alt

Για την παράσταση των μπαλέτων Béjart στο Ηρώδειο τη Δευτέρα 18 Σεπτεμβρίου 2017.

Του Νίκου Ξένιου

Η τελευταία δουλειά του χορογράφου Ζιλ Ρομάν των «Μπαλέτων της Λωζάνης» με τίτλο: «t ’M et variations…» που είδαμε στο Ηρώδειο είναι μια σύνθεση που απευθύνεται στον Μωρίς Μπεζάρ. Μέσα από το ξεφύλλισμα ενός ημερολογίου, o χορογράφος σχολίασε διαφορετικές εκδοχές του έρωτα και την εσωτερική, αδήριτη ανάγκη του να χορεύεις. Μια μοναδική ρετροσπεκτίβα της χορογραφικής δουλειάς αυτού του πρωτοπόρου του χορού, μια γιορτή για τον σύγχρονο χορό, δέκα χρόνια μετά από τον θάνατό του, υπογεγραμμένη από τον διάδοχό του.

γοητεία του χρόνου που συσσωρεύεται

Τον Ιούνιο του 1985 πρωτοείδα τον «Διόνυσο» του Μωρίς Μπεζάρ στην Επίδαυρο και το ολόγυμνο «Βιέννη, Βιέννη, μονάχα εσύ» στο Ηρώδειο. Θεωρώντας εκείνες τις χορογραφίες θεατρικά γεγονότα περισσότερο παρά μπαλέτο, είχα τότε γράψει μιαν επιπόλαιη, πρωτόλεια κριτική στο «Τέταρτο» του Μάνου Χατζιδάκι, όπου χαρακτήριζα τις χορογραφίες του Μπεζάρ «μια τουριστική περιδιάβαση στα ήθη και στις παραδόσεις μας».Το φιλοσοφίζον επίχρισμα εκείνων των χορογραφιών μοντέρνου και σύγχρονου χορού μάλλον με απώθησε τότε, παρά με γοήτευσε.

Χορογραφήθηκαν το σοκ από τη συνάντησή μας με τους άλλους ανθρώπους, η φιλία και η αγάπη που μας ενώνει και συχνά μας καταστρέφει, ο έρωτας, η τελετή του αγγίγματος, ο θάνατος.

Σήμερα βλέπω τα πράγματα με διαφορετικό μάτι: η πρωτοπορία που συνιστούσε ο Μπεζάρ και η μοναδική προσωπικότητα του Χόρχε Ντον έχουν περιβληθεί, στα μάτια μου, τη χρυσή λάμψη του χρόνου. Και, ευτυχώς, στην παράσταση του Ζιλ Ρομάν οι προθέσεις ήταν κάθε άλλο παρά φιλοσοφικές. Απλώς συνεχίστηκε η παράδοση, μέσα από τη μυθιστορηματική αφήγηση πενήντα λεπτών χορού: χορογραφήθηκαν το σοκ από τη συνάντησή μας με τους άλλους ανθρώπους, η φιλία και η αγάπη που μας ενώνει και συχνά μας καταστρέφει, ο έρωτας, η τελετή του αγγίγματος, ο θάνατος. Ο Ρομάν απέδωσε τιμές στον «Δάσκαλο» με τη συρραφή αποσπασμάτων από έργα του και με νέες συνθέσεις. Δεν επρόκειτο για ανθολογία ή μανιφέστο, παρά για ένα σώου καθαρής απόλαυσης του χορού, συνοδευμένο από παραδοσιακή μουσική, τζαζ του Ντιουκ Έλινγκτον, κλασική μουσική του Μπετόβεν, του Ροσίνι, του Βέμπερν, ακόμη και ινδικούς, ισραηλινούς και αφρικανικούς ήχους.

