alt

Για την παράσταση Iraq – 9 τόποι επιθυμίας, σε σκηνοθεσία Μαρίας Τσαρούχα, η οποία παρουσιάζεται στον τεχνοχώρο Εργοτάξιο.

Του Νίκου Ξένιου

Στον Τεχνοχώρο «Εργοτάξιο» ανεβαίνει το έργο της Χέθερ Ράφο: Ιraq – 9 τόποι επιθυμίας, σε μετάφραση Πέπης Μοσχοβάκου και σκηνοθεσία Μαρίας Τσαρούχα. Πρόκειται για την εξιστόρηση της ζωής εννέα Ιρακινών γυναικών (ή εννέα εκδοχών της ίδιας γυναίκας), με φόντο το καθεστώς των πολέμων στον Κόλπο. Το έργο πρωτοανέβηκε στο Broadway, στο Εδιμβούργο και στο Bush Theater του Λονδίνου, ενώ περιόδευσε στη Μάλτα, στην Τουρκία, στη Σουηδία, στη Γαλλία, στο Ιράκ, στην Αίγυπτο, στο Ισραήλ και στη Σκωτία, αποσπώντας εξαιρετικές κριτικές. Όπως αναφέρει η Μαρία Τσαρούχα σε συνέντευξή της, «πρόκειται για ένα διάλογο μεταξύ ανατολής και δύσης. Οι χαρακτήρες είναι δεμένοι σε βάθος με τις καταστάσεις ως Ιρακινοί, ενώ ταυτόχρονα το πάθος τους μοιάζει ν’ αντανακλά τα ενδιαφέροντα της δύσης. Το έργο εκφράζει και την ανάγκη για δύναμη γένους θηλυκού...». Ισορροπημένη, αλλά όχι ιδιαίτερα εμπνευσμένη σκηνοθεσία, σε μια καλοδουλεμένη παράσταση που έχει να επιδείξει έξι τουλάχιστον υποδειγματικές ερμηνείες.

Η γένεση ενός πολιτικού έργου

Η Χέθερ Ράφο, κατά το ήμισυ Αμερικανή και κατά το ήμισυ Ιρακινή, εμπνεύσθηκε το έργο σ’ ένα ταξίδι της στο Ιράκ τον Αύγουστο του 1993, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής της στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης «Σαντάμ» της Βαγδάτης, όπου αντίκρυσε πολλά πορτραίτα του Σαντάμ Χουσεΐν καθώς και ένα περίεργο πίνακα, που παριστούσε μια γυμνή γυναίκα σκαρφαλωμένη σ’ ένα δέντρο.

Δεκαπέντε χρόνια μετά τον πόλεμο του Κόλπου οι Αμερικανοί (και, υπό το πρίσμα των Αμερικανών, και η ίδια η συγγραφέας) διερωτώνται σχετικά με τα λάθη μιας ιμπεριαλιστικής πολιτικής στο Ιράκ, με τα ολισθήματα ηθικής υπόστασης που τη συνόδεψαν και για την ίδια τη φύση του αμερικανικού ονείρου περί αποκατάστασης της Δημοκρατίας στον πλανήτη. Η Χέθερ Ράφο, κατά το ήμισυ Αμερικανή και κατά το ήμισυ Ιρακινή, εμπνεύσθηκε το έργο σ’ ένα ταξίδι της στο Ιράκ τον Αύγουστο του 1993, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής της στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης «Σαντάμ» της Βαγδάτης, όπου αντίκρυσε πολλά πορτραίτα του Σαντάμ Χουσεΐν καθώς και ένα περίεργο πίνακα, που παριστούσε μια γυμνή γυναίκα σκαρφαλωμένη σ’ ένα δέντρο. Το κεφάλι της κρεμόταν κάνοντας μια καμπύλη, ενώ ένας χρυσός ήλιος τη φώτιζε από πίσω. Με την επιστροφή της στην Αμερική σκέφτηκε να γράψει ένα κείμενο για τη φύση της Ιρακινής γυναίκας, στις πολλαπλές της εκφάνσεις, όπως τής αποκαλύφθηκε σ’ αυτήν την εικόνα.

