141 χρόνια Καζαντζάκης: Μαραθώνιος ανάγνωσης σε δημοτικά και γυμνάσια

Ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες λογοτέχνες του 20ού αιώνα και ο πιο καταξιωμένος διεθνώς συγγραφέας μας.Στοχαστής, φιλόσοφος, ταξιδευτής, χαρισματικός συγγραφέας, άμεσος, μυστήριος, ονειρικός, μιλάει κατευθείαν στην καρδιά και τον νου μαζί. Από τους λίγους συγγραφείς μας που επηρέασαν και συνεχίζουν να επηρεάζουν στον ίδιο καθοριστικό βαθμό, τη σκέψη και τη συνείδηση του αναγνωστικού τους κοινού.

Με φιλοσοφικό στοχασμό, αγάπη και σεβασμό για τον άνθρωπο πέρα από εθνοπολιτισμικές ταυτότητες, πολυδιάστατη προβληματική, διαχρονικά μηνύματα και οικουμενικότητα ιδεών. Και με ψυχή, αλλά και ζωή, αντάρτικη κι ανυπότακτη.

Συγγραφικά, ο λογοτέχνης που έβαλε καινούρια όρια στη γλώσσα. Πολυγραφότατος, με απίστευτο γλωσσικό πλούτο, γλωσσοπλάστης με αξεπέραστη εικονοπλαστική δύναμη, που μεταμορφώνει τον εγκεφαλικό στοχασμό σε βαθύ συναίσθημα και ανθρωποκεντρικό λόγο.

Ο Νίκος Καζαντζάκης μας δίνει καθημερινά μαθήματα ζωής μέσα από το έργο του, πάντα επίκαιρα και ανθεκτικά στον χρόνο: Την ψυχική ανθεκτικότητα μπροστά στις αποτυχίες και τη διάψευση προσδοκιών, τη σπουδαιότητα της συνεχούς πνευματικής εξέλιξης, τη συνειδητοποίηση για τον παραλογισμό των πολεμικών συγκρούσεων, την αξία της σιωπής όταν αυτή δυναμώνει τη θέληση.

Νίκος Καζαντζάκης

Στα έργα του κυριαρχούν τα ανθρωπιστικά ιδεώδη της αγάπης, της ελευθερίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης, ο ηρωισμός, η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η έννοια του υπέρτατου χρέους και η αίσθηση της αποστολής του ανθρώπου, η χάραξη υψηλών στόχων και η διαρκής ανηφορική πορεία για την πραγμάτωσή τους με όποιο τίμημα, η διά βίου προσπάθεια για αυτοϋπέρβαση, η αντισυμβατική, καινοτόμος, ρηξικέλευθη σκέψη, η κριτική εξέταση και αμφισβήτηση παρωχημένων αξιών, η ασυμβίβαστη προς κάθε κατεστημένο στάση ζωής του, η έκκληση για συνεχή επαναξιολόγηση.

Αγωνίστηκε στην τέχνη αλλά και στη ζωή, να συμφιλιώσει συγκρουσιακά στοιχεία, αντιθετικά ζεύγη ιδεών και αντίρροπες δυνάμεις και προχωρώντας σε απίστευτα δημιουργικές συνθέσεις (διαλεκτικό σχήμα θέση-αντίθεση-σύνθεση), αποδέχεται τελικά τη συνύπαρξή τους.

Κι αυτή ακριβώς η συνύπαρξη αντιθετικών φωνών είναι συμβατή με το αίτημα των σύγχρονων κοινωνιών για αναγνώριση και αποδοχή της διαφορετικότητας.

Και με αυτόν τον τρόπο άφησε παρακαταθήκη στις επόμενες γενεές, στους ανθρώπους των επόμενων αιώνων που έρχονται και θα έρθουν, άφθαρτες αξίες και μηνύματα που συγκλονίζουν ύπαρξη πέρα από τα όρια του χώρου και του χρόνου.

Νίκος Καζαντζάκης

Είναι απολύτως βέβαιο πως αυτή η μόνιμη προτροπή του ΝΚ για διαρκή αυτοϋπέρβαση βρίσκεται σε πλήρη αντιστοίχιση με τις ανάγκες των καιρών μας για συνεχή ανανέωση των γνωστικού αλλά και ηθικού μας οπλοστασίου, μέσα στις συνθήκες των ταχύτατων κι απίστευτων εξελίξεων σε επιστημονικό, τεχνολογικό, οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό επίπεδο.

Για τους λόγους αυτούς, με αφορμή την συμπλήρωση 141 χρόνων από τη γέννηση του μεγάλου Κρητικού και με συναίσθηση της μεγάλης ευθύνης, οι Εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ καταθέτουν ένα ολοκληρωμένο πλάνο προτάσεων και δράσεων για τις τάξεις Δ, Ε & ΣΤ του Δημοτικού για το νέο σχολικό έτος 2024-2025, με κέντρο το έργο του Νίκου Καζαντζάκη, που απλώνεται στους παρακάτω γενικούς άξονες. Με οπτική και όραμα τη διαθεματικότητα, στην οποία το έργο του μεγάλου λογοτέχνη ταιριάζει απόλυτα.

Ακολουθεί μετά τη γενική αναφορά, η εξειδίκευση για κάθε άξονα χωριστά.

Πλάνο προτάσεων και δράσεων για τις τάξεις Δ, Ε & ΣΤ του Δημοτικού

ΓΕΝΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ ΔΡΑΣΕΩΝ

• ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΓΙΑ Δ’, Ε’ & ΣΤ’ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑ ΑΝΑ ΤΑΞΗ

• ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΙΔΙΕΣ ΤΑΞΕΙΣ ΠΑΝΩ ΣΤΑ ΙΔΙΑ ΕΡΓΑ

• ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ COMIC ΠΑΝΩ ΣΤΑ ΙΔΙΑ ΕΡΓΑ

• ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΘΕΑΤΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ, ΠΑΝΩ ΣΤΑ ΙΔΙΑ ΕΡΓΑ 

ΓΕΝΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ ΔΡΑΣΕΩΝ

◦ ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΤΑΞΕΙΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΑΙ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑ ΑΝΑ ΤΑΞΗ

◦ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΙΔΙΕΣ ΤΑΞΕΙΣ, ΠΑΝΩ ΣΤΑ ΙΔΙΑ ΕΡΓΑ

