alt

Για την παράσταση του Philippe Quesne Η μελαγχολία των δράκων, που παρουσιάστηκε στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών.

Του Νίκου Ξένιου Φωτογραφίες Martin Argyroglo

Ο γάλλος παραγωγός και οπτικός καλλιτέχνης Philippe Quesne ήρθε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, προσκεκλημένος της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, με τη διεθνή του σκηνική επιτυχία Η μελαγχολία των δράκων. Πρόκειται για μιαν αμφιλεγόμενη παράσταση, που άλλοι χαρακτήρισαν «απόλυτο αριστούργημα» και άλλοι απλώς «πρωτοποριακή αλλά, ταυτόχρονα, βατή και διασκεδαστική». Το βέβαιο είναι πως δεν πρόκειται για ένα αδιάφορο έργο, εφόσον εμπλέκει τους πάντες σε μιαν επανεκτίμηση της έννοιας της μελαγχολίας.

Grande illusionista και teatro povero

Είναι παράσταση για απαιτητικούς θεατές των αμερικανικών block busters με τις ορδές των τεράτων να κατατροπώνονται ειδικά παρουσιασμένη για καλόγριες στο προαύλιο του Cloître des Célestins. Είναι συνάντηση δυο γενεών στο όριο μιας μινιμαλιστικής Newfoundland που παραπέμπει στον Ντίσνεϋ.

O Quesne ιδρύει, το 2003, το Vivarium Studio («Στούντιο-Ενυδρείο») στο Παρίσι με στόχο να πλήξει την καταναλωτική αισθητική που τον καταδυναστεύει. Οι προηγούμενες παραστάσεις του, La Démangeaison des ailes (2003), D'après Nature (2006), Des Expériences, Enchantillions και Caspar Western Friedrich, καθώς και η αμέσως προηγούμενη παραγωγή του, το Effet de Serge, διανοίγουν μιαν ολόκληρη σειρά δυνατοτήτων μέσα από τη μεταμφίεση στην άφυλη, χρονικά «καθηλωμένη», vintage αισθητική τεράτων που είναι λυπημένα. Δίνει το νέο επεισόδιο κάποιο νέο εννοιολόγιο για τη Μελαγχολία, με το εγχείρημα της παραμόρφωσης καθιερωμένων αισθητικών μορφών; Καθιερώνει το Ποταπό ως αισθητικό αξίωμα; Είναι παράσταση για απαιτητικούς θεατές των αμερικανικών block busters με τις ορδές των τεράτων να κατατροπώνονται ειδικά παρουσιασμένη για καλόγριες στο προαύλιο του Cloître des Célestins. Είναι συνάντηση δυο γενεών στο όριο μιας μινιμαλιστικής Newfoundland που παραπέμπει στον Ντίσνεϋ. Είναι το σοκ της αντιπαράθεσης των hairy χεβιμεταλάδων με μιαν αφελή γηραιά κυρία που δεν έχει επίγνωση του κινδύνου. Όπως και να ’χει, ο μικρός κόκκινος δράκος, το μυθικό, φανταστικό ον που θα μπορούσε να είναι και παιδικό παιχνίδι ή κατοικίδιο, ήρωας μιας ιουρασικής περιπέτειας ή φιγούρα manga, απλά εμφανίζεται στο τζάμι μιας φωτισμένης Σιτροέν του ’90 που χάλασε μέσα στο μεσοευρωπαϊκό χιονισμένο δάσος και ακινητοποιήθηκε μαζί με ένα παρελκόμενο τρέιλερ. Και μετά «πετιέται» στο “coffre” της σαραβαλιασμένης Σιτροέν. Αν δεν είναι αυτό μελαγχολικό, τότε τι είναι;

drakoi

Η μελαγχολία των επιζώντων ενάντια στον ακαδημαϊσμό

Με πενιχρά μέσα συνθέτει ένα εφήμερο σεληνιακό σκηνικό που θα φωτιστεί με υψηλή τέχνη για να μετατραπεί σε ζοφερή εικόνα ερήμωσης και κατόπιν σε σκοτεινό, κινούμενο δάσος απειλητικών cocoons που φέρουν μιαν εικαστική ποιότητα μεταπυρηνικού τοπίου.