Η βεδουίνα που αφηγείται τα μυστικά της για τον άντρα που αγάπησε και τον πόνο της ψυχής της για την απουσία ανταπόδοσης του έρωτά της προσδίδει στο κείμενο αμεσότητα και ανθρωπιά. Η ερμηνεία της αισθησιακής, δροσερής Έρη Παπαγαλάνη προίκισε με εσωτερικότητα χαρακτηριστική τον ρόλο αυτόν. Όμως η «ιρακινή ψυχή» εδράζει στην ακρότατη έκφανσή της στο ταμπεραμέντο μιας γυναίκας που συμβιβάστηκε με το καθεστώς και επιβίωσε με κάθε δυνατό τρόπο μέσα σ’ αυτό: «Ξέρω. Τα μάτια σας μού λένε πως με θεωρείτε πόρνη. Όμως εγώ ξυπνώ και θέλω αγάπη. Θέλω αγάπη συνεχώς, δεν χορταίνω από αγάπη». Η γυναικεία φύση στην πανίσχυρη εκδοχή της, μητρική, αρχετυπική, ανθρώπινη. Η Έφη Μεράβογλου δίνει στον ρόλο αυτόν τόνο και χαρακτηριστικό χρώμα, με μια στιβαρή παρουσία γεμάτη σωματικότητα και χιούμορ.

Ο κεντρικός χαρακτήρας του έργου είναι η αποτύπωση της ίδιας της συγγραφέως, που στην παράσταση την αποδίδει δυναμικά και ευαίσθητα η Δέσποινα Νικητίδου, παντρεύοντας στην ερμηνεία της Ανατολή και Δύση με δεξιοτεχνικό τρόπο και απευθύνοντας, με μυητικό τρόπο το «Σ’αγαπώ» σ’ έναν ατελείωτο κατάλογο από χαμένες φιγούρες του Ιράκ.

Στη μνήμη της Ράφο ως φοιτήτριας καθοριστικό ρόλο είχε διαδραματίσει ο πρώτος Πόλεμος του Κόλπου: παρακολουθούσε στις ειδήσεις του CNN τον πόλεμο και κάποιοι συμφοιτητές της έκαναν πλάκα στον ίδιο χώρο τη στιγμή που εκείνη ανησυχούσε σοβαρά για την τύχη των συγγενών της στη Βαγδάτη. Έτσι, το έργο μιλά και για την «αμερικανική ψυχή»: ο κεντρικός χαρακτήρας του έργου είναι η αποτύπωση της ίδιας της συγγραφέως, που στην παράσταση την αποδίδει δυναμικά και ευαίσθητα η Δέσποινα Νικητίδου, παντρεύοντας στην ερμηνεία της Ανατολή και Δύση με δεξιοτεχνικό τρόπο και απευθύνοντας, με μυητικό τρόπο το «Σ’αγαπώ» σ’ έναν ατελείωτο κατάλογο από χαμένες φιγούρες του Ιράκ.

Δροσερή και συγκινητική η παρουσία της Βαρβάρας Λάρμου στον ρόλο μιας καλλιεργημένης αστής που αναλύει επιδερμικά τα πολιτικά παρασκήνια αυτού του εγκληματικού πολέμου, γεμίζοντας τη σκηνή με τη λαμπερή της ομορφιά. Ιδιότυπος ο ρόλος του νεαρού ιρακινού κοριτσιού (Δήμητρα Σκέμπη) που από την απομόνωση του σπιτιού του δίνει το δικό του στίγμα στο προφίλ αυτής της σύρραξης. Πολύ συγκροτημένη, συγκινητική και «σφιχτή» η απόδοση του αποτροπιασμού των εγκλημάτων πολέμου, με όλες τις οικολογικές τους επιπτώσεις, από τον χαρακτήρα μιας ιρακινής γιατρού που μόλις έχει επιτελέσει μια τερατογένεση, ερμηνευμένο από την Ιωάννα Κυρίτση. Καθηλωτική και η Μυρτώ Λοντόρφου στον ρόλο της Ουμ-Γκάντα, της μητέρας που θρηνεί τον αφανισμό ολόκληρης της οικογενείας της στο σφαγείο του πολέμου του Ιράκ.

alt

Εμείς, οι συνυπεύθυνοι Δυτικοί

Οι δραματοποιημένοι αυτοί χαρακτήρες μιας ποιητικής σύνθεσης απευθύνονται στο κοινό σαν σε έμπιστο φίλο, εμπλέκοντάς το και παράγοντας αμφίθυμα συναισθήματα, συμπάθειας και ενοχής ταυτόχρονα.

