Καλά βιβλία για όλες τις ηλικίες, από τριών έως δεκαπέντε ετών και πάνω, περιλαμβάνουν οι προτάσεις της Book Press για το φετινό καλοκαίρι.
Της Ελένης Κορόβηλα
Τα σχολεία κλείσατε, τα βιβλία ανοίξατε! Αυτή είναι η διαρκής προτροπή μας προς παιδιά όλων των ηλικιών κι εφήβους, μικρούς και μεγαλύτερους. Από την πρόσφατη βιβλιοπαραγωγή επιλέξαμε και προτείνουμε βιβλία που θα κάνουν παρέα στους νεαρούς αναγνώστες όποτε τα έχουν ανάγκη. Το κριτήριο επιλογής είναι αυστηρό: τα βιβλία που προτείνουμε δεν κάνουν επανάληψη στην τάξη που ολοκληρώθηκε ούτε προετοιμάζουν για την επόμενη. Αντιθέτως προσφέρουν γέλιο, εξωσχολικές γνώσεις, προβληματισμό σε γενναίες δόσεις και πάνω απ' όλα καλή συντροφιά.
Οι προτάσεις μας καλύπτουν τις ηλικίες από 3 ετών έως 15+, αν και οι έφηβοι από αυτή την ηλικία και πάνω, ανάλογα βέβαια με την αναγνωστική τους ωριμότητα και τα ενδιαφέροντά τους, μπορούν να διαβάσουν -περίπου- ό,τι θέλουν!
10 + 1 βιβλία για παιδιά 3 έως 6 ετών
Σε κάποια παραλία τα μικρά παιδιά θα συναντήσουν την Κική και τον Μπόμπο, Μια ηλιόλουστη μέρα (εκδ. Ίκαρος). Ένα βιβλίο για μικρά χεράκια που θα ανακαλύπτουν τις περιπέτειες των δυο φίλων κάτω από τα αναδιπλούμενα μέρη του βιβλίου. Μια γάτα κι ένας σκύλος, αρχετυπικοί εχθροί που γίνονται αχώριστοι στα παιχνίδια της παραλίας, στα παγωτά και τις βουτιές. Το βιβλίο ανήκει στη σειρά που δημιούργησε η βραβευμένη εικονογράφος και σχεδιάστρια κινούμενων σχεδίων Γιασμίν Ισμαήλ.
Ένα άλλο αχώριστο δίδυμο, οι Πίκο και Λόλα (εκδ. Μεταίχμιο), ένα σκυλάκι κι ένα κουνελάκι, θα συντροφεύσουν τα παιδιά στην εκδρομή αλλά και τα όνειρά τους. Με στιχάκια και διασκεδαστικές ρίμες που θα απολαύσουν τα παιδιά η Λίνα Σωτηροπούλου αφηγείται τις αστείες ιστορίες των δυο φίλων ενώ η Ναταλία Καπατσούλια σχεδιάζει και βάζει χρώμα στις περιπέτειές τους. Μια νέα σειρά βιβλίων για μικρά παιδιά προσχολικής ηλικίας που γνωρίζουν σιγά σιγά τη σημασία και τη μαγεία της φιλίας.
Ανακαλύπτοντας τη φιλία, δεν είναι περίεργο που τα παιδιά αισθάνονται (και είναι) Υπερήρωες (εκδ. Κέδρος) έτοιμοι να τα καταφέρουν σε όλα, όπως ο Έκτορας και η Χλόη που αντιμετωπίζουν και ξεπερνούν φόβους και προκλήσεις φορώντας την μπέρτα τους. Μια σειρά-πολύτιμη συντροφιά για όλους τους μικρούς υπερήρωες που κάποια στιγμή μπορεί να χάνουν το κουράγιο τους αλλά που μαθαίνουν σταδιακά πως πάντα υπάρχει τρόπος για να βγουν τελικά νικητές. Από τους βραβευμένους Ισπανούς συγγραφείς βιβλίων για παιδιά που βρίσκονται πίσω από το ψευδώνυμο Ισάουρα Λι και τον εικονογράφο Κριστιάν Ιναράχα.
Νικητές βγαίνουν σίγουρα τα παιδιά όσο πιο γρήγορα καταλάβουν πως τελικά Όλοι βλέπουμε την ίδια γάτα (εκδ. Πατάκη). Ο ευφυής Αμερικανός εικονογράφος Μπρένταν Γουένζελ που ζει στη Νέα Υόρκη σχεδίασε και πλαισίωσε με λιτό κείμενο τον περίπατο μιας γάτας μέσα από τα μάτια όλων των πλασμάτων που συναντά στο διάβα της. Ακολουθώντας την κλιμακωτή δομή των λαϊκών αφηγήσεων (θυμίζει το αγαπημένο και πολυτραγουδισμένο «Ντίλι Ντίλι») και αλλάζοντας προοπτική ανάλογα με τη συνάντηση, ο περίπατος αυτογνωσίας της γάτας διασκεδάζει τα παιδιά και τους μαθαίνει ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι για να βλέπει κανείς το ίδιο πράγμα.