Οι ρόκερς αδιαφορούν για τη βλάβη του αμαξιού και ακούνε στα MP3 τους από Ηeavy Μetal μέχρι αναγεννησιακή μουσική τρώγοντας γαριδάκια και άλλα τζανκ και πίνοντας μπύρες. Η λεπτομερής, φωτορεαλιστική ακρίβεια της εικόνας δίνει αφορμή στον Κεν να επιστρατεύσει το αξίωμά του: πως από αυτήν τη βάση εκκινεί η φαντασίωση. Ένα γκρουπ από ηλικιωμένους, μεσήλικες και νέους φορά leather, περούκες και jeans και ακούει με νοσταλγία τη μουσική της generation x, κοιμάται σε ένα διαφανές Τerrarium θαυμάτων που φέγγει αλλόκοτα μέσα στο σκοτεινό χιονισμένο τοπίο, προετοιμάζει ένα «Πάρκο διασκεδάσεων» αντίστοιχο με το «Jurassic Parc», ένα «λούνα παρκ» ή άλλου είδους θεματικό πάρκο και για το σώου της χρησιμοποιεί στοιχειώδεις, «προτεχνολογικές» συσκευές: έναν απλό ανεμιστήρα, μια μηχανή παραγωγής σαπουνόφουσκας, ένα χειροκίνητο «όπλο χιονιού», έναν παλιό προτζέκτορα και μπόλικες πλαστικές σακούλες μεγάλου μεγέθους. Έτσι, με πενιχρά μέσα συνθέτει ένα εφήμερο σεληνιακό σκηνικό που θα φωτιστεί με υψηλή τέχνη για να μετατραπεί σε ζοφερή εικόνα ερήμωσης και κατόπιν σε σκοτεινό, κινούμενο δάσος απειλητικών cocoons που φέρουν μιαν εικαστική ποιότητα μεταπυρηνικού τοπίου.

Με φελινική αφέλεια που παραπέμπει στο "E la nave va" o θίασος φρικιών του Κεν επιστρατεύει εικόνες εμπνευσμένες από τον Πήτερ Μπρίγκελ και τον Άλμπρεχτ Ντίρερ για να υποστηρίξουν μια σκηνική dissertation για την έννοια της Μελαγχολίας, επανοηματοδοτημένη: το έργο ξεκινά κατασκευάζοντας, με απλές κινήσεις, ένα virtuoso ίνδαλμα υπερρεαλισμού: δυνατοί τόνοι από τον εναγκαλισμό της ηλικιωμένης ποδηλάτριας Ιζαμπέλ, που «έτυχε» να περνά από το ζοφερό νυκτερινό δάσος και να «ξέρει» από μηχανές αυτοκινήτου. Φορώντας ένα φανταχτερό μωβ μπουφάν, η Ιζαμπέλ αγκαλιάζει με μητρική τρυφερότητα τους νεαρότερους του θιάσου και ξεναγείται από τον γηραιότερο, έναν χαρακτηριστικό ξεδοντιασμένο baby boomer, σε παιδικά σιντριβάνια και κορυφές λόφων, σε χιονοδρομικούς τάπητες και σε νηπιακές προβολές καταστάσεων, αναβιώνοντας την κλίμακα των φυσικών στοιχείων (αέρας, νερό, φωτιά, σαπουνόφουσκα) στην κορυφή μιας σκάλας.

Μοιάζει σαν ο καλλιτέχνης να έχει μελετήσει την Μελαγχολία του Μπάρτον και το «Περί ύψους», τη φιλοσοφική έννοια του φωτός, σε όλην της τη διαδρομή στην ανθρώπινη διανόηση.

Μια μίνι Οδύσσεια, το επικό μέσω του στοιχειώδους, σε μια κλιμάκωση που λειτουργεί ως καταπέλτης, προδίδοντας τους περιορισμούς της «ζώνης των κομφόρ» του δυτικού πολιτισμού. Μοιάζει σαν ο καλλιτέχνης να έχει μελετήσει την Μελαγχολία του Μπάρτον και το «Περί ύψους», τη φιλοσοφική έννοια του φωτός, σε όλην της τη διαδρομή στην ανθρώπινη διανόηση, από τα σανσκριτικά ως τους «δαίμονες της Έκλειψης» της Μαχαμπχαράτα και τους Δαίμονες της γοτθικής αρχιτεκτονικής, ώστε να κατασκευάσει το μυητικό ταξίδι της Ιζαμπέλ σε ένα σύμπαν «δυτικής εξορίας», όπου ο υλικός κόσμος καταλύεται από το φως της γνώσης. Και μοιάζει να μας προϊδεάζει για την επόμενη παράστασή του, που ίσως να αφορά τον Αντονέν Αρτώ.

