«Η δίκη του Κάφκα», του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

ΣΚΗΝΗ 4

(Το δωμάτιο της δεσποινίδoς Μπύρστνερ. Το λευκό κομπινεζόν της κρέμεται στην μπετούγια του παραθύρου. Ο ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ κάθεται πίσω από το μικρό κομοδίνο, ο ΓΙΟΖΕΦ Κ. στέκεται στο κέντρο στραμμένος προς αυτόν. Ο ΒΙΛΛΕΜ και ο ΦΡΑΝΤΣ είναι καθισμένοι στο κρεβάτι, κρατώντας τα ασπρόρουχα του ΓΙΟΖΕΦ Κ.)

ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ: Χμ! Ο Γιόζεφ Κ.;
ΓΙΟΖΕΦ Κ.: Μάλιστα. Ο Γιόζεφ Κ.!

(Χρησιμοποιώντας και τα δύο χέρια, ο ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ αρχίζει να μετακινεί τα πράγματα επάνω στο τραπέζι: ένα κηροπήγιο, ένα σπιρτόκουτο, ένα βιβλίο και μια πελότα, σαν να ήταν απαραίτητα αντικείμενα στην ανάκριση)

ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ: Φαντάζομαι εκπλαγήκατε από το πρωινό συμβάν.
ΓΙΟΖΕΦ Κ.: Ασφαλώς. Ασφαλώς, εξεπλάγην – έως έναν βαθμό, δηλαδή.
ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ: Έως έναν βαθμό;
ΓΙΟΖΕΦ Κ.: Μη με παρεξηγείτε. Θέλω να πω… (Ψάχνοντας για καρέκλα) Μπορώ να καθίσω;
ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ: Δεν συνηθίζεται.

(Ο ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ τοποθετεί το κηροπήγιο στο κέντρο του τραπεζιού και τακτοποιεί προσεκτικά τα άλλα αντικείμενα γύρω από αυτό)

ΓΙΟΖΕΦ Κ.: Θέλω να πω πως ξαφνιάστηκα βέβαια πολύ, όταν όμως έχεις ζήσει τριάντα χρόνια σε αυτόν τον κόσμο και έχεις επιτύχει τα πάντα μόνος σου –όπως εγώ– αποκτάς κάποια εμπειρία και μαθαίνεις να μην απορείς για τίποτα. Δεν ταράζεσαι αδικαιολόγητα, ούτε παίρνεις τα πράγματα πολύ σοβαρά, όπως το σημερινό!
ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ: Όπως το σημερινό; Δηλαδή δεν νομίζετε ότι πρόκειται για κάτι σοβαρό;
ΓΙΟΖΕΦ Κ.: Ω, δεν εννοώ πως η όλη υπόθεση είναι ένα αστείο. Τα μέτρα που λήφθηκαν φαίνονται πολύ σατανικά οργανωμένα, για να είναι αστείο. (Κοιτάζει γύρω του) Όχι, δεν νομίζω ότι είναι αστείο.
ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ: Πολύ σωστά. (Αρχίζει να μετράει τα σπίρτα του σπιρτόκουτου)
ΓΙΟΖΕΦ Κ.: Από την άλλη όμως…

(Οι ΦΥΛΑΚΕΣ συνεχίζουν να δοκιμάζουν τα ασπρόρουχα του ΓΙΟΖΕΦ Κ.. Ο ΒΙΛΛΕΜ βοηθάει τον ΦΡΑΝΤΣ να φορέσει το νυχτικό. Ο ΦΡΑΝΤΣ ανεβαίνει στο κρεβάτι και αρχίζει να χορεύει)

ΓΙΟΖΕΦ Κ.: Από την άλλη, το θέμα δεν μπορεί να είναι πολύ σοβαρό. Αν και προφανώς κατηγορούμαι, δεν μπορώ να βρω το παραμικρό αδίκημα, για το οποίο θα μπορούσα να κατηγορηθώ. Αλλά αυτό είναι δευτερευούσης σημασίας. Το πραγματικό ερώτημα είναι: ποιος με κατηγορεί; Ποια αρχή διεξάγει αυτήν την έρευνα; Είστε εξουσιοδοτημένοι να με ανακρίνετε; Κανένας σας δεν φοράει στολή, εκτός αν τα ρούχα αυτών των κυρίων θεωρούνται τέτοια. Αλλά μοιάζουν περισσότερο με εκδρομικά ρούχα. Ζητώ μια ξεκάθαρη απάντηση και είμαι βέβαιος ότι μετά από μια εξήγηση θα χωριστούμε φιλικά.
ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ: Κύριε Κ., πλανάσθε πλάνην οικτράν. (Παρατάει το σπιρτόκουτο) Αυτοί εδώ οι κύριοι και εγώ είμαστε στο περιθώριο της όλης υπόθεσης. Και μάλιστα, δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα για αυτήν. Νομίζετε πως, εάν φορούσαμε επίσημες στολές, η περίπτωσή σας θα ήταν σοβαρότερη από ό,τι είναι. Δεν μπορώ καν να πω πως είστε κατηγορούμενος.
ΓΙΟΖΕΦ Κ.: Είμαι όμως κατηγορούμενος.
ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ: Αυτό δεν μπορώ να το ξέρω. Έχετε συλληφθεί, αυτό μόνο ξέρω – τίποτα περισσότερο. Σας συμβουλεύω όμως να σπαταλάτε λίγο λιγότερη σκέψη σε εμάς και να επικεντρωθείτε λίγο περισσότερο σε εσάς. Και να μη διαμαρτύρεστε, να είστε εγκρατής και λιγομίλητος, γιατί χαλάτε τη μάλλον καλή πρώτη εντύπωση που δημιουργήσατε.