Κι αν η γάτα βρίσκει ποια είναι μέσα από το βλέμμα όσων συναντά στον περίπατό της, μια σκυλίτσα, μετά τις δικές της αναζητήσεις, καταλήγει να σκεφτεί γεμάτη αυτοπεποίθηση: Ξεχωρίζω και σφυρίζω (εκδ. Παπαδόπουλος). Ο βραβευμένος Βρετανός εικονογράφος και συγγραφέας βιβλίων για παιδιά Ρομπ Μπιντούλφ κάνει για ακόμη μια φορά το θαύμα του δημιουργώντας υπέροχες εικόνες αφηγούμενος ένα ταξίδι αναζήτησης ταυτότητας, επιβεβαιώνοντας στα παιδιά πως η ομοιομορφία δεν είναι και καμιά επιτυχία και πως αξία έχει ο καθένας να είναι ο εαυτός του.
Τίποτε άλλο παρά ο εαυτός του θέλει να είναι και ο Κιλόμπο, ο βρόμικος ελέφαντας (εκδ. Μεταίχμιο) που δημιούργησε με τρυφερότητα η Δάφνη Βλουμίδη και σχεδίασε και χρωμάτισε με απαλούς χρωματισμούς η Άννα Γεωργιάδου. Πράγμα όχι βέβαια πάντοτε αυτονόητο, όπως θα ανακαλύψουν τα παιδιά μέσα από την ιστορία του Κιλόμπο. Το ελεφαντάκι φτάνει στη Λέσβο, βρόμικο, πεινασμένο και ταλαιπωρημένο, όπως χιλιάδες παιδάκια που καταφθάνουν από την πατρίδα τους χωρίς τη συνοδεία των γονιών τους. Τα παιδιά διαβάζουν μια ιστορία για την υποδοχή των ασυνόδευτων προσφυγόπουλων με μια ζεστή αγκαλιά, με τον τρόπο δηλαδή που ιδανικά θα έπρεπε να γίνεται η υποδοχή για όλα τα παιδάκια που φτάνουν μόνα τους στα μέρη μας.
Μια τέτοια αγκαλιά άνοιγε και η γιαγιά που δεν έλεγε «βατραχάκι» αλλά Βατραχέλι (εκδ. Πατάκη) και ενέπνευσε την Κατερίνα Ευσταθίου-Σελάχα και τον Γιώργο Τυρίκο-Εργά να γράψουν και να παρουσιάσουν με την πολύτιμη συμβολή της Έφης Λαδά στην εικονογράφηση ένα παραμύθι που κυκλοφορεί σε δίγλωσση έκδοση μεταφρασμένο και στα αραβικά. Τα παιδιά θα διαβάσουν για ένα βατραχέλι που χωρίς μαμά και μπαμπά φτάνει σε μια άγνωστη πατρίδα και έχει την τύχη να συναντήσει μια γιαγιά κι έναν παππού που είναι έτοιμοι να ανοίξουν την αγκαλιά τους και να το κάνουν παιδάκι τους. Το μυστικό τους έχει τις ρίζες του στην αντίστροφη διαδρομή που κάποτε κι εκείνοι έκαναν.
Ένα μυστικό, Το μυστικό της θάλασσας (εκδ. Πατάκη) αναζητά με πείσμα και ο μικρός Παντελής. Ο Κώστας Μάγος έγραψε μια θαλασσινή ιστορία για τα όνειρα που κάνουν τα μικρά παιδιά και που καμιά φορά τα ακολουθούν καθώς μεγαλώνουν. Ο βραβευμένος σκιτσογράφος Μιχάλης Κουντούρης εικονογράφησε το νησί, τη θάλασσα και τα μυστικά της.
Για την υποδοχή και την αποδοχή θα διαβάσουν τα μικρά παιδιά μαζί με τους γονείς τους στο βιβλίο του Γιαν ντε Κίντερ Κόκκινο (μτφρ. Τατιάνα Μαρκάκη, εκδ. Πατάκη). Ο Φλαμανδός εικονογράφος και συγγραφέας βιβλίων για παιδιά χρησιμοποιεί το δυνατό κόκκινο χρώμα για να δημιουργήσει έντονες εικόνες που συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση και διάκριση από τα μικρά παιδιά της έννοιας του εκφοβισμού, των συνεπειών του και των τρόπων αντιμετώπισής του.
Όλα τα βιβλία καλούν τα παιδιά σε ταξίδια μικρότερα ή μεγαλύτερα, όπως και Το μεγάλο ταξίδι της Οικογένειας Ποντίκη (εκδ. Νεφέλη). Ζήτω οι διακοπές, αναφωνούν τα μέλη της φιλοπερίεργης και γεμάτης διάθεση για περιπέτεια οικογένειας που θα ταξιδέψει σε ζούγκλες, παραλίες, ερήμους και πάγους. Ο αρχηγός της οικογένειας ταχυδρόμος Ποντίκης, ήρωας της Γαλλίδας δημιουργού βιβλίων για παιδιά Μαριάν Ντυμπύκ, πρωταγωνιστεί και σε αυτή την ταξιδιωτική ιστορία γεμάτη προκλήσεις και καινούργια πράγματα για να ανακαλύψουν τα μικρά παιδιά.
Όλα, μα όλα τα παραπάνω θέματα έχουν προσεγγιστεί από τον κορυφαίο Ερίκ Καρλ που μια μέρα, πριν από πολλά χρόνια, φαντάστηκε Μια κάμπια πολύ πεινασμένη (εκδ. Καλειδοσκόπιο), ζωγράφισε την περιπέτειά της και την τελική μεταμόρφωσή της σε μια πανέμορφη πεταλούδα και παρέδωσε ένα σπουδαίο δώρο στα μικρά παιδιά. Το πολυδιαβασμένο βιβλίο για παιδιά αυτής της ηλικιακής ομάδας επανακυκλοφορεί και είναι πάντα το ίδιο λαμπερό, παιχνιδιάρικο κι αισιόδοξο.
