alt

Για το τετραήμερο φεστιβάλ Μπαρόκ Μουσικής, που πραγματοποιήθηκε στο θέατρο «Σφενδόνη» από τις 20 έως τις 23 Σεπτεμβρίου 2018, υπό την καλλιτεχνική επιμέλεια της μουσικού βιολονίστα Αναστασίας Μιλιώρη. Το Φεστιβάλ πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την Πρεσβεία του Λουξεμβούργου και της Αρμενίας. 

Των Χρύσας Στρογγύλη και Φραγκίσκου Κοντορούση

Η λέξη baroque προέρχεται από την πορτογαλική barroco που σημαίνει «τραχύ, ανεπεξέργαστο μαργαριτάρι», ενώ η λέξη στα γαλλικά παραπέμπει στο «εκκεντρικό»: καθιερώθηκε να προσδιορίζει τις μουσικές εξελίξεις από το 1600 περίπου ως τον θάνατο του Μπαχ και του Χέντελ (περίπου 1750). Στην ενόργανη μουσική η περίοδος αυτή είδε την εμφάνιση της σονάτας, της σουίτας και του κοντσέρτο γκρόσο.

Diverse and bizzare

Ο ήχος ήταν αρκετά προσεκτικός, οι φράσεις καθαρές και τα tempi μελετημένα, χωρίς εξάρσεις. Ωστόσο, υπήρχαν κάποια σημεία έλλειψης συντονισμού. Σε γενικές γραμμές, η ερμηνευτική προσέγγιση ήταν αρκετά παραδοσιακή και συντηρητική.

Το συγκρότημα Diverse and Bizzare, αποτελούμενο από την Αναστασία Μηλιώρη (μπαρόκ βιολί), την Κίρα Σαπλαχίδου (φλάουτο τραβέρσο), τη Στέλλα Νικολαΐδη (μπαρόκ όμποε), τη χιλιανή Fabiola Ojeda (μπαρόκ τσέλο) και τον Σεβαστιανό Μοτορίνο (τσέμπαλο), εγκαινίασε το φεστιβάλ με ένα πρόγραμμα που περιείχε έργα των Μαρέν Μαρέ (1656-1728), Φρανσουά Κουπερέν (1668-1733) και Ζαν Φερύ Ρεμπέλ (1666-1747). Συνθέτες της εποχής του Λουδοβίκου του 14ου της Γαλλίας συνέθεσαν σουίτες, σονάτες και κοντσέρτα που προορίζονταν για χορό ή ακρόαση. 

Ο ήχος ήταν αρκετά προσεκτικός, οι φράσεις καθαρές και τα tempi μελετημένα, χωρίς εξάρσεις. Ωστόσο, υπήρχαν κάποια σημεία έλλειψης συντονισμού. Σε γενικές γραμμές, η ερμηνευτική προσέγγιση ήταν αρκετά παραδοσιακή και συντηρητική. Έλειπε το νεύρο και το διαφορετικό στοιχείο που θα περίμενε κανείς να ακούσει σε μια συναυλία μπαρόκ μουσικής. Το μουσικό σύνολο δεν φαινόταν ιδιαίτερα δεμένο και οι ισορροπίες ενίοτε χάνονταν. Στο φόντο ακουγόταν το μπαρόκ τσέλο το οποίο, παίζοντας τον βασικό ρόλο του μπάσο κοντίνουο, παρέμενε άνευρο και λειτουργούσε «παρασκηνιακά». Το τσέμπαλο ήταν υπερβολικά έντονο αλλά τα πνευστά χαρακτηρίζονταν από γλυκιά αρμονία και από ήπιες δυναμικές. Στα αργά μέρη ήταν λίγο παραπάνω λυρικά από όσο θα απαιτούσε μια ερμηνεία στυλιστικά