bourdieu-390

Της Σώτης Τριανταφύλλου

C’est en lisant qu’on devient liseron[1]

Διαβάζοντας το Σχεδίασμα για μια αυτοανάλυση του Pierre Bourdieu είχα την οδυνηρή αίσθηση του χαμένου χρόνου – εκείνη που με κατακλύζει όταν αναλογίζομαι τις χιλιάδες ανθρωποώρες που πέρασα κάνοντας ανοησίες και υπομονή· ή πλήττοντας. Μολονότι είχα πάθος για τη μάθηση –έντονη, καμιά φορά βασανιστική, libido sciendi– συχνά, υπερβολικά συχνά, οι άλλες μορφές libido με αποσπούσαν από τη μελέτη, από την αναζήτηση της γνώσης. Τον Πιερ Μπουρντιέ δεν φαίνεται να τον απέσπασε τίποτα: σ’ αυτό το βιβλιαράκι περιγράφει την αδιάκοπη πορεία του στον κόσμο της σκέψης και της επιστήμης, μπροστά στις εφήμερες μόδες και στις ιδεολογικές μανίες. Το Σχεδίασμα για μια αυτοανάλυση είναι η περιγραφή μιας επιστημονικής ωρίμανσης και μιας δημιουργικής σχέσης με τον χρόνο: ο Μπουρντιέ, αντίθετα από τους περισσότερους από μας, σεβόταν τον χρόνο του – γι’ αυτό άλλωστε, ελάχιστα ασχολήθηκε με τους καβγάδες των Γάλλων διανοουμένων που ρέπουν στην πολυλογία και στη θεωρητικολογία. 

O άνθρωπος που προτιμά να μείνει στο δωμάτιό του και να διαβάσει αντί να βγει “με την παρέα”, θεωρείται ότι υπολείπεται σε ταλέντο ζωής.

Στην Ελλάδα, περισσότερο από όσο στη Γαλλία, η προσωπική ζωή –υπό την έννοια της οικογένειας, των αισθημάτων, της ψυχαγωγίας, του ελεύθερου χρόνου– είναι υπερτιμημένη, ενώ η «ιδιωτικότητα» υποτιμάται. Το μικρό μέγεθος του αναγνωστικού κοινού, καθώς και η χαμηλή ποιότητα της γραφής και της ανάγνωσης οφείλονται, εν πολλοίς, σ’ αυτή τη νοσηρή εξωστρέφεια, στο ότι ο άνθρωπος που προτιμά να μείνει στο δωμάτιό του και να διαβάσει αντί να βγει “με την παρέα”, θεωρείται ότι υπολείπεται σε ταλέντο ζωής. Ωστόσο, η απόλαυση της γνώσης παραμένει το μεγαλύτερο ανθρώπινο επίτευγμα. Και η απύθμενη άγνοια η μεγαλύτερη ανθρώπινη τραγωδία από την οποία προκύπτουν όλες οι άλλες τραγωδίες.

Ο Μπουρντιέ ήταν, υπό αυτή την έννοια, ευτυχισμένος: έκανε «ελεύθερες» επιλογές (αν και, κατά τη γνώμη του, οι επιλογές μας έχουν μικρό περιθώριο ελευθερίας), πήρε αποφάσεις, αντιστάθηκε σε «νέα κύματα» (π.χ. στη λατρεία του ντε Σαντ και του Zoρζ Μπατάιγ για τους οποίους συμφωνώ μαζί του ότι δεν διαβάζονται – αν και, πράγματι, πολλοί τους διαβάζουν), άνοιξε διάλογο με ιστορικούς, κοινωνιολόγους και επαγγελματίες ιδεολόγους – με αποτέλεσμα διαφωνίες, ρήξεις, δηλητηριώδεις επιθέσεις από όλες τις πλευρές.

bourdieu derrida
    Με τον Ζακ Ντεριντά. 
 

