Πέντε λεπτά με έναν συγγραφέα. Σήμερα, η Ελένη Γαρυφαλάκη με αφορμή το βιβλίο της «Χαρισματική εκπαίδευση – Πώς οι δυσκολίες γίνονται πλεονέκτημα» (εκδ. Brainfood)
Επιμέλεια: Book Press
Πώς ορίζετε την «πολλαπλή νοημοσύνη» για την οποία κάνετε λόγο στο βιβλίο σας;
Ποιος ήταν πιο έξυπνος νομίζετε: Ο Μαραντόνα ή ο Αϊνστάιν; Ο Μότσαρτ ή ο Φρόιντ; «Άλλο ο ένας κι άλλο ο άλλος», θα μου πείτε. Και σωστά θα μου απαντήσετε. Άλλο είδος εξυπνάδας έχει ο καθένας και για διαφορετικούς λόγους έχει ξεχωρίσει. Αυτό δε συμβαίνει μόνο σε μεγάλες προσωπικότητες, συμβαίνει στον καθένα από εμάς. Ο Howard Gardner, αναπτυξιακός ψυχολόγος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Harvard, υποστήριξε πριν από 40 περίπου χρόνια, ότι υπάρχουν οκτώ διαφορετικά είδη νοημοσύνης, οκτώ διαφορετικοί τρόποι σκέψης και λειτουργίας του νου, μια θεωρία που είναι γνωστή σήμερα ως «Θεωρία της Πολλαπλής Νοημοσύνης». Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, η νοημοσύνη δεν είναι μία μοναδική και ενιαία οντότητα, αλλά αποτελείται από ξεχωριστούς τύπους, σαν διαφορετικούς τρόπους σκέψης, οι οποίοι αλληλεπιδρούν δυναμικά και δημιουργικά μεταξύ τους, φτιάχνοντας ένα κράμα τόσο μοναδικό για κάθε άνθρωπο, όσο και ένα δακτυλικό αποτύπωμα. Σκεφτόμαστε με ήχους, με χρώματα, με λέξεις, με κίνηση, με αριθμούς, με ενσυναίσθηση. Σκεφτόμαστε συνθετικά. Σκεφτόμαστε δημιουργικά, σκεφτόμαστε διαφορετικά.
Τι είναι η Θεωρία spin και πώς την εμπνευστήκατε; Ποια ανάγκη έρχεται να καλύψει;
Δεν πρόκειται για κάποιο ακρωνύμιο, απλά η λέξη “spin” παραπέμπει στη σπειροειδή διαδικασία που συνεχώς εξελίσσεται και βοηθά τον ανθρώπινο εγκέφαλο να ελευθερωθεί από τα «κουτάκια», που επιβάλλει το παρόν εκπαιδευτικό σύστημα και κάθε λογής δυσλειτουργικές πεποιθήσεις. Σύμφωνα με τη θεωρία SPIN, ο άνθρωπος χρειάζεται πρώτα συναισθηματική ασφάλεια για να δυναμώσει το Εγώ του και να σταθεί χωρίς άγχος στο κέντρο της μαθησιακής εμπειρίας που τον αφορά. Να μπορεί, δηλαδή, να έχει ένα δεκτικό εγκέφαλο προς μάθηση. Έπειτα, είναι απαραίτητο να αισθάνεται αποδεκτός στην ομάδα μέσα στην οποία θα ζήσει τη μαθησιακή εμπειρία. Αν αισθάνεται απειλή ή φόβο ή απόρριψη από τα υπόλοιπα μέλη, πόσο δεκτικός μπορεί να είναι στα μαθησιακά ερεθίσματα; Εφόσον, λοιπόν, αισθάνεται ασφαλής με τον εαυτό του και την ομάδα, τότε είναι έτοιμος να αναγνωρίσει τις δυνατότητές του και να αναπτύξει ικανότητες, να μάθει και να εξελιχθεί μαθησιακά. Εδώ μιλάμε για Πολλαπλή Νοημοσύνη. Έχουν προηγηθεί η συναισθηματική και η κοινωνική νοημοσύνη για να μιλήσουμε για πολλαπλή νοημοσύνη. Έχει προηγηθεί η καρδιά για να «μπει» κι ο νους στο «παιχνίδι». Η θεωρία SPIN περιλαμβάνει στο επόμενό της στάδιο και την ομότιμη παραγωγή, όπου μιλάμε πια για συνδημιουργία και συμμετοχή σε μια μεγαλύτερη ιδέα.
Υπάρχουν χαρισματικά παιδιά; Αν ναι, πιστεύετε ότι πρέπει να έχουν ξεχωριστή εκπαίδευση από τα υπόλοιπα;
Οι εποχές αλλάζουν και μαζί αλλάζει και ο τρόπος που είναι οργανωμένος ο εγκέφαλος του ανθρώπου. Συναισθηματικά, τα παιδιά της σημερινής εποχής είναι πιο «θωρακισμένα», μιας και η παρουσία του πατέρα είναι πιο ενεργή, πιο απενοχοποιημένη και πιο ουσιαστική. Ταυτόχρονα, η πρόσβαση στη γνώση και στην πληροφορία είναι τόσο εύκολη. Μιλάμε, συνεπώς, για παιδιά που βιώνουν λιγότερο στρες συναισθηματικά και περισσότερες μαθησιακές δυνατότητες καθημερινά. Έχουμε και θα έχουμε περισσότερα χαρισματικά παιδιά. Αυτό που πραγματικά και επειγόντως πρέπει να αλλάξει είναι το εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο δεν ανταποκρίνεται πια καθόλου μα καθόλου στις ανάγκες του ανθρώπινου εγκεφάλου από δω και στο εξής. Βλέπουμε και θα δούμε ακόμη πολλά χαρισματικά παιδιά να εμφανίζουν μαθησιακές δυσκολίες, μόνο και μόνο λόγω ασυμβατότητας με το σύστημα. Επιπλέον, το εκπαιδευτικό σύστημα που θα προκύψει, θα πρέπει να είναι προσανατολισμένο να αναδεικνύει και να ενισχύει τη δυναμική κάθε παιδιού, είτε θεωρείται «χαρισματικό» είτε όχι. Σε ένα τέτοιο σύστημα, θα μπορούν να συνδημιουργήσουν και πραγματικά χαρισματικοί άνθρωποι, όχι σε ξεχωριστού είδους εκπαίδευση, αποκομμένοι από την πραγματικότητα.
Σε ποιους απευθύνεται κυρίως το βιβλίο σας;
Το βιβλίο απευθύνεται κυρίως σε παιδαγωγούς, δηλαδή εκπαιδευτικούς κάθε βαθμίδας και σχεδιαστές εκπαιδευτικών προγραμμάτων, αλλά και σε γονείς που θα ήθελαν να μάθουν περισσότερα για το πώς μαθαίνουμε και το πώς μπορούμε να ενισχύσουμε τη μαθησιακή ικανότητα.