90_5

του Σάκη Σερέφα

Τα προκαταρκτικά

Πεινάω. Πεινάς. Πεινά. Πεινάμε. Πεινάτε. Πεινούνε.

Και τώρα, δράση 90′′

Αν προσπαθήσει κανείς να ορίσει την πείνα ως ερμηνεία για την καταφυγή του ανθρώπου στην τροφή, και μάλιστα στην υπερβολικά πολλή τροφή, είναι σαν να προσπαθεί να ορίσει τη λειτουργία της όρασης σε σχέση με το φως: βλέπουμε εμείς το φως ή μήπως μας βλέπει εκείνο;

Το βλέπουμε επειδή υπάρχει ή το βλέπουμε μόνο και μόνο επειδή μπορούμε να το δούμε; Με λίγα λόγια: Η πείνα μας είναι ένα φυσικό φαινόμενο; Ή μήπως τη διαλέγουμε; Ή μήπως μας διαλέγει;

Η επιστήμη, προσπαθώντας να απαντήσει σε αυτό το τρισυπόστατο ερώτημα, συνεχίζει μέχρι σήμερα να αυτοσχεδιάζει με την περιέργεια νηπίου. Για παράδειγμα, πριν από κάμποσα χρόνια, θεωρήθηκε ότι η πείνα προκαλείται από τις συσπάσεις του στομαχιού. Στη συνέχεια, όμως, διαπιστώθηκε, με τρόπο που ίσως θα είχε συγγραφικό ενδιαφέρον να περιγραφεί, πως η γαστρεκτομή και η διατομή του πνευμονογαστρικού νεύρου –επεμβάσεις που καταστέλλουν τις συσπάσεις– δεν καταστέλλουν τελικά και το αίσθημα της πείνας. Άρα, κάτι πιο περίπλοκο θα πρέπει να συμβαίνει.

Στη συνέχεια, οι έρευνες ανέβηκαν από το στομάχι στον εγκέφαλο. Αποκαλύφθηκε ότι εκεί εδράζονται κάποια νευρικά ρυθμιστικά κέντρα. Αυτά είναι οι έσω κοιλιακοί πυρήνες του υποθαλάμου, κοντά στην τρίτη κοιλία, οι οποίοι αποτελούν το κέντρο του κορεσμού, ενώ οι πυρήνες του, που βρίσκονται πλαγιότερα, αποτελούν το κέντρο της πείνας. Σωστά στοιχεία αυτά για να περιγράψουν το φαινόμενο της πείνας, ανεπαρκή όμως για να το ερμηνεύσουν.

Πρόσφατα, διατυπώθηκε μια συναρπαστική προσέγγιση, που συνδυάζει το στομάχι με τον εγκέφαλο. Πρόκειται για τον «εγκέφαλο της κοιλιάς».  Έχει διαπιστωθεί ότι η κοιλιά χρησιμοποιεί τους ίδιους νευροδιαβιβαστές με τον εγκέφαλο, δηλαδή το εντερικό και το κεντρικό νευρικό σύστημα χρησιμοποιούν τον ίδιο εξοπλισμό για να «τρέξουν» δύο διαφορετικά προγράμματα. Έτσι, πολλές από τις δυσλειτουργίες του γαστρεντερικού συστήματος προκαλούνται από αλλαγές στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Για παράδειγμα, το άγχος διεγείρει υπερβολικά τα νεύρα στον οισοφάγο και προκαλεί ένα αίσθημα ασφυξίας ή, σε άλλες περιπτώσεις, διάρροια. Ο «εγκέφαλος της κοιλιάς», δηλαδή το εντερικό νευρικό σύστημα, βρίσκεται στον ιστό που καλύπτει τα τοιχώματα του οισοφάγου, του στομάχου, του λεπτού και του παχέος εντέρου. Είναι προορισμένος να διαχειρίζεται τη λειτουργία της πέψης. Η Φύση, εκτός από μητέρα μας, είναι και σοφή. Αντί να βάλει 100 δισεκατομμύρια νευρικά κύτταρα κάπου στον εγκέφαλο ή στον νωτιαίο μυελό, τα οποία θα στέλνουν στη συνέχεια μηνύματα στη γαστρεντερική οδό για να συντελεστεί η πέψη, προνόησε και εγκατέστησε το εγκεφαλικό νευρωνικό δίκτυο ακριβώς δίπλα στα συστήματα που πρέπει να ελέγξει, δηλαδή στην κοιλιά. Συμπέρασμα: η κοιλιά έχει νοημοσύνη. Η κοιλιά είναι σοφή. Η κοιλιά μας ξέρει περισσότερα από εμάς. Πρέπει να την αφουγκραζόμαστε σε αυτά που μας αναμεταδίδει ως πληροφορίες και να την υπακούμε. Η πείνα δεν είναι μια ποταπή και φτηνιάρικη λειτουργία του σώματος, αλλά ένας σοφός ψιθυρισμός του, ένας ψιθυρισμός που, αν τον υπακούσουμε με σωφροσύνη, θα γίνουμε ευτυχισμένοι, αφού το 95% της σεροτονίνης του οργανισμού βρίσκεται στην κοιλιά. Οπότε, αντί να καταπίνουμε αντικαταθλιπτικά για να ανεβάσουμε τα επίπεδα της σεροτονίνης στον εγκέφαλό μας, ίσως είναι καλό να τηγανίζουμε πού και πού κάνα καλαμαράκι.