10 + 1 βιβλία για παιδιά 6 έως 9 ετών
Το ταξίδι μπορεί να γίνει και με Το Πετροκάραβο (εκδ. Μεταίχμιο) που αν και ασάλευτο μέσα στα νερά της θάλασσας κρύβει πολλά μυστικά. Η θαλασσινή ιστορία θάρρους αλλά και αλαζονείας της όμορφης νεράιδας-καπετάνισσας που αφηγείται η Αγγελική Δαρλάση και εικονογραφεί η Θέντα Μιμηλάκη, εισάγοντας ενδιαφέροντα λαογραφικά στοιχεία, έχει τις ρίζες της στη λαϊκή παράδοση. Ιστορίες για πετρωμένα καράβια, θρύλους και μύθους, θα ακούσουν τα παιδιά σε διάφορα μέρη της Ελλάδας τροφοδοτώντας τη φαντασία τους.
Φαντασία μεγάλη έχει και το περήφανο κόκκινο μυρμήγκι που βλέπει το μεγάλο κακό να έρχεται όταν πιστεύει ότι ενσκήπτει στη χώρα του Δρακομανία (εκδ. Πατάκη). Δέκα χρόνια μετά την πρώτη έκδοση (2007) επανακυκλοφορεί η αλληγορική φάρσα που έγραψε ο Φίλιππος Μανδηλαράς για τα παιδιά με νέα εικονογράφηση της Αλεξίας Λουγιάκη. Η αλήθεια μπλέκεται με τη φαντασία και το ψέμα και τα παιδιά διαβάζουν μια ευφάνταστη και διασκεδαστική ιστορία για την εξουσία και τους τρόπους που έχει για να χειραγωγεί τους πιο αδύναμους.
Αδύναμη αισθάνεται και η μικρή Αλίκη όταν φωνάζει δυνατά Βοήθεια, αχινός! (εκδ. Μεταίχμιο). Η Ιωάννα Μπαμπέτα έγραψε, και η Ρένια Μεταλληνού εικονογράφησε, μια σύντομη ιστορία για την κατανόηση και τον σεβασμό στη φύση και τα πλάσματά της, από την πλευρά της πονεμένης αλλά απρόσεκτης μικρής αλλά και από την πλευρά του φοβισμένου αχινού.
Ο σεβασμός είναι το κλειδί για την επίλυση των διαφωνιών που έχουν Οι Ουφ και οι Χου (εκδ. Ψυχογιός) του Χρήστου Δημόπουλου σε εικονογράφηση Νίκου Γιαννόπουλου. Μια έξυπνη ιστορία για τις διαφορές που μοιάζουν ανεπίλυτες αλλά που πάντα υπάρχει ένας κοινός τόπος για λυθούν, καμιά φορά τόσο προφανής που δυσκολευόμαστε να τον δούμε. Σε αυτή την ιστορία, η λύση είναι το... Νησί.
Στην ιστορία, πάλι, του Γουργούρη (εκδ. Πατάκη) η αγάπη είναι η λύση. Η Τασούλα Επτακοίλη έγραψε μια τρυφερή όσο και αστεία ιστορία για τη δύναμη της αγάπης που δεν πεθαίνει ποτέ και απαλύνει την απώλεια. Ένας γάτος ζει μια ευτυχισμένη ζωή λαμβάνοντας και προσφέροντας αγάπη. Όταν κλείσει τον κύκλο της ζωής του, η αγάπη θα λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά. Σε ένα παράλληλο σύμπαν, κάποιο πλασματάκι έχει ανάγκη από αυτή την αγάπη και θα την λάβει. Ο Τόμεκ Γιοβάνης σχεδίασε έναν παιχνδιάρη γάτο κι ένα επίμονο γατόσκυλο υπογραμμίζοντας την αξία της ποικιλίας στη φύση.
Την αγάπη ως «γιατρικό» υπόσχεται και το Μαγικό ραβδί του πρίγκιπα Λεμόνη (εκδ. Polaris) στο έμμετρο παραμύθι που έγραψε ο Γιώργος Σακελλαρίδης και ζωγράφισε η Φωτεινή Στεφανίδη.
Αγάπη για όσα άφησε πίσω του και για όσα θα γνωρίσει στο μέλλον περιέχει σε μεγάλες δόσεις Το κουτί του Σιλάν (εκδ. Ίκαρος) που έγραψε η Άλκηστη Χαλικιά και εικονογράφησε η Ντανιέλα Σταματιάδη. Ο Σιλάν, ένα γενναίο και γενναιόδωρο προσφυγόπουλο που βρίσκεται σε προσωρινή πατρίδα, φεύγει κάθε πρωί από τη δομή φιλοξενίας και πηγαίνει στο σχολείο έχοντας μαζί του το κουτί του. Μια τρυφερή και αισιόδοξη ιστορία για τα αυτονόητα συστατικά της ευτυχίας: τη φιλία και την αποδοχή.
Για τα αυτονόητα μιλά και το αλληγορικό παραμύθι Ένα κίτρινο φύλλο (εκδ. Ίκαρος). Το ποιητικό κείμενο του Μιχάλη Μουλάκη (στο πρώτο του βιβλίο για παιδιά) και η λιτή αλλά ευφευρετική εικονογράφηση του Φίλιππου Φωτιάδη, σε συνδυασμό με την παιγνιώδη και ασυνήθιστη σελιδοποίηση θα υποβάλουν στα παιδιά το αίσθημα του απρόοπτου που βιώνει το μικρό φύλλο όταν έξαφνα πέφτει από το κλαδί του. Οι συναντήσεις, οι απρόσμενες ανακαλύψεις, οι φιλίες και οι συμμαχίες, οι διαφορετικές προσεγγίσεις και οι πολύπλευρες αλήθειες συνθέτουν ένα παραμύθι που γεννά ελπίδα κι αισιοδοξία.
