baladeur

Το «Σουέλ», που παίζεται στο Θέατρο 104 και φέρει την υπογραφή του Θοδωρή Τσαπακίδη, είναι μια ανησυχαστική «τραγικωμωδία» για την περίοδο της καραντίνας. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Βάσιας Αναγνωστοπούλου.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Στο Θέατρο 104 είδα το «Σουέλ» που έγραψε και σκηνοθέτησε ο Θοδωρής Τσαπακίδης, ένα έργο που πραγματεύεται το κοινωνικό/ψυχολογικό αποτύπωμα της περιόδου της καραντίνας. Την πρωταγωνιστική μορφή, τη Μαρία, υποδύεται η Ελπίδα Τοπάλογλου με μεγάλη ευαισθησία, διαχειριζόμενη έναν σχοινοτενή αφηγηματικό λόγο που διέρχεται πολλά διαφορετικά συναισθήματα και, ως εκ τούτου, μεταμορφώνεται διαρκώς, περνώντας από την ερμηνεία κωμικών σκηνών στην ερμηνεία σκηνών ιδιαίτερα δραματικών: εκ προθέσεως το έργο είναι μια «τραγικωμωδία» και με αυτό το είδος αναμετριέται. Το σκηνικό είναι μικροαστικό, αποκλειστικά με έναν καναπέ που, αφαιρετικά λειτουργώντας, μπορεί να παραπέμπει σε ένα σωρό κάδρα, μπιμπελό, σεμεδάκια άλλης εποχής και σε μιαν εικόνα Αγίου- αυτά τα συμπληρώνει η φαντασία του θεατή.

Flashback και διλήμματα  

Στην πρώτη φάση του έργου (που είναι ένα flashback) συναντούμε τη Μαρία πάνω στον καναπέ της, να παρακολουθεί τις κινήσεις των υπόλοιπων ενοίκων της πολυκατοικίας. Η νησιωτική καταγωγή της (και μάλιστα «από γενιά κουρσάρων») κάνει έντονη αντίστιξη προς τη «φυλάκισή» της στο διαμέρισμα στην περίοδο δοκιμασίας της ανθρώπινης ελευθερίας στην οποία μας υπέβαλε το δεύτερο, απανωτό lockdown. Η γειτνίαση με μιαν οικογένεια με παιδιά είναι ιδιαίτερα δυσχερής για αυτήν την καθηγήτρια Αγγλικών, που εργάζεται σε εσπερινό σχολείο και χρειάζεται την πρωϊνή ησυχία και συγκέντρωσή της. Αποφασίζει, λοιπόν, σ’ ένα ιδιαίτερα κωμικό στιγμιότυπο, να φορέσει ωτοασπίδες, αλλού να ικετεύσει για ησυχία και, όταν βλέπει το ατελέσφορο των προσπαθειών της να πηγαίνει αυτοπροσώπως φορώντας ολόσωμη φόρμα ιατρική και μάσκα ώστε να κάνει δραστική παρέμβαση, χτυπώντας το κουδούνι της νέας γειτόνισσας. Τα διλήμματά της σχετικά με την έκβαση αυτής της συνάντησης τα ρυθμίζει σκηνοθετικά ο Θοδωρής Τσαπακίδης με αμφίσημες σκηνές διαλόγου όπου είναι ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα, καθώς η Μαρία προβλέπει τις πιθανές αντιδράσεις της γειτόνισσας και αναστέλλει την επόμενη κίνησή της: 

«Ωχ, αυτή μπορεί να με διακόψει, για να με ρωτήσει πού δουλεύω. Έτσι κάνουν όλοι, λες και είναι από την επιθεώρηση εργασίας. Αν είναι κανείς οικοδόμος, τον ρωτάνε πού δουλεύει; Του λένε να μην κάνει χαμηλοτάβανα τα σπίτια, ή σκούρα τα χρώματα; Πηγαίνουν στον παιδίατρο να του πουν πώς να κάνει την δουλειά του; Αλλά στην παιδεία είναι όλοι ειδήμονες. Ειδικά άμα έχουν δικά τους παιδιά».