Οι δραματοποιημένοι αυτοί χαρακτήρες μιας ποιητικής σύνθεσης απευθύνονται στο κοινό σαν σε έμπιστο φίλο, εμπλέκοντάς το και παράγοντας αμφίθυμα συναισθήματα, συμπάθειας και ενοχής ταυτόχρονα. Στόχος της συγγραφέως (που η παράσταση τον πέτυχε, παρά τις φτωχές σκηνικές της δυνατότητες) φαίνεται να ήταν η θεώρηση των γυναικών της Μέσης Ανατολής όχι ως του «άλλου», αλλά ως οικείων ανθρώπινων υπάρξεων, η ετερότητα των οποίων περιλαμβάνει τόσο τον τρόμο του πολέμου, την απόσχιση από τον εαυτό τους μέσα στο καθημερινό βίωμα του θανάτου, τη σύνθλιψη από το φαλλοκρατικό περιβάλλον μιας ισλαμικής κοινωνίας, την απώλεια των αγαπημένων προσώπων και τη ματαίωση των προσωπικών ονείρων, όσο και την ανάγκη για επιβίωση, το ένστικτο της ζωής και του έρωτα, το όνειρο της Δύσης ως τόπου που πιθανόν θα συμβιβάσει τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες τους με μιαν αξιοπρεπή «επικάλυψη» της πολιτικής φρίκης που έχουν βιώσει.

Ο εναρκτήριος και ληκτικός χαρακτήρας (Μάγδα Κρυσταλλινού) πετά στο ποτάμι τα σπαράγματα των υπάρξεων που βομβαρδίστηκαν, κατακρεουργήθηκαν και εξανδραποδίστηκαν στον βωμό της διεθνούς πολιτικής της βίας, γοβάκια, προσωπικά αντικείμενα και ράκη ρούχων. Στην προσωπική συλλογή προς πώλησιν μιας γυναίκας (Μαρία Τρυγώνη) που επιβίωσε με εμφανή τα συμπτώματα της ταλαιπωρίας πάνω της έρχεται το ένστικτο της επιβίωσης να επιδαψιλεύσει και να εκποιήσει («τόσα δολάρια καθένα») αντικείμενα μεγάλης συναισθηματικής αξίας. Στη διαδικασία εκποίησης και στον επικήδειο αυτόν ενός ολόκληρου πολιτισμού (του αρχαιότερου στην υφήλιο, ειρήσθω εν παρόδω) έρχονται να προστεθούν και συμβολικά αντικείμενα, ακόμη και ο ίδιος ο πίνακας ζωγραφικής που εξαρχής αποτέλεσε την πηγή έμπνευσης του έργου.

Η σκηνοθέτις

Η Μαρία Τσαρούχα έχει σπουδάσει Κοινωνιολογία στην Αθήνα και υποκριτική και σκηνοθεσία στη Νέα Υόρκη, στο Κίεβο και στο «Webber Douglas Academy of Dramatic Arts» του Λονδίνου. Ως ηθοποιός έχει συμμετάσχει σε πολλές παραστάσεις και κινηματογραφικές ταινίες, εδώ και στο εξωτερικό. Έχει διασκευάσει το μυθιστόρημα «Μέρες εγκατάλειψης» της Έλενα Φεράντε και το σκηνοθέτησε με τον τίτλο «Η κακομοίρα της Νάπολι», που παίχτηκε για δύο χρόνια στο θέατρο «Επί Κολωνώ». Από το 2003 με το «Magic Room Theater»  ανεβάζει παραστάσεις με κείμενα, τραγούδια musical, stand up comedy και μουσικό live. Από το 2000 διδάσκει «Method Acting» σε επαγγελματίες και ερασιτέχνες ηθοποιούς και ερμηνευτές.

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Φλάι» της Στέλλας Ζαφειροπούλου, σε σκηνοθεσία Πέπης Μοσχοβάκου – Η μύγα που μας μεταφορφώνει σε ανθρώπους

«Φλάι» της Στέλλας Ζαφειροπούλου, σε σκηνοθεσία Πέπης Μοσχοβάκου – Η μύγα που μας μεταφορφώνει σε ανθρώπους

«Φλάι» της Στέλλας Ζαφειροπούλου, σε σκηνοθεσία Πέπης Μοσχοβάκου, στο Θέατρο Όλβιο, με πρωταγωνίστρια τη Λίλη Τσεσματζόγλου.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Ο μονόλογος «Φλάι» της Στέλλας Ζαφειροπούλου ανέδειξε τη συγγραφέα πριν από εννέα χρόνια, παράλληλα ...

