90_5

του Σάκη Σερέφα

Τα προκαταρκτικά

Πεινάω. Πεινάς. Πεινά. Πεινάμε. Πεινάτε. Πεινούνε.

Και τώρα, δράση 90′′

Αν προσπαθήσει κανείς να ορίσει την πείνα ως ερμηνεία για την καταφυγή του ανθρώπου στην τροφή, και μάλιστα στην υπερβολικά πολλή τροφή, είναι σαν να προσπαθεί να ορίσει τη λειτουργία της όρασης σε σχέση με το φως: βλέπουμε εμείς το φως ή μήπως μας βλέπει εκείνο;

Το βλέπουμε επειδή υπάρχει ή το βλέπουμε μόνο και μόνο επειδή μπορούμε να το δούμε; Με λίγα λόγια: Η πείνα μας είναι ένα φυσικό φαινόμενο; Ή μήπως τη διαλέγουμε; Ή μήπως μας διαλέγει;

Η επιστήμη, προσπαθώντας να απαντήσει σε αυτό το τρισυπόστατο ερώτημα, συνεχίζει μέχρι σήμερα να αυτοσχεδιάζει με την περιέργεια νηπίου. Για παράδειγμα, πριν από κάμποσα χρόνια, θεωρήθηκε ότι η πείνα προκαλείται από τις συσπάσεις του στομαχιού. Στη συνέχεια, όμως, διαπιστώθηκε, με τρόπο που ίσως θα είχε συγγραφικό ενδιαφέρον να περιγραφεί, πως η γαστρεκτομή και η διατομή του πνευμονογαστρικού νεύρου –επεμβάσεις που καταστέλλουν τις συσπάσεις– δεν καταστέλλουν τελικά και το αίσθημα της πείνας. Άρα, κάτι πιο περίπλοκο θα πρέπει να συμβαίνει.

Στη συνέχεια, οι έρευνες ανέβηκαν από το στομάχι στον εγκέφαλο. Αποκαλύφθηκε ότι εκεί εδράζονται κάποια νευρικά ρυθμιστικά κέντρα. Αυτά είναι οι έσω κοιλιακοί πυρήνες του υποθαλάμου, κοντά στην τρίτη κοιλία, οι οποίοι αποτελούν το κέντρο του κορεσμού, ενώ οι πυρήνες του, που βρίσκονται πλαγιότερα, αποτελούν το κέντρο της πείνας. Σωστά στοιχεία αυτά για να περιγράψουν το φαινόμενο της πείνας, ανεπαρκή όμως για να το ερμηνεύσουν.

Πρόσφατα, διατυπώθηκε μια συναρπαστική προσέγγιση, που συνδυάζει το στομάχι με τον εγκέφαλο. Πρόκειται για τον «εγκέφαλο της κοιλιάς».  Έχει διαπιστωθεί ότι η κοιλιά χρησιμοποιεί τους ίδιους νευροδιαβιβαστές με τον εγκέφαλο, δηλαδή το εντερικό και το κεντρικό νευρικό σύστημα χρησιμοποιούν τον ίδιο εξοπλισμό για να «τρέξουν» δύο διαφορετικά προγράμματα. Έτσι, πολλές από τις δυσλειτουργίες του γαστρεντερικού συστήματος προκαλούνται από αλλαγές στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Για παράδειγμα, το άγχος διεγείρει υπερβολικά τα νεύρα στον οισοφάγο και προκαλεί ένα αίσθημα ασφυξίας ή, σε άλλες περιπτώσεις, διάρροια. Ο «εγκέφαλος της κοιλιάς», δηλαδή το εντερικό νευρικό σύστημα, βρίσκεται στον ιστό που καλύπτει τα τοιχώματα του οισοφάγου, του στομάχου, του λεπτού και του παχέος εντέρου. Είναι προορισμένος να διαχειρίζεται τη λειτουργία της πέψης. Η Φύση, εκτός από μητέρα μας, είναι και σοφή. Αντί να βάλει 100 δισεκατομμύρια νευρικά κύτταρα κάπου στον εγκέφαλο ή στον νωτιαίο μυελό, τα οποία θα στέλνουν στη συνέχεια μηνύματα στη γαστρεντερική οδό για να συντελεστεί η πέψη, προνόησε και εγκατέστησε το εγκεφαλικό νευρωνικό δίκτυο ακριβώς δίπλα στα συστήματα που πρέπει να ελέγξει, δηλαδή στην κοιλιά. Συμπέρασμα: η κοιλιά έχει νοημοσύνη. Η κοιλιά είναι σοφή. Η κοιλιά μας ξέρει περισσότερα από εμάς. Πρέπει να την αφουγκραζόμαστε σε αυτά που μας αναμεταδίδει ως πληροφορίες και να την υπακούμε. Η πείνα δεν είναι μια ποταπή και φτηνιάρικη λειτουργία του σώματος, αλλά ένας σοφός ψιθυρισμός του, ένας ψιθυρισμός που, αν τον υπακούσουμε με σωφροσύνη, θα γίνουμε ευτυχισμένοι, αφού το 95% της σεροτονίνης του οργανισμού βρίσκεται στην κοιλιά. Οπότε, αντί να καταπίνουμε αντικαταθλιπτικά για να ανεβάσουμε τα επίπεδα της σεροτονίνης στον εγκέφαλό μας, ίσως είναι καλό να τηγανίζουμε πού και πού κάνα καλαμαράκι.

