debate_03

Του Σωτήρη Βανδώρου

Kάνουμε λόγο διαρκώς για «κρίση αντιπροσώπευσης» στις σύγχρονες δημοκρατίες, εννοώντας κυρίως ότι τα κόμματα –ο βασικός αντιπροσωπευτικός θεσμός– έχουν χάσει την εμπιστοσύνη των πολιτών. Όμως, έτσι λησμονούμε ότι η κρίση είναι, πρώτα απ’ όλα, κρίση συμμετοχής, καθώς ολοένα και περισσότερο τείνει να αυτονομηθεί ο μικρόκοσμος της πολιτικής

ΔΙΑΒΑΣΤΕ
Μοντέλα δημοκρατίας
DAVID HELD
ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΝ

Αρχαία ελληνική και σύγχρονη
δημοκρατία

ΜΟGENS HERMAN
HANSEN
MEΣΟΓΕΙΟΣ

Περί πολιτικής ισότητας

ROBERT DAHL
METAIXMIO

Μεταδημοκρατία
ΚΟΛΙΝ ΚΡΑΟΥΤΣ
ΕΚΚΡΕΜΕΣ

–περιλαμβανομένων πολιτευτών, επαγγελματιών της επικοινωνίας και ισχυρών επιχειρηματικών συμφερόντων– από τις πλατιές μάζες, που βιώνουν αμέτοχες κι ανήμπορες, με δυσφορία και κυνισμό, τα «παιχνίδια της εξουσίας».

Εξαιτίας αυτής της συνθήκης, η πρωτοβουλία της νέας κυβέρνησης να εμπλέξει ενεργά τους πολίτες σε διαδικασίες δημόσιας διαβούλευσης, όσον αφορά την κατάρτιση νομοσχεδίων και υπουργικών αποφάσεων, δημιούργησε αίσθηση και παρακίνησε χιλιάδες να καταθέσουν μέσω διαδικτύου παρατηρήσεις και προτάσεις (www.opengov.gr). Βέβαια, δεν μπορούμε παρά να είμαστε επιφυλακτικοί. Λαμβάνονται πράγματι υπόψη και με ποιον ακριβώς τρόπο οι παρεμβάσεις των πολιτών; Πρόκειται μήπως για ενέργεια εντυπωσιασμού ή για επιχείρηση «νομιμοποίησης» των κυβερνητικών αποφάσεων;

Όπως και να 'χει, έρχεται στο προσκήνιο μια δυνατότητα που για πολλούς ήταν οριστικά χαμένη: η συμμετοχική, διαβουλευτική δημοκρατία. Στον πυρήνα της εντοπίζεται η ιδέα ότι η πολιτική νομιμότητα δεν πρέπει να περιορίζεται στον κανόνα της πλειοψηφίας και στα αποτελέσματα της κάλπης, αλλά παράγεται και μέσω της αντιπαράθεσης υπερασπίσιμων συλλογισμών κι επιχειρημάτων. Φυσικά, στις σημερινές πολυπληθείς και διαφοροποιημένες κοινωνίες, η δημόσια συνέλευση στο πρότυπο της κλασικής Αθήνας είναι ανέφικτη. Ωστόσο, οι ευκαιρίες που δίνει η τεχνολογία σε συνδυασμό με επινοήσεις πολιτικών στοχαστών μπορούν να μπολιάσουν την αντιπροσωπευτική με στοιχεία που προσιδιάζουν στην άμεση δημοκρατία. Δεν πρόκειται για απλή υπόθεση εργασίας, καθώς ήδη σε περιορισμένη κλίμακα έχουν υπάρξει υποσχόμενες εφαρμογές.

Η απλή δημοσκόπηση εκλαμβάνει ως δεδομένες, προσχηματισμένες τις απόψεις του κοινού, η διαβουλευτική δημοσκόπηση διεξάγεται έτσι ώστε να αποκαλύπτει τι «θα σκεφτόταν το εκλογικό σώμα, αν μπορούσε, υποθετικά, να ενσωματωθεί σε εξαντλητικές διαδικασίες διαβούλευσης».