Τα αρσενικά μέλη του corps-de-ballet συνέχισαν την αισθησιακή αντίληψη περί ανδρικής σκηνικής παρουσίας που χαρακτήριζε τον Μπεζάρ, ενώ τα κορίτσια της ομάδας διακρίθηκαν για τον δυναμισμό και την άψογη τεχνική τους. Η γνωστή τεχνική σκηνικού αιφνιδιασμού στα πρώτα πέντε λεπτά της παράστασης ακολουθήθηκε από την απόλαυση αποσπασμάτων χορογραφίας που αλληλοδιαπλέκονταν: ξυπόλητα pas de deux, ντουέτα με πουέντ, γλαφυροί χορογραφικοί «χαρακτήρες» και εκτεταμένα αποσπάσματα από ολόκληρες χορογραφίες όπως η «Béjart fête Maurice», συνέθεταν μιαν ελαφρά ραψωδία, μια τελετουργία εορταστική, ένα ιωβηλαίο. Η κορύφωση σε νεοκλασικό ύφος στο τέλος και η υπόκλιση όλης της ομάδας τήρησε την παράδοση περί αποθέωσης στο τέλος.

alt

Μοντερνιστής και ανανεωτής

Στον γάλλο-σενεγαλέζο χορογράφο Μωρίς Μπεζάρ δόθηκαν τα εύσημα για μια πρώτη ουσιαστικά μοντέρνα ανανέωση της τεχνικής του μπαλέτου, για την εκλαΐκευση αυτής της μορφής.

Σε όλη τη διάρκεια του εικοστού αιώνα το μπαλέτο παρουσιαζόταν στα μεγάλα ευρωπαϊκά θέατρα ως μορφή χορού που ανήγαγε την καταγωγή της στον δέκατο ένατο αιώνα. Στον γάλλο-σενεγαλέζο χορογράφο Μωρίς Μπεζάρ δόθηκαν τα εύσημα για μια πρώτη ουσιαστικά μοντέρνα ανανέωση της τεχνικής του μπαλέτου, για την εκλαΐκευση αυτής της μορφής. Ο Μπεζάρ υλοποίησε το όραμά του όταν άρχισε να χορεύει το 1945 για την Όπερα της Μασσαλίας και την Όπερα του Παρισιού, ως συμπρωταγωνιστής της Κλαούντια Αλγκεράνοβα στη «Λίμνη των Κύκνων» και ως γαλάζιο πουλί στην «Ωραία Κοιμωμένη», όταν χορογράφησε την International Ballet company του Λονδίνου, το 1947, και την ομάδα Les Ballets de l'Etoile, μεταξύ 1954 και 1959. Σε συνεργασία με τον Πιερ Σέφερ, «πατέρα» της συγκεκριμένης μουσικής, και τον Πιερ Μπουλέζ, ανέβασε επί σκηνής τη «Συμφωνία για έναν μόνον άνθρωπο» (1955) σε ηλεκτρονική μουσική του Πιερ Ανρί. Σε μουσική του ίδιου συνθέτη ανέβασε τον «Ορφέα» του. Την πρώτη ουσιαστική χορογραφική του δουλειά τού την ανέθεσε ο Μωρίς Ισμάν του «Théâtre de la Monnaie», και ακολούθησε η ίδρυση των «Μπαλέτων του Εικοστού Αιώνα», που έδρασαν στις Βρυξέλλες για δεκαεπτά χρόνια. Από το 1987 και μετά η ομάδα μετακινήθηκε στη Λωζάνη («Béjart Ballet Lausanne»).

Η παράδοση του κλασικού μπαλέτου στην ιταλική και στη ρωσική του ακαδημαϊκή παράδοση αξιοποιήθηκαν στη διαμόρφωση του προσωπικού στυλ του Μπεζάρ: η κλασική τεχνική εμπλουτίστηκε με πνευματικότερη, αισθησιακή κινησιολογία της Ινδίας, της Αφρικής, της Κίνας και της Ιαπωνίας, με μουσική από όπερα, μιούζικαλς, vaudeville, καμπούκι, σούφι.