Ταξιδεύοντας νοερά σε εβδομήντα θεατρικά φεστιβάλ του κόσμου

Ταξιδεύοντας νοερά σε εβδομήντα θεατρικά φεστιβάλ του κόσμου

Μια απόπειρα χαρτογράφησης των σημαντικότερων θεατρικών φεστιβάλ του κόσμου, καθώς και προσδιορισμού των κοινών σταθερών που τα ορίζουν. Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από το Φεστιβάλ της Αβινιόν.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

...
«Η αισθηματική αγωγή» του Γκιστάβ Φλομπέρ, σε σκηνοθεσία Παντελή Φλατσούση – Όταν το ατομικό συμφέρον συγκρούεται με το συλλογικό καλό

«Η αισθηματική αγωγή» του Γκιστάβ Φλομπέρ, σε σκηνοθεσία Παντελή Φλατσούση – Όταν το ατομικό συμφέρον συγκρούεται με το συλλογικό καλό

Για την παράσταση «Η αισθηματική αγωγή», βασισμένη στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Γκιστάβ Φλομπέρ, σε σκηνοθεσία Παντελή Φλατσούση, στο Υποσκήνιο Β του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. © για την κεντρική φωτογραφία: akriviadis.gr

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Φραντς Κάφκα, ο δάσκαλος του Φίλιπ Ροθ

Φραντς Κάφκα, ο δάσκαλος του Φίλιπ Ροθ

Μια σύντομη και κατατοπιστική μελέτη για τη σημαντική επιρροή που άσκησε ο Φραντς Κάφκα (Franz Kafka) στον Φίλιπ Ροθ (Philip Roth). 

Γράφει ο Παναγιώτης Γούτας

Ο Φραν...

«Βίος και Πολιτεία»: Ο ποιητής και φιλόσοφος Νίκος Ερηνάκης έρχεται στο Υπόγειο

«Βίος και Πολιτεία»: Ο ποιητής και φιλόσοφος Νίκος Ερηνάκης έρχεται στο Υπόγειο

Στο 65ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων στο Βιβλιοπωλείο της Πολιτείας με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου και των ιδεών, o Κώστας Κατσουλάρης συνομιλεί με τον ποιητή και φιλόσοφο Νίκο Ερηνάκη. Η συζήτηση θα μεταδοθεί ζωντανά την Πέμπτη, 6 Φεβρουαρίου, στις 7.00μμ.

Επιμέλεια: Book Press

...
Αθηνόδωρος Μεταλλίδης: «Το βιβλίο μου αποβλέπει στη δημιουργία ενός ηθικού πλαισίου για τη δράση των υπηρεσιών πληροφοριών»

Αθηνόδωρος Μεταλλίδης: «Το βιβλίο μου αποβλέπει στη δημιουργία ενός ηθικού πλαισίου για τη δράση των υπηρεσιών πληροφοριών»

Μια επίκαιρη συνέντευξη με τον Αθηνόδωρο Μεταλλίδη, με αφορμή το βιβλίο του «Intelligence: το ηθικό δίλημμα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ποιότητα. «Οι φιλελεύθερες δημοκρατίες, στην προσπάθειά τους να αντιμετωπίσουν τις απειλές, καταλήγουν να βλάπτουν το αξιακό τους σύστημα».

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

«Mind the gap» του Λάζαρου Αλεξάκη (προδημοσίευση)

«Mind the gap» του Λάζαρου Αλεξάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων του Λάζαρου Αλεξάκη «Mind the gap», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 5 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Είχε φτάσει σε μικρή απόσταση από τη βιτρίνα, και το νυχτεριν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

Έξι ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Ιωλκός  – Τρεις δημιουργοί καταθέτουν νέο έργο και τρεις εμφανίζονται για πρώτη φορά

Έξι ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Ιωλκός  – Τρεις δημιουργοί καταθέτουν νέο έργο και τρεις εμφανίζονται για πρώτη φορά

Έξι ποιητικές συλλογές που κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Ιωλκός. Τρεις δημιουργοί καταθέτουν τα νέα τους έργα και τρεις εμφανίζονται για πρώτη φορά.

Επιμέλεια: Book Press

Δημήτρης Βασιλάκης,  ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