Λύσεις σε μυστήρια που επίσης δεν είναι καθόλου αυτονόητο να ξεδιαλυθούν αναζητούν οι ντετέκτιβ Μαξ και Μάγια (μτφρ. Άννα Παπαφίγκου, εκδ. Κέδρος) και επειδή είναι δαιμόνιοι τα καταφέρνουν περίφημα. Ευτυχώς, οι ιστορίες τους είναι πολλές, όσες και τα μυστήρια. Για αυτό έχει φροντίσει ο Σουηδός συγγραφέας βιβλίων για παιδιά Μάρτιν Βίντμαρκ, που σε συνεργασία με την Ελένα Βίλις στην εικονογράφηση, βασιζόμενος σε ένα κλασικό σχήμα, έχει δημιουργήσει μια καλογραμμένη και χορταστική σειρά αστυνομικών ιστοριών για αναγνώστες που αγαπούν τους γρίφους και τις ανατροπές και που δεν αποδέχονται ότι υπάρχουν άλυτα μυστήρια.
Τίποτε άλυτο και τίποτα ακατόρθωτο δεν υπάρχει ούτε για ένα από τα πιο δυναμικά, γεμάτα χιούμορ, αυτοσαρκασμό αλλά και νεύρα κοριτσάκια της λογοτεχνίας για παιδιά. Η Μιμή η Νευρική (μτφρ. Ειρήνη Χριστοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) στην πιο πρόσφατη ιστορία της (την 12η που κυκλοφορεί στα ελληνικά) φτιάχνει λίστα επιθυμιών και συντροφεύει τα παιδιά με τη φαντασία, την εφευρετικότητα και το σπινθηροβόλο πνεύμα της. Κείμενο, Μέγκαν ΜακΝτόναλντ, εικόνες Πίτερ Ρέινολντς.
Τα παραδοσιακά παραμύθια αποτελούν για τον Τζάνι Ροντάρι την «πρώτη ύλη» για να πετάξουμε μακριά με τα φτερά της φαντασίας μας. Επιπλέον, αποτελούν τη βάση πάνω στην οποία ο ίδιος στήνει έναν δημιουργικό διάλογο με τους νεαρούς αναγνώστες του ακόμη και σήμερα: ένας αυτοκράτορας απαγορεύει στο βασίλειό του όλες τις κιθάρες επειδή ο ίδιος δεν ξέρει να παίζει· ένα κοριτσάκι που δεν θέλει να μεγαλώσει μεταμορφώνεται σε γίγαντα όταν αναγκάζεται να παλέψει ενάντια στην αδικία· ένας ουρανοξύστης πλέει στη θάλασσα σαν υπερωκεάνιο. Στο βιβλίο Η Τερεζούλα-Τοσοδούλα και άλλες ιστορίες (μτφρ. Δήμητρα Δότση, εκδ. Κέδρος) η πραγματικότητα γίνεται ένα με τη φαντασία, δίνοντας αφορμή για απρόβλεπτες και διασκεδαστικές καταστάσεις, που παρασύρουν τον αναγνώστη και του μαθαίνουν πως «πειράζοντας» μια παλιά ιστορία μπορούμε να φτιάξουμε μια άλλη, ολοκαίνουρια.
10 + 1 βιβλία για παιδιά 9 έως 12 ετών
Οι αναγνωστικές περιπέτειες και οι περιπέτειες των διακοπών γίνονται ένα στην ιστορία μιας παρέας τεσσάρων παιδιών που περνούν το καλοκαίρι τους στα Κύθηρα και θα κληθούν για δεύτερη φορά να επιλύσουν ένα μυστήριο με αρχαιολογικές προεκτάσεις. Το τέταρτο αλογάκι (εκδ. Πατάκη) είναι μια ιστορία του Διονύση Λεϊμονή που εμπνέεται από τον αποκαλούμενο «Τιτανικό της Αρχαιότητας», το ναυγάγιο των Αντικυθήρων. Βουτιές στα καταγάλανα νερά αλλά και στα μυστήρια της αρχαιότητας για να εντοπιστεί ένα αλογάκι, το τέταρτο που απόµεινε στον βυθό των Αντικυθήρων από ένα τέθριππο της αρχαιότητας: Διασκέδαση, προβληματισμός, γνώσεις για τις αρχαιολογικές έρευνες και τις επιλογές που καλούνται να κάνουν οι επιστήμονες.
Μια Κόρη στον βυθό (εκδ. Μίνωας), ένα μαρμαρένιο άγαλμα που έχει χαθεί ανεξήγητα, αναζητούν μια παρέα παιδιών και στο στενό μεταξύ Πάρου και Αντιπάρου, στα νερά των Κυκλάδων. Η Μαίρη Σάββα-Ρουμπάτη έγραψε μια κεφάτη, καλοκαιρινή περιπέτεια αναμιγνύοντας ιστορία, αρχαιολογία, μυστήριο και δροσερά μακροβούτια.