Μια ανοιχτή πόρτα στο πλάι της σκηνής είναι ο χώρος απ’ όπου η Μαρία περνά στα άλλα διαμερίσματα αυτού του ασφυκτικού οικοδομήματος στα στενά όρια του οποίου συμβαίνουν όλα τα ευτράπελα και τα οξύμωρα της περιόδου της καραντίνας.

Μια ανοιχτή πόρτα στο πλάι της σκηνής είναι ο χώρος απ’ όπου η Μαρία περνά στα άλλα διαμερίσματα αυτού του ασφυκτικού οικοδομήματος στα στενά όρια του οποίου συμβαίνουν όλα τα ευτράπελα και τα οξύμωρα της περιόδου της καραντίνας: εκεί τραγουδήσαμε μόνοι για μιαν ελευθερία που δεν είχαμε, από τη βεράντα μας κάναμε σινιάλο στους απέναντι για να αισθανθούμε την ανθρώπινη επαφή, από το κατώφλι μας κρυφοκοιτάξαμε τις ιδιωτικές ζωές των αγνώστων συγκατοίκων μας, όλοι κλάψαμε και γελάσαμε και βγάλαμε διακόσιες φορές το εικοσιτετράωρο το σκυλί βόλτα ώστε να ξεπιαστούμε. Όλοι ελέγξαμε τα όρια της νόμιμης ελευθερίας κινήσεών μας παρακολουθώντας τον «Σωτήρη» (τον Τσιόδρα) στην τηλεόραση να ορίζει τις υπάρξεις μας με τον γνωστό, παθητικό τρόπο του εμπειρογνώμονος που «πολύ λυπάται, αλλά οφείλει να μας προειδοποιήσει». Βεβαίως εμπεριέχεται μια κριτική της λειτουργίας των συστημάτων ελέγχου στο έργο του Θοδωρή Τσαπακίδη, μια κριτική ευθύβολη που εξακοντίζει τα βέλη της όχι τόσο ενάντια στους παράγοντες ανελευθερίας όσο στην εσωτερική ανελευθερία του ανθρώπου.

THEATRO 104 SOUEL

 Η Ελπίδα Τοπάλογλου

Αυτή η ανελευθερία βρίσκεται σε αντίθεση κατάφωρη προς το περιπετειώδες στοιχείο που φέρουμε ενστιγματικά (η καταγωγή από το νησί, το ιδιόλεκτο του νησιού και ο κουρσάρος πρόγονος είναι διαφορετικές εκφάνσεις αυτού του στοιχείου). Το διαμέρισμα, αντίθετα, είναι η φυλακή της ψυχής: στους τέσσερεις τοίχους του όλοι μας νιώσαμε, λίγο-πολύ, τον περιορισμό της ελευθερίας μας και εκεί τώρα, κατόπιν εορτής, αποτιμούμε ως χώρο κατάκτησης κάποιας άλλης, κωμικοτραγικής διάστασης της ύπαρξής μας. Eπεκτείνοντας, συγγραφική αδεία, τη δράση του έργου του σ’ένα μέλλον ασαφές και εφιαλτικό, όπου ολόκληρα χωριά ξεκληρίζονται από τον ιό, τοποθετώντας το κεντρικό συγκρουσιακό θέμα του κειμένου σε ένα μέλλον που λειτουργεί δίκην παρόντος, προφανώς ο συγγραφέας θέλει να επεκτείνει τον συμβολισμό στο υπαρξιακό επίπεδο. Δεν είναι βέβαιο, εδώ, αν έχουμε να κάνουμε με τραγικωμωδία και αν πράγματι ο κλαυσίγελως είναι η μόνο δυνατότητα που διανοίγεται στον θεατή. Ο λόγος είναι ότι, σχετικά απότομα, η διάθεση της ηρωίδας μεταστρέφεται προς έναν υψηλό βαθμό ανθρωπιάς και ενσυναίσθησης, στην επαφή της με την τραγωδία ενός διπλανού διαμερίσματος:

«Μου κόπηκαν τα φτερά. Μια Άπτερος Νίκη ήμουνα. Τα βράδια δεν μπορούσα να κοιμηθώ»

