Διαβάζοντας με τον Χριστόφορο Κατσαδιώτη

/Ποιο βιβλίο διαβάζετε αυτό τον καιρό;
Η συγκεκριμένη, δεν είναι περίοδος που διαβάζω κάποιο βιβλίο, με την έννοια που με ρωτάτε. Μελετώ ένα θεατρικό έργο του Συμεών Σταμπουλού, πάνω στο οποίο ετοιμάζω τη σκηνογραφία και τα κουστούμια, σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Καντιώτη και σε μουσική του Δημήτρη Παπαδημητρίου. Όμως, όλο και κάνω κάποιο πέρασμα, από κάποιο βιβλίο που είχα διαβάσει κάποτε ή κάποιο βιβλίο τέχνης. Βιβλία υπάρχουν παντού...
/Έχει τύχει να επιλέξετε βιβλίο μόνο από το εξώφυλλό του;
Όχι, αλλά πιστεύω πως παίζει ρόλο και μπορεί ένα καλό εξώφυλλο να φέρει περαιτέρω πωλήσεις. Στο μάτι χτυπάει το εξώφυλλο και στη διάθεση ο τίτλος. Ζούμε σε μια εποχή του μέλλοντος, κάθε ερέθισμα μας καλεί να πάρουμε μια απόφαση... Μην γελάσετε, cd έχω επιλέξει από το εξώφυλλο, μια φορά.
/Από πού προμηθεύεστε συνήθως τα βιβλία σας;
Από την Πολιτεία, σε συνδυασμό με το γωνιακό σουβλατζίδικο, Ακαδημίας και Ασκληπιού. Στα τραπεζάκια στο πεζοδρόμιο, είναι ένα οριακό σημείο αυτό. Είναι εκεί που αρχίζει η άλλη Αθήνα, όταν ακούω την έκφραση «χαμηλά» στο κέντρο της πόλης... Τουλάχιστον στο δικό μου μυαλό.
/Διαβάζετε στο μετρό, σε καφέ ή σε άλλους δημόσιους χώρους;
Κατά προτίμηση στο σπίτι, γιατί για να καταλαβαίνω τι διαβάζω χρειάζομαι ησυχία και ηρεμία... κι ένα μολύβι. Πολλές φορές, αν δεν έχω μολύβι, μπορεί και να μην διαβάσω, μην τυχόν και μου αρέσει κάποια φράση και δεν έχω με τι να υπογραμμίσω... Τη γωνία των σελίδων την τσακίζω με δυσκολία, αν χρειαστεί ως σημάδι, να μου υπενθυμίσει ένα σημείο του βιβλίου. Σε δημόσιους χώρους, συνήθως παρατηρώ ή αλλιώς «διαβάζω» τον κόσμο που είναι γύρω μου και πραγματικά έχει πολύ ενδιαφέρον, είναι κι αυτό ένα είδος ανάγνωσης. Η συγκέντρωση που απαιτεί η ανάγνωση ενός βιβλίου δεν είναι δεδομένη σε έναν ανοιχτό χώρο και δεν είναι για όλους κάτι εύκολο...
/Σε ποια στάση σας αρέσει να διαβάζετε;
Ούτε ακριβώς καθιστός, αλλά ούτε και ξαπλωμένος, πάντα στη σκιά. Ξέρετε, η συγκέντρωση του νου, προϋποθέτει κάποιες παραμέτρους... Η στάση δεν είναι τόσο σημαντική για μένα, όσο η ησυχία... Δυστυχώς, με τους ήχους έχω μια ευαισθησία... Ζηλεύω όσους διαβάζουν ή κοιμούνται κάτω από όλες τις συνθήκες.