Από τα Κύθηρα, πλώρη για τις βόρειες Σποράδες και την ξεκομμένη από τα υπόλοιπα νησιά του συμπλέγματος Σκύρο. Όμηρος στο πέλαγος (εκδ. Μεταίχμιο) είναι ο τίτλος της ιστορίας της Κατερίνας Δημόκα που εμπλουτίζεται από την εικονογράφηση της Ράνιας Βαρβάκη. Ο δεκατριάχρονος Λάμπρος, γιος ψαρά, έχει χάσει τη μητέρα του. Λατρεύει τη θάλασσα και σε μια από τις καταδύσεις του θα ανακαλύψει ένα άγαλμα κάπως διαφορετικό από τα συνηθισμένα. Μια ιστορία για την είσοδο στην εφηβεία, τις συγκρούσεις, τις αμφισβητήσεις, τις μεγάλες απογοητεύσεις και τη θριαμβευτική δύναμη της φιλίας.
Βουτιά στην ιστορία θα κάνουν τα παιδιά και με το μυθιστόρημα Το σκλαβάκι της Κνωσού (εκδ. Πατάκη). Θα βρεθούν στη μινωική εποχή καθώς το βιβλίο της Ελένης Κατσαμά αφηγείται την ιστορία του μικρού Αϊσά που ταξιδεύει από την Αφρική με ένα πειρατικό πλοίο για να πουληθεί σκλάβος στα παλάτια της Κνωσού. Έτσι και θα γίνει, και το σκλαβάκι θα γνωρίσει έναν πολιτισμό που ετοιμάζεται να συντριβεί, ώστε στη συνέχεια να διηγηθεί την παράξενη όσο και συγκινητική ιστορία του στα παιδιά, όπως την έζησε.
Ακριβώς όπως την έζησε αφηγείται την ιστορία του και ο δεκαπεντάχρονος Αργύρης, που ζει στη Νίσυρο, προσπαθώντας να συνέλθει από την οικογενειακή καταστροφή, στο μυθιστόρημα της Έλενας Αρτζανίδου. Βυθισμένος στα χρέη, ο πατέρας του Αργύρη εγκαταλείπει σύζυγο και γιο, οι οποίοι αίφνης έχουν να αντιμετωπίσουν εκτός από τον κίνδυνο να χάσουν το σπίτι τους και το επικριτικό βλέμμα της κλειστής κοινωνίας. Πιάσε το τιμόνι, Γίγαντα (εκδ. Ψυχογιός) είναι το πρόσταγμα του καπετάνιου που στα αφτιά του Αργύρη θα μετατραπεί σε προτροπή να πάρει τη ζωή του στα χέρια του και να διορθώσει όσα τον πληγώνουν.
Πολλά είναι αυτά που πληγώνουν στο φέρσιμο των παιδιών όπως και των μεγάλων από τα Βρομομαγούλιανα, ένα μικρό χωριό στο οποίο ενίοτε συμβαίνουν «θαύματα». Ο Πάνος Χριστοδούλου έγραψε μια χιουμοριστική ιστορία με τίτλο Θαύμα! Οι καρχαρίες χορεύουν... (εκδ. Κέδρος) για να μιλήσει για τον κοινωνικό ρατσιμό, τον εκφοβισμό και την εκμετάλλευση. Στο φανταστικό αλλά και τόσο αναγνωρίσιμο χωριό θα συμβούν αλλαγές και τα στερεότυπα θα ανατραπούν ώστε ακόμη και οι πλέον αγροίκοι θα κάνουν ανακαλύψεις για τον ίδιο τους τον εαυτό που δεν είχαν ποτέ φανταστεί.
Σε αντίθεση με τα παιδιά των ιστοριών που κάνουν τυχαίες ή μελετημένες ανακαλύψεις, Τα παιδιά του τελευταίου νησιού (μτφρ. Κων/νος Χριστοφορίδης, εκδ. Πατάκη) ζουν μια ζωή χωρίς ιδιαίτερες εκπλήξεις. Το βιβλίο του βραβευμένου Τούρκου συγγραφέα Ζουλφί Λιβανελί είναι ένα αλληγορικό παραμύθι για ένα ορφανό από πατέρα αγόρι που ζει στο ειδυλλιακό «Τελευταίο Νησί», µακριά από τη βία και τα οικολογικά προβλήµατα που ταλανίζουν τον έξω κόσµο. Μια απρόσμενη άφιξη θα ανατρέψει τον γαλήνιο τρόπο ζωής των κατοίκων του νησιού που θα αντιληφθούν πως οι ίδιοι με τις αδυναμίες τους επιτρέπουν να επικρατήσουν δυνάμεις που μετατρέπουν το παραδεισένιο νησί τους σε κόλαση. Θα χρειαστούν ένα σχέδιο για να προστετέψουν τη φύση και τη ζωή τους.
Ένα σχέδιο είναι απαραίτητο και για την ηρωίδα της βραβευμένης Αμερικανίδας συγγραφέα Κέιτ ΝτιΚαμίλο. Το σχέδιο της Ρέιμι (μτφρ. Αργυρώ Πιπίνη, εκδ. Μεταίχμιο) είναι η γλυκόπικρη και ταυτόχρονα κεφάτη ιστορία μιας μικρής που εκλαμβάνει τον χωρισμό των γοινιών της ως δική της ευθύνη και αποφασίζει να κάνει κάτι δραστικό κι εντυπωσιακό για να τον αποτρέψει. Η 10χρονη Ρέιμι επιδίδεται σε αγώνα δρόμου για να τα καταφέρει. Μέσα σε λίγες καλοκαιρινές μέρες θα καταλάβει πως τα προβλήματα δεν λύνονται με μαγικά ραβδιά, πως η πραγματικότητα είναι διαφορετική από αυτό που φανταζόταν, πως η φιλία είναι κάτι που σου αλλάζει τη ζωή και πως η απώλεια και η αγάπη μπορούν να συμβαδίζουν.