Αξιομνημόνευτη, μεταξύ άλλων, είναι η περίπτωση της λεγόμενης «διαβουλευτικής δημοσκόπησης», μοντέλο που ανέπτυξε ο καθηγητής του Στάνφορντ Τζέιμς Φίσκιν. Ο Φίσκιν βρίσκει προβληματικό τον συμβατικό τρόπο διεξαγωγής και χρησιμοποίησης των δημοσκοπήσεων, καθώς, «αντί η κοινή γνώμη να είναι άξια του ονόματός της ελέγχοντας τους ηγέτες, οι τελευταίοι, μαζί με τα μέσα ενημέρωσης, διαμορφώνουν προτιμήσεις που πολύ συχνά υπερισχύουν και απεικονίζονται στις δημοσκοπήσεις χωρίς την απαιτούμενη κριτική επεξεργασία και χωρίς να υπάρχουν οι πληροφορίες και η εξέταση που θα τις καθιστούσε σημαντικό μηχανισμό λαϊκού ελέγχου». Ενώ η απλή δημοσκόπηση εκλαμβάνει ως δεδομένες, προσχηματισμένες τις απόψεις του κοινού, η διαβουλευτική δημοσκόπηση διεξάγεται έτσι ώστε να αποκαλύπτει τι «θα σκεφτόταν το εκλογικό σώμα, αν μπορούσε, υποθετικά, να ενσωματωθεί σε εξαντλητικές διαδικασίες διαβούλευσης».

Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Συγκεντρώνοντας ένα μικρό, αλλά αντιπροσωπευτικό δείγμα του πληθυσμού σε ένα μέρος για μερικές ημέρες. Αρχικά, διενεργείται ψηφοφορία βάσει των προσχηματισμένων απόψεων των συμμετεχόντων επί του δημόσιου ζητήματος για το οποίο έχουν κληθεί να διαβουλευτούν. Σε δεύτερη φάση, ειδικοί επί του θέματος παρουσιάζουν τις θέσεις τους και κατόπιν δέχονται ερωτήσεις. Ύστερα ακολουθούν συζήτηση και ανταλλαγή επιχειρημάτων μεταξύ των συμμετεχόντων. Στο τέλος ψηφίζουν και πάλι. Το αποτέλεσμα αυτής της διαβούλευσης θεωρείται αντιπροσωπευτικό της στοχαστικής κρίσης του εκλογικού σώματος και αποκτά συμβουλευτική ισχύ.

Μια πρωτοβουλία παραχώρησης δημόσιου βήματος σε πολίτες που προέκυψε από «τα πάνω» μπορεί εύκολα και γρήγορα να αρθεί ή να αλλοιωθεί, αν η οργανωμένη κοινωνία πολιτών δεν αδράξει την ευκαιρία να ανταποκριθεί ενεργά, και ακόμη περισσότερο, να αξιώσει τη θεσμοθέτηση βελτιωμένων διαδικασιών δημόσιας διαβούλευσης. Είμαστε έτοιμοι να το πράξουμε;

* Ο ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΝΔΩΡΟΣ είναι λέκτορας Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Τι θέλουμε να κάνει το σχολείο μας;

Τι θέλουμε να κάνει το σχολείο μας;

Σκέψεις γύρω από τα πιο αποτελεσματικά εκπαιδευτικά συστήματα στον κόσμο και αναπόφευκτες συγκρίσεις με το «ελληνικό παράδειγμα», με αφορμή το βιβλίο-μελέτη της Lucy Crehan «Φυτώρια ευφυΐας» (μτφρ. Μαρία Παπαηλιάδη, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).

Του Σωτήρη Βανδώρου ...

Οι άνθρωποι την εποχή των έξυπνων μηχανών

Οι άνθρωποι την εποχή των έξυπνων μηχανών

Για το βιβλίο «Life 3.0» του Max Tegmark (μτφρ. Νίκος Αποστολόπουλος, εκδ. Τραυλός).

Του Σωτήρη Βανδώρου

Εξολοθρευτής, Μάτριξ, Blade Runner κτλ. κτλ. Οι συνειρμοί που κάνουμε οι περισσότεροι όταν ακούμε περί τεχνητή...

Το παρόν και το μέλλον της σοσιαλδημοκρατίας

Το παρόν και το μέλλον της σοσιαλδημοκρατίας

Για το βιβλίο «Το πρωτείο της δημοκρατίας - Η σοσιαλδημοκρατία μετά τη σοσιαλδημοκρατία» του Γιώργου Σιακαντάρη (εκδ. Αλεξάνδρεια).

Του Σωτήρη ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