alt
    Ο Philippe Quesne
 

Δράκοι και εσωτερισμός

Ανατέμνοντας τη γλώσσα και επιβάλλοντας μεγάλες σιωπές, διευρύνοντας τη σκηνική ψευδαίσθηση, επιστρατεύοντας τον μύθο, ο Κεν ενεργοποιεί επί σκηνής ένα show με χαρακτήρα αυτοσχεδιαστικό: σε μιαν έκθεση βιβλίου με θέμα τη «μαύρη χολή», οι ανεπεξέργαστοι χαρακτήρες της «Μελαγχολίας» παραθέτουν παιδικά βιβλία με δράκους και τέρατα, μνήμες από τον «Πόλεμο των άστρων» και τους Metallica, άλμπουμς ταξιδιωτικά, συλλογές δοκιμίων, ιλουστρασιόν από χιονισμένα τοπία μεγάλων φλαμανδών ζωγράφων, περιφέροντας με αφελή τρόπο τις μπυροκοιλιές τους και διατηρώντας εσκεμμένα αργούς, αντιπαραγωγικούς ρυθμούς, τόσο για να καθυστερήσουν την εξέλιξη της σκηνικής δράσης, όσο και για να σαρκάσουν το τρεχαλητό της καθημερινότητας.

Παρά τους δισταγμούς μου, θέλω να αντικρίσω τη συγκεκριμένη παράσταση υποδυόμενος την παιδική αφέλεια. Η παιδικότητα των ηρώων του Κεν είναι, βεβαίως, γαλλικό προνόμιο: οι Γάλλοι καταλαβαίνουν πάντα καλύτερα το «αφελές» όταν πλασάρεται ως σώφρον. Έτσι, τα σύμβολα αποκωδικοποιούνται για το γαλλόφωνο κοινό με μεγάλη ευκολία: το φλάουτο μαζί με την περούκα που ζωντανεύει και κινείται,  το κοινόβιο που ακούει AC/DC δίπλα στο μαδριγάλι, το «Still loving you» των Scorpions ενώ εκτυλίσσεται ένας διάλογος τύπου Μπέκετ, η θεατρική ψευδαίσθηση και το κόμικ, μια νιχιλιστική φαντασίωση και pop-up ψυχαγωγικό πάρκο, τα road movieς και αυτή η ιδιότυπη camaraderie (συντροφικότητα, φιλότης): ο δράκος μπορεί να εκληφθεί ως σύμβολο συμφιλίωσης. Ίσως και ως μια μικρή κοροϊδία απέναντι στην «κουλτουριάρικη» εμμονή μας να αναζητούμε βαθύτατα νοήματα στα πάντα. Ίσως ο Κεν να μας «κλείνει» κοροϊδευτικά το μάτι ενόσω εμείς ψάχνουμε τα νοήματα κι ενόσω ο ίδιος κάνει «το κέφι του» στο θέατρο. Γιατί όχι, όμως; Ποιος θα καθορίσει τα όρια της σοβαρότητας και του γελοίου, σε μιαν εποχή όπου η Ευρώπη πάνω απ’όλα πρέπει να ανακτήσει τα «φίλια» αισθήματά της προς τον συνάνθρωπο; Στο κάτω κάτω, ο επικός ήρωας του Κεν έρχεται να τοποθετήσει το φως στο στόμα του λυπημένου, παραγκωνισμένου Δράκοντα για να αποκαλύψει τον κόσμο των φυσικών στοιχείων, αυτών που αναμετρήθηκαν στο στερέωμα, στον «τροχό του νερού», και να ενθρονίσει εκ νέου τη Φιλότητα στη θέση του Νείκους.

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

Για τους «Τσέντσι», του Π. Μπ. Σέλλεϋ, σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου που ανέβηκε στην αίθουσα «Ω» του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Kεντρική εικόνα: © Μαρίζα Καψαμπέλη.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Την τραγωδία «ήρεμ...

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ο ιστορικός χώρος της αρχαίας Αθήνας «συνομιλεί» αρμονικά με τη μαγική νύχτα των Αγγλοσαξόνων, όπως τη συνέθεσε ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Κεντρική εικόνα: © Sabrina Brodescu.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Η ομάδα Loxodox είναι ιδέα της Μαρίζας Θεοφυλακτοπού...

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

Για τις παραστάσεις «Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» στο θέατρο «Χώρος» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα», στο Θέατρο Μπέλλος, και τα δύο του Γαλλορουμάνου θεατρικού συγγραφέα, ποιητή και δημοσιογράφου Ματέι Βίσνιεκ. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Το σώμα της γυναί...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