◦ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ COMIC ΠΑΝΩ ΣΤΑ ΙΔΙΑ ΕΡΓΑ

◦ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΘΕΑΤΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ, ΠΑΝΩ ΣΤΑ ΙΔΙΑ ΕΡΓΑ 

ΓΕΝΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ ΔΡΑΣΕΩΝ

◦ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΙΔΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΑΝΑ ΤΑΞΗ ΣΤΟΥΣ ΟΜΙΛΟΥΣ/ΛΕΣΧΕΣ
ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΟΜΑΔΕΣ ΡΗΤΟΡΙΚΗΣ (με τη βοηθητική κατάθεση των κεντρικών νοημάτων κάθε έργου και κυρίως των αντιθετικών αξιών αλλά και προσώπων που τις εκφράζουν, τα γνωστά δίπολα του ΝΚ)

◦ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΑΝΑ ΔΙΜΗΝΟ, ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΑΠΟ ΤΑ ΕΡΓΑ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΖΟΥΝ ΚΑΙ ΤΙΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΣΧΕΔΙΑΖΟΥΝ Η΄/ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΟΥΝ 

ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ

«Γράφω για τους μελλούμενους νέους»

Aγαπούσε να λέει ο μεγάλος λογοτέχνης, όντας πολύ μπροστά από την εποχή του. Γιατί ένιωθε πως η διαχρονική του σκέψη πιο πολύ μέσα από τις νεανικές καρδιές μπορεί να βρει τη δικαίωση.

Ο Μαραθώνιος Ανάγνωσης αποτελεί ένα ολοκληρωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα λογοτεχνίας για να παρουσιαστεί και να συζητηθεί ένα βιβλίο σε μια σχολική ομάδα. Υποστηρίζει και ενισχύει το πρόγραμμα Φιλαναγνωσίας των μαθητών. Το πρόγραμμα του Μαραθωνίου δεν περιορίζεται μόνο στην ανάγνωση, αλλά δίνει αφορμή και κίνητρο στον εκπαιδευτικό να εργαστεί με την ομάδα του διαθεματικά, να καθοδηγήσει τα παιδιά να εξετάσουν το θέμα από πολλές πλευρές, να ερευνήσουν, να αναπτύξουν διάλογο με στόχο να γίνουν ενεργητικοί αναγνώστες.

Οι μαθητές κάθε τάξης διαβάζουν συγκεκριμένα βιβλία του Νίκου Καζαντζάκη και στη συνέχεια μπορούν να πάρουν μέρος σε λογοτεχνικό διαγωνισμό με 4 εναλλακτικούς τρόπους (θέματα), οποιονδήποτε εκ των οποίων μπορεί να επιλέξει η Σχολική μονάδα:

ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ

1. Συγγραφή διηγήματος ή ιστορίας βραχείας φόρμας με ελεύθερο θέμα και με έμπνευση από το βιβλίο που διάβασαν (ορίζεται ως «πρώτο θέμα»)

2. Συνέντευξη με τον Νίκο Καζαντζάκη: Οι «μαραθωνοδρόμοι» γίνονται δημοσιογράφοι και αναλαμβάνουν να πάρουν μια συνέντευξη από τον μεγάλο στοχαστή Νίκο Καζαντζάκη (ορίζεται ως «δεύτερο θέμα») Η συνέντευξη θα περιλαμβάνει 10 ερωτήσεις προς τον συγγραφέα, καθώς και τις απαντήσεις που θα έδινε ο συγγραφέας σε κάθε μία από αυτές. Από τις 10 ερωτήσεις, οι 4 θα αφορούν ερωτήματα που ανέκυψαν άμεσα από το ίδιο το έργο που διάβασαν οι μαθητές/μαθήτριες, οι 3 θα αποτελούν ερωτήματα αναφορικά με την εποχή συγγραφής του έργου και το πώς βίωνε ο συγγραφέας τη συγκεκριμένη εποχή και, τέλος, οι 3 θα αναφέρονται σε προβλήματα της σύγχρονης εποχής, στα οποία ο Καζαντζάκης καλείται να προτείνει λύσεις.

3. «Ο μύθος…αλλιώς»: Οι «μαραθωνοδρόμοι» δίνουν ένα διαφορετικό τέλος στο έργο που διάβασαν (ορίζεται ως «τρίτο θέμα»)

4. Διασκευή θεατρικού έργου: Οι «μαραθωνοδρόμοι» δημιουργούν μια διασκευή του επιλεγόμενου θεατρικού έργου του Νίκου Καζαντζάκη από τα προτεινόμενα (ορίζεται ως «τέταρτο θέμα») Η θεατρική διασκευή μπορεί, επίσης, να λειτουργήσει ως αφόρμηση για το ανέβασμα σχολικής θεατρικής παράστασης ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ 

Πριν τα προτεινόμενα έργα ανά τάξη Δημοτικού, δυο λόγια από τον Νίκο Καζαντζάκη και τον Ρολάν Μπαρτ, σαν ερέθισμα για τους καταξιωμένους εκπαιδευτικούς μας:

«Σώπα δάσκαλε, να ακούσουμε το πουλί» Νίκος Καζαντζάκης

«Τα παραμύθια είναι η πιο βαθιά, ανεξάντλητη πηγή της δημιουργικής δύναμης του παιδιού. Το παιδί έχει κόσμο δικό του, ολότελα διαφορετικό από το δικό μας. Αυτόν τον κόσμο πρέπει να του ξυπνούμε, αν θέμε να γίνουν άρτια παιδιά - δηλαδή αργότερα τέλειοι άνθρωποι» Νίκος Καζαντζάκης

«Η πραγματική μας πατρίδα είναι η παιδική μας ηλικία» Ρολάν Μπαρτ 

ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΡΓΩΝ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ: Δ΄, Ε΄ και ΣΤ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

• ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ή/και ΣΤΑ ΠΑΛΑΤΙΑ ΤΗΣ ΚΝΩΣΟΥ (για το πρώτο, δεύτερο και τρίτο θέμα του Διαγωνισμού )
• ΤΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΦΩΚΑΣ ή/και ΤΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ (για το τέταρτο θέμα του Διαγωνισμού )
Κεντρικό νόημα στο έργο Μέγας Αλέξανδρος: Ισόβιος αγώνας χωρίς έγνοια για τις μεγάλες θυσίες, προκειμένου να φτάσουμε σε ένα μεγάλο όραμα. Αντιθετικά ζεύγη (δίπολα): Πολιτισμός Ανατολής και Δύσης, αντιπαλότητα, σύνθεση στην οικουμενικότητα. Επίσης, στον Μέγα Αλέξανδρο δίπολο ηρωικού ενθουσιασμού (επιρροή από Όμηρο) και ορθολογικής σκέψης και σοφίας (επιρροή από Αριστοτέλη).

