
Της Λίλυς Εξαρχοπούλου*
Mια μαύρη σκηνή με ένα τραπέζι στην αριστερή πλευρά, μια οθόνη προβολής στο πίσω μέρος, που ξαφνικά ανάβει, και ο θεατής παρακολουθεί τον διάλογο Φάουστ-Μεφιστοφελή για να τον εισάγει στη μυσταγωγία. Ο Φάουστ είναι μόνος στο κεντρικό μέρος της σκηνής αλλά το παρακείμενο τραπέζι σύντομα θα γεμίσει με πρόσωπα, απόμακρους συνδαιτυμόνες. Καθαρίζει ή ίσως ανατέμνει ως επιστήμονας ένα ψάρι˙μετά «νίπτει τας χείρας του».
Τη σκηνική σύνδεση διαπερνά μια ακρίβεια που η συνεχής παρουσία του πρωταγωνιστή κάνει καταλυτική: πρόκειται για τον Φάουστ και ταυτοχρόνως για τον αφηγητή που αναπαράγει τα λόγια του. Ο Μεφιστοφελής παρών και απών, η φυσική του παρουσία διαθλάται στο λόγο, ο σκύλος -άλλη ενσάρκωσή του- αν και απών, διαπερνάει τη σκηνή μέσα από το λόγο, η πολυπρισματική του διάσταση κατοχυρώνεται από την πολυφωνικότητα. Ο υπονομευτής πειρασμός αντιμέτωπος με την ανθρώπινη γνώση. Τα –σπάνια– αγγλικά του Φάουστ παραπέμπουν στον προγενέστερο αμαρτωλό αμφισβητία Δρ. Φάουστους (Μάρλοου). Το κλασικό κείμενο ελαφραίνει από τον ρυθμό, η παράσταση εξελίσσεται δυναμικά με τη συνεχή κίνηση, το μπαχτινικό καρναβαλικό στοιχείο υπερτονίζεται.
Στο βάθος η ασπρόμαυρη προβολή εστιάζει σε εικόνες που συνοδεύουν τον λόγο: σημερινοί άστεγοι, τωρινοί πόλεμοι, αθλιότητες, χιπισμός, η κυριαρχία της εικόνας, το facebook. O μεσήλικας παραβάτης ήρωας, ο φερώνυμος της ανθρώπινης υπέρβασης, συναντά το νέο κορίτσι και αναπάντεχα το γοητεύει. Η κοπέλα μπερδεύεται, διαθλάται κι αυτή: από τη μια η αμαρτία και από την άλλη η καλή της τύχη που θα την απομακρύνει από την τάξη της, το ερωτικό ξύπνημα και ο κοινωνικός κόλαφος, το πάθος και η υποταγή στις συνθήκες της εποχής. Ενδιαμέσως, οι σκηνές που προβάλλονται εναλλάσσονται επιτυχημένα με τίτλους ζωγραφικών έργων από το Μουσείο της Οικουμένης.
Καθόλη τη διάρκεια η μουσική αρμονία -μέσα από τη φωτισμένη δυσαρμονία της- κυριαρχεί. Το ελληνικό στοιχείο διαπλέκεται με τις μουσικές του κόσμου, παλαιές και σύγχρονες. Οι φαντασιώσεις/όνειρα του δεύτερου και πιο κρυπτικού μέρους της παράστασης προϊδεάζουν για το άσχημο τέλος. Με μαγευτική κίνηση, εκπληκτικό φωτισμό συγκροτούν ένα θέατρο μέσα στο θέατρο, μόνο που τούτο εδώ πρόκειται για ένα θέατρο σκιών το οποίο έρχεται να συμπληρώσει τις υπόλοιπες καλές τέχνες που σημειολογούνται στην παράσταση. Εύκολα μπορεί να διακρίνει κανείς λογοτεχνικές και κινηματογραφικές αναφορές (από το Dogville μέχρι τη Ρώσικη Κιβωτό) ενώ η εικόνα –ακόμη και με μορφή tableau vivant– υποστηρίζει και επεξηγεί τη διαχρονικότητα των στοχασμών. Η σταύρωση ορίζεται από την αναζήτηση της γνώσης και τις επιθυμίες της σάρκας.