Όμως, δεν τελειώνουμε εδώ.  Έχουν δοθεί κι άλλες ερμηνείες για τον μηχανισμό της πείνας ‒ η καθεμία με τις αδυναμίες και τα κενά της. Για παράδειγμα, η «γλυκοστατική» θεωρία υποστηρίζει πως η πείνα οφείλεται σε πτώση του επιπέδου του σακχάρου στο αίμα, δηλαδή σε υπογλυκαιμία.  Έπειτα, εξετάστηκαν και άλλοι μεταβολικοί παράγοντες, όπως το επίπεδο των αμινοξέων στο αίμα, που λειτουργεί όπως και το επίπεδο των σακχάρων. Στη συνέχεια, μπήκαν στο παιχνίδι των ερμηνειών και οι θερμορυθμιστικοί μηχανισμοί του σώματος, που εξηγούν την εμφάνιση κορεσμού όταν υπάρχει κίνδυνος υπερθερμίας, αλλά δεν εξηγούν την εμφάνιση της πείνας. Οπότε; Οπότε, κάνουμε μεταβολή και, αντί να ψάχνουμε μονάχα μέσα στον άνθρωπο για να βρούμε την ερμηνεία, ας αρχίσουμε να την ψάχνουμε και μέσα στις τροφές του. Μήπως πεινάμε και επειδή μερικές τροφές επιθυμούν να φαγωθούν, οπότε και κινητοποιούν τους κατάλληλους μηχανισμούς απέναντί μας;

Τέλος χρόνου.

Αμέσως μετά

«Το λιοντάρι δεν τρώει τα αποφάγια του σκύλου, ακόμα κι αν πεθάνει από την πείνα  στη φωλιά του. Αφήστε το σώμα σας να υποφέρει από την πείνα. Μη ζητάτε εύνοια από τον ανάξιο». Σααντί, Πέρσης ποιητής. Καλά δεν τα λέει;

Σάκης Σερέφας

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Άφησε κάτω την παλιά εφημερίδα

Άφησε κάτω την παλιά εφημερίδα

Του Σάκη Σερέφα

Οι μύγες μπορούν να εντοπίζουν πολύ γρήγορα μια απειλή και να σχεδιάζουν τη διαφυγή τους. Εσύ;
Τα προκαταρκτικά
Μύγες υπά...

Το σφαγείο του καθρέφτη

Το σφαγείο του καθρέφτη

Του Σάκη Σερέφα
Τα προκαταρκτικά
Είναι μια πράξη με την οποία εκκινείς και τερματίζεις τον ημερήσιο βίο σου.
...
Πολλαπλές επιλογές

Πολλαπλές επιλογές

Του Σάκη Σερέφα
Τα προκαταρκτικά
Σήμερα θα παίξουμε ένα παιχνίδι. Εκείνο των πολλαπλών επιλογών. Έτοιμοι;
Και τώρα, δράση 90′′
Βρίσκεστε μέσα σε ένα τρένο. Στη θέση απέναντί σας κάθεται ένας μεσόκοπος κύρι...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

«Η εμμονή» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Η εμμονή» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Η εμμονή» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Δεν ήθελε να μου πει το όνομά της.

...
Ο ποιητής Γιώργος Μαρκόπουλος τιμήθηκε από τον Σύνδεσμο Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου για το σύνολο του έργου του

Ο ποιητής Γιώργος Μαρκόπουλος τιμήθηκε από τον Σύνδεσμο Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου για το σύνολο του έργου του

O Σύνδεσμος Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου τίμησε το περασμένο Σάββατο (2/12) σε μια σεμνή τελετή τον Γιώργο Μαρκόπουλο, καθώς και τον Κύπριο ομότεχνό του Αντώνη Πιλλά.

Επιμέλεια: Book Press

Tο Βραβείο «Λογοτέχνη για το σύν...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

«Η εμμονή» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Η εμμονή» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Η εμμονή» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Δεν ήθελε να μου πει το όνομά της.

...
«Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» του Τσαρλς Μπουκόβσκι (προδημοσίευση)

«Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» του Τσαρλς Μπουκόβσκι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Τσαρλς Μπουκόβσκι [Charles Bukowski] «Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» (νέα μτφρ. Γιάννης Λειβαδάς), που κυκλοφορεί στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