alt

Για το τετραήμερο φεστιβάλ Μπαρόκ Μουσικής, που πραγματοποιήθηκε στο θέατρο «Σφενδόνη» από τις 20 έως τις 23 Σεπτεμβρίου 2018, υπό την καλλιτεχνική επιμέλεια της μουσικού βιολονίστα Αναστασίας Μιλιώρη. Το Φεστιβάλ πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την Πρεσβεία του Λουξεμβούργου και της Αρμενίας. 

Των Χρύσας Στρογγύλη και Φραγκίσκου Κοντορούση

Η λέξη baroque προέρχεται από την πορτογαλική barroco που σημαίνει «τραχύ, ανεπεξέργαστο μαργαριτάρι», ενώ η λέξη στα γαλλικά παραπέμπει στο «εκκεντρικό»: καθιερώθηκε να προσδιορίζει τις μουσικές εξελίξεις από το 1600 περίπου ως τον θάνατο του Μπαχ και του Χέντελ (περίπου 1750). Στην ενόργανη μουσική η περίοδος αυτή είδε την εμφάνιση της σονάτας, της σουίτας και του κοντσέρτο γκρόσο.

Diverse and bizzare

Ο ήχος ήταν αρκετά προσεκτικός, οι φράσεις καθαρές και τα tempi μελετημένα, χωρίς εξάρσεις. Ωστόσο, υπήρχαν κάποια σημεία έλλειψης συντονισμού. Σε γενικές γραμμές, η ερμηνευτική προσέγγιση ήταν αρκετά παραδοσιακή και συντηρητική.

Το συγκρότημα Diverse and Bizzare, αποτελούμενο από την Αναστασία Μηλιώρη (μπαρόκ βιολί), την Κίρα Σαπλαχίδου (φλάουτο τραβέρσο), τη Στέλλα Νικολαΐδη (μπαρόκ όμποε), τη χιλιανή Fabiola Ojeda (μπαρόκ τσέλο) και τον Σεβαστιανό Μοτορίνο (τσέμπαλο), εγκαινίασε το φεστιβάλ με ένα πρόγραμμα που περιείχε έργα των Μαρέν Μαρέ (1656-1728), Φρανσουά Κουπερέν (1668-1733) και Ζαν Φερύ Ρεμπέλ (1666-1747). Συνθέτες της εποχής του Λουδοβίκου του 14ου της Γαλλίας συνέθεσαν σουίτες, σονάτες και κοντσέρτα που προορίζονταν για χορό ή ακρόαση. 

Ο ήχος ήταν αρκετά προσεκτικός, οι φράσεις καθαρές και τα tempi μελετημένα, χωρίς εξάρσεις. Ωστόσο, υπήρχαν κάποια σημεία έλλειψης συντονισμού. Σε γενικές γραμμές, η ερμηνευτική προσέγγιση ήταν αρκετά παραδοσιακή και συντηρητική. Έλειπε το νεύρο και το διαφορετικό στοιχείο που θα περίμενε κανείς να ακούσει σε μια συναυλία μπαρόκ μουσικής. Το μουσικό σύνολο δεν φαινόταν ιδιαίτερα δεμένο και οι ισορροπίες ενίοτε χάνονταν. Στο φόντο ακουγόταν το μπαρόκ τσέλο το οποίο, παίζοντας τον βασικό ρόλο του μπάσο κοντίνουο, παρέμενε άνευρο και λειτουργούσε «παρασκηνιακά». Το τσέμπαλο ήταν υπερβολικά έντονο αλλά τα πνευστά χαρακτηρίζονταν από γλυκιά αρμονία και από ήπιες δυναμικές. Στα αργά μέρη ήταν λίγο παραπάνω λυρικά από όσο θα απαιτούσε μια ερμηνεία στυλιστικά πιστή. 