Κεντρικό νόημα στο έργο Στα παλάτια της Κνωσού:
Αξίες: Ελευθερία, Δικαιοσύνη, Αδελφοσύνη, Τιμιότητα, Αντρεία. Η πάλη ενός νέου ανθρώπου (Θησέας) να σπάσει το κατεστημένο και να συμβάλει στην οικοδόμηση ενός νέου, δικαιότερου
πολιτισμού Αντιθετικά ζεύγη (δίπολα): Αρχαία Αθήνα (σε ανάπτυξη) & Μινωική Κρήτη (σε παρακμή), αντιπαλότητα, σύνθεση στην επικράτηση του ορμητικού, νέου πολιτισμού Θησέας (νέος με όραμα και ορμή) & Μίνωας (απερχόμενος σε παρακμή) Επίσης, δίπολο ταυτότητας (Θησέας) ετερότητας (Μινώταυρος).

ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ (ΓΥΜΝΑΣΙΟ)

Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ:
• ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ή/και ΣΤΑ ΠΑΛΑΤΙΑ ΤΗΣ ΚΝΩΣΟΥ (για το πρώτο, δεύτερο και τρίτο θέμα του Διαγωνισμού
• ΤΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΜΕΛΙΣΣΑ (για το τέταρτο θέμα του Διαγωνισμού)
Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ:
• Ο ΑΝΗΦΟΡΟΣ ή/και ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΗ ΖΟΡΜΠΑ (για το πρώτο, δεύτερο και τρίτο θέμα του Διαγωνισμού)
• ΤΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ Ο ΠΑΡΑΒΑΤΗΣ (για το τέταρτο θέμα του Διαγωνισμού)
Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ:
• ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΗ ΖΟΡΜΠΑ ή/και Ο ΦΤΩΧΟΥΛΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ (για το πρώτο, δεύτερο και τρίτο θέμα του Διαγωνισμού)
• ΤΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ (για το τέταρτο θέμα του Διαγωνισμού)

ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ
ΓΥΜΝΑΣΙΟ- ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΝΟΗΜΑΤΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΕΡΓΩΝ

Κεντρικό νόημα στο έργο Μέγας Αλέξανδρος: Αξίες: Ισόβιος αγώνας χωρίς έγνοια για τις μεγάλες θυσίες, προκειμένου να φτάσουμε σε ένα μεγάλο όραμα. Αντιθετικά ζεύγη (δίπολα): Πολιτισμός Ανατολής και Δύσης, αντιπαλότητα, σύνθεση στην οικουμενικότητα. Επίσης, στον Μέγα Αλέξανδρο δίπολο ηρωικού ενθουσιασμού (επιρροή από Όμηρο) και ορθολογικής σκέψης και σοφίας (επιρροή από Αριστοτέλη).

Κεντρικό νόημα στο έργο Στα παλάτια της Κνωσού:
Αξίες: Ελευθερία, Δικαιοσύνη, Αδελφοσύνη, Τιμιότητα, Αντρεία. Η πάλη ενός νέου ανθρώπου (Θησέας) να σπάσει το κατεστημένο και να συμβάλει στην οικοδόμηση ενός νέου, δικαιότερου πολιτισμού Αντιθετικά ζεύγη (δίπολα): Αρχαία Αθήνα (σε ανάπτυξη) & Μινωική Κρήτη (σε παρακμή), αντιπαλότητα, σύνθεση στην επικράτηση του ορμητικού, νέου πολιτισμού Θησέας (νέος με όραμα και ορμή) & Μίνωας (απερχόμενος σε παρακμή) Επίσης, δίπολο ταυτότητας (Θησέας) ετερότητας (Μινώταυρος).

Κεντρικό νόημα στο έργο Μέλισσα:
Αξίες: Ειρήνη, αγώνας ανεξαρτήτως αποτελέσματος, αντρεία, ελεύθερη βούληση Αντιθετικά ζεύγη (δίπολα): Πόλεμος & ειρήνη, αντρεία & δειλία, πείνα και πλούτος, νους & συναίσθημα, ύλη & πνεύμα, ζωή & θάνατος, εκδίκηση & ελευθερία, εφήμερο κι αιώνιο.

ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ
ΓΥΜΝΑΣΙΟ- ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΝΟΗΜΑΤΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΕΡΓΩΝ

Κεντρικό νόημα στο έργο Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά:

Αξίες: Αγάπη για τη ζωή, ζωτική ορμή, αισιόδοξη στάση ζωής

Αντιθετικά ζεύγη (δίπολα): Απολλώνια ηρεμία (Αφεντικό) & Διονυσιακή έκσταση (Ζορμπάς) λογική & συναίσθημα, ζωή & θάνατος, αυθορμητισμός και καθωσπρεπισμός, διανόηση και γνήσια λαϊκή θυμοσοφία.

Κεντρικό νόημα στο έργο Ο φτωχούλης του Θεού:

Αξίες: Ανιδιοτελής αγάπη, ενότητα φύσης και ανθρώπου, αγάπη για τα ζώα και κάθε πλάσμα, περιφρόνηση στον πλούτο, νίκη πάνω στον φόβο του θανάτου, ύψιστη θυσία για την αυτοπραγμάτωση.

Αντιθετικά ζεύγη (δίπολα): Ύλη & πνεύμα, ζωή & θάνατος, φύση & άνθρωπος, ασκητικό πνεύμα & απληστία, πείνα &
πλούτος.

