Bairaktari Photo 2

Μια αξιοπρόσεκτη ποιητική συλλογή με τίτλο «Μετάφραση άνευ όρων» μας συστήθηκε πρόσφατα η Μαίρη Μπαϊρακτάρη, από τις εκδόσεις Σαιξπηρικόν. 

Επιμέλεια: Λεωνίδας Καλούσης

Τι απαντάτε σε όσους θα πουν: ακόμη ένας ποιητής; Τι το καινούργιο φέρνει;

Είναι κατανοητή η επιφυλακτικότητα, λόγω του μεγάλου αριθμού νέων βιβλίων που εκδίδονται ανά έτος και τα οποία δεν ανταποκρίνονται ποιοτικά στις προσδοκίες του αναγνώστη ‒όχι μόνο στην ποίηση αλλά και στην πεζογραφία. Έχω όμως την εντύπωση ότι, αν και η ανησυχητική αυτή εικόνα της εκδοτικής παραγωγής δείχνει να είναι εδραιωμένη ανεπιστρεπτί, το ερώτημα «ακόμη ένας ποιητής;» συμπεριλαμβάνει και δημιουργούς που ενδεχομένως έχουν κάτι ουσιώδες να πουν και, ίσως, αλλιώς να το πουν. Αν πράγματι μας ενδιαφέρει η σύγχρονη ποίηση, ο πήχης των ποιοτικών κριτηρίων μπορεί και πρέπει να παραμείνει ψηλά, αλλά ίσως θα ήταν καλό να αναθεωρήσουμε τον ενστικτώδη και a priori αρνητισμό μας απέναντι σε έναν ποιητή πριν καν διαβάσουμε το έργο του. Περί καινούριου, τον πρώτο λόγο έχουν οι αναγνώστες και οι κριτικοί ως προς τον εντοπισμό του, την ανάλυση και την αξιολόγησή του (αν βεβαίως μια ποιητική συλλογή φέρει όντως κάτι νεότερο). Αν όμως έπρεπε να δώσω ορισμένα περιγραφικά στοιχεία της δικής μου πρόσφατης δουλειάς θα επικεντρωνόμουν στην κύρια θεματική της συλλογής: Τη μετατροπή της Μετάφρασης σε μεταφορά για τη δυαδικότητα στις ανθρώπινες σχέσεις. Αφορμή o υφέρπων ερωτισμός (και οι επιστρωματώσεις του) που αναδύεται ως πάλη, μεταφορικά πάντα, από τη σχέση του μεταφραστή με τη μετάφρασή του. Ίσως εκεί βρίσκεται το ίχνος, το δικό μου αποτύπωμα.

Με ποιους στίχους από τη Συλλογή σας θα την συστήνατε σε κάποιον που δεν γνωρίζει τίποτε γι’ αυτήν;

Μακάρι να γνώριζα ποιους στίχους θα διάλεγε ένας αναγνώστης ή μια αναγνώστρια της συλλογής (και μάλιστα που δε με γνωρίζει προσωπικά) για να την προτείνει σε έναν καλό φίλο ή σε μια φίλη αγαπημένη ‒δυστυχώς όμως αυτό δεν είναι τώρα δυνατό. Θα επέλεγα λοιπόν στίχους από το ποίημα με τίτλο «Μεταφρασιμότητας υπολογισμοί»:

Πρόσεξε
μη σε κοιτάξω
μη σε συλλογιστώ
και θέλω να σε αγγίξω
μη δω τις διαστάσεις σου απόκρυφες
τις κορυφώσεις σου γυμνές
εσένα πιο κατακόρυφη
και γίνεις αλχημεία.
Ιδίως τους αναγραμματισμούς μου πρόσεξε
[…]
Γιατί αν υποστείς διερευνητική επίθεση
και θέλω να σε μετρήσω
με τόσα λόγια τόσες σιωπές
επί δυο μετέωρες εξομολογήσεις
ίσον εσύ
μόνη εσύ
πρόσεξε μη σε κοιτάξω
και κατά λάθος –λάθος μου– βρεθείς
να μ’ έχεις κι εσύ όπως εγώ
ανώφελα και πάλι επινοήσει.

Πώς κατανοείτε τον περίφημο στίχο του Γιώργου Σεφέρη «Είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας»;

Εκτός από το συνεχές που, μέσα από τον ίδιο τον άνθρωπο, ενώνει αλυσιδωτά και εξελικτικά τη γλώσσα με την ιστορία, την παράδοση, το βίωμα και τη μνήμη, μένω κυρίως στην ιδέα της ευθύνης που απορρέει σε δεύτερο επίπεδο από τον στίχο του Σεφέρη: Το συνεχές αυτό, που ανά τους αιώνες βαραίνει στους ώμους μας και μας ενώνει μεταξύ μας με γραμμή τεθλασμένη, μας καθιστά υπεύθυνους για την εξέλιξή του μέσα από τη δική μας προσωπική και συγγραφική εξέλιξη, για την ορθή χρήση, τον εμπλουτισμό και το περιεχόμενο της γλώσσας ‒με τις μνημονικές και εμπειρικές εκσκαφές τις οποίες προϋποθέτει η διαδικασία αυτή. Οπότε μένω επίσης στον πρώτο στίχο του ποιήματος, που με ταράζει τόσο όσο και ο τελευταίος: «Πότε θα ξαναμιλήσεις;». Όταν θα έχεις κάτι να πεις, θα πρόσθετα προσπαθώντας να απαντήσω. Αρκεί να είσαι παρόν/ούσα και έτοιμος/η «τη στιγμή που θά ’ρθει εδώ σ’ αυτό το θέατρο το φως».