Παρακολουθώ όποτε μπορώ τις παραστάσεις του Μιχαήλ Μαρμαρινού γιατί συχνά μου αποκαλύπτουν νέες διαστάσεις των πραγμάτων. Η συγκεκριμένη αξίζει επικρότηση γιατί αναπαράγει το πνεύμα και σε μεγάλο βαθμό το λόγο του έργου όχι με «μοντερνιές», όπως συχνά κατηγορείται ο σκηνοθέτης, αλλά με ουσιαστικές παρεμβάσεις που το φέρνουν με μεγάλη διαύγεια κοντύτερα στον θεατή και την εποχή του. Αξίζει βεβαίως να αναφερθεί ότι μια παράσταση είναι ομαδική δουλειά και έτσι υποκλίνομαι και στη μετάφραση του Π. Μάρκαρη, τη μουσική του Δ. Καμαρωτού, τα σκηνικά του K. MacLellan, τα κοστούμια της Μ. Τρικεριώτη, τους φωτισμούς του Γ. Δρακουλαράκου, την άρτια δουλειά όλων των συντελεστών και φυσικά των ηθοποιών, από τον Ακύλλα Καραζήση και το «πολυεργαλείο» Θεοδώρα Τζήμου έως την Δάφνη Ιωακειμίδου-Πλατακιά.
Τέλος, με στενοχωρεί που η παράσταση που είδα ήταν «κομμένη» κατά ένα ημίωρο. Ως θεατής θα την προτιμούσα στο αρχικό τετράωρο.
* Η Λίλυ Εξαρχοπούλου είναι συγγραφέας
20:00 Κεντρική Σκηνή
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Μετάφραση: Πέτρος Μάρκαρης
Σκηνοθεσία: Μιχαήλ Μαρμαρινός
Σύμβουλος δραματουργίας: Armin Kerber
Μουσική, σχεδιασμός ήχου: Δημήτρης Καμαρωτός
Φωτισμοί: Γιάννης Δρακουλαράκος
Σκηνικά: Kenny MacLellan
Κοστούμια: Μαγιού Τρικεριώτη
Βοηθός σκηνοθέτη: Μυρτώ Περβολαράκη
Χειρισμός ήχου παράστασης: Κώστας Μπώκος - Studio 19st
Υπεύθυνη παραγωγής: Ρένα Ανδρεαδάκη
Β' βοηθός σκηνοθέτη: Νεφέλη Μυρωδιά
Βοηθοί ενδυματολόγου: Εύα Γουλάκου, Δανάη Ελευσινιώτη
Παραγωγή: Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών
ΗΘΟΠΟΙΟΙ
Φάουστ: Ακύλλας Καραζήσης
Μεφιστοφελής: Έλενα Τοπαλίδου, Εύη Σαουλίδου, Γιώργος Μπινιάρης,Θεοδώρα Τζήμου, Φοίβος Ριμένας, Νικόλας Χανακούλας
Μαργαρίτα: Δάφνη Ιωακειμίδου-Πατακιά, Θεοδώρα Τζήμου, Εύη Σαουλίδου,Ηλέκτρα Νικολούζου, Έλενα Τοπαλίδου, Σμαρώ Γαϊτανίδου
Βάγκνερ (μαθητής Φάουστ): Νικόλας Χανακούλας
Μάγισσα: Ηλέκτρα Νικολούζου
Μάρθα (γειτόνισσα): Σμαρώ Γαϊτανίδου
Βάλεντιν (αδελφός Μαργαρίτας): Φοίβος Ριμένας
Πνεύματα, Χορός Αγγέλων, Χορός Μαθητών, Περιπατητές, Παρέα κεφάτων παλικαριών, Ζώα, Φαντάροι, Χορός Μαγισσών, Φωνές