Κεντρικό νόημα στο έργο Καποδίστριας:
Αξίες: Ισόβιος αγώνας για την υλοποίηση οράματος, αντρεία, ελεύθερη βούληση, ενότητα, ανόθευτη και διαχρονική Ελληνικότητα, εκσυγχρονισμός με δημοκρατία. Αντιθετικά ζεύγη (δίπολα): ομόνοια & διχόνοια, συντήρηση & πρόοδος, πλούτος & πείνα, ελευθερία & σκλαβιά, ύλη & πνεύμα, ασκητικό πνεύμα & απληστία, ενότητα & φατριασμοί, Δύση & Ανατολή, δημοκρατία και αυταρχισμός.

ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ (ΛΥΚΕΙΟ)

Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ:
• Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΞΑΝΑΣΤΑΥΡΩΝΕΤΑΙ ή/και ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΓΚΡΕΚΟ (για το πρώτο, δεύτερο και τρίτο θέμα του Διαγωνισμού)
• ΤΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΚΟΥΡΟΣ (για το τέταρτο θέμα του Διαγωνισμού)
Β΄ΛΥΚΕΙΟΥ:
• ΑΣΚΗΤΙΚΗ ή/και ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΓΚΡΕΚΟ (για το πρώτο, δεύτερο και τρίτο θέμα του Διαγωνισμού)
• ΤΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΚΟΛΟΜΒΟΣ (για το τέταρτο θέμα του Διαγωνισμού)
Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ:
• ΚΑΠΕΤΑΝ ΜΙΧΑΛΗΣ ή/και ΑΔΕΡΦΟΦΑΔΕΣ (για το πρώτο, δεύτερο και τρίτο θέμα του Διαγωνισμού)
• ΤΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΟΔΥΣΣΕΑΣ (για το τέταρτο θέμα του Διαγωνισμού) 

ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ
ΛΥΚΕΙΟ- ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΝΟΗΜΑΤΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΕΡΓΩΝ

Κεντρικό νόημα στο έργο Ο Χριστός ξανασταυρώνεται:

Αξίες: Κοινωνική δικαιοσύνη, αλληλεγγύη, αγάπη για τον άνθρωπο όποιος κι αν είναι ο τόπος καταγωγής του. Σεβασμός για τον αγώνα του κατατρεγμένου πρόσφυγα να ριζώσει κάπου.

Αντιθετικά ζεύγη (δίπολα): Άνθρωπος & Θεός, ελευθερία & σκλαβιά, ύλη & πνεύμα, εξουσία & αυτενέργεια. Κεντρικό νόημα στο έργο Αναφορά στον Γκρέκο:

Αξίες: Ισόβιος αγώνας για έναν ανώτερο σκοπό της ζωής, αγάπη για τη ράτσα αλλά και για το ταξίδι. Αγώνας για τη νίκη πάνω στον φόβο του θανάτου Αγάπη κι ευαισθησία για το παιδί, η σημασία της αντιαυταρχικής παιδείας Αντιθετικά ζεύγη (δίπολα): Ύλη & πνεύμα, ζωή & θάνατος.

Κεντρικό νόημα στο έργο Ασκητική:

Αξίες: Ανάγκη για ισόβιο αγώνα του ανθρώπου για την πνευματική άνοδο, για τη νίκη πάνω στον φόβο του θανάτου, για το ξερίζωμα της ανάγκης για αυταπάτες κι αχρείαστες ελπίδες.

Ενότητα ανθρώπου και φύσης. Οικουμενικά μηνύματα απέναντι στον ρατσισμό και τη μισαλλοδοξία. Αντιθετικά ζεύγη (δίπολα):Ζωή & θάνατος, ύλη και πνεύμα, φόβος και ελευθερία, φως και σκοτάδι, πατρίδα & οικουμενικότητα

Ελπίδα & ηρωική, περήφανη απελπισία, ζωτική ορμή & πνεύμα απόσυρσης.

Η Ασκητική σε πλήρη διαθεματική σύνδεση με τις Αρχές Φιλοσοφίας της Β’ Λυκείου

ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ
ΛΥΚΕΙΟ- ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΝΟΗΜΑΤΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΕΡΓΩΝ

Κεντρικό νόημα στο έργο Καπετάν Μιχάλης:
Αξίες: Ελευθερία σαν απόλυτη προτεραιότητα, ανδρεία, ασυμβίβαστο πνεύμα. Αντιθετικά ζεύγη (δίπολα): Ζωή & θάνατος, ελευθερία και σκλαβιά, φόβος και αντρειοσύνη, ύλη και πνεύμα, ηρωισμός & συνθηκολόγηση. Ο Καπετάν Μιχάλης με το Κρητικό ζήτημα στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, σε πλήρη διαθεματική σύνδεση με την Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία που διδάσκεται στην τάξη τους, στο γνωστικό αντικείμενο της Ιστορίας.

Κεντρικό νόημα στο έργο Αδερφοφάδες:
Αξίες: Ειρήνη, Αδελφοσύνη, Ομόνοια, αντιπολεμικό μήνυμα και μήνυμα ενάντια στον διχασμό. Υπέρτατη αξία της ζωής πέρα από κάθε ιδεολογία.
Αντιθετικά ζεύγη (δίπολα): Ομόνοια & διχόνοια, λόγος & δράση, διανόηση & απλός άνθρωπος, πνεύμα & ύλη.

Τα δυο έργα, Καπετάν Μιχάλης & Αδερφοφάδες, σε πλήρη διαθεματική σύνδεση με τη Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία που διδάσκεται στην Γ’ Λυκείου στο γνωστικό αντικείμενο της Ιστορίας.

ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ

ΛΥΚΕΙΟ- ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΝΟΗΜΑΤΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΕΡΓΩΝ

Κεντρικό νόημα στο έργο Κούρος (ή Θησέας):
Αξίες: Συνεχής αγώνας για την πνευματική ανέλιξη, αντρεία, ελεύθερη βούληση, δύναμη για ανατροπή μαζί με σεβασμό για το παρελθόν Αντιθετικά ζεύγη (δίπολα): Ελευθερία & σκλαβιά, ύλη & πνεύμα, ζωτική ορμή & παρακμή, άνθρωπος & μοίρα, νους & συναίσθημα, ζωή & θάνατος, ελευθερία και αναγκαιότητα.

