Για την παράσταση Ματωμένος Γάμος του Φ. Γκ. Λόρκα, σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα, που ανεβαίνει στο θέατρο Αποθήκη.
Του Πέτρου Πολυμένη
Η σκηνοθεσία ενός θεατρικού έργου είναι και μία ερμηνεία του. Ο σκηνοθέτης επιλέγει σε ποιες όψεις του κειμένου θα δώσει έμφαση και πώς θα τις τοποθετήσει στο χρόνο, πώς θα αναδείξει ή θα ιεραρχήσει τα διλήμματα, αλλά και τις συνθήκες –τις ανθρώπινες καταστάσεις– που τα προκαλούν. Το θεατρικό έργο ως κείμενο (νεκρό, κατά Μπλανσό) ξαναζωντανεύει από τον εκάστοτε αναγνώστη. Παρόλα αυτά μέσα στις λέξεις δεν παύει να υπάρχει μια εγκατεστημένη βούληση (παρά το «θάνατο» του συγγραφέα) που το σμιλεύει και το διαφοροποιεί. Σε ένα κλασικό δε θεατρικό έργο αυτή η εγκατεστημένη βούληση είναι ακόμα πιο αισθητή. Τι περιθώρια μπορεί να αφήσει σε ένα σκηνοθετικό όραμα, σε μια ιδιαίτερη ματιά, όταν οι λέξεις είναι ήδη εκεί, με βαρύτητα μεγάλη; Σίγουρα περιθώρια υπάρχουν. Σχετικό παράδειγμα στα καθ’ ημάς, πριν από χρόνια, η σκηνοθεσία του Λευτέρη Βογιατζή στον «Μισάνθρωπο» του Μολιέρου, στην οποία ένα προσωπικό σκηνοθετικό όραμα, μια ερμηνεία, βρήκε χώρο μέσα από τις λέξεις μιας έμμετρης μετάφρασης, κατά τρόπο που συχνά ο θεατής είχε την εντύπωση ότι ψάχτηκε κάθε λέξη των επί σκηνής προσώπων∙ γιατί οι λέξεις είναι στη θέση που είναι, και τι σημαίνουν.
Ο Κακλέας ξαναδιάβασε το κείμενο του Λόρκα, το ξεψάχνισε, έφερε τα μέσα έξω, και έφτιαξε μία συνεπή και δεμένη παράσταση.
Στον Ματωμένο Γάμο του Κακλέα έχουμε μια άλλη κατεύθυνση. Και μάλιστα σε ένα κλασικό έργο, χιλιοπαιγμένο, υπό μια έννοια με κάποια κομμάτια του «σφραγισμένα» από τη μελοποίηση του Χατζιδάκι. Εδώ δεν πρόκειται για μια απλή δραματουργική επεξεργασία της μετάφρασης του Γκάτσου (όπως καταλαβαίνει κανείς από το πρόγραμμα της παράστασης), κάποιες διορθώσεις σε λέξεις για ν’ ακούγονται ίσως πιο εύηχα στο σήμερα, αλλά για «κλάδεμα» ολόκληρων διαλόγων, ακόμα και προσώπων (όπως η Πεθερά). Και εκεί που αρχίζεις να συνειδητοποιείς τι συμβαίνει, έχεις ήδη μεταβεί, ευτυχώς, στο εκστατικό σύμπαν της σκηνοθεσίας.