/Έχει τύχει ποτέ να διαβάσετε το ίδιο βιβλίο δεύτερη φορά;
Ναι, έχει συμβεί! Και έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όταν βρίσκω σημεία που με την πρώτη ανάγνωση, δεν είχα δώσει την πρέπουσα σημασία ή για κάποιον λόγο, δεν έμειναν στο μυαλό μου. Σε βιβλία ποίησης είναι αυτά που συνήθως κάνω επιστροφή, και κάθε φορά, ανάλογα τη διάθεση, αντιλαμβάνομαι και άλλα πράγματα. Επίσης, επειδή υπογραμμίζω κάποιες φράσεις, είναι κάπως πιο εύκολο να ανατρέξω σε κάποιο σημείο του βιβλίου, που κάποτε θέλησα να συγκρατήσω. Θα ήθελα πολύ να ξαναδιάβαζα βιβλία, αλλά δεν υπάρχει χρόνος... είναι τόσα πολλά... και μετά δεν θυμάμαι όσα θα επιθυμούσα να μου έχουν μείνει στη μνήμη. Αλλά έτσι έχουν τα πράγματα και στην ίδια την ζωή, όχι μόνο στα βιβλία... Όλα όμως όσα συμβαίνουν έχουν κάποια αιτία, όπως για το τι επιλέγει η μνήμη μας να συγκρατεί... Το μυαλό μας είναι κι αυτό ένας σκληρός δίσκος με μια σχετικά μεταβαλλόμενη χωρητικότητα, ενώ η μνήμη μας είναι επιλεκτική, άλλοτε για να μας προστατέψει και άλλοτε για να μας μπερδέψει, μέσα από τα προσωπικά μονοπάτια του καθένα.
/Αφήνετε στη μέση βιβλία που σας κάνουν να βαριέστε;
Βέβαια, δεν μου αρέσει να «κλείνομαι» μέσα σε κάτι που δεν με ελκύει, ενώ στον ίδιο χρόνο θα μπορούσα να διαβάσω κάτι άλλο. Η λίστα επιθυμίας των αδιάβαστων βιβλίων είναι ήδη πολύ μεγάλη ώστε να μου επιτρέψω να διαβάσω κάτι που δεν βρίσκω και τόσο ενδιαφέρον. Καταλαβαίνω αμέσως ένα βιβλίο που δεν μου αρέσει πολύ, διότι δεν μπορώ να συγκεντρωθώ καθόλου...

Ανήκω ασυνείδητα σε μια κατηγορία ανθρώπων, η οποία πολύ δύσκολα δανείζεται κάτι, υπό το βάρος της ευθύνης. Μπορώ να δανείσω, αλλά να δανειστώ είναι κάπως απίθανο. Δεν μπορώ να διαβάσω δανεικό, θέλω το δικό μου βιβλίο, με τις σημειώσεις μου, υπογραμμίσεις δηλαδή... και όταν το τελειώσω, να μπει στο ράφι. Τελικά, ίσως είμαι κομπλεξικός...

/Έχει τύχει να σας συναρπάσει, μετά από χρόνια, βιβλίο που στην πρώτη ανάγνωση σας είχε απογοητεύσει;
Καθώς μεγαλώνω, τα κριτήρια, οι επιλογές μου, τα φιλτραρίσματά μου δηλαδή, μεταβάλλονται κι αυτά. Ναι, μου έχει τύχει. Για παράδειγμα, ένα ιστορικό βιβλίο, το βρίσκω πιο ελκυστικό σήμερα, από ό,τι όταν ήμουν 25 χρονών. Το αντιλαμβάνομαι διαφορετικά, «μπαίνω» μέσα με διαφορετικό τρόπο στο ιστορικό, αλλά και στο οποιοδήποτε βιβλίο. Το ίδιο φαντάζομαι θα συμβεί και είκοσι χρόνια αργότερα...
/Έχετε κλάψει ποτέ διαβάζοντας ένα βιβλίο;
Ναι, ίσως και περισσότερες από μία φορές. Εκτός από κλάμα, μου έχει έρθει κι αυτός ο κόμπος στο λαιμό... Επίσης έχω εκνευριστεί διαβάζοντας ένα βιβλίο, αλλά και έχω γελάσει. Αυτό που λένε ως έκφραση, «γέλασα με την καρδιά μου», πάντως, δεν μου χει συμβεί με βιβλίο... παρά μόνον με τα κόμικς του Édika.