Η παράδοση του κλασικού μπαλέτου στην ιταλική και στη ρωσική του ακαδημαϊκή παράδοση αξιοποιήθηκαν στη διαμόρφωση του προσωπικού στυλ του Μπεζάρ: η κλασική τεχνική εμπλουτίστηκε με πνευματικότερη, αισθησιακή κινησιολογία της Ινδίας, της Αφρικής, της Κίνας και της Ιαπωνίας, με μουσική από όπερα, μιούζικαλς, vaudeville, καμπούκι, σούφι. Επί σκηνής ξαναζωντάνεψε τον Νιζίνσκι, τον Τσάρλι Τσάπλιν, τον Νίτσε, τον Μολιέρο, τον Βάγκνερ, τον Μπωντλαίρ, τον Μότσαρτ, τον Μπερλιόζ, συνδυάζοντας τον χορό με το θέατρο. Οι κορυφαίοι χορευτές του, ο Ζερμινάλ Κασάδο, ο Πάολο Μπορτουλούτσι και ο Χόρχε Ντον, έγιναν αστέρες των μπαλέτων Μπεζάρ, ενώ με τα Μπαλέτα του Εικοστού Αιώνα συνεργάστηκαν εκτάκτως ο Βλαντιμίρ Βασίλιεφ, ο Ρούντολφ Νουρέγιεφ, ο Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ, η Μάγια Πλισέτσκαγια, η Ζούζαν Φάρελ, η Μάρσια Χαϊντέ, η Τζούντιθ Τζέιμισον και η Συλβί Γκιλέμ.

Η «Ιεροτελεστία της Άνοιξης» έμεινε στην ιστορία του χορού για την οργασμική της σεξουαλικότητα, η «Ενάτη Συμφωνία» του Μπετόβεν ανακάλεσε τον ινδικό χορό, το «Μπολερό» του Ραβέλ ανέδειξε το σόλο του Χόρχε Ντον, το «Δαχτυλίδι των Νιμπελούγκεν» του Βάγκνερ καθιέρωσε σύγχρονους χαρακτήρες επί σκηνής, ο «Καρυοθραύστης» είχε ως κύριο χαρακτήρα τον χορογράφο Πετιπά, η «Σονάτα για τρεις» (1957) είχε ως θέμα το ερωτικό τρίγωνο του «Κεκλεισμένων των θυρών» του Σαρτρ, οι «Τέσσερεις Γιοι του Εϊμόν» επιστράτευσαν κούκλες και γιγαντιαία γλυπτά, η παράσταση της «Compagnie M» χρηματοδοτήθηκαν από τον ίδιο, με χορευτές εννέα εθνοτήτων. Ο «Παλιάτσος του Θεού» (1971), «Ο δικός μας Φάουστ» (1975), το «Μπαλέτο για μια ζωή» (1997), είχε μουσική του Φρέντι Μέρκιουρι και του Μότσαρτ και κοστούμια του Τζιάνι Βερζάτσε, ενώ οι παραστάσεις αυτές ταξίδεψαν σε όλη τη Γαλλία, το Ισραήλ, την Τουρκία, την Αίγυπτο, το Βέλγιο, την Ισπανία, την Ολλανδία, τη Ρωσία, την Ιαπωνία, την Ουγγαρία, την Εσθονία, τη Σλοβενία, τη Βραζιλία, την Αυστρία, τη Νότια Κορέα, το Χονγκ-Κονγκ, την Κίνα, τις ΗΠΑ και την Ελλάδα. Οι παραστάσεις «Η τέχνη του να είσαι παππούς», ο «Ζαρατούστρα» και το «Τραγούδι του Χορού» ανακεφαλαίωσαν τις τεχνικές όλης της καριέρας του Μωρίς Μπεζάρ. 