Πώς είναι να μεγαλώνεις ως φιλόσοφος, ως κοινωνιολόγος, ως στοχαστής αναπνέοντας τον ίδιο αέρα με τον Σαρτρ, τον Ζαν Μποφρέ, τον Μερλό-Ποντύ; Ποτέ δεν θα μάθω, αν και στη δεκαετία του 1980, στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales, δίδασκαν και κυκλοφορούσαν περίφημοι επιστήμονες μερικοί από τους οποίους είχαν υπάρξει συμμαθητές του Μπουρντιέ στην Εcole Normale και συνάδελφοί του στο Collège de France: πάσχιζα να κερδίσω κάτι από την αύρα τους με σταθερό αποτέλεσμα τη συνειδητοποίηση της θριαμβεύουσας άγνοιας. Ο αγώνας εναντίον της άγνοιας διακοπτόταν από τις καθημερινές δυσκολίες, από τα πρακτικά προβλήματα, από τις οικονομικές ανησυχίες και τα επαγγελματικά άγχη. Στο «Σχεδίασμα» ο Μπουρντιέ δεν δίνει προσοχή σε όλα αυτά: η ζωή του είναι αφιερωμένη στην έρευνα, σε μια σκυταλοδρομία ιδεών, πειραμάτων, συμπερασμάτων στην οποία συμμετέχει ο Χάιντεγκερ, ο Λεβί-Στρος, ο Ντελέζ, ο Φουκό, ο Γκαστόν Μπασλάρ – ένας πνευματικός κόσμος που διέπεται από φως και σκοτάδι, δόγματα, ανταγωνιστικές διαθέσεις, επιχειρήματα αχυράνθρωπου και πισώπλατα μαχαιρώματα.

Η αξία αυτού του σύντομου βιβλίου έγκειται, νομίζω, στο ότι αποκαλύπτει τον τρόπο σκέψης του Μπουρντιέ απελευθερώνοντάς τον από ό,τι ενίοτε τον κάλυπτε, είτε το κύρος του στο Collège de France, είτε οι πολεμικές διαμάχες του κοινωνιολόγου που μελετά την εποχή του και εμπλέκεται στην πολιτική της: εδώ δεν φαίνεται εγκλωβισμένος στους ρόλους που, αργότερα, διάλεξε ή του επιβλήθηκαν[2].

Ο Μπουρντιέ είναι, για μερικούς, ο άνθρωπος της «Διάκρισης» μετά την οποία, οι πολεμικές και τα ΜΜΕ τον τοποθέτησαν στο προσκήνιο της πνευματικής και δημόσιας ζωής. Αλλά πριν από τη δημοσίευση αυτού του βιβλίου, είχε ήδη μακρύ παρελθόν ερευνητή που περιελάμβανε εθνολογικές εργασίες στην Καμπυλία,[3] αναλύσεις για το γαλλικό σχολικό σύστημα, έρευνες για τις κοινωνικές χρήσεις της φωτογραφίας, για τις επισκέψεις στα μουσεία, για τις δημοσκοπήσεις, τις γαμήλιες στρατηγικές, την υψηλή ραπτική, τον αθλητισμό, την κοινωνιολογία της εργοδοσίας, τους Γάλλους επισκόπους, τον Μανέ και τον Φλομπέρ.

bourdieu distinctionΣτο Σχεδίασμα, ο Μπουρντιέ αναφέρεται στη διαμάχη του με τους ιστορικούς, που, κατά κάποιον τρόπο, διαποτίζει τη γαλλική σκέψη στη δεκαετία του 1980. Τότε οι Γάλλοι ιστορικοί είχαν αρχίσει να απομακρύνονται από τις αρχές ανάλυσης που είχαν θεμελιώσει την κυριαρχία των Annales: δηλαδή την προτίμηση για τις μαζικές πηγές, την ποσοτική επεξεργασία τους και τη σύνθεση σειρών. Αναθεωρημένο απέξω, παραδείγματος χάριν με τις προτάσεις  της ιταλικής μικρο-ιστορίας, αλλά και μέσα από την ίδια την παράδοση των Annales, αυτό το μοντέλο κατανόησης παραμερίστηκε προς όφελος προσεγγίσεων που ευνοούσαν τις συλλογικές αναπαραστάσεις παρά τις αντικειμενικές ταξινομήσεις, τις ασυνήθιστες προσεγγίσεις παρά τις στατιστικές κατανομές, τις συνειδητές στρατηγικές παρά τον άγνωστο ντετερμινισμό. Εξ ού οι συζητήσεις, ίσως λίγο μάταιες κατά τον Μπουρντιέ, ανάμεσα στην παλιά προτεραιότητα των σειρών και των δομών και στην πιο πρόσφατη προσοχή που δίναμε στους δρώντες ή στις αποκλίσεις ή τις συγγένειες μεταξύ των κατηγοριών που χειρίζεται ο ιστορικός.