/Έχετε πετάξει ποτέ βιβλίο στα σκουπίδια;
Έχω αφήσει βιβλίο, με επιφύλαξη, κοιτώντας γύρω γύρω αν με βλέπει κανείς..., έξω από τα σκουπίδια, δίπλα από τον κάδο και κάποιος το πήρε, οπότε μετά ένιωσα καλά. Ακόμη, έχω αφήσει βιβλία σε βιβλιοθήκες αλλά και στην ανακύκλωση. Στη Γαλλία έχω δει, σε χτιστή στάση λεωφορείου, σε έναν ερημικό δρόμο, έξω από ένα χωριουδάκι στις Άλπεις, πραγματικά στο πουθενά, να έχουν βάλει ράφια και να έχει μέσα αρκετά βιβλία, το βρήκα καταπληκτικό. Επίσης σε μεγάλα σουπερ μάρκετ στην Ιταλία, αφήνεις τα βιβλία που έχεις διαβάσει, σε ράφια σε ένα δωμάτιο, πριν την είσοδο, και κάποιος άλλος τα παίρνει κάνοντας κι εκείνος το ίδιο.
/Έχετε πετάξει ποτέ βιβλίο σε άνθρωπο;
Δε θυμάμαι, αλλά πιθανό μου φαίνεται...
/Έχει τύχει να ισχυριστείτε ότι διαβάσατε ένα βιβλίο που δεν είχατε διαβάσει;
Ναι, με συνομιλητή που δεν γνώριζα καλά, όταν η ερώτηση φαινόταν να έχει τεθεί σαν να πλησίαζε το τέλος του κόσμου! Οπότε είχα πει «ναι», πρώτον για να τονώσω στιγμιαία και ψεύτικα, έστω, την ενίοτε χαμηλή μου αυτοεκτίμηση και δεύτερον για να πάμε παρακάτω στην συζήτηση. Επίσης μου έχει τύχει και το αντίστροφο, βιβλία που έχω διαβάσει και με έχουν ρωτήσει αν τα έχω διαβάσει, έχω πει «όχι». Μου συμβαίνει, να μην θυμάμαι όλα τα βιβλία που έχουν περάσει από τα χέρια μου, χωρίς να σημαίνει πως δεν μου άρεσαν και σίγουρα δεν έχω διαβάσει όσα θα ήθελα. Το ίδιο ισχύει και με έργα στον κινηματογράφο. Ενώ το ίδιο μου συμβαίνει και για χώρες ή ακόμη και για μέρη στην Ελλάδα. Είμαι εκεί, αλλά ταυτόχρονα δεν είμαι. Λέτε πως είναι πρόβλημα;
/Έχετε βιβλιοθήκη στο σπίτι σας; Πόσο τακτοποιημένη είναι;
Έχω βιβλιοθήκη, στην οποία όμως δυστυχώς κατά καιρούς χώνω και διάφορα πράγματα. Δεν μπορώ να πω πως είναι στην εντέλεια... Τα περισσότερα είναι βιβλία τέχνης και υπάρχουν επίσης, στοίβες βιβλίων δίπλα στον καναπέ, στο κρεβάτι, στην κουζίνα αλλά και στο μπάνιο, στην Αθήνα και στο Παρίσι. Μάλιστα στο Παρίσι, υπάρχει βιβλιοθήκη και στο «μέρος» όπως θα το ονόμαζαν οι παλιότερες γενιές...
/Υπάρχει κάποιο βιβλίο που έχετε δωρίσει παραπάνω από μία φορά;
Νομίζω πως ναι. Ελπίζω, όχι στο ίδιο άτομο...!
/Έχετε δανειστεί βιβλίο χωρίς να το επιστρέψετε;
Ανήκω ασυνείδητα σε μια κατηγορία ανθρώπων η οποία πολύ δύσκολα δανείζεται κάτι, υπό το βάρος της ευθύνης. Μπορώ να δανείσω, αλλά να δανειστώ είναι κάπως απίθανο. Δεν μπορώ να διαβάσω δανεικό, θέλω το δικό μου βιβλίο, με τις σημειώσεις μου, υπογραμμίσεις δηλαδή... και όταν το τελειώσω, να μπει στο ράφι. Τελικά, ίσως είμαι κομπλεξικός... (Τώρα που το ψάχνω, κομπλεξικός σημαίνει: δυσεπίλυτος, περίπλοκος, σύνθετος, μπερδεμένος, ενώ στα μαθηματικά είναι ο μιγαδικός αριθμός). Μου αρέσει να κρατώ τα διαβασμένα βιβλία! Είναι σαν φωτογραφικό άλμπουμ, ή μια πολυφορεμένη φθαρμένη μπλούζα... Αποκτά μιαν άλλη υπόσταση, είναι κάτι που το έπαιρνες μαζί σου για ένα χρονικό διάστημα, έγινε κομμάτι των αναγκών σου, αλλά και μια μικρή μανία. Βέβαια, αναλόγως το βιβλίο. Δεν νοιώθω για όλα τα βιβλία το ίδιο.
/Ποιος είναι ο πρώτος άνθρωπος στον οποίο μιλάτε για ένα βιβλίο που μόλις έχετε τελειώσει;
Ο πρώτος άνθρωπος που θα δω και ο οποίος είναι για μένα κάποιος που μου αρέσει να μοιράζομαι πράγματα μαζί του.
/Το βιβλίο ή η ταινία ήταν καλύτερο;
Άλλη η αίσθηση του διαβάσματος και άλλη της κινούμενης εικόνας με τον ήχο... Ναι, μεταφορικά θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί πως μπορεί να τα έχει και τα δύο αυτά, μέσα από ένα βιβλίο...! Την ταινία κιόλας μπορείς να την μοιραστείς τη στιγμή που «παίζει». Όταν λέω για ταινία, εννοώ πάντα τον κινηματογράφο. Δεν διανοούμαι να δω ταινία στο κομπιούτερ ή σε μια οθόνη στο σπίτι και ειδικά με παρέα... Μου φαίνεται αδιανόητο. Την τηλεόραση την έχω καταργήσει εδώ και πολλά χρόνια. Καταλήγω, τελικά, πως δεν έχει νόημα η σύγκριση των δύο, ακόμη και αν πρόκειται για το ίδιο έργο (βιβλίο και ταινία) είναι άλλο είδος τέχνης, αλλά και άλλου είδους απόλαυσης.
/Μέσα σε ποια ιστορία που έχετε διαβάσει θα θέλατε να ζείτε;
Φαντάζομαι ότι εννοείται να ζω... για λίγο! Είναι πολύ σύνηθες αυτή η μεταφορά των αισθήσεων... Στον Ντοστογιέφσκι σίγουρα, το 'χω σκεφτεί επανειλημμένα, πως θα ήθελα να μεταφερθώ εκεί και να ζήσω τις περιγραφές αυτές... Θυμάμαι πως διάβασα σε κάποιον τοίχο πως «Η ρώσικη λογοτεχνία είναι καλύτερη και από το σεξ»! Το βρήκα πολύ πετυχημένο. Πάντως σε κάθε βιβλίο που μου άρεσε θα 'θελα να κάνω ένα «πέρασμα». Είναι στη φύση μου... Στον κινηματογράφο, μπορώ να «μπω» πολύ εύκολα μέσα στην ταινία και μάλιστα μετά το τέλος να είναι και δύσκολο να «βγω»... Είμαι επιρρεπής!
/Πραγματικότητα ή μυθοπλασία;
Είναι πολύ κοντά και τα δύο. Πολλές φορές, δεν ξέρω αν η πραγματικότητα είναι δικό μου κατασκεύασμα ή η μυθοπλασία είναι πραγματικότητα. Ποιος μπορεί να πει πως η μυθοπλασία, δεν γίνεται πραγματικότητα; Ήδη συζητάμε γι' αυτήν. Αφήστε που υπάρχουν και πολλές πραγματικότητες... Είναι θέμα οπτικής ή και οπτικών του καθενός. Εκτός από κάτι, πραγματικά άλλου είδους φρικαλέων πραγματικοτήτων, όπως πολέμους και άλλα τέτοια... ανθρώπινα επινοήματα.
/Λένε ότι ορισμένα βιβλία «μας βρίσκουν» τη στιγμή που τα χρειαζόμαστε. Σας έχει συμβεί;
Ναι, και δεν πιστεύω πως ισχύει μόνον για τα βιβλία... Μου 'χει τύχει, με τον Νίτσε και με τον Μουρακάμι... Ο Νίτσε στην καθαρεύουσα, με βρήκε σε μια βιβλιοθήκη ενός άγνωστου σχεδόν τύπου, σε διακοπές... Έτυχε ο ιδιοκτήτης να απουσιάζει εκείνες τις μέρες, οπότε πήρα το βιβλίο χωρίς να τον ρωτήσω και το επέστρεψα μετά από μήνες, χωρίς να το μάθει ποτέ. Αντέγραφα ότι διάβαζα για να μην μου «φύγει», στο σημειωματάριο μου. Ο Μουρακάμι, ήρθε στην ζωή μου, από έναν βιβλιοφάγο φίλο μου...
/Για ποιο βιβλίο θα λέγατε: αυτό το βιβλίο μου άλλαξε τη ζωή;
Τάδε Έφη Ζαρατούστρα, ακόμη και αν ακούγομαι σας δεινόσαυρος...!
/Τι είναι για σας ένα καλό βιβλίο;
Μια πολύ καλή συντροφιά, που μπορεί να σταθεί ακόμη και ως στήριγμα στην ψυχολογία μας. Και άλλες φορές, μια μοναδική συντροφιά, που δεν θες να τελειώσει.

Info
Ο Χριστόφορος Κατσαδιώτης για 15 χρόνια εργάστηκε ως δημοσιογράφος, σε περιοδικά, ραδιοφωνικούς σταθμούς και στην τηλεόραση. Σπούδασε χαρακτική στο Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έχει πραγματοποιήσει έντεκα ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές διεθνείς ομαδικές εκθέσεις, ενώ έχει βραβευτεί τρεις φορές για το χαρακτικό του έργο. Από τις σημαντικότερες ατομικές, ξεχωρίζουν οι εκθέσεις στο Μουσείο Χαρτιού Duszniki Zdrόj στην Πολωνία (2012) και στο Μουσείο Brut Art, Halle Saint Pierre, στο Παρίσι (2015) με τίτλο «Η εκδίκηση της Κοκκινοσκουφίτσας». Η τελευταία του έκθεση, στην Αθήνα, με τίτλο «Ποιητικά περιστατικά» πραγματοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 2017, στην Γκαλερί Ζουμπουλάκη. Χαρακτικά του έχουν χρησιμοποιηθεί σε βιβλία των εκδοτικών οίκων: Gutenberg, Διάττων, Μανδραγόρας, Πολύτροπον, Κέδρος, Μελάνι, Μπαρτζουλιάνος. Το 2015, στο Παρίσι, τα θέατρα Eurydice, Zérο και Théâtre du Cristal χρησιμοποίησαν χαρακτικά του έργα για την προβολή των παραστάσεων τους. Είναι μέλος της Ένωσης Χαρακτών και του Επιμελητηρίου Καλών Τεχνών Ελλάδος.

Από τις 17 Μαϊου μέχρι τις 9 Ιουνίου, συμμετέχει στο 61ο Σαλόνι Χαρακτικής στο Παρίσι μσζί με συνολικά 30 καλλιτέχνες διαφόρων εθνικοτήτων. Η επιλογή τους έγινε από την επιτροπή του Συνδέσμου Χαρακτικής «Αssociation Pointe et Burin» στο Παρίσι. Είναι η πρώτη φορά που συμμετέχει Έλληνας χαράκτης.

Ζει και εργάζεται στο Παρίσι και στην Αθήνα.