Μαγικό ραβδί μπορεί να μην έχουν τα δίδυμα Έλι και Φρεντ, διαθέτουν όμως Το μαγικό χεριστήριο (μτφρ. Πετρούλα Γαβριηλίδου, εκδ. Κέδρος). Ο δημοφιλής Αμερικανός κωμικός και συγγραφέας βιβλίων για παιδιά Ντέιβιντ Μπαντιέλ, με αφετηρία μια τρελή τρελή ιδέα στήνει μια ξεκαρδιστική ιστορία από την οποία δεν λείπουν τα μπερδέματα, οι ακραίες καταστάσεις και τα προβληματάκια. Η εικονογράφηση του Τζιμ Φιλντ συνεισφέρει στην αναδημιοιυργία της ατμόσφαιρας αγαπημένων παιχνιδιών όμως, προσοχή, το βιβλίο δεν είναι μια φανταστική ιστορία εικονικής πραγματικότητας! Είναι μια μεγάλη, ξέφρενη πλάκα που θα απολαύσουν τα παιδιά.
Μυστήριο και χιούμορ είναι ο συνδυασμός που αποτελεί εγγύηση διασκέδασης για τα παιδιά που τους αρέσουν οι περιπέτειες και οι γρίφοι. Οι 4 ξεχωριστοί ντετέκτιβ (εκδ. Κέδρος) γνωρίζουν τη συνταγή και την εκτελούν με επιτυχία και στην δεύτερη ιστορία της σειράς που δημιούργησε ο συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας Δημήτρης Μαμαλούκας και στην οποία την εικονογράφηση υπογράφει ο Γιώργος Σγουρός. «Η απαγωγή του τραπεζίτη Ο'Μπράιαν» είναι ο τίτλος της ιστορίας στην οποία πρωταγωνιστούν οι 4 ντετέκτιβ αμέσως μετά το κλείσιμο των σχολείων.
Βασική επιδίωξη όλων των βιβλίων για παιδιά θα έπρεπε να είναι, κατά μια δημιουργική και ευφάνταση αντίληψη, η απόδραση προς μια ανάλαφρη ανάγνωση της ζωής, κάπου λίγα εκατοστά πάνω από την πεζή πραγματικότητα, ώστε τα παιδιά με χιούμορ να μπορούν να αντιμετωπίσουν σχεδόν τα πάντα. Αυτό είναι άλλωστε το μεγάλο δώρο του σπουδαίου Ιταλού συγγραφεά Τζάνι Ροντάρι στα παιδιά. Μια από τις πιο πρόσφατες κυκλοφορίες έργου του στα ελληνικά είναι το βιβλίο Η θαυμαστή ιστορία του ανθρώπου από την αρχή (μτφρ. Βασιλική Νίκα, πρόλογος Ιωάννης Δημητρούκας, εκδ. Πατάκη). Η αφήγηση παρακολουθεί την πορεία του ανθρώπου πάνω στη Γη από την προϊστορία ως περίπου τα μέσα του 20ού αιώνα. Μια ιστορία που γράφτηκε για παιδιά αλλά αφιερώνεται στους μεγάλους και που μπορεί να διαβαστεί τόσο σαν παραμύθι όσο και σαν κείμενο που δίνει τροφή για σκέψη.
5 + 1 βιβλία για παιδιά από 12 ετών και πάνω
Τα μεγαλύτερα παιδιά συχνά τρομάζουν με την ιδέα των διακοπών έτσι όπως τις σχεδιάζουν οι γονείς τους. Έτσι, ο Κωστής και η Διαμαντία, ήρωες του μυθιστορήματος του Θοδωρή Παπαϊωάννου, βαριούνται αφόρητα τις διακοπές στο βουνό. Χάρη όμως στη Σιλουανή (εκδ. Ίκαρος) όλα εξελίσσονται απρόσμενα καλά. Ταξιδεύουν στα βουνά γύρω από την Έδεσσα ψάχνοντας απαντήσεις για τα δεκάδες ερωτήματα που τους γεννιούνται για στοιχειωμένες πηγές, μυστικές σπηλιές και αρχαίους θρύλους.
Με τους θρύλους καταπιάνεται και ο Φίλιππος Μανδηλαράς που έγραψε τις Μαγικές ιστορίες από τα βάθη της γης (εκδ. Πατάκη). Δεκαπέντε ιστορίες που στον πυρήνα τους τα παιδιά θα συναντήσουν θέματα αντλημένα από τη λαϊκή παράδοση, με πρωταγιστές τη γη και τα παιδιά της. Στοιχειά, λάμιες, γίγαντες και δράκοι γεννιούνται από τα σπλάχνα της και συνδιαλέγονται με τους ανθρώπους που ζούσαν σ' αυτό τον τόπο εκατοντάδες χρόνια πριν. Κάποιοι απ' αυτούς πολιορκούν τα σπίτια τους, κάποιοι άλλοι τα προστατεύουν, κάποιοι απλώς υπάρχουν έξω από τους οικισμούς και κάποιοι άλλοι, όπως οι καλικάντζαροι, ζουν στην καρδιά της γης κι έχουν σκοπό να την καταστρέψουν.