Όμως, δεν τελειώνουμε εδώ.  Έχουν δοθεί κι άλλες ερμηνείες για τον μηχανισμό της πείνας ‒ η καθεμία με τις αδυναμίες και τα κενά της. Για παράδειγμα, η «γλυκοστατική» θεωρία υποστηρίζει πως η πείνα οφείλεται σε πτώση του επιπέδου του σακχάρου στο αίμα, δηλαδή σε υπογλυκαιμία.  Έπειτα, εξετάστηκαν και άλλοι μεταβολικοί παράγοντες, όπως το επίπεδο των αμινοξέων στο αίμα, που λειτουργεί όπως και το επίπεδο των σακχάρων. Στη συνέχεια, μπήκαν στο παιχνίδι των ερμηνειών και οι θερμορυθμιστικοί μηχανισμοί του σώματος, που εξηγούν την εμφάνιση κορεσμού όταν υπάρχει κίνδυνος υπερθερμίας, αλλά δεν εξηγούν την εμφάνιση της πείνας. Οπότε; Οπότε, κάνουμε μεταβολή και, αντί να ψάχνουμε μονάχα μέσα στον άνθρωπο για να βρούμε την ερμηνεία, ας αρχίσουμε να την ψάχνουμε και μέσα στις τροφές του. Μήπως πεινάμε και επειδή μερικές τροφές επιθυμούν να φαγωθούν, οπότε και κινητοποιούν τους κατάλληλους μηχανισμούς απέναντί μας;

Τέλος χρόνου.

Αμέσως μετά

«Το λιοντάρι δεν τρώει τα αποφάγια του σκύλου, ακόμα κι αν πεθάνει από την πείνα  στη φωλιά του. Αφήστε το σώμα σας να υποφέρει από την πείνα. Μη ζητάτε εύνοια από τον ανάξιο». Σααντί, Πέρσης ποιητής. Καλά δεν τα λέει;

Σάκης Σερέφας

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Άφησε κάτω την παλιά εφημερίδα

Άφησε κάτω την παλιά εφημερίδα

Του Σάκη Σερέφα

Οι μύγες μπορούν να εντοπίζουν πολύ γρήγορα μια απειλή και να σχεδιάζουν τη διαφυγή τους. Εσύ;
Τα προκαταρκτικά
Μύγες υπά...

Το σφαγείο του καθρέφτη

Το σφαγείο του καθρέφτη

Του Σάκη Σερέφα
Τα προκαταρκτικά
Είναι μια πράξη με την οποία εκκινείς και τερματίζεις τον ημερήσιο βίο σου.
...
Πολλαπλές επιλογές

Πολλαπλές επιλογές

Του Σάκη Σερέφα
Τα προκαταρκτικά
Σήμερα θα παίξουμε ένα παιχνίδι. Εκείνο των πολλαπλών επιλογών. Έτοιμοι;
Και τώρα, δράση 90′′
Βρίσκεστε μέσα σε ένα τρένο. Στη θέση απέναντί σας κάθεται ένας μεσόκοπος κύρι...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«You» – Στο μυαλό ενός σύγχρονου, κατά συρροή δολοφόνου βιβλιόφιλου

«You» – Στο μυαλό ενός σύγχρονου, κατά συρροή δολοφόνου βιβλιόφιλου

Για την τηλεοπτική σειρά «You», που είναι διαθέσιμη σε μεγάλο συνδρομητικό κανάλι, καθώς και για τα μυθιστορήματα της Κάρολαϊν Κέπνες (Caroline Kepnes) που την ενέπνευσαν. 

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός 

O χαρακ...

«Ο ρόλος των ΜΚΟ στο κοινωνικό κράτος»: Εκδήλωση για το δοκίμιο του Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού»

«Ο ρόλος των ΜΚΟ στο κοινωνικό κράτος»: Εκδήλωση για το δοκίμιο του Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού»

Παρουσίαση του δοκιμίου του επίκουρου καθηγητή Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού: ΜΚΟ και κοινωνική πολιτική στην Ελλάδα» (εκδόσεις Τόπος) την Τρίτη στις 7:30 μ.μ. στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Επιμέλεια: Book Press

...
Βραβείο Κλεψύδρα 2025: Ανακοινώθηκε η μακρά λίστα – Τα βιβλία και οι συγγραφείς τους

Βραβείο Κλεψύδρα 2025: Ανακοινώθηκε η μακρά λίστα – Τα βιβλία και οι συγγραφείς τους

Ανακοινώθηκε η μακρά Λίστα του Λογοτεχνικού Βραβείου Κλεψύδρα 2025 που αφορά βιβλία που κυκλοφόρησαν το έτος 2024. Στην κεντρική εικόνα, από πρόσφατη βράβευση.

Επιμέλεια: Book Press

Στη μακρά Λίστα του Λογοτεχνικού Βραβείου Κλεψύδρα 2025 που αφορά βιβλ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λένας Κορομηλά «Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ιωλκός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο τρένο; είπες.

...
«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Μεχμέτ Ατές «Η σιωπή του κελιού», το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίμετρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πάντα έλεγαν: «Συνήθως έρχονται γύρω στις έξι, έξι κα...

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα των Νίκι Φρεντς [Nicci French] «Δεν θα τελειώσει έτσι» (μτφρ. Κίκα Κραμβουσάνου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Κίρα άκουγε αν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η δίκη του Γαλιλαίου, η αποδοχή του θανάτου, αλλά και οι προκαταλήψεις μας για τους τσιγγάνους. Δέκα βιβλία που θα μας γεννήσουν πολλά ερωτήματα και θα μας δώσουν απαντήσεις.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