Το στοιχείο που απογείωσε τη συναυλία και την έκανε να ξεφύγει από τα στενά όρια μιας –κατά τα άλλα άρτιας– αναπαραγωγής μπαρόκ μουσικής, ήταν το χορογραφημένο τελευταίο κομμάτι του Ζαν Φερρύ Ρεμπέλ Les caractères del a Danse, 1715. Παρακολουθήσαμε μια εξαιρετική χορογραφία σύγχρονου χορού από τρεις σπουδαίους χορευτές, τη Μαρίνα Κούρτη που ήταν και η χορογράφος, τη Σοφία Δράκου και τον Αλέξη Πατρικουνάκο. Ο συνδυασμός μπαρόκ μουσικής και σύγχρονου χορού ήταν τόσο αρμονικός που σίγουρα θα ταίριαζε το πάντρεμα αυτό και σε άλλα μουσικά μέρη της συναυλίας. Η συμβολή των χορευτών αποτέλεσε το στοιχείο που έλειπε για να προσφέρει στο κοινό μια ξεχωριστή και πρωτόγνωρη αισθητική εμπειρία αντικρίζοντας την «παλαιά» μουσική από μια σύγχρονη οπτική γωνία. 

Vocal ensemble από το Λουξεμβούργο

Την Παρασκευή 21 Σεπτεμβρίου παρουσιάστηκε το φωνητικό σύνολο από το Λουξεμβούργο Canto LX, ερμηνεύοντας Τραγούδια του έρωτα και του αποχωρισμού, συνθέσεις του Κλαούντιο Μοντεβέρντι, του Τζιρολάντο Φρεσκομπάλντι, του Ντομινίκ Μπέλι και της Μπάρμπαρα Στρότζι. Επρόκειτο για ένα ποικίλο πρόγραμμα ιταλικής φωνητικής μουσικής των αρχών του 17ου αιώνα που σκιαγραφεί τα πάθη και τις διακυμάνσεις της ανθρώπινης ψυχής. Δυστυχώς λόγοι ανωτέρας βίας δεν μας επέτρεψαν να παρακολουθήσουμε τη συναυλία.

alt
Βαρβάρα Μανουκιάν (τσέμπαλο), Γκριγκόρ Αρακελιάν (αρμένικη βιόλα)

Ο Μπαχ στην Αρμενία 

Η μουσική ευαισθησία του εκτελεστή, με τη συνδρομή του ιδιαίτερου ηχοχρώματος του οργάνου, έδωσε την ευκαιρία στα αργά μέρη από τις τρεις σονάτες για βιόλα ντα γκάμπα και τσέμπαλο να αναδείξουν κρυμμένα συναισθήματα και εικόνες μοναδικής ομορφιάς.

Το Σάββατο 22 Σεπτεμβρίου η μουσική του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ συνάντησε την παράδοση της Αρμενίας. Το ντουέτο του Γκριγκόρ Αρακελιάν στην αρμένικη βιόλα και της Βαρβάρα Μανουκιάν στο τσέμπαλο παρουσίασε ένα εκ πρώτης όψεως αταίριαστο πάντρεμα, αποδεικνύοντας ωστόσο στην πορεία ότι φυσικά η μουσική δεν γνωρίζει σύνορα.

Ο Αρακελιάν, μαέστρος, συνθέτης και ερμηνευτής βιόλας ντα γκάμπα, σχεδίασε και κατασκεύασε το 1996, σε συνεργασία με έναν αρμένιο κατασκευαστή οργάνων, μια παραδοσιακή αρμένικη βιόλα, τηρώντας επακριβώς τις προδιαγραφές των οργάνων του 10ου αιώνα. Η εμφάνιση και ο τρόπος παιξίματος του οργάνου είναι όμοια με την βιόλα ντα γκάμπα, ο ήχος ωστόσο είναι αρκετά θαμπός, σχεδόν θλιμμένος. Η μουσική ευαισθησία του εκτελεστή, με τη συνδρομή του ιδιαίτερου ηχοχρώματος του οργάνου, έδωσε την ευκαιρία στα αργά μέρη από τις τρεις σονάτες για βιόλα ντα γκάμπα και τσέμπαλο να αναδείξουν κρυμμένα συναισθήματα και εικόνες μοναδικής ομορφιάς. Ωστόσο, η χροιά του οργάνου στέρησε από τα γρήγορα μέρη την καθαρότητα που τα χαρακτηρίζει, παρά την εκπληκτική τεχνική κατάρτιση του Αρακελιάν.

Η Μανουκιάν, με σπουδές στην ερμηνεία της παλαιάς μουσικής στο Ωδείο Τσαϊκόφσκι της Μόσχας και στην Μουσική Ακαδημία Μονάχου, απέδωσε με απαράμιλλη μουσικότητα την 4η Γαλλική Σουίτα σε Μι ύφεση, ενώ αποδείχθηκε ιδανική συνοδός του Αρακελιάν στα υπόλοιπα έργα του Μπαχ.