Ελληνική ποίηση, μεταφρασμένη ποίηση. Ποιο είναι το δικό σας «αναγνωστικό ισοζύγιο»;

mairi bairaktariΈνα εκλογικευμένο «ισοζύγιο» ίσως επιτείνει τα δίπολα και τις αντιθέσεις. Και ο διπολισμός στη θεωρία της Μετάφρασης («πιστή-άπιστη» μετάφραση, «ωραίες άπιστες» κ.λπ.), και όχι μόνον εκεί, είναι πια έντονα αμφισβητήσιμος και από τη θεωρία και από την ίδια την πράξη, αν όχι και ξεπερασμένος. Συνεπώς δεν θα μιλούσα για «αναγνωστικό ισοζύγιο» ανάμεσα στην ελληνική και τη μεταφρασμένη ποίηση γιατί τα μέτρα και τα σταθμά δεν είναι τα ίδια. Η άμεση πρόσβαση στο πρωτότυπο είναι η ευτυχία του αναγνώστη όταν γνωρίζει την ξένη γλώσσα, κυρίως αν σκεφτούμε ότι η μετάφραση ποίησης έχει, δυστυχώς, τις λιγότερες ελπίδες να διασώσει το “γράμμα” του πρωτοτύπου σε σύγκριση με τη μετάφραση της πεζογραφίας για παράδειγμα. Παρόλα αυτά, είτε ιδωμένη ως πιστή κατά νόημα μετάφραση (υπό συζήτηση άρα ο όρος “πιστή”) είτε ως μεταγραφή, η δυναμική ενός ισχυρού νοηματικά και εικονοπλαστικά ποιητικού λόγου έχει την ικανότητα να επιζήσει ως αμφίβιο σε μια άλλη γλώσσα ‒και η ελληνική διαθέτει πολύ άξιους μεταφραστές. Με ενθουσιάζουν οι αντιβολικές εκδόσεις πρωτοτύπου και μεταφράσματος. Βρίσκω ενδιαφέρον αλλά και πολύ θαρραλέο αυτό το διάβημα άμεσης έκθεσης του μεταφραστή στο αναγνωστικό κοινό. Επίσης εκτιμώ τα προλογικά σημειώματα εντός των εκδόσεων στα οποία ο μεταφραστής καταθέτει εν συντομία στοιχεία της μεταφραστικής στρατηγικής του. Αλλά ομολογώ πως αυτή η στροφή της αναγνωστικής προσοχής μου (σχετίζεται με τα ευρύτερα ερευνητικά ενδιαφέροντά μου στο πεδίο της Μεταφρασεολογίας) δυστυχώς με κάνει να χάνω συχνά την αμεσότητα και τη μαγεία την οποία επιδιώκει να μεταδώσει η μεταφρασμένη ποίηση.

Έχουν επηρεάσει άλλες τέχνες –εικαστικά, μουσική, κινηματογράφος κ.ά.– το ποιητικό σας έργο; 

Εμμέσως, θα έλεγα. Η ανάγνωση και η μεταφραστική πράξη είναι νομίζω οι κύριες δίοδοι εμπλουτισμού του υλικού μου. Και πάνω απ’ όλα οι άνθρωποι που έχω συναντήσει στο δρόμο μου. Στην προκειμένη περίπτωση, οι μεταφραστές ‒ πραγματικοί και μη.

politeia link more

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Τάσος Αναστασιάδης: «Ο άνθρωπος από τη φύση του έχει μια τάση προς την αυτοκαταστροφή»

Τάσος Αναστασιάδης: «Ο άνθρωπος από τη φύση του έχει μια τάση προς την αυτοκαταστροφή»

Ο Τάσος Αναστασιάδης μάς συστήθηκε πρόσφατα με το μυθιστόρημα «Πίσω από τις σκιές» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Book Press

Με ποια λόγια θα συστήνατε το βιβλίο σας σε κάποιον που δεν γνωρίζει τίποτε για εσάς;

...
Σίσσυ Αγγελάκου: «Δεν υπάρχει τίποτα πιο σαρωτικά μεταμορφωτικό από την ήττα»

Σίσσυ Αγγελάκου: «Δεν υπάρχει τίποτα πιο σαρωτικά μεταμορφωτικό από την ήττα»

Η Σίσσυ Αγγελάκου μάς συστήθηκε πρόσφατα με τη συλλογή διηγημάτων της «Η νύχτα ακίνητη» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γραφή. 

Επιμέλεια: Book Press

Τι απαντάτε σε όσους θα πουν: ακόμη ένας συγγραφέας; Τι το καινούργιο φέρνει; ...

Αντώνης Μπογαδάκης: «Δεν γίνεται να γράφεις χωρίς να αφουγκράζεσαι τον λόγο των ανθρώπων σε όλες του τις εκφάνσεις»

Αντώνης Μπογαδάκης: «Δεν γίνεται να γράφεις χωρίς να αφουγκράζεσαι τον λόγο των ανθρώπων σε όλες του τις εκφάνσεις»

Ο Αντώνης Μπογαδάκης μάς συστήθηκε πρόσφατα με την ποιητική συλλογή του «Η ακολουθία των βημάτων» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν. 

Eπιμέλεια: Book Press

Τι απαντάτε σε όσους θα πουν: ακόμη ένας ποιητής; Τι το καινούργιο φέρνει; ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