studio Press). Κεντρική εικόνα: © Συλλογή Ανδρέα Ασσαέλ, στην Καρυά Φθιώτιδας, όπου διακρίνεται Έλληνας χωροφύλακας.

...
Από το βιβλίο στο σινεμά: Δύο σημαντικά μυθιστορήματα έγιναν ταινίες

Από το βιβλίο στο σινεμά: Δύο σημαντικά μυθιστορήματα έγιναν ταινίες

Δύο σημαντικά και πολυδιαβασμένα μυθιστορήματα έγιναν ταινίες σε παραγωγή Netflix. Πρόκειται για τα: «Πέδρο Παράμο» (μτφρ. Έφη Γιαννοπούλου, Πατάκης) του Χουάν Ρούλφο και «Το τρένο των παιδιών» (μτφρ. Φωτεινή Ζερβού, Πατάκης) της Βιόλα Αρντόνε, από όπου και η κεντρική φωτογραφία.

...
«Το σπίτι του Οδυσσέα Ελύτη»:  Εγκαινιάστηκε στην Πλάκα μουσείο αφιερωμένο στον νομπελίστα ποιητή

«Το σπίτι του Οδυσσέα Ελύτη»: Εγκαινιάστηκε στην Πλάκα μουσείο αφιερωμένο στον νομπελίστα ποιητή

Το μουσείο «Το σπίτι του Ελύτη» εγκαινιάστηκε στην Πλάκα. Ένας μικρός και λιτός χώρος σε νεοκλασικό σπίτι που παραχωρήθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού, στεγάζει και περικλείει το ποικίλο αρχειακό υλικό από την ιδιωτική συλλογή της Ιουλίτας Ηλιοπούλου. 

Επιμέλεια Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Μίνου Ευσταθιάδη «Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 5 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΑ ΤΥΜΠΑΝΑ

...
«Το Τέλος. Και Ξανά» του Ντίνο Μπάουκ (προδημοσίευση)

«Το Τέλος. Και Ξανά» του Ντίνο Μπάουκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Σλοβένου συγγραφέα Ντίνο Μπάουκ (Dino Bauk) «Το Τέλος. Και Ξανά» (μτφρ. Γιούλη Σταματίου) το οποίο θα κυκλοφορήσει αρχές Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Αγαπητή μητέρα, ...

«Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», ανέκδοτο θεατρικό του Γρηγορίου Ξενόπουλου (προδημοσίευση)

«Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», ανέκδοτο θεατρικό του Γρηγορίου Ξενόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το ανέκδοτο θεατρικό έργο του Γρηγορίου Ξενόπουλου «Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», σε επιμέλεια & εισαγωγή της Κυριακής Πετράκου, το οποίο θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Νίκας το επόμενο διάστημα. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