aristotle

Μείζον γεγονός η έκδοση των απάντων του Αριστοτέλη. 

Του Σωτήρη Βανδώρου

«Οι νεοέλληνες είναι αρκετά σοφιστές από μόνοι τους. Δεν χρειάζονται και τα κείμενα των Σοφιστών». Αυτά αναφέρει, σχεδόν αυτολεξεί, καθηγητής της αρχαίας ελληνικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, σε συνεδρίαση επιτροπής του Υπουργείου Παιδείας, το 1933, που είχε ως αντικείμενο τα περιεχόμενα διδασκαλίας των Αρχαίων στο σχολείο.

Ο Παντελής Μπασάκος, καθηγητής φιλοσοφίας στο Πάντειο, βρίσκει αυτή την αποστροφή απολύτως χαρακτηριστική της στρεβλής σχέσης μας με την αρχαία Ελλάδα και, σε συνομιλία που είχε με τo www.bookpress.gr, μας θυμίζει επιπλέον την προτροπή του Μεγάλου Βασιλείου να παίρνουμε από τους αρχαίους, «όπως οι μέλισσες τη γύρη», μόνον ό,τι είναι σύμφωνο προς το Χριστιανισμό. Θεωρεί ότι αυτή η ηθικολογική, φοβική και θρησκόληπτη προσέγγιση είναι μια αιτία που αποθάρρυνε την απροκατάληπτη και συστηματική μελέτη της αρχαίας ελληνικής γραμματείας από την ίδια την εγχώρια επιστημονική κοινότητα και λειτούργησε εν τέλει λογοκριτικά. Αυτή η στάση «συμπληρώνεται από την ψευδαίσθηση της ταύτισής μας με τους Αρχαίους, που μας εμποδίζει να δούμε τις διαφορές μας και να τους κατανοήσουμε καλύτερα. Έτσι νομίζω ότι μπορεί να εξηγηθεί και το φαινόμενο, ενώ γενιές μαθητών διδάσκονταν επί έξι χρόνια κάθε μέρα αρχαία ελληνικά στο σχολείο, μόνο ένας στους χίλιους από αυτούς να μπορεί να διαβάσει ένα απλό αρχαίο κείμενο. Μα κινέζικα να διδασκόμασταν, θα τα μαθαίναμε!».

rschoolΑφορμή για αυτή την κουβέντα είναι ένα μείζον εκδοτικό γεγονός που βρίσκεται αυτό το διάστημα σε πλήρη εξέλιξη. Αναφερόμαστε στην κριτική, δίγλωσση έκδοση (αρχαία και νέα ελληνικά) των απάντων του Αριστοτέλη από την Εταιρεία Μελέτης των Επιστημών του Ανθρώπου και τις εκδόσεις Νήσος. Έχουν ήδη κυκλοφορήσει δύο τόμοι. Ο πρώτος περιλαμβάνει τα κείμενα «Κατηγορίαι» και «Περί ερμηνείας» σε μετάφραση και επιμέλεια του καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Παύλου Καλλιγά και ο δεύτερος περιέχει «το Περί γενέσως και φθοράς» σε μετάφραση και επιμέλεια του καθηγητή στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Βασίλη Κάλφα. Το 2012 αναμένονται ακόμη τα «Μετεωρολογικά», «Περί ζώων μορίων» και «Φυσικά», ενώ είναι προγραμματισμένο μέχρι τα τέλη του 2013 να έχουν κυκλοφορήσει και οι 21 τόμοι των έργων κι επιπλέον ένας 22ος που θα συνιστά Αριστοτελικό λεξικό.

Απευθυνθήκαμε στον Γεράσιμο Κουζέλη, καθηγητή επιστημολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο οποίος συνέλαβε το όλο πρότζεκτ κι έχει την εκδοτική ευθύνη και το συντονισμό του. «Πάντα είχα την απορία, ανατρέχοντας σε ακαδημαϊκές εκδόσεις των απάντων σημαντικών στοχαστών που υπάρχουν σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες, περιλαμβανομένων του Αριστοτέλη και του Πλάτωνα, πώς είναι δυνατόν να μην υπάρχει κάτι αντίστοιχο στα ελληνικά, τουλάχιστον για αυτούς τους δύο. Άλλωστε, η αναφορά σε αυτούς είναι συγκροτησιακή για την ταυτότητα της Ελλάδας σήμερα. Κι αναρωτιόμουν πώς αυτή η ανάγκη δεν είχε γίνει αισθητή μέχρι τώρα; Πώς, ας πούμε, δεν έχει αναλάβει η Ακαδημία Αθηνών εδώ και δεκαετίες αυτό το έργο, κάνοντας και τις σχετικές αναθεωρημένες εκδόσεις;». Πριν από τέσσερα και πλέον χρόνια ξεκίνησε να σκέφτεται με ποιους όρους και ποιους ανθρώπους είναι δυνατόν να επιτευχθεί κάτι τέτοιο. Αναζητώντας πηγές χρηματοδότησης βρήκε ανταπόκριση από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος το οποίο ανέλαβε να καλύψει σημαντικό τμήμα των εξόδων. Κατόπιν συγκροτήθηκε μια μεγάλη ομάδα μεταφραστών που όλοι τους είναι ειδήμονες σε κάποιο επιμέρους αριστοτελικό γνωστικό αντικείμενο, από τη λογική και τη ρητορική μέχρι τις φυσικές επιστήμες. Εξαιρετικής σημασίας αποδεικνύεται για την ποιότητα όλου του έργου η στενή συνεργασία που αναπτύσσουν, καθώς η επιμέρους μετάφραση που έχει αναλάβει ο καθένας γίνεται αντικείμενο διεξοδικής συζήτησης και, κατά προέκταση, ελέγχου από όλους τους υπόλοιπος στο πλαίσιο διαρκούς σεμιναρίου. Τη συνολική επιστημονική επιμέλεια έχουν οι Β. Κάλφας και Π. Μπασάκος.

