Πέντε λεπτά με έναν συγγραφέα. Σήμερα, ο Γιάννης Μπασκόζος, με αφορμή το βιβλίο του «Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών» (εκδ. Μεταίχμιο).
Επιμέλεια: Book Press
Ο τίτλος της νουβέλας σας παραπέμπει στο μουσικό είδος της μπαλάντας. Συνειδητή απόφαση;
Οι μπαλάντες από την μεσαιωνική εποχή έως σήμερα είναι αφηγήσεις ιστοριών. Και επειδή πρόκειται για την ιστορία των μελών ενός μουσικού συγκροτήματος ο τίτλος ήθελα να ακούγεται σαν το soundtrack της υπόθεσης.
Καλός και ανίδεος, ο κεντρικός σας ήρωας. Επιλογή ή στοιχείο του χαρακτήρα του;
Οι περισσότεροι από τους ήρωες της νουβέλας είναι «ανίδεοι και καλοί», στοιχεία της αθωότητας που διέπει σε γενικές γραμμές την νεότητα. Θυμίζω τους στίχους του Κωστή Παλάμα –από όπου και ο τίτλος– και όπου οι νέοι παρομοιάζονται με άνθη του κήπου:
άνθη που βγαίνουν μόνα τους
κι ανθούν σε κάθε τόπον
Ω λόγια των ανίδεων
και των καλών ανθρώπων!
Εκείνη την εποχή ο Σαββόπουλος δεν είχε τη αίγλη και την πλατιά αποδοχή που έχει σήμερα.
Πολλοί έχουμε συνδυάσει τα χρόνια της Δικτατορίας με βασανιστήρια, βία, μαυρίλα. Στο βιβλίο σας υπάρχει μια ραθυμία, λες και τίποτε δεν μπορεί να ταράξει πραγματικά τα χρόνια της νεότητας των ηρώων σας.
Δεν συμφωνώ. Οι ήρωες μου τουλάχιστον ψάχνονται, οργανώνονται σε παράνομη αριστερή οργάνωση, προσπαθούν να κλέψουν έναν πολύγραφο, συμμετέχουν σε αντιδικτατορικές εκδηλώσεις, περνούν τη νύχτα τους στο Πολυτεχνείο, διαβάζουν απαγορευμένα βιβλία. Όμως η νεότητα της εποχής είναι πολύπλοκη καθώς εκφράζεται και με άλλα στοιχεία που της δίνουν στίγμα: η αγάπη για το ροκ, τα πάρτυ, οι έρωτες, το εξεζητημένο ντύσιμο, ο χαβαλές...
Σε μια χαρακτηριστική σκηνή, η παρέα παρακολουθεί μια συναυλία του Σαββόπουλου και παθαίνει σοκ από την ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα και τους στίχους του. Ήταν τόσο έξω από τα δεδομένα της εποχής ο Σαββόπουλος εκείνων των χρόνων;
Εκείνη την εποχή ο Σαββόπουλος δεν είχε τη αίγλη και την πλατιά αποδοχή που έχει σήμερα. Αφορούσε ένα μικρό ψαγμένο κοινό. Τόσο η ηλεκτρική μουσική όσο και οι στίχοι του, σουρεαλιστικοί ελαφρώς λόγω λογοκρισίας, λειτουργούσαν, σε συνδυασμό, εξεγερτικά. Ήταν μια αντιδικτατορική μουσική μύηση.
Στο κέντρο της ιστορίας, το Παγκράτι. Αν η ιστορία εκτυλισσόταν στα Πατήσια θα ήταν διαφορετική; Είχε σημασία εκείνα τα χρόνια η συνοικία;
Οι μικροαστικές συνοικίες είχαν ομοιότητες: Πατήσια, Παγκράτι, Κυψέλη, Νέα Σμύρνη και αλλού. Ο τρόπος ζωής των νέων τότε είχε πολλές ομοιότητες. Η γειτονιά ήταν ότι το διαδίκτυο σήμερα. Στις πλατείες και τις καφετέριες γίνονταν οι φιλίες, οι έρωτες, οι συνεννοήσεις για τα πάρτι. Όμως οι τότε γειτονιές δεν μοιάζουν πολύ με τις σημερινές. Σκεφτείτε, οι ήρωες μου είναι από φτωχικές οικογένειες και ζούσαν στο Παγκράτι, κάτι που σήμερα με τα ενοίκια στα ύψη είναι μάλλον αδύνατον.
Θα λέγατε ότι οι ήρωές σας περισσότερο ακολουθούν το ρεύμα, παρά το διαμορφώνουν; Αν ναι, υπάρχει κάποιο πολιτικό σχόλιο εδώ;
Ναι, οι ήρωες μου βρίσκονται μέσα στο ρεύμα, δεν το διαμορφώνουν. Είναι «ανίδεοι» με την έννοια ότι δεν είναι συνειδητοί. Αναζητούν το καινούργιο, γνωρίζουν ότι κάπου έξω υπάρχει ένας νέος πιο δημιουργικός, σαγηνευτικός, δημιουργικός κόσμος και τον ψάχνουν. Δεν ήταν όλοι οι νέοι ίδιοι (ούτε και σήμερα είναι). Υπήρχαν όμως και εκείνοι που έψαχναν το καινούργιο σε διάφορους δρόμους, συγκλίνοντες ή αποκλίνοντες.
Το ύφος της γραφής σας είναι απλό, χωρίς πολλές εξάρσεις. Πέρα από ιστορία της εποχής, ειπωμένης με απλό και σαφή τρόπο, τι άλλο θα θέλατε να μην προσπεράσουν οι αναγνώστες; Υπάρχει κλειδί;
Η ιστορία της εποχής είναι το background. Για μένα σημασία είχε να αποδώσω την ακατανίκητη γοητεία της νεότητας, τους νέους που πάντα ψάχνονται. Μια εποχή που όπως έγραφε ο Σοπενάουερ: «Κάθε μέρα είναι μια μικρή ζωή. Κάθε ξύπνημα μια μικρή γέννηση, κάθε καθάριο πρωινό μια μικρή νεότητα».