Σε έναν θρύλο της Ανατολής, αυτόν της βασίλισσας των φιδιών Σαχμαράν, βασίστηκε και η αφήγηση της Μαρίας Σκιαδαρέση που έχει θέμα την εξουσία και τη διαχείρισή της, τον έρωτα και το θάνατο, τις ανθρώπινες σχέσεις παιδιών και μεγάλων. Η απαγωγή της Γιλάν (εκδ. Πατάκη), κατά τον θρύλο κόρης της βασίλισσας των φιδιών, φέρνει στην επιφάνεια συγκρούσεις και δίνει την ευκαιρία για ένα αλληγορικό παραμύθι για το νόημα της ζωής.
Περισσότερο κοντά στην Ιστορία παρά στους θρύλους, η Πόπη Μαγουλά-Γαϊτάνου έγραψε τη μυθιστορηματική βιογραφία τουΆρθουρ Έβανς, Ο μάγος που ανακάλυψε την Κνωσό (εκδ. Κέδρος). Στο ξημέρωμα του 20ού αιώνα ο Άγγλος αρχαιολόγος σερ Άρθουρ Έβανς έφερε στο φως το ανάκτορο του βασιλιά Μίνωα στην Κνωσό της Κρήτης, την αρχαιότερη πόλη της Ευρώπης. Η ανακάλυψη αυτή επιβεβαίωσε ως αληθινή την καταγραφή του Ομήρου, που μέχρι τότε θεωρούταν μύθος. Στη σημερινή Αθήνα, ο δεκαπεντάχρονος Παναγιώτης ξεναγεί μια παρέα συνομήλικών του Γάλλων στο Σούνιο. Η επίσκεψη γίνεται αφορμή να ενδιαφερθεί για την τραγική ιστορία του Αιγέα, και το ενδιαφέρον του να φτάσει μέχρι την Κνωσό. Εξίσου ενδιαφέρουσα θα βρουν τα παιδιά αυτής της ηλικίας και τη μυθιστορηματική βιογραφία του Ερρίκου Σλήμαν Ο μπακαλόγατος που ανακάλυψε την Τροία (εκδ. Κέδρος), επίσης της Πόπης Μαγουλά-Γαϊτάνου. Στο ίδιο μοτίβο, ένας δεκατριάχρονος με αφορμή το Ιλίου Μέλαθρον, κατοικία του Σλήμαν στην Αθήνα, αναζητά τα βήματά του από την μικρή πόλη της Γερμανίας όπου μεγάλωσε μέχρι την ανακάλυψη της αρχαίας Τροίας.
Φεύγοντας από την Ιστορία, ο Τσάρος Σαλτάν (μτφρ. Λένια Ζαφειροπούλου, εκδ. Πατάκη) του Αλεξάντρ Σεργκέγιεβιτς Πούσκιν είναι το διασημότερο έμμετρο παραμύθι του Πούσκιν και ένα κλασσικό παιδικό ανάγνωσμα στον ρωσόφωνο κόσμο. Μεταφράζεται για πρώτη φορά ολόκληρο στα ελληνικά διατηρώντας το μέτρο και την ομοιοκαταληξία του ρωσικού πρωτοτύπου.
Αν ο Τσάρος Σαλτάν είναι το πιο δημοφιλές ποίημα του ρωσόφωνου κόσμου για παιδιά, Ο Μικρός Πρίγκιπας (εκδ. Polaris) είναι ίσως το δημοφιλέστερο σύγχρονο παραμύθι στον δυτικό κόσμο. Η πτώση ενός αεροπλάνου στην αφιλόξενη έρημο φέρνει τον πιλότο του αντιμέτωπο με μια απρόσμενη όσο και απίστευτη συνάντηση. Ένα αγόρι από έναν μακρινό, μικρό πλανήτη εμφανίζεται μέσα στην πρωινή αυγή. Η διήγηση των ονειρικών περιπετειών του διαστημικού του ταξιδιού και οι ερωτήσεις του οδηγούν τον εμβρόντητο πιλότο και τον αναγνώστη σε φιλοσοφικές αναζητήσεις για το βαθύτερο νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης. Το κλασσικό αριστούργημα του Αντουάν ντε Σεντ-Εξιπερί μεταφέρεται από την Στέλλα Στεργίου σε ένα εμπνευσμένο γκράφικ νόβελ.
5 + 1 βιβλία για εφήβους από 15 ετών και πάνω
Πόσο κακό μπορεί να κάνει μια λέξη; Υπάρχουν Λέξεις που πονάνε (μτφρ. Χαρά Γιαννακοπούλου, εκδ. Παπαδόπουλος) κι αυτές έχει να αντιμετωπίσει και η ηρωίδα της Άμπι Κούπερ, η Ελίζ. Λέξεις που τη βάζουν στο περιθώριο και την εγκλωβίζουν στη σιωπή. Το κορίτσι θα βρεθεί αντιμέτωπο με ένα μυστήριο όταν θα λάβει ένα ανώνυμο σημείωμα. Καθώς θα προσπαθεί να λύσει το μυστήριο της προέλευσής του θα κερδίσει κάτι πολύτιμο: θα μάθει να αποδέχεται τον εαυτό της και τελικά θα βγει κερδισμένη και πιο δυνατή.