Αυτή η μετάπτωση υπερτονίζεται στο δεύτερο μέρος (ένα fast forward) όπου η Μαρία, μια εικοσαετία μετά, κάθεται σε μια παραλία και παρακολουθεί από την καρέκλα την δεκαοκτάχρονη κόρη της, λίγο πριν από την αναχώρηση του κοριτσιού για την πόλη όπου πρόκειται να σπουδάσει. Εδώ αναδεικνύεται η «κρυφή» επενέργεια που είχε η πανδημία στη ζωή της και στη ζωή της κόρης της, με τη διάνοιξη ενός μεγάλου διλήμματος(η λέξη «Σουέλ» μπορεί να σημαίνει «όλα πάνε πρίμα» , αλλά μπορεί και να σημαίνει το «βουβό» κύμα). Η Μαρία Μπαταγιάννη και η Κατερίνα Προκόπη πλαισιώνουν επάξια την Ελπίδα Τοπάλογλου στη δύσκολη, κοπιώδη ερμηνεία της.

 * Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο του, το μυθιστόρημα «Τα σπλάχνα» (εκδ. Κριτική).


INFO

Θέατρο 104, Ευμολπιδών 41, Αθήνα 118 54
Κείμενο/ Σκηνοθεσία: Θοδωρής Τσαπακίδης
Σκηνικά/Κοστούμια: Βασίλης Μπαρμπαρίγος
Φωτισμοί/Video: Τάσος Παλαιορούτας
Μουσική: Γεωργία Συριοπούλου
Επιμέλεια κίνησης: Δημήτρης Ράπτης
Επικοινωνία: Χρύσα Ματσαγκάνη
Ερμηνεύουν: Ελπίδα Τοπάλογλου, Μαρία Μπαταγιάννη, Κατερίνα Προκόπη 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο αδελφός μου ο Αμαντέους» του Μηνά Βιντιάδη, σε σκηνοθεσία Βάνας Πεφάνη, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (κριτική)

«Ο αδελφός μου ο Αμαντέους» του Μηνά Βιντιάδη, σε σκηνοθεσία Βάνας Πεφάνη, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (κριτική)

Για την παράσταση «Ο αδελφός μου ο Αμαντέους» του Μηνά Βιντιάδη, σε σκηνοθεσία Βάνας Πεφάνη, που παρουσιάζεται στη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Φωτογραφίες: Γιώτα Εφραιμίδου.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

...
«Η ελευθερία στη Βρέμη» του Φασμπίντερ, σε σκηνοθεσία Νίκου Μαστοράκη, στο Θέατρο Τέχνης (κριτική)

«Η ελευθερία στη Βρέμη» του Φασμπίντερ, σε σκηνοθεσία Νίκου Μαστοράκη, στο Θέατρο Τέχνης (κριτική)

«Η ελευθερία στη Βρέμη» του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ –μια σύμπραξη του Θεάτρου Τέχνης Κάρολος Κουν με το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης– παρουσιάζεται στο Θέατρο Τέχνης, Υπόγειο (Πεσμαζόγλου 5), σε σκηνοθεσία Νίκου Μαστοράκη. Φωτογραφίες © Γιώργος Αναστασάκης.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος ...

«Παρεξήγηση» του Καμύ, σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά, στο Θέατρο Τέχνης (κριτική)

«Παρεξήγηση» του Καμύ, σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά, στο Θέατρο Τέχνης (κριτική)

Η «Παρεξήγηση» του Αλμπέρ Καμύ παρουσιάζεται στο Θέατρο Τέχνης της οδού Φρυνίχου, σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά. Βιβλική παραβολή, αστείο ή εφιάλτης; [Φωτογραφίες: Ελευθερία Νικολαΐδου].

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ο Πανελλήνιος Όμιλος Φίλων του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη διοργανώνει στις 27 Μαρτίου 2023 στο θέατρο ΚΥΔΩΝΙΑ στα Χανιά, ημερίδα με θέμα: Νοούμενα και υπονοούμενα στο θεατρικό έργο «Η Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Λούλας Αναγνωστάκη από τον Σπύρο Στάβερη.

...
«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Οι εκδόσεις Ψυχογιός διοργανώνουν συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία, με αφορμή το βιβλίο του Rodric Braithwaite «Μια Σύντομη Ιστορία της Ρωσίας», απόψε, Πέμπτη 23 Μαρτίου, στο βιβλιοπωλείο LIBER.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