Πάπας Φραγκίσκος: «Η λογοτεχνία είναι απαραίτητο αντίδοτο στις τοξικές ειδήσεις»

Σε μια επιστολή που μεταφράστηκε πρόσφατα σε οκτώ γλώσσες, ο Πάπας Φραγκίσκος υποστηρίζει ότι η λογοτεχνία δεν πρέπει να διαγράφεται ως «μια δευτερεύουσα τέχνη», καθώς έχει την ικανότητα να διεγείρει την ενσυναίσθηση και να αντιμετωπίζει «την εμμονή με τις οθόνες και τις τοξικές, επιφανειακές και βίαιες ψευδείς ειδήσεις».

Ο Πάπας Φραγκίσκος συμβουλεύει και προτρέπει τους μελλοντικούς ιερωμένους να διαβάζουν μυθιστορήματα και ποίηση.

Ο επικεφαλής της Καθολικής εκκλησίας αναφέρει συγγραφείς και ποιητές όπως ο C.S. Λιούις, ο Μαρσέλ Προυστ, ο Πάουλ Τσέλαν, ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες και ο T.Σ. Έλιοτ.

Ο επικεφαλής της Καθολικής εκκλησίας αναφέρει, δε, συγγραφείς και ποιητές όπως ο C.S. Λιούις, ο Μαρσέλ Προυστ, ο Πάουλ Τσέλαν, ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες και ο T.Σ. Έλιοτ.

Ο Πάπας Φραγκίσκος γράφει ότι η λογοτεχνία είναι «να ακούς τη φωνή ενός άλλου ανθρώπου» και ότι ενώ συχνά θεωρείται περιττή για την εκπαίδευση των μελλοντικών ιερέων, ξεχωρίζει αυτή τη στάση ως «ανθυγιεινή».

Πνευματική εξαθλίωση

Προσθέτει ότι αυτή η προσέγγιση μπορεί να οδηγήσει σε «σοβαρή πνευματική εξαθλίωση» των ιερέων και ζητά «ριζική αλλαγή πορείας».

Τα λόγια του δεν απευθύνονται μόνο σε ιεροδιδασκάλους αλλά είναι κρίσιμα για «τη διαμόρφωση όλων όσων ασχολούνται με το ποιμαντικό έργο και φυσικά όλων των Χριστιανών».

Η επιστολή του Πάπα αναφέρει τη δική του εμπειρία ως δάσκαλος λογοτεχνίας σε σχολείο Ιησουιτών στη Σάντα Φε της Αργεντινής, μεταξύ 1964 και 1965:

«Δίδαξα τα δύο τελευταία χρόνια του γυμνασίου και έπρεπε να διασφαλίσω ότι οι μαθητές μου μελετούσαν το Eλ Σιντ Οι μαθητές, όμως, δεν ήταν ευχαριστημένοι. Συνήθιζαν να ρωτούν αν μπορούσαν να διαβάσουν τον Γκαρθία Λόρκα. Έτσι αποφάσισα ότι θα μπορούσαν να διαβάσουν το Ελ Σιντ στο σπίτι και κατά τη διάρκεια των μαθημάτων θα συζητούσα τους συγγραφείς που άρεσαν περισσότερο στους μαθητές».

Προσθέτει ότι δεν υπάρχει «τίποτα πιο αντιπαραγωγικό» από το να διαβάζεις κάτι από «αίσθηση καθήκοντος», κάνοντας «σημαντική προσπάθεια απλώς και μόνο επειδή άλλοι είπαν ότι είναι απαραίτητο».

Εκτιμώ πολύ το γεγονός ότι τουλάχιστον ορισμένα σεμινάρια αντέδρασαν στην εμμονή με τις οθόνες και με τοξικές, επιφανειακές και βίαιες ψευδείς ειδήσεις αφιερώνοντας χρόνο και προσοχή στη λογοτεχνία».

Αναφέρει τα οφέλη της ανάγνωσης, συμπεριλαμβανομένης της διέγερσης της φαντασίας, της διεύρυνσης του λεξιλογίου, καθώς και ότι επιτρέπει στους αναγνώστες να αναπτύξουν μια «ευφάνταστη ενσυναίσθηση».

Οι τραγικοί

Ο Ποντίφικας μοιράστηκε ακόμη τα προσωπικά του λογοτεχνικά γούστα, αναφέροντας την αγάπη του για τους τραγικούς «γιατί όλοι μπορούμε να ενστερνιστούμε τα έργα τους ως δικά μας, ως εκφράσεις του δικού μας προσωπικού δράματος. Και προσθέτει: «Κλαίγοντας για τη μοίρα των χαρακτήρων τους, ουσιαστικά κλαίμε για τον εαυτό μας, για τη δική μας κενότητα, τις ελλείψεις και τη μοναξιά μας».

Αναφέρει επίσης τα οφέλη της ανάγνωσης, συμπεριλαμβανομένης της διέγερσης της φαντασίας, της διεύρυνσης του λεξιλογίου, καθώς και ότι επιτρέπει στους αναγνώστες να αναπτύξουν μια «ευφάνταστη ενσυναίσθηση». Περιγράφει επίσης τη λογοτεχνία ως κάτι σαν αντίδοτο στην «παρούσα αδιάκοπη έκθεσή μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα κινητά τηλέφωνα και άλλες συσκευές».

Να ακούμε τη φωνή των άλλων

«Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε πόσο επικίνδυνο είναι να σταματήσουμε να ακούμε τη φωνή των άλλων όταν μας προκαλούν», γράφει ο Πάπας, «μπαίνουμε σε ένα είδος «πνευματικής κώφωσης», που έχει αρνητικό αντίκτυπο στη σχέση μας με τον εαυτό μας και στη σχέση μας με τον Θεό, όσο θεολογία ή ψυχολογία κι αν έχουμε σπουδάσει«.

Χρειαζόμαστε απεγνωσμένα να εξισορροπήσουμε αυτόν τον αναπόφευκτο πειρασμό προς έναν ξέφρενο και άκριτο τρόπο ζωής κάνοντας ένα βήμα πίσω, επιβραδύνοντας, αφιερώνοντας χρόνο για να κοιτάξουμε και να ακούσουμε».