Η δεκαπεντάχρονη Μπάρμπαρα Μολίνα εξαφανίζεται από το σπίτι της. Η αστυνομία αρχικά θεωρεί πως το έσκασε, αλλά ένα τηλεφώνημα της κοπέλας στη μητέρα της αλλάζει τα δεδομένα. Είναι η τελευταία φορά που έρχεται σε επαφή με τους δικούς της. Ύστερα από αυτό δεν υπάρχουν νέα της και όλοι τη θεωρούν νεκρή. Τέσσερα χρόνια αργότερα το μυστήριο της εξαφάνισής της παραμένει άλυτο. Ώσπου ένα νέο τηλεφώνημα έρχεται να ανατρέψει τη ζωή όλων: μιας μητέρας που έχει χάσει την ελπίδα πως θα ξαναδεί την κόρη της, ενός αστυνομικού που ετοιμάζεται να συνταξιοδοτηθεί, μιας κοπέλας που πρόδωσε την καλύτερή της φίλη. Εντωμεταξύ, ανταλλάσσονται Λόγια δηλητήριο (μτφρ. Βασιλική Κνήτου, εκδ. Κέδρος) όπως τα έγραψε η Ισπανίδα Μάιτε Καράνθα. Μια ιστορία για την υποκρισία, τα ψέμματα που πληγώνουν, τα μυστικά που καταστρέφουν αλλά και το φως που αρκεί μια χαραμάδα για να περάσει και να αλλάξει τα πάντα.
Αν τα λόγια πονάνε, υπάρχουν πράξεις που σημαδεύουν για μια ζωή. Για τη δεκατετράχρονη Άννα η κατάσταση στο σπίτι είναι αφόρητη. Σ' ένα ασφυκτικό και βίαιο οικογενειακό περιβάλλον, με θύματα την ίδια και τη μητέρα της και θύτη τον πατέρα της, θα ζήσει ένα καλοκαίρι γεμάτο αλλαγές, στο μυθιστόρημα Το καλοκαίρι που μεγάλωσα (εκδ. Κέδρος). Η Άντρη Αντωνίου έγραψε ένα βιβλία για τα οικογενειακά μυστικά που μένουν ανομολόγητα πίσω από κλειστές πόρτες, για την αλήθεια που δύσκολα αποφασίζει το θύμα να παραδεχτεί, για τις ευθύνες που καλούνται να αναλάβουν οι έφηβοι κάνοντας πρόωρα βήματα προς την ενηλικίωση.
Πρόωρα κι αδιέξοδα βήματα έκανε και ένα κορίτσι μεγαλωμένο στη Γαλλία ώστε να χρειαστεί να ακούσει την παράκληση Νουρ, γύρνα στον κόσμο (μτφρ. Κλερ Νεβέ, Μανώλης Πιμπλής, εκδ. Μεταίχμιο). Ο Γαλλομαροκινός Ρασίντ Μπενζίν έγραψε έναν φανταστικό διάλογο ανάμεσα σε έναν πατέρα και την κόρη του, ένα χήρο καθηγητή φιλοσοφίας και τη ριζοσπαστικοποιημένη φοιτήτρια κόρη του, που έχει φύγει κρυφά για το Ιράκ για να προσχωρήσει στους κόλπους των τζιχαντιστών. Αφορμή για τον συγγραφέα, που είναι καθηγητής πολιτικών επιστημών, υπήρξε το βράδυ της τρομοκρατικής επίθεσης στον συναυλιακό χώρο Μπατακλάν, στο Παρίσι. Ο διάλογος που αναπτύσσουν θα δώσει στους νεαρούς αναγνώστες την ευκαιρία να προβληματιστούν και να θέσουν τα δικά τους ερωτήματα.
Οι έφηβοι αγαπούν τα επικά παραμύθια που τους μεγάλωσαν, όπως την τριλογία του «Άρχοντα των δαχτυλιδιών». Διαβάζοντας την Ιστορία του Κούλερβο (μτφρ. Ευγενία Κόλλια, εκδ. Κέδρος) του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν -που εκδίδεται για πρώτη φορά μαζί με τα προσχέδια, τις σημειώσεις και το δοκίμιο του Τόλκιν για την Καλεβάλα, που τον ενέπνευσε ώστε να γράψει το συγκεκριμένο έργο-, οι νεαροί αναγνώστες θα πιάσουν το νήμα της έμπνευσης του αγαπημένου τους συγγραφέα από την αρχή. Ένα βιβλίο-κατάδυση στις απαρχές της λογοτεχνίας του φανταστικού.
Από την αρχή θα πιάσουν οι αναγνώστες το νήμα διαβάζοντας και την αρχετυπική ιστορία Η πεντάμορφη και το τέρας (μτφρ. Γιώργος Χρ. Κυθραιώτης, εκδ. Αρμός). Η Γαλλίδα εκπαιδευτικός και συγγραφέας Ζαν-Μαρί Λεπρένς ντε Μπομόν (1711-1780) αποτύπωσε στο γνωστότερο μυθιστόρημά της την οδυνηρή διαδρομή που καλούνται να διανύσουν οι ήρωές της μέχρι να αποδεχθούν ο ένας τον άλλον και τελικά ο καθένας να μεταμορωθεί σε αυτό που πραγματικά είναι.
Οι έφηβοι, που έχουν οπωσδήποτε γνωρίσει την ιστορία της Πεντάμορφης είτε μέσω διασκευών είτε μέσω κινηματογραφικών μεταφορών, θα απολαύσουν στο πρωτότυπο κείμενο ένα έργο γραμμένο με διαύγεια, ακρίβεια και βαθιά κατανόηση για τις δυσκολίες αποδοχής του άλλου.
* Η ΕΛΕΝΗ ΚΟΡΟΒΗΛΑ είναι δημοσιογράφος.