Ακούστηκαν ακόμη η Σουίτα Τραγουδιών του Αγρού του θρυλικού αρμένιου συνθέτη Βαρνταπέτ Κομίτας, με το συγκινησιακά φορτισμένο «Άστεγος» να ξεχωρίζει, το τραγούδι «Havik» του συνθέτη του 10ου αιώνα Γκριγκόρ Ναρεκάτσι για σόλο βιόλα, καθώς και η σύνθεση του ίδιου του Αρακελιάν «The Gem-Rose». Σε όλα τα έργα αναδείχθηκε η πολύ στενή σχέση του οργάνου με τη μουσική της αρμενίας, ενώ το τσέμπαλο συμπλήρωσε ιδανικά τα αρμένικα ηχοχρώματα.

Η βραδιά έκλεισε ιδανικά με την πασίγνωστη «Άρια» από την 3η Σουίτα για Ορχήστρα του Μπαχ και τον παραδοσιακό αρμένικο σκοπό «Οι γελωτοποιοί».

Μαρία Παλάσκα και Lee Santana

Εκφραστική η Μαρία Παλάσκα, με ωραίο ηχόχρωμα και ευρεία φωνητική γκάμα, προσηνής και χαμογελαστή προς τους ακροατές της, έμοιαζε να απολαμβάνει ιδιαίτερα την συναυλία. Ο Lee Santana τη συνόδευε διακριτικά, πιστά και ταιριαστά, είτε με το λαούτο είτε με τη θεόρβη.

Το εισιτήριο για τον Μύθο (Mythic ticket) ήταν ο τίτλος της τελευταίας συναυλίας του Athens Baroque Festival την Κυριακή 23 Σεπτεμβρίου. Δύο εξαιρετικοί σολίστες, με πολύχρονη πείρα και εντυπωσιακές σπουδές, ο Lee Santana (θεόρβη, λαούτο) και η σοπράνο Μαρία Παλάσκα ερμήνευσαν έργα της αγγλικής μπαρόκ μουσικής με θέμα τη μυθική Αρκαδία. Οι Άγγλοι συνθέτες του 16ου και 17ου αιώνα (Χένρυ Πέρσελ, Τζον Μπλόου, Τζον Ντόουλαντ, Τόμας Μόρλεϋ, Χένρυ Λόους) εμπνεύστηκαν από τους αρχαίους ελληνικούς μύθους, τους οποίους χρησιμοποίησαν ως θέμα στα έργα τους. Εκφραστική η Μαρία Παλάσκα, με ωραίο ηχόχρωμα και ευρεία φωνητική γκάμα, προσηνής και χαμογελαστή προς τους ακροατές της, έμοιαζε να απολαμβάνει ιδιαίτερα την συναυλία. Ο Lee Santana τη συνόδευε διακριτικά, πιστά και ταιριαστά, είτε με το λαούτο είτε με τη θεόρβη. 

Αν όσοι ασχολούνται με την μπαρόκ μουσική οραματίζονται να την κάνουν πιο λαοφιλή, θα πρέπει να σκεφτούν τρόπους προσέλκυσης του κοινού με «τεχνάσματα» που θα την κάνουν πιο ελκυστική. Είναι αξιοθαύμαστη η μελέτη για την πιστή ερμηνεία αυτής της μουσικής και η τόσο πιστή απόδοσή της από κορυφαίους μουσικούς, όμως είτε θα πρέπει να επιστρατεύονται μεγαλύτερα οργανικά σύνολα είτε θα πρέπει να επιχειρούνται πιο τολμηρές εκτελέσεις που θα βγάζουν τη μουσική αυτή απ’ τη «φορμόλη». 

Σε κάθε περίπτωση η πραγματοποίηση ενός μπαρόκ φεστιβάλ αποτελεί από μόνο του ένα σημαντικό γεγονός για τα πολιτιστικά πράγματα της Αθήνας, ειδικά όταν σε αυτό συμμετέχουν καταξιωμένοι μουσικοί από την Ελλάδα και το εξωτερικό. 