Επίσης, τότε, η ιστορία είχε αρχίσει να αναρωτιέται πάνω στον ίδιο της τον εαυτό. Πολύ μακριά από τον τρόπο σκέψης του Μπουρντιέ, μερικά κείμενα του Πωλ Βεν, του Μισέλ ντε Σερτώ και του Πωλ Ρικέρ[4] έδειχναν την ένταση που υπήρχε ανάμεσα στην πρόθεση γνώσης της επιστήμης και την αναπόφευκτα αφηγηματική μορφή της γραφής της. Για πολλούς ιστορικούς, αν όχι για όλους, υπήρχε εδώ ακόμη ένας λόγος διασάλευσης των κληρονομημένων βεβαιοτήτων και μια ισχυρή προτροπή να σκεφτούν όχι μόνο πάνω στους όρους της επιστημονικότητας του αντικειμένου τους, αλλά και, αντιστρόφως, όπως έκανε ο Μπουρντιέ με τον Φλομπέρ, πάνω στη γνωστική ικανότητα της μυθοπλασίας.             

Η βιαιότητα των πολεμικών, η επιστροφή στην προτεραιότητα της πολιτικής και του ατόμου, η οποία ήρθε στο προσκήνιο στις αντιπαραθέσεις της διακοσιοστής επετείου της γαλλικής επανάστασης, τον οδήγησαν σε μια όλο και σφοδρότερη κριτική της Ιστορίας και των ιστορικών. 

Η κριτική του στους ιστορικούς ήταν δριμύτατη: τους επέκρινε διότι γενίκευαν αβάσιμα τις δικές τους κατηγορίες ανάλυσης και δεν ασχολούνταν επαρκώς με την κοινωνική και ιστορική δομή των διακρίσεων και ταξινομήσεων, τις οποίες πολύ συχνά δέχονταν ως φυσικά αντικείμενα. Αλλά, ταυτοχρόνως, ο Μπουρντιέ σεβόταν τις εργασίες ορισμένων ιστορικών, Γάλλων ή ξένων, τις οποίες φιλοξενούσε στις σελίδες του περιοδικού Actes de la recherche en sciences sociales ή δημοσίευε στη συλλογή «Le sens commun» που διηύθυνε στις εκδόσεις Minuit. Η βιαιότητα των πολεμικών, η επιστροφή στην προτεραιότητα της πολιτικής και του ατόμου, η οποία ήρθε στο προσκήνιο στις αντιπαραθέσεις της διακοσιοστής επετείου της γαλλικής επανάστασης, καθώς και η μόδα για την εθνική ιστορία τον οδήγησαν σε μια όλο και σφοδρότερη κριτική της επιστήμης της ιστορίας και των ιστορικών (όπως μαρτυρεί και μια συνέντευξή του με τον Γερμανό ιστορικό Λουτς Ραφαέλ.) Η γαλλική ιστορία κατηγορείται, συλλήβδην, για άρνηση κάθε κριτικής ενδοσκόπησης, ροπή προς τις ψευδο-αντιθέσεις, έλξη προς τη φλύαρη φιλοσοφία, άγνοια των κλασικών των κοινωνικών επιστημών, καθώς και για την προτίμηση που έδειχνε σε μάταιες επιστημολογικές συζητήσεις εις βάρος των πρακτικών έρευνας που είναι, στην πραγματικότητα, ο αληθινός τόπος της θεωρητικής σκέψης[5].