(Καθώς ο ΦΡΑΝΤΣ χορεύει επάνω στο κρεβάτι με το νυχτικό του ΓΙΟΖΕΦ Κ., ο ΒΙΛΛΕΜ τού βγάζει το καπέλο του με μια μεγαλόπρεπη χειρονομία και υποκλίνεται. Ταπεινωμένος, ο ΓΙΟΖΕΦ Κ. βαδίζει ταραγμένος, ταχτοποιώντας τα ρούχα του και ισιώνοντας τα μαλλιά του)

ΓΙΟΖΕΦ Κ.: Μα αυτό είναι εξωφρενικό. Ο εισαγγελέας Χάστερερ είναι πολύ καλός μου φίλος. Μπορώ να του τηλεφωνήσω;
ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ: Ασφαλώς. Μα δεν βλέπω τον λόγο. Εκτός αν θέλετε να του μιλήσετε για κάποια ιδιωτική σας υπόθεση.

(Κατάπληκτος, ο ΓΙΟΖΕΦ Κ. σταματά μπροστά από τον ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗ. Οι ΦΥΛΑΚΕΣ σταματούν για μια στιγμή τον επιπόλαιο χορό τους και ρίχνουν μια γρήγορη ματιά στον ΓΙΟΖΕΦ Κ.)

ΓΙΟΖΕΦ Κ.: Δεν βλέπετε τον λόγο; Μα ποιοι είστε, τέλος πάντων; Δεν σας καταλαβαίνω! Είναι γελοίο όλο αυτό. Ζητάτε να είμαι λογικός εγώ και εσείς φέρεστε με τον πιο εξωφρενικό τρόπο! Πρώτα, δέχομαι επίθεση από αυτούς τους ανθρώπους μέσα στο σπίτι μου και, ύστερα, με εκφοβίζουν γελοιοποιώντας με… Δεν βλέπετε κάποιον λόγο να καλέσω έναν εισαγγελέα, ενώ έχω συλληφθεί; Ωραία, δεν του τηλεφωνώ.
ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ: Μα ναι, τηλεφωνήστε! Υπάρχει ένα τηλέφωνο στον προθάλαμο. (Οι ΦΥΛΑΚΕΣ σταματούν να χορεύουν) Τηλεφωνήστε, παρακαλώ.

(Ο ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ δείχνει με το χέρι προς την πόρτα. Ο ΦΡΑΝΤΣ τρέχει μέχρι την πόρτα, την ανοίγει και χειρονομεί)

ΓΙΟΖΕΦ Κ.: Όχι, άλλαξα γνώμη. Δεν θα το κάνω. (Παύση) Έχετε οργανώσει μια ωραία παράσταση! Τώρα μπορείτε να σηκωθείτε και να υποκλιθείτε! Και είναι έτοιμο το κοινό εκεί, απέναντι! (Φωνάζει με αηδία προς το παράθυρο) Μη χάσετε ευκαιρία, να βγείτε στα παράθυρά σας, να κουτσομπολέψετε τον κόσμο! Άντε χαθείτε από εκεί! Κουτσομπόληδες και μπανιστιρτζήδες!