* Η ΧΡΥΣΑ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ είναι μουσικός και εκπαιδευτικός.
* Ο ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ ΚΟΝΤΟΡΟΥΣΗΣ είναι καθηγητής Ανώτερων Θεωρητικών της Μουσικής.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Αφιέρωμα στην πολύπτυχη εικαστική δραστηριότητα του Μάρκου Καμπάνη, στην Εθνική Βιβλιοθήκη

Αφιέρωμα στην πολύπτυχη εικαστική δραστηριότητα του Μάρκου Καμπάνη, στην Εθνική Βιβλιοθήκη

Στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, μεγάλο αφιέρωμα στον Μάρκο Καμπάνη από τις 15 Δεκεμβρίου μέχρι και τις 18 Φεβρουαρίου 2024.

Επιμέλεια: Book Press

Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος παρουσιάζει από τις 15 Δεκεμβρίου 2023 έως τις ...

Μπήκαμε στο Αρχείο Καβάφη – Ένα έργο πνοής από το Ίδρυμα Ωνάση

Μπήκαμε στο Αρχείο Καβάφη – Ένα έργο πνοής από το Ίδρυμα Ωνάση

Από την Πέμπτη (23/11) θα είναι προσβάσιμο στο κοινό και τους μελετητές το αρχείο του Αλεξανδρινού ποιητή (από μικροαντικείμενα έως χειρόγραφά του), χάρη στη σπουδαία δουλειά που έχει κάνει το Ιδρυμα Ωνάση. Κεντρική εικόνα: Ένας από τους χώρους του Αρχείου Καβάφη στην οδό Φρυνίχου 16 (© Στέλιος Τζέτζιας).

...
Waiting for the barbarians: Η συναυλία που μάγεψε τη Νέα Υόρκη δωρεάν στο «κανάλι» του Ιδρύματος Ωνάση

Waiting for the barbarians: Η συναυλία που μάγεψε τη Νέα Υόρκη δωρεάν στο «κανάλι» του Ιδρύματος Ωνάση

Η Laurie Anderson, ο Rufus Wainwright και πολλοί ακόμη διάσημοι μουσικοί μελοποιούν και ερμηνεύουν Κ.Π. Καβάφη σε μια συναυλία που μάγεψε το κοινό της Νέας Υόρκης. Έρχεται αποκλειστικά στο Onassis Channel στο YouTube από τις 20 Νοεμβρίου και για έναν ολόκληρο χρόνο θα διατίθεται δωρεάν.

Επιμ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τάκης Καμπύλης: «Κυριαρχεί η δημοσιογραφία της ντουντούκας, που δεν ασκεί έλεγχο αλλά ασκεί/υπηρετεί εξουσία»

Τάκης Καμπύλης: «Κυριαρχεί η δημοσιογραφία της ντουντούκας, που δεν ασκεί έλεγχο αλλά ασκεί/υπηρετεί εξουσία»

Συνέντευξη με τον συγγραφέα και δημοσιογράφο Τάκη Καμπύλη με αφορμή το νέο του μυθιστόρημα «Το κόμμα του καλού θεού» (εκδ. Καστανιώτη). 

Συνέντευξη στον Διονύση Μαρίνο 

Η τέχνη μιμείται τη ζωή; Κι όμως, κάποιες φο...

Παρουσίαση του «Γαργαντούας – Πανταγκρυέλ» και βράβευση του Φίλιππου Δ. Δρακονταειδή από τη γαλλική κυβέρνηση

Παρουσίαση του «Γαργαντούας – Πανταγκρυέλ» και βράβευση του Φίλιππου Δ. Δρακονταειδή από τη γαλλική κυβέρνηση

Εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου του Φρανσουά Ραμπελαί [François Rabelais] «Γαργαντούας – Πανταγκρυέλ – Πανταγκρυελίνειον Προγνωσιάριον» (μτφρ. Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης) την Τρίτη 5 Δεκεμβρίου στο βιβλιοπωλείο «Επί λέξει». 

Επιμέλεια: Book ...

Τιμώντας την Βισουάβα Σιμπόρσκα με ένα αφιέρωμα και μια έκθεση

Τιμώντας την Βισουάβα Σιμπόρσκα με ένα αφιέρωμα και μια έκθεση

Με αφορμή την 100η επέτειο από τη γέννηση της βραβευμένης με Νόμπελ Λογοτεχνίας Πολωνής ποιήτριας Βισουάβα Σιμπόρσκα [Wislawa Szymborska 1923-2012], η Πρεσβεία της Πολωνίας σε συνεργασία με την Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ διοργανώνουν στις 7 Δεκεμβρίου αφιέρωμα στη ζωή και σ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