bourdieu-panorama

Ο Μπουρντιέ, όπως φαίνεται και στο Σχεδίασμα, προσπαθούσε να καταλάβει τις σκληρές αντιδράσεις στις αναλύσεις του –και όχι μόνον από τους αντιπάλους του– και τις εντάσεις που χαρακτηρίζουν ένα έργο σχετικό με κοινωνικούς χώρους όπως το πανεπιστημιακό περιβάλλον ή ολόκληρη την κοινωνία της οποίας ο κοινωνιολόγος είναι αναπόσπαστο μέλος. Εξ ού, κατά τη γνώμη του, το δύσκολο αλλά αναγκαίο καθήκον μιας επιστήμης που αποκρούει τις καθησυχαστικές –αλλά λανθασμένες– απόψεις, επιτρέπει τη διαυγέστερη κατανόηση των μηχανισμών που διέπουν κυριαρχίες και υποταγές και διαλύει τις ψευδαισθήσεις. «Ο κοινωνιολόγος είναι ανυπόφορος», δηλώνει, όχι μόνο για τους άλλους, αλλά και για τον εαυτό του, αφού βρίσκεται στο κοινωνικό πεδίο που αναλύει. Θα ξαναβρούμε στα λόγια του Μπουρντιέ την οδυνηρή «σχιζοφρένεια» (μάλλον αποτυχημένη λέξη...) που απορρέει από αυτή τη θέση, μοναδική στις κοινωνικές επιστήμες, όπου το υποκείμενο που παράγει τη γνώση περικλείεται ταυτοχρόνως στο αντικείμενό του.

bourdieu3Δύσκολη να τη ζεις και να την αποδέχεσαι, η διαίρεση του εαυτού που ενέχει η κοινωνιολογική εργασία βρίσκεται επίσης στη βάση του «λογικού ουτοπισμού» που τη θεμελιώνει. Πράγματι, μόνο η αποκάλυψη του ντετερμινισμού που δυναστεύει τους κοινωνικούς παίκτες (συμπεριλαμβανομένου του κοινωνιολόγου) μπορεί να επιφέρει την κριτική των ψευδαισθητικών φαινομένων και του απατηλού προφανούς, τη χαλάρωση των περιορισμών και τη δυνατότητα που δίνεται στον καθένα, μολονότι δεν μπορούν όλοι να την αξιοποιήσουν, να «γίνει το υποκείμενο των ίδιων του των σκέψεων». Υπό τον όρο να μην κουφαθεί από τον μαρξιστικό θόρυβο, από την επανάληψη των ψευδών αντιθέσεων – όπως μεταξύ ατόμου και κοινωνίας, μεταξύ συναίνεσης και σύγκρουσης, μεταξύ αντικειμενικότητας των δομών και υποκειμενικότητας των δρώντων.

Έλεγε ο Μπουρντιέ: Πρέπει να αντικαταστήσουμε τη μεσσιανική ψευδαίσθηση με λογικές, μετριοπαθείς ελπίδες, που συχνά έχουν δυσφημιστεί ως συντηρητικές... 

Ο Πιερ Μπουρντιέ ήταν κατακυριευμένος από την ευθύνη του ως επιστήμονας και πολίτης. «Νομίζω,» λέει σε μια συζήτηση με τον Ροζέ Σαρτιέ, «ότι η μεσσιανική ελπίδα είναι ένα από τα μεγάλα εμπόδια των αλλαγών. Πρέπει να αντικαταστήσουμε τη μεσσιανική ψευδαίσθηση με λογικές, μετριοπαθείς ελπίδες, που συχνά έχουν δυσφημιστεί ως συντηρητικές ή ως συμβιβασμοί, ενώ μπορεί να πάρουν μορφές πολύ ριζοσπαστικές.» Συχνά ο Μπουρντιέ θεωρούνταν ουτοπιστής και κάπως ανεύθυνος διότι ασχολείτο με «τετριμμένα» ζητήματα (όπως τις δημοσκοπήσεις που προανέφερα), ενώ η αριστερή διανόηση πίστευε ότι πρέπει να ασχολούμαστε με τις στρατιωτικές επεμβάσεις στα πέρατα του κόσμου, δηλαδή με πράγματα έξω από το πεδίο δράσης μας, τα οποία, όπως ορθώς λένε οι στωικοί, δεν εξαρτώνται από μας. Αυτό που πρέπει να δούμε, λέει ο Μπουρντιέ, είναι τι εξαρτάται από μας. Και τα πράγματα που εξαρτώνται από μας είναι κατά βάθος πολύ πιο σημαντικά από όσο πιστεύουμε. Παραδείγματος χάριν, ό,τι έχει να κάνει με το παραμύθιασμα που παράγουν οι διανοούμενοι και ο démi-monde εξαρτάται από μας. Γι’ αυτό, η κριτική της διανοητικής πλάνης, που ανήκει στη δικαιοδοσία μας –χωρίς να σημαίνει ότι είναι το παν της πολιτικής δράσης– είναι σίγουρα το σημαντικότερο  που μπορούμε να κάνουμε. Αυτό το συναίσθημα εξηγεί τους αγώνες, αλλά και τις αγωνίες του Πιερ Μπουρντιέ, καθώς και την εμπιστοσύνη του στη γνώση, τη μόνη ικανή να κάνει τον κόσμο πιο υποφερτό.