Κεντρικό νόημα στο έργο Κολόμβος:
Αξίες: Ανήλεος αγώνας για την υλοποίηση οράματος με κάθε θυσία, πάθος και ενόραση, δύναμη θέλησης
Αντιθετικά ζεύγη (δίπολα): Ενόραση & πρακτικισμός, όραμα με ιδανικά & εφήμεροι υπολογισμοί, δύναμη θέλησης & φόβος, ελευθερία και αναγκαιότητα, ύλη & πνεύμα, ζωή & θάνατος, πείνα και πλούτος. 

ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ

ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ

1. Ως διάρκεια διεξαγωγής του Διαγωνισμού ορίζεται το χρονικό διάστημα διεξαγωγής από την ημερομηνία έναρξης έως και την ημερομηνία λήξης του Διαγωνισμού.
2. Ως ημερομηνία έναρξης του διαγωνισμού ορίζεται η 26η Οκτωβρίου 2024 (εφεξής «Έναρξη Διαγωνισμού»), εξ αφορμής της ημερομηνίας θανάτου του Νίκου Καζαντζάκη στις 26 Οκτωβρίου 1957, και ως καταληκτική ημερομηνία υποβολής έργων και ημερομηνία λήξης του Διαγωνισμού η 31η Μαρτίου 2025 (εφεξής «Λήξη Διαγωνισμού»).
3. Τα έργα των συμμετεχόντων υποβάλλονται εγκύρως προς τη Διοργανώτρια καθ’ όλη τη διάρκεια διεξαγωγής του
Διαγωνισμού.
4. Οι Σχολικές μονάδες συμπληρώνουν και υποβάλλουν τη σχετική φόρμα συμμετοχής στη Διοργανώτρια μέχρι τη Λήξη Διαγωνισμού, δηλαδή μέχρι την 31η Μαρτίου 2025.
5. Ο Διαγωνισμός ολοκληρώνεται και παύει να είναι σε ισχύ κατόπιν της ανάδειξης των νικητών, δηλαδή των μαθητών/μαθητριών τα έργα των οποίων διακρίνονται από την Επιτροπή Αξιολόγησης του Διαγωνισμού.

ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ

Περισσότερες λεπτομέρειες για την οργάνωση, τους όρους, τις προϋποθέσεις, τις συνθήκες υλοποίησης για τον Μαραθώνιο ανάγνωσης «ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ» και τους Διαγωνισμούς Δημιουργικής γραφής & Comic, περιλαμβάνονται στο Μαραθώνιος ανάγνωσης στα σχολεία και στα DIAGWNISMOS_DHMIOYRGIKHS_GRAFHS.pdf, DIAGWNISMOS_KOMIK.pdf
Επιπλέον, θα δοθεί ευκαιρία σε πολλούς μαθητές για την επίσκεψη στα Σχολεία τους καταξιωμένων συγγραφέων, κριτικών λογοτεχνίας και σπουδαίων εκπαιδευτικών, που αγαπούν και γνωρίζουν το έργο του Νίκου Καζαντζάκη. Με στόχο μια ανοιχτή συζήτηση γι’ αυτό.

Προς το παρόν, μια ομάδα άξιων φιλολόγων, κριτικών λογοτεχνίας και ιστορικών εργάζεται για τη δημιουργία τριών βασικών εργαλείων, που πιστεύουμε ότι θα βοηθήσουν πολύ στο έργο των εκπαιδευτικών οι οποίοι θα αναλάβουν την υλοποίηση πολλών από τις παραπάνω δράσεις και θα φέρουν τα διαχρονικά και οικουμενικά μηνύματα στον 21ο αιώνα και τις νέες γενιές:

• Μια power point παρουσίαση με τη μελέτη και τη σύνδεση βιογραφίας και εργογραφίας του Νίκου Καζαντζάκη, με πλούσιο αρχείο πληροφοριών και φωτογραφιών
• Έναν φάκελο με υλικό για τα ιστορικά γεγονότα της περιόδου, στην οποία αναφέρεται κάθε έργο αλλά και της περιόδου συγγραφής του
• Ένα ψηφιακό «μουσείο» με πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό με τον Νίκο Καζαντζάκη (από σχετικές ταινίες, ντοκιμαντέρ, θεατρικά έργα, ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές, μουσικά έργα και τραγούδια, δημοσιεύματα στον τύπο κ.λπ).
VIDEO - Η ΚΑΡΔΙΑ ΜΟΥ
ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΓΚΡΕΚΟ-GIOVANNI MARRADI
https://www.youtube.com/watch?v=FMfo1jQTfEM

Νίκος Καζαντζάκης

Αξίες οικουμενικές και διαχρονικές που διαπερνούν το έργο του για να πορεύεται ο σύγχρονος άνθρωπος, οικουμενικές αξίες για την πορεία των ανθρώπων ως πρόσωπα και των κοινωνιών ως σύνολα. Διαρκής αναζήτηση, μόνιμος και σκληρός αγώνας για την ελευθερία στη σκέψη και στη ζωή, χωρίς προσδοκία ανταμοιβής «Όταν πολεμάς για λευτεριά, είσαι κιόλας λεύτερος»

«Για λευτεριά παλεύω και πονώ και πληρωμή δεν θέλω»

«Θέλει ανυπότακτη καρδιά η ελευθερία»

«Tούτες είναι οι μεγάλες ψυχές, που δεν καταδέχουνται τις μικρές αμοιβές. Δουλεύουν για το μεγάλο μαργαριτάρι, την αθανασία»

«Λυπάμαι τα παιδιά. Κάθε μέρα πεθαίνει της πείνας κι από ένα. Τι τους λείπει; Ένα ξεροκόμματο ψωμί, μια στάλα λάδι, ένα κουρέλι να ντυθούν. Αν είχαν τα τιποτένια πράματα που πετάτε εσείς στα σκουπίδια και στους σκύλους, θα ζούσαν. Για αυτά τα παιδιά ζητιανεύω. Για αυτά απλώνω τα χέρια και φωνάζω»

«Δεν έχουν οι μουντζαλωμένες τούτες πολιτείες ζωγραφιές και παλάτια και παλιές εκκλησιές και ρομαντικούς θρύλους, είναι καινούριες κι άσκημες. Μια τέτοια μάνα γη μπαίνει πολύ πιο βαθιά στην καρδιά μας από μια καλοντυμένη, καλοζωισμένη αρχόντισσα. Όταν βλέπω τους αληθινούς τούτους ανθρώπους, που μοχτούν στις φάμπρικες, στις μηχανές, στα βαπόρια και κάτω από τη γης και θυμούμαι τους διανοούμενους και την αφέλειά μου να μιλήσω σε αυτούς, το αίμα ανεβαίνει στο κεφάλι μου από την ντροπή»
VIDEO- Η ΜΗΤΕΡΑ ΜΟΥ, Η ΓΑΖΙΑ, ΤΟ ΚΑΝΑΡΙΝΙ… (ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΓΚΡΕΚΟ-GIOVANNI MARRADI)
https://www.youtube.com/watch?v=lcwT6hOmWEI

Σεβασμός κι αγάπη για τον άνθρωπο πέρα από κάθε ταυτότητα, εθνική, κοινωνική, φυλετική και πολιτισμική «Τον άνθρωπο συλλογούμαι, τον άνθρωπο. Κι ας είναι Τούρκος, Έλληνας, Οβραίος η ό,τι θέλει. Να τονε σώσουμε!»