lecturehallΌμως, γιατί αυτή η έκδοση είναι τόσο σημαντική όταν διαθέτουμε ήδη από διάφορους εκδοτικούς οίκους πάμπολλες μεταφράσεις έργων του Σταγειρίτη φιλοσόφου; Τι καινούριο ή διαφορετικό έχει να προσφέρει; «Με δυο λέξεις, αξιοπιστία και πληρότητα» απαντά ο Π. Μπασάκος. «Από το πλήθος των διάσπαρτων εκδόσεων, ελάχιστες είναι πραγματικά καλές, πολλές είναι ανώνυμες και κάκιστες». Μια συγκεντρωτική, κριτική έκδοση διορθώνει προηγούμενα σφάλματα, διασαφηνίζει την ορολογία, ενσωματώνει ερμηνευτικά σχόλια αξιοποιώντας τη διεθνή βιβλιογραφία και καθίσταται έτσι βασική αναφορά για όλους τους ενδιαφερόμενους, ερευνητές αλλά και το ευρύ κοινό. «Άλλωστε», συμπληρώνει ο Γ. Κουζέλης, «ο Αριστοτέλης είναι η μόνιμη αναφορά όλης της Φιλοσοφίας αλλά και γενικότερα της Δυτικής σκέψης. Επομένως, το να έχει κανείς το σώμα των έργων του σε μια έγκυρη έκδοση, στα νέα ελληνικά, σημαίνει ότι έχει ένα πολύ σημαντικό εργαλείο για να παράγει Φιλοσοφία στα νέα ελληνικά. Δεν είναι κάτι που αφορά μόνο τους Αριστοτελιστές, είναι συνθήκη για τη δυνατότητα να κάνεις σύγχρονη φιλοσοφία».

Κάθε τόμος περιλαμβάνει εισαγωγή, ερμηνευτικά και κριτικά σχόλια του μεταφραστή, προτεινόμενη βιβλιογραφία, γλωσσάρι, ευρετήριο ονομάτων και –κάτι που θα εκτιμήσουν ιδιαιτέρως, νομίζουμε, οι πιο απαιτητικοί αναγνώστες και οι ερευνητές– ευρετήριο αρχαίων χωρίων. Υπάρχουν σχέδια και για ψηφιακή και σκληρόδετη έκδοση, για προώθηση του έργου σε δημόσιες βιβλιοθήκες και για πιθανή μείωση της τιμής του κάθε τόμου (οι δύο τόμοι που κυκλοφορούν πωλούνται στα 25 ευρώ έκαστος). Ας μας επιτραπεί να σχολιάσουμε ότι η εν λόγω έκδοση συνιστά, μεταξύ άλλων, μια διάψευση της εσχάτως φιλοτεχνούμενης εικόνας των ελλήνων πανεπιστημιακών ως μιας βολεμένης και νοθρής συντεχνίας του Δημοσίου. Καθώς αποδεικνύει ότι τουλάχιστον τα λαμπρότερα τμήματά της είναι επιστημονικά πιο ώριμα και παραγωγικά από ποτέ.

aristotle-kathgorΤόμος 1: Κατηγορίαι – Περί ερμηνείας
Τόμος 2: Αναλυτικά πρότερα
Τόμος 3: Αναλυτικά ύστερα
Τόμος 4: Τοπικά – Περί σοφιστικών ελέγχων
Τόμος 5: Φυσικά (Φυσική ακρόασις)
Τόμος 6: Περί ουρανού
Τόμος 7: Περί γενέσεως και φθοράς
Τόμος 8: Μετεωρολογικά
Τόμος 9: Περί τα ζώα ιστορίαι Ι
Τόμος 10: Περί τα ζώα ιστορίαι ΙΙ
Τόμος 11: Περί ζώων μορίων
Τόμος 12: Περί ζώων γενέσεως
Τόμος 13: Περί ψυχής
Τόμος 14: Μικρά φυσικά
Τόμος 15: Μετά τα φυσικά
Τόμος 16: Ηθικά Ευδήμεια
Τόμος 17: Ηθικά Νικομάχεια
aristotle-gen-fthoraΤόμος 18: Πολιτικά
Τόμος 19: Ρητορική
Τόμος 20: Περί ποιητικής
Τόμος 21: Αποσπάσματα – Αθηναίων Πολιτεία
Τόμος 22: Αριστοτελικό λεξικό

Συμμετέχοντες στο διαρκές σεμινάριο όπου συζητούνται οι μεταφράσεις των έργων του Αριστοτέλη: Νίκος Αυγελής (Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), Γιώργος Βάρσος (Παν. Αθηνών), Ηλίας Γεωργούλας (Παν. Πατρών), Μυρτώ Γκαράνη (Παν. Αθηνών), Στέλιος Δημόπουλος (Παν. Θεσσαλονίκης), Βάλια Δημοπούλου (Πάντειο), Κατερίνα Ιεροδιακόνου (Παν. Αθηνών), Παύλος Καλλιγάς (Παν. Αθηνών), Βασίλης Κάλφας (Παν. Θεσσαλονίκης), Παρασκευή Κοτζιά (Παν. Θεσσαλονίκης), Γεράσιμος Κουζέλης (Παν. Αθηνών), Άννα Μίσιου (Παν. Κρήτης), Παντελής Μπασάκος (Πάντειο), Σπύρος Μπενετάτος (Παν. Πατρών), Ελένη Περδικούρη (Παν. Πατρών), Νικόλας Πηλαβάκης (ερευνητής), Σπύρος Ράγκος (Παν. Πατρών), Λάμπρος Σπηλιόπουλος (Παν. Θεσσαλονίκης), Στασινός Σταυριανέας (Παν. Πατρών), Άννα Τηγάνη (Παν. Αθηνών).

  • Παρουσίαση της έκδοσης θα γίνει την Τρίτη 27 Μαρτίου, 19.00, στο αμφιθέατρο Δρακόπουλου, στο κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών (Πανεπιστημίου 30). Θα μιλήσουν οι Βασίλης Κάλφας, Γεράσιμος Κουζέλης, Παντελής Μπασάκος, Παύλος Καλλιγάς. Θα συντονίσει η εκδότρια της «Νήσου» Πόλα Καπόλα.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Λογοτεχνία σε κίνηση: μοιραζόμαστε ιστορίες του χθες, ανακαλύπτουμε ιστορίες του σήμερα

Λογοτεχνία σε κίνηση: μοιραζόμαστε ιστορίες του χθες, ανακαλύπτουμε ιστορίες του σήμερα

Λίγο πριν τον ερχομό του χειμώνα, τα βιβλία της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος αφήνουν για λίγο τα ράφια, βγαίνουν μια βόλτα στο Πάρκο και αφηγούνται τις ιστορίες τους.

Επιμέλεια: Book Press

Τέσσερα πρωινά, τέσσερις συναντήσεις στο Πάρκο Σταύρος Νιάρχ...

«Public speaking, η τέχνη του να κάνεις τους άλλους να σε ακούνε» – στο Life Project 2024

«Public speaking, η τέχνη του να κάνεις τους άλλους να σε ακούνε» – στο Life Project 2024

Τι ξέρει μια υψίφωνος από Public speaking και τι σχέση έχει η σύσφιξη σχέσεων ομάδων με το τραγούδι; Πώς βοηθάει η ορθοφωνία έναν/μία CEO; Μπορούμε στ'αλήθεια να διαχειριστούμε τον σκηνικό μας φόβο (stage fright); 

Επιμέλεια: Book Press

Από τη φρά...

Life Project (16/11): Το μεγαλύτερο event αυτογνωσίας επιστρέφει

Life Project (16/11): Το μεγαλύτερο event αυτογνωσίας επιστρέφει

Το Life Project θα υλοποιηθεί στις 16 Νοεμβρίου, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Επιμέλεια: Book Press

Unlearning - Relearning: A never ending path to personal growth

Η γρήγορη καθημερινότητα, οι αυξημέ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

Για το βιβλίο του Εντ Γιόνγκ [Ed Yong] «Ένας απέραντος κόσμος» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Πεδίο), «ένα μεγάλο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας, στην προσπάθεια να αξιολογήσουμε ορθότερα την παρουσία μας σε τούτο τον πλανήτη». 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

Δημήτρης Καραγιάννης: «Το κακό δεν έχει οντότητα, αναφύεται εκεί που απουσιάζει το φως της ζωής»

Δημήτρης Καραγιάννης: «Το κακό δεν έχει οντότητα, αναφύεται εκεί που απουσιάζει το φως της ζωής»

Με αφορμή το βιβλίο του, «Κρυμμένη ψυχική ομορφιά» (εκδ. Αρμός), ο Δημήτρης Καραγιάννης, παιδοψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής, μιλά για τη συστημική ψυχοθεραπεία, το κακό, τα ένστικτα και τις ενορμήσεις, και λέει ότι  «η καλοσύνη μπορεί στην αυθεντική έκφρασή της να αποτελεί έκφραση της ψυχικής ομορφιάς».  ...

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού «Το παιδί και το κρι κρι», σε εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίγα λόγια για...

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Μίνου Ευσταθιάδη «Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 5 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΑ ΤΥΜΠΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