Η ΣΩΤΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ είναι ιστορικός και συγγραφέας.

[1] Διαβάζοντας γίνεται κανείς μελετηρός (Raymond Queneau). Λογοπαίγνιο: liseron=περικοκλάδα, «φυτό», «φύτουλας».
[3] Pierre Bourdieu, Esquisse d’une théorie de la pratique, précedé de trois études d’ ethnologie Kabyle, Γενεύη, Droz, 1972.  
[4] Paul Veyne, Comment on écrit l’histoire. Essai d’épistémologie, Seuil, 1971. Michel de Certeau, L’Écriture de l’histoire, Gallimard, 1975. Paul Ricoeur, Temps et récit (I-III), Seuil, 1983-1985.
[5] Βλ. Jean LeGoff, Pierre Nora, Το έργο της ιστορίας, Κέδρος-Ράππα, 1988.


bourdieu-shediasma gia mia aftoanalisiΣχεδίασμα για μια αυτοανάλυση
Pierre Bourdieu
Μτφρ. Έφη Γιαννοπούλου
Πατάκης 2007
Σελ. 160, τιμή €12,70
 
politeia-link
 
 
 
 
 
 

 

 ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ PIERRE BOURDIEU

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η καταγωγή της οικογένειας

Η καταγωγή της οικογένειας

Για την πραγματεία του Φρίντριχ 'Ενγκελς «Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους» (Στο φως των ερευνών του Λ. Χ. Μόργκαν) (εκδ.  Σύγχρονη Εποχή)

Της Σώτης Τρια...

Με τον Σπινόζα, σε αναζήτηση της ευτυχίας

Με τον Σπινόζα, σε αναζήτηση της ευτυχίας

Της Σώτης Τριανταφύλλου

Σ' αυτό το βιβλίο, ο Βalthasar Thomass αναλύει τη σκέψη του Σπινόζα γύρω από τα ζητήματα της καλής ζωής, τους όρους της γνώσης, τον προσδιορισμό της αλήθειας, της ηθικής, καθώς και της πολιτικής και αισ...

Η συνωμοσιολογία ως τρόπος σκέψης

Η συνωμοσιολογία ως τρόπος σκέψης

Σκέψεις με αφορμή το βιβλίο του Pierre-André Taguieff «Θεωρίες συνωμοσίας» (μτφρ. Αναστασία Καραστάθη, εκδ. Πόλις).

Της Σώτης Τριανταφύλλου

Ο Pierre-André Taguieff είναι από εκείνους τους ιστορικούς που έχουν αναλάβει τη mission impossible να...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Αυτοί που επέζησαν» και ««Πανέξυπνα πλάσματα»: Δύο μυθιστορήματα των εκδόσεων Μεταίχμιο μεταφέρονται στη μικρή και τη μεγάλη οθόνη

«Αυτοί που επέζησαν» και ««Πανέξυπνα πλάσματα»: Δύο μυθιστορήματα των εκδόσεων Μεταίχμιο μεταφέρονται στη μικρή και τη μεγάλη οθόνη

«Αυτοί που επέζησαν» της Τζέιν Χάρπερ (Jane Harper) και  «Πανέξυπνα πλάσματα» της Σέλμπι Βαν Πελτ (Shelby Van Pelt): Δυο κορυφαία μπεστ σέλερ των New York Times, που κυκλοφορούν στη γλώσσα μας από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, διασκευάζονται για τη μικρή οθόνη. Κεντρική εικόνα: Από τη δι...

Πέθανε σε ηλικία 73 ετών ο ποιητής Λεωνίδας Κακάρογλου

Πέθανε σε ηλικία 73 ετών ο ποιητής Λεωνίδας Κακάρογλου

Ο ποιητής Λεωνίδας Κακάρογλου (1952-2025), υποψήφιος για Κρατικό Βραβείο Ποίησης,  ...

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