(Ο ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ κοιτάζει τα χέρια του συγκρίνοντας το μήκος των δακτύλων του. Οι ΦΥΛΑΚΕΣ κάθονται στο κρεβάτι τρίβοντας τα γόνατά τους και χαζεύοντας τις φωτογραφίες της δεσποινίδος Μπύρστνερ)

ΓΙΟΖΕΦ Κ.: Λοιπόν, κύριοί μου! Αν κρίνω από την όψη σας, η υπόθεσή μου φαίνεται ότι ταχτοποιήθηκε. Είμαι της γνώμης ότι θα ήταν καλύτερο να μην πολυσκοτιζόμαστε για το βάσιμο ή αβάσιμο της ενέργειάς σας και να λήξουμε την όλη υπόθεση φιλικά με μια χειραψία… Εάν έχετε και εσείς την ίδια γνώμη…

(Ο ΓΙΟΖΕΦ Κ. ζυγώνει το τραπεζάκι του ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗ και του απλώνει το χέρι. Ο ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ σηκώνει το βλέμμα του, δαγκώνει τα χείλη του και αγνοεί το τεντωμένο χέρι του ΓΙΟΖΕΦ Κ.. Έπειτα σηκώνεται, πηγαίνει γύρω από το τραπέζι, παίρνει τα γάντια του και το καβουράκι του, το οποίο τοποθετεί προσεκτικά στο κεφάλι του χρησιμοποιώντας και τα δύο χέρια, κοιτάζοντας στον καθρέφτη)

ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ: Τι απλά που σας φαίνονται όλα! Θέλετε να διευθετηθεί η υπόθεση φιλικά; Όχι. Όχι, αυτό είναι τελείως αδύνατο. Από την άλλη, δεν θέλω να σας αφήσω με την εντύπωση ότι πρέπει να χάσετε κάθε ελπίδα… Όχι, γιατί; Απλώς έχετε συλληφθεί, τίποτα περισσότερο. Για αυτό ήρθα να σας ενημερώσω. Το έκανα – και παρατήρησα πώς αντιδράσατε. Αυτό είναι αρκετό για σήμερα και μπορούμε τώρα να αποχαιρετιστούμε – προς το παρόν. (Στρέφεται στον ΓΙΟΖΕΦ Κ.) Υποθέτω ότι θέλετε να πάτε στην Τράπεζα τώρα…
ΓΙΟΖΕΦ Κ.: Στην Τράπεζα; (Με αυθάδεια) Νόμιζα ότι έχω συλληφθεί. Πώς μπορώ να πάω στην Τράπεζα, αφού έχω συλληφθεί;
ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ: Με παρανοήσατε. Έχετε συλληφθεί, δεν χωρεί αμφιβολία περί τούτου. Αυτό, ωστόσο, δεν πρέπει να σας εμποδίζει να πηγαίνετε στη δουλειά σας… Ούτε να επηρεάζει την καθημερινότητά σας.
ΓΙΟΖΕΦ Κ.: Τότε δεν είναι τόσο τρομερό να συλληφθείς.
ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ: Ποιος είπε το αντίθετο;
ΓΙΟΖΕΦ Κ.: Μα τότε, στα αλήθεια, δεν ήταν απαραίτητο να με ενημερώσετε για αυτό. Ήταν χάσιμο χρόνου.
ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ: Ήταν καθήκον μου.
ΓΙΟΖΕΦ Κ.: Ηλίθιο καθήκον.
ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ: Ίσως. Ας μη χάνουμε όμως και άλλον χρόνο. Νόμιζα ότι θέλατε να πάτε στην Τράπεζα… Επειδή όμως ψιλολογάτε την κάθε μου λέξη, θα προσθέσω ότι δεν σας αναγκάζω, απλώς νόμιζα ότι θέλατε να πάτε στην Τράπεζα.
ΓΙΟΖΕΦ Κ.: Να πάω στην Τράπεζα; Τώρα;

(Ο ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ χειρονομεί προς την πόρτα)
(Πάγωμα. Σκοτάδι)

Λίγα λόγια για το βιβλίο

«Κάποιος θα πρέπει να συκοφάντησε τον κ. Γιόζεφ Κ. διότι,
χωρίς να έχει κάνει τίποτα κακό, ένα ωραίο πρωί συνελήφθη...»

Ένας ασήμαντος τραπεζοϋπάλληλος συλλαμβάνεται χωρίς να ξέρει το γιατί. Ανακρίνεται, χωρίς καν να του έχει απαγγελθεί κατηγορία. Εμπλεκόμενος στα δίχτυα μιας σκοτεινής κι απρόσωπης γραφειοκρατίας, γίνεται έρμαιο στην εξουσία του κακού...