Ο Κακλέας ξαναδιάβασε το κείμενο του Λόρκα, το ξεψάχνισε, έφερε τα μέσα έξω, και έφτιαξε μια συνεπή και δεμένη παράσταση, προσπαθώντας τρόπον τινά να το «ξεφλουδίσει» και να μας παρουσιάσει ό,τι εκείνος είδε από το σκληρό του πυρήνα. Κάπου εκεί, μέσα και γύρω από το τρίγωνο Νύφης, Γαμπρού και Λεονάρντο, αρχίζει να συμβολοποιεί το μαχαίρι, το γυμνό σώμα, το κόκκινο τριαντάφυλλο, το μαύρο του φονικού. Η παράσταση έχει ρυθμό, ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα, όπως τη διαπερνά από τη μια η έξαψη και από την άλλη το πένθος. Τα σκηνικά, εναρμονισμένα με τη μουσική, έχουν κάτι το μεταλλικό, κάτι από βιομηχανικό τοπίο (στο γνώριμο ύφος του Μανόλη Παντελιδάκη), διαμορφώνοντας διαφορετικά επίπεδα και ένθετους χώρους, προσφέροντας ενδιαφέρουσες λύσεις στη σκηνοθετική ερμηνεία.
Η Εβελίνα Παπούλια τραβά την προσοχή ως τραγική Μάνα, με ένταση εσωτερικευμένη. Η Λένα Παπαληγούρα απέδωσε το ρόλο της Νύφης. Η Νύφη είναι σύνθετος χαρακτήρας, αφού ξεδιπλώνεται πάνω σ’ ένα ρήγμα. Πότε μεταβαίνει στο Γαμπρό πότε στον Λεονάρντο, ωθούμενη από διαφορετικές κάθε φορά δυνάμεις. Και εντέλει, πηγαίνοντας στον Λεονάρντο, πηγαίνει προς τον θάνατό του και μένει με τη μνήμη. Επιστρέφει στο ρήγμα, που πλέον έχει γίνει μνήμα. Αν και με υποκριτικές εξάρσεις, η Λένα Παπαληγούρα είχε κάτι το αμήχανο σε ορισμένες μεταβάσεις πάνω από το ρήγμα ετούτο. Ο Δημήτρης Μοθωναίος ως Λεονάρντο και ο Λάμπρος Κτεναβός ως Γαμπρός υπηρέτησαν με συνέπεια το ρόλο τους. Ευχάριστη έκπληξη η Ειρήνη Μπούνταλη, έδωσε ξεχωριστή υπόσταση σε ένα δεύτερο ρόλο, τη γυναίκα του Λεονάρντο. Ομοίως ο Δημήτρης Γεωργαλάς, ως πατέρας της Νύφης, ηλέκτρισε περαιτέρω την ατμόσφαιρα στο διάλογό του με τη Μάνα. Με αρετές η Ιφιγένεια Αστεριάδη (είτε ως Φεγγάρι είτε ως Δούλα), και η Αριάδνη Καβαλιέρου (είτε ως Θάνατος είτε ως Παιδί).
*Ο ΠΕΤΡΟΣ ΠΟΛΥΜΕΝΗΣ είναι ποιητής και διδάκτορας Φιλοσοφίας.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Νίκος Γκάτσος
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ – ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ: Γιάννης Κακλέας
ΣΚΗΝΙΚΑ: Μανόλης Παντελιδάκης
ΚΟΣΤΟΥΜΙΑ: Εύα Νάθενα
ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Γιώργος Μιχαλόπουλος
ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΙΑ: Αγγελική Τρομπούκη
ΒΟΗΘΟΣ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ: Νουρμάλα Ήστυ
ΜΑΝΑ - Εβελίνα Παπούλια
ΝΥΦΗ - Λέλα Παπαληγούρα
ΛΕΟΝΑΡΝΤΟ - Δημήτρης Μοθωναίος
ΓΑΜΠΡΟΣ - Λάμπρος Κτεναβός
ΓΥΝΑΙΚΑ - Ειρήνη Μπούνταλη
ΠΑΤΕΡΑΣ - Δημήτρης Γεωργαλάς
ΦΕΓΓΑΡΙ/ΔΟΥΛΑ - Ιφιγένεια Αστεριάδη
ΠΑΙΔΙ/ΘΑΝΑΤΟΣ - Αριάδνη Καβαλλιέρου
Τετάρτη και Κυριακή στις 20.00, Πέμπτη και Παρασκευή στις 21.00, Σάββατο στις 18.15 και στις 21.00