«Όταν τα βλέπεις από ψηλά όλα τούτα τα κομμάτια της γης, νιώθεις πως είναι ένα, πως σύνορα δεν υπάρχουν και πως μονάχα ο νους που βλέπει από πολύ χαμηλά μπορεί να μισήσει»

«Είχε στορίσει τον Χριστό, όχι άγριο κι οργισμένο όπως το θέλει η συνήθεια, παρά θλιμμένο, βασανισμένο και χλωμό σαν πρόσφυγα. Πρόσφυγας είναι ο Χριστός στη γης ετούτη και πρόσφυγα θα τον ζωγραφίσω»

«Πόσο την αγαπώ την γυναίκα τούτη, άνοιξε το μυαλό και την καρδιά μου, μ’ έμαθε να αγαπώ ξένες ράτσες που μισούσα, να καταλαβαίνω ξένες ιδέες που πολεμούσα, να νιώσω πως όλοι οι άνθρωποι έχουμε την ίδια ρίζα»

Επιτακτική ανάγκη συγχρονισμού του βηματισμού της Επιστήμης που προχωράει με ασυγκράτητη ορμή και της Ηθικής που μοιάζει κουρασμένη, ιδιαίτερα μέσα στις σημερινές συνθήκες της παγκοσμιοποίησης «Υπάρχει σήμερα έλλειψη ισορροπίας, δυσαρμονία ανάμεσα στη διανοητική και την ηθική εξέλιξη του ανθρώπου. Ο γορίλλας πήρε στα χέρια του τη φωτιά, να ο κίντυνος! Άρχισε κιόλας να βάνει φωτιά στον κόσμο ο γορίλλας, πώς μπορούμε να τον σταματήσουμε; Να πάρουμε τη φωτιά από τα χέρια του γορίλλα, δε γίνεται. Πρέπει να προλάβουμε να του φωτίσουμε το μυαλό, να του μερώσουμε την καρδιά, να τον κάμουμε άνθρωπο. Θαρρώ, μονάχα ένας τρόπος υπάρχει: να επιστρατέψουμε όλες τις φωτεινές δυνάμες που υπάρχουν μέσα στον κάθε άνθρωπο και στον κάθε λαό. Ο κόσμος πια αποτελεί έναν τόσο ενιαίο οργανισμό, που δεν μπορεί ένας λαός να σωθεί αν δεν σωθούν όλοι»
VIDEO-ΤΟ ΓΕΛΙΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
(ΑΠΟ ΖΟΡΜΠΑ-ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΚΑΙ ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΑΛΕΑΣ)
https://www.youtube.com/watch?v=N9tNd9B7hZw

Σημασία της αίσθησης χρέους κι αποστολής του ανθρώπου για ηθική ακεραιότητα και πνευματικότητα σε συντονισμό με την κοινωνική ευαισθησία «H μεγάλη ψυχή νικάει τον ατομικό πόνο και τον πιο φοβερό, σμίγει, γίνεται ένα με τον κόσμο»

«Υπάρχει μια λαχτάρα στα στήθια του ανθρώπου, που καμιά δύναμη του πονηρού δεν μπορεί να την πνίξει. Μια λαχτάρα ν’ ανέβουμε πάνω από τα χτηνώδη ένστιχτα, να νικήσουμε την ύλη, δηλαδή τη σκλαβιά και να γίνουμε ελεύτεροι. Αυτή η κραυγή της ελευτερίας είναι το αθάνατο που έχει ο θνητός άνθρωπος μέσα του»

Δύναμη της θέλησης κι αντοχή, επιμονή στο πλησίασμα του μεγάλου στόχου της πνευματικότητας που διαρκώς αναβαθμίζεται «Φτάσε όπου δεν μπορείς, παιδί μου! Μη λυπηθείς αν έπαιξες καλά και έχασες. Να λυπηθείς αν έπαιξες κακά και κέρδισες»

«Η πέτρα, το σίδερο, το ατσάλι δεν αντέχουν. Ο άνθρωπος αντέχει»

Μια μέρα, οι τσουκνίδες ρώτησαν την τριανταφυλλιά
-Κυρα-τριανταφυλλιά, δε μας μαθαίνεις κι εμάς το μυστικό; Πώς φτιάχνεις το τριαντάφυλλο;
Κι η τριανταφυλλιά αποκρίθηκε
-Πολύ απλό’ ναι το μυστικό μου, αδελφές μου τσουκνίδες. Ολάκερο το χειμώνα δουλεύω με υπομονή, μ’ εμπιστοσύνη, με αγάπη το χώμα, κι ένα μονάχα έχω στο νου μου, το τριαντάφυλλο. Με δέρνουν οι βροχές, με συρομαδούν οι ανέμοι, με πλακώνουν τα χιόνια, μα εγώ μονάχα ένα έχω στο νου μου, το τριαντάφυλλο. Αυτό’ ναι το μυστικό μου, αδελφές μου τσουκνίδες.
Aποστροφή στην εύκολη ζωή, αναζήτηση της αλήθειας με το αναγκαίο, μεγάλο κόστος, συνεχής αναζήτηση και υπέρβαση των ορίων μας «Ένας δρόμος, ένας μονάχα, οδηγάει στον Θεό. Ο ανήφορος»

«Τι φοβερός ανήφορος από τον πίθηκο στον άνθρωπο, από τον άνθρωπο στον Θεό»

«Σα δεν φτάσει ο άνθρωπος στην άκρη του γκρεμού, δεν βγάζει στην πλάτη του φτερούγες να πετάξει»

«Ποτέ μην αναγνωρίσεις τα σύνορα του ανθρώπου! Να σπας τα σύνορα!»

Ανίχνευση του αληθινού εαυτού, ανάληψη όλης της ευθύνης χωρίς άλλοθι για την πορεία μας, αυτογνωσία και αναμέτρηση με τις αδυναμίες μας

 «Ν’ αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δεν σωθεί, εγώ φταίω»

«Ξέρεις πια πως εσύ, όχι η τύχη, όχι η μοίρα, μήτε οι άνθρωποι γύρα σου, εσύ μονάχα έχεις, ό,τι κι αν κάμεις, ό,τι κι αν γίνεις, ακέραιη την ευθύνη» 

Ισόβιος κι ακούραστος πνευματικός αγώνας μόνο σαν απόλυτη αξία, χωρίς να χειραγωγείται από τον υπολογισμό για το όποιο αποτέλεσμα «Μην καταδέχεσαι να ρωτάς: Θα νικήσουμε; Θα νικηθούμε; Πολέμα…»

«Ποιος είναι ο σκοπός του αγώνα ετούτου; έτσι ρωτάει ο κακομοίρης, συφεροντολόγος, πάντα, νους του ανθρώπου, ξεχνώντας πως η μεγάλη Πνοή δε δουλεύει μέσα σε ανθρώπινο καιρό, τόπο κι αιτιότητα»

«Δουλεύουμε, κι ας μην υπάρχει αφέντης, σα βραδιάσει, να μας πλερώσει το μεροκάματό μας. Δεν ξενοδουλεύουμε, εμείς είμαστε οι αφέντες»

Υπέρβαση του φόβου απέναντι στο άγνωστο, τον θάνατο και την ψεύτικη ελπίδα

«Αν μπορείς κοίταξε τον φόβο κατάματα. Κι ο φόβος θα φοβηθεί και θα φύγει»

«Κοιτάζω κάθε στιγμή το θάνατο, τον κοιτάζω και δεν φοβούμαι, όμως και ποτέ, ποτέ δε λέω: Μου αρέσει. Όχι, δε μου αρέσει καθόλου! Δεν υπογράφω!»

«Ποιο είναι το χρέος μας; Να μη σταυρώνουμε τα χέρια, να μην αρχίζουμε τα κλάματα. Να μην ντροπιαστούμε. Να πεθάνουμε, μα να μην ντροπιαστούμε»

Αποδοχή της διαφορετικότητας και ανεκτικότητα 

«Αγάπα τον άνθρωπο γιατί είσαι εσύ» 

Αποκήρυξη του δογματισμού, της μισαλλοδοξίας και των έτοιμων σχημάτων, πνευματική και ηθική ανεξαρτησία

«Να πεθαίνεις κάθε μέρα. Να γεννιέσαι κάθε μέρα. Ν’ αρνιέσαι ό,τι έχεις κάθε μέρα»

«Γιατί να βλέπεις και να κρίνεις με ψυχική και πνεματική ανεξαρτησία τα ξεκαπίστρωτα σύγχρονα πάθη θεωρείται θανάσιμο αμάρτημα κι από τις δυο παράταξες που αποτελούν την απλοϊκή και βελάζουσα μάζα του σκεπτόμενου όχλου. Το Ναι και τ’ Όχι είναι γι’ αυτούς οι δυο μονάχα επιβαλλόμενες απάντησες. Το άσπρο και το μαύρο. Ανάμεσα σε αυτά τα δυο ακρότατα όρια, δεν επιτρέπουν καμιά συνθετική προσπάθεια στο στοχαζόμενο ελεύτερο άνθρωπο»

Κριτική διερεύνηση των πάντων και συνεχής επαναξιολόγηση και αναθεώρηση αξιών και στάσης για τη ζωή, ένα μόνιμο ταξίδι για τις ιδέες και τον τρόπο ζωής μας «Να’σαι ανήσυχος, αφχαρίστητος, απροσάρμοστος πάντα. Όταν μια συνήθεια καταντήσει βολική, να τη συντρίβεις. Η μεγαλύτερη αμαρτία είναι η ευχαρίστηση»

«Δε ζυγιάζω, δε μετρώ, δε βολεύομαι! Ακολουθώ το βαθύ μου χτυποκάρδι»

«Δεν αρκεί η καλυτέρεψη, η αναθεώρηση, η συνέχεια. Ο σημερινός άνθρωπος ένιωσε πια την ανάγκη να γίνει συθέμελη ανατροπή, αλλαγή μετώπου, νέα ιεραρχία στις αξίες, νέα ανατίμηση της αρετής. Να κάμει η ψυχή του ανθρώπου ένα βήμα πιο πέρα, να γλιτώσει από τις παλιές ηθικές ελευτερίες και συνήθειες, που κατάντησαν ανηθικότητες, σκλαβιές κι εμπόδιο του Θεού και να δημιουργήσει ένα καινούριο όραμα: ένα νέο πολιτισμό»

Διαλεκτική αναζήτηση και σύνθεση ετερόκλητων χαρακτηριστικών

«Tι θα πει ευτυχία; Nα ζεις όλες τις δυστυχίες. Τι θα πει φως; Να κοιτάς με αθόλωτο μάτι όλα τα σκοτάδια»

Μιλούν δυο αιώνια στοιχεία. Δυο αιώνια αντίπαλα και συνεργαζόμενα στοιχεία: ο άντρας κι η γυναίκα. Αλίμονο αν έβλεπαν κι οι δυο με το ίδιο μάτι τη ζωή, θα φτώχαινε η αρμονία του κόσμου. Είμαστε κι εμείς δυο χρωματιστά πετραδάκια στο τεράστιο μωσαϊκό που παριστάνει το Θεό.

-Εγώ είμαι στην καρδιά του, είπε η γυναίκα.
-Κι εγώ στο μάτι του, αποκρίθηκε ο Κοσμάς.
Νίκος Καζαντζάκης 

Πέρα από αυτές τις διαχρονικές και πανανθρώπινες αξίες, ο Νίκος Καζαντζάκης έδωσε οικουμενικότητα στην αγαπημένη του Κρήτη πρώτα, αλλά και γενικότερα στο Ελληνικό πνεύμα, σε πλήρη αντίστιξη με εθνικιστικές περιχαρακώσεις και φανατισμούς.

Κρήτη

«Η Κρήτη στάθηκε ο πρώτος βράχος που φωτίστηκε σε όλη ακόμα τη κατασκότεινη Ευρώπη. Κι εδώ η ψυχή της ράτσας μου, εξετέλεσε τη μοιραία της αποστολή: έφερε το Θεό στην κλίμακα του ανθρώπου»

«Υπάρχει εδώ στην Κρήτη μια αδάμαστη φλόγα, ας την πούμε ψυχή, μια φλόγα πιο πάνω από τη ζωή κι από το θάνατο. Υπερηφάνεια, πείσμα, παλικαριά; Δύσκολο να την ορίσεις, δηλαδή να την περιορίσεις. Όλα αυτά μαζί και κάτι άλλο, ανείπωτο κι αστάθμητο, που σε κάνει να υπερηφανεύεσαι που είσαι άνθρωπος…»

VIDEO-ΟΜΟΡΦΗ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ Η ΚΡΗΤΗ
(ΑΠΟ ΚΑΠΕΤΑΝ ΜΙΧΑΛΗ ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ)
https://www.youtube.com/watch?v=a4P-p2YRvEY

Ελλάδα

«Πριν από εμάς, οι στοχασμοί ήταν μπουλούκι αγύμναστο, φλύαρο, ασυνάρτητο που το κυρίευε πανικός μπροστά από τις βροντές, τις αστραπές, τα ονείρατα και το θάνατο. Δεν μπορούσαν να συναχτούν σε στρατό οργανωμένο, στην πρώτη επέλαση του σκοταδιού σκόρπιζαν. Εμείς οργανώσαμε τους στοχασμούς, δημιουργήσαμε το συλλογισμό θέση- αντίθεση-σύνθεση, ανοίξαμε δρόμους, ανακαλύψαμε νόμους, νικήσαμε το χάος. Πριν από εμάς, η ύλη ήταν ο μεγάλος οχτρός. Βαρύς, δυστυχισμένος, αγέλαστος. Εμείς παλέψαμε με την ύλη επίμονα, πιτήδεια, όπως παλεύει ο άντρας με τη γυναίκα. Ανακαλύψαμε τις μυστικές της πόρτες, μπήκαμε, παραδόθηκε»

Ελλάδα

«Αυτό δεν έκανε πάντα η Ελλάδα; Την ύλη πνέμα; Τοποθετημένη ανάμεσα Ευρώπης κι Ασίας, δέχουνταν πάντα τις θολές λαχτάρες της Ανατολής και τις μετουσίωνε σε λαγαρές ιδέες. Μετέτρεπε πάντα το στεναγμό της Ανατολής και τις άναρθρες κραυγές της σε έναρθρο λόγο… Αυτή είναι η μοιραία αποστολή της Ελλάδας: να μετατρέπει το βαρύ ζώο σε θεό, την ύλη σε πνέμα»

«Αυτό που αγαπούσε και πραγμάτωνε πάντα η Ελλάδα -κορμί και ψυχή να σοζυγιάζουνται, κορμί και ψυχή να’ ναι η ίδια πολύτιμη ουσία. Η ψυχή, το αόρατο σώμα, και το σώμα, η αόρατη ψυχή, καμιά άλλη διαφορά. Η ουσία η ίδια. Αυτό ’ναι το Ελληνικό θάμα»
«Γιατί ο Έλληνας, όταν είναι άξιος να σηκώνει το βαρύ αυτό όνομα, έχει μιαν ποιότητα ανώτερη, μια κληρονομική αρχοντιά, ευθύνη μεγάλη να μην ντροπιάσει το Γένος»
VIDEO-ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΓΑΠΗ
(ΑΠΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΝΚ)
https://www.youtube.com/watch?v=U_g1y4OKzFo

Κλείνουμε με λόγια πάλι του ίδιου του Νίκου Καζαντζάκη, πρώτα για τους οραματιστές εκπαιδευτικούς μας:
«Ο ιδανικός δάσκαλος είναι εκείνος που γίνεται γέφυρα για να περάσει αντίπερα ο μαθητής του. Κι όταν πια του διευκολύνει το πέρασμα, αφήνεται χαρούμενα να γκρεμιστεί, ενθαρρύνοντας τον μαθητή του να φτιάξει δικές του γέφυρες»

Ύστερα για όλους μας, τη νεολαία μας, τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς και τα πρόσωπα που εκφράζουν τους θεσμούς στη χώρα μας:
«Χρέος έχουμε, πέρα από τις βολικές μας συνήθειες, πιο πάνω από τον εαυτό μας, να θέσουμε ένα σκοπό, κι αυτόν μέρα και νύχτα, αψηφώντας τα γέλια, την πείνα ή τον θάνατο, να μοχτούμε να τον φτάσουμε. Όχι να τον φτάσουμε * μια περήφανη ψυχή, ευτύς ως φτάσει στο σκοπό της, τον μετατοπίζει ακόμα πιο πέρα * όχι να τον φτάσουμε, παρά να μην σταματήσουμε ποτέ στον ανήφορο. Έτσι μονάχα αποχτάει η ζωή ευγένεια και ενότητα»

Γιατί, τελικά, όπως είπε ο σπουδαίος στοχαστής, λογοτέχνης και φιλόσοφος:
«Δεν υπάρχουν ιδέες, υπάρχουν μονάχα άνθρωποι που κουβαλούν τις ιδέες και αυτές παίρνουν το μπόι του ανθρώπου που τις κουβαλάει»

Αυτό θα γίνει και τώρα μέσα από το έργο των φωτισμένων εκπαιδευτικών μας:

Οι ιδέες του Νίκου Καζαντζάκη θα πάρουν το μπόι των παιδιών που θα τις βιώσουν. Το ηθικό και ψυχικό μπόι τους, που μοιάζει πολύ ψηλό για να το φτάσουμε οι ενήλικες.
Κι εκείνα θα τις μεταδώσουν πίσω σε εμάς καθαρές κι αμόλυντες κι ύστερα στους φίλους τους κι αργότερα στα παιδιά τους!