Η Δίκη του Φραντς Κάφκα αποτελεί ένα από τα πιο εμβληματικά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Η θεατρική διασκευή του Κωνσταντίνου Κυριακού αναδεικνύει το ζοφερό καφκικό τοπίο σε μια δίκη που δείχνει να μην τελειώνει ποτέ…

Η «Δίκη» είναι η πανανθρώπινη αλληγορία ενοχής με πολιτικούς και θεολογικούς όρους. Μάνος Στεφανίδης

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα

Ο Κωνσταντίνος Κυριακού είναι ηθοποιός, σκηνοθέτης, θεατρικός συγγραφέας και μεταφραστής. Επίσης, είναι αριστούχος Διδάκτωρ Θεατρολογίας του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ , έχοντας λάβει τον Μεταπτυχιακό Τίτλο Σπουδών του από το ίδιο Τμήμα. Σπούδασε Θέατρο, Ελληνικό Πολιτισμό, Εκφραστική Επικοινωνία και μιλάει πέντε γλώσσες (Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ισπανικά και Ιταλικά).

Το 2020 ίδρυσε, μαζί με την Κατερίνα Μπιλάλη, τη Θεατρική Εταιρεία THEARTES. Την ίδια χρονιά διατέλεσε Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Φεστιβάλ του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά «Η Δυναμική του Ελληνικού Λόγου στο Θέατρο», ενώ το 2023 ανέλαβε την Καλλιτεχνική Επιμέλεια του 4ου Φεστιβάλ του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά «Η Δυναμική του Ελληνικού Λόγου στο Θέατρο». Συγχρόνως διετέλεσε Καλλιτεχνικός Υπεύθυνος Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων τού Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά.

Το 2024 βραβεύτηκε στα Βραβεία «Κάρολος Κουν» της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών στην κατηγορία «Διεθνές Θεατρικό Ρεπερτόριο» για τη σκηνοθεσία του και την ερμηνεία του στην παράσταση Ay, Carmela!.

Μέχρι σήμερα, έχει σκηνοθετήσει πάνω από 30 θεατρικές παραστάσεις, θεατρικά δρώμενα και διαδικτυακά ντοκιμαντέρ, έχοντας συνεργαστεί με το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, τα ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου, Βόλου και Σερρών, καθώς και με ιδιωτικούς θιάσους. Ως ηθοποιός έχει παίξει σε περισσότερες από 40 θεατρικές παραστάσεις, συνεργαζόμενος με το Εθνικό Θέατρο, τα ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου, Καλαμάτας, Κρήτης και Σερρών, και με αρκετούς θιάσους του ελεύθερου θεάτρου. Έλαβε μέρος σε διαφημιστικά σποτ στην τηλεόραση, συμμετείχε σε τηλεοπτικές σειρές και κινηματογραφικές ταινίες, και δάνεισε τη φωνή του σε παιδικές κινηματογραφικές ταινίες.

Έχει εκδοθεί η μελέτη του για τη γνωστή και άγνωστη θεατρική πορεία τού Μποστ με τον τίτλο «Ο Άγνωστος Γνωστός Μποστ» και έχει συγγράψει δώδεκα θεατρικά έργα, δύο από τα οποία έχουν βραβευτεί σε διαγωνισμό συγγραφής θεατρικού έργου, ενώ έχει διασκευάσει έργα άλλων συγγραφέων.

Επίσης, έχει μεταφράσει πάνω από 60 θεατρικά έργα, κάποια από αυτά για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα. Περισσότερες από σαράντα μεταφράσεις του έχουν εκδοθεί (κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Αλφειός, Δρόμων, Δωδώνη, Ηριδανός, Νίκας και Σοκόλη) και 20 έχουν παρασταθεί σε διάφορα θέατρα, σε Ελλάδα και Κύπρο. Τρεις από τις μεταφράσεις του επιχορηγήθηκαν από το Υπουργείο Εξωτερικών και Διεθνούς Συνεργασίας της Ιταλίας. Μεταξύ άλλων έχει μεταφράσει έργα των: Σαίξπηρ, Θερβάντες, Μολιέρου, Μακιαβέλλι, Γκαίτε, Σίλλερ, Κλάιστ, Μπρεχτ, Ο’Νηλ, Μπάιρον, Ντ’ Εννερύ, Λόρκα, Πιραντέλλο, Στόππαρντ, Στέρνχαϊμ, Χόρβατ, Ατάυντε, Ράσελ, Σινιστέρα κ.ά.

Τέλος, έχει επιμεληθεί διάφορους συλλογικούς τόμους, και έχει συγγράψει τα «Εισαγωγικά Σημειώματα» σε δεκάδες βιβλία θεατρικών έργων τόσο δικά του όσο και άλλων Ελλήνων συγγραφέων και μεταφραστών. Επιπλέον, έχει δημοσιεύσει άρθρα του σε διάφορα επιστημονικά και λογοτεχνικά περιοδικά, καθώς και θεατρικά προγράμματα, και έχει συμμετάσχει σε αρκετά επιστημονικά συνέδρια με ανακοινώσεις του.