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ψυχολογία Συριανού συζύγου: Χριστίνα» του Εμμανουήλ Ροΐδη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Λεοντάρη, στο Θέατρο Σταθμός

«Ψυχολογία Συριανού συζύγου: Χριστίνα» του Εμμανουήλ Ροΐδη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Λεοντάρη, στο Θέατρο Σταθμός

Το έργο «Ψυχολογία Συριανού συζύγου: Χριστίνα», βασισμένο στη νουβέλα του Εμμανουήλ Ροΐδη, ανεβαίνει στο Θέατρο Σταθμός σε σκηνοθεσία Γιάννη Λεοντάρη, από 4 Οκτωβρίου έως 29 Νοεμβρίου.

Επιμέλεια: Book Press

Μετά από δύο επι...

Τίλντα Σουίντον, Θεόδωρος Τερζόπουλος, Πάτι Σμιθ & Λένα Πλάτωνος, μεταξύ πολλών άλλων, στο φετινό πρόγραμμα της Στέγης

Τίλντα Σουίντον, Θεόδωρος Τερζόπουλος, Πάτι Σμιθ & Λένα Πλάτωνος, μεταξύ πολλών άλλων, στο φετινό πρόγραμμα της Στέγης

Τίλντα Σουίντον, Θεόδωρος Τερζόπουλος, Πάτι Σμιθ & Λένα Πλάτωνος, μεταξύ πολλών άλλων, κοσμούν το φετινό, πλουσιότατο και άκρως ερεθιστικό, πρόγραμμα της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. «Και τώρα, τι κάνουμε; Δεν περιμένουμε. Ούτε συνεχίζουμε αμέριμνοι. Μιλάμε και φωνάζουμε για τις πληγές, που πρέπει να τις νιώ...

Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Ο Δημήτρης Καραντζάς επιστρέφει στη Στέγη με μια περφόρμανς–παραβολή για τη βία, τον εθισμό στην εικόνα και την κατάργηση των ψευδαισθήσεων ή, αλλιώς, για την πραγματικότητα που, ό,τι κι αν κάνεις για να την αποφύγεις, αργά ή γρήγορα θα έρθει να σε βρει.

Επιμέλεια: Book Press

Από τις 30 Σεπτεμβρί...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τζο Νέσμπο: «Η κόρη μου δεν εντυπωσιάζεται με τίποτα από όσα κάνω, αλλά όταν της είπα ότι θα γίνω επίτιμος διδάκτωρ στην Αθήνα έμεινε με το στόμα ανοιχτό»

Τζο Νέσμπο: «Η κόρη μου δεν εντυπωσιάζεται με τίποτα από όσα κάνω, αλλά όταν της είπα ότι θα γίνω επίτιμος διδάκτωρ στην Αθήνα έμεινε με το στόμα ανοιχτό»

Ο δημοφιλής συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας Τζο Νέσμπο [Jo Nesbø] αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ του Τμήματος Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.

Επιμέλεια: Ευλαλία Πάνου

...
Βίος και Πολιτεία #10: Ο Παναγής Παναγιωτόπουλος ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Βίος και Πολιτεία #10: Ο Παναγής Παναγιωτόπουλος ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Στο 10ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου, με τον Κώστα Κατσουλάρη θα συνομιλήσει ο συγγραφέας και πανεπιστημιακός Παναγής Παναγιωτόπουλος. Η συζήτηση θα μεταδοθεί ζωντανά, την Πέμπτη, 28 Σεπτεμβρίου, στις 7μμ.

Επιμέλεια: Book Press

Βίος ...

«Κάποιοι μήνες της ζωής μου» του Μισέλ Ουελμπέκ – ή πώς να μην αποφεύγεις τις παγίδες της δημοσιότητας (κριτική)

«Κάποιοι μήνες της ζωής μου» του Μισέλ Ουελμπέκ – ή πώς να μην αποφεύγεις τις παγίδες της δημοσιότητας (κριτική)

Για το βιβλίο του Μισέλ Ουελμπέκ [Michel Houellebecq] «Κάποιοι μήνες της ζωής μου» (μτφρ. Γιώργος Καράμπελας, εκδ. Εστία). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Προβοκάτορας, φίλεχθρος, άνθρωπος που ζει από τις αντιπαραθέσεις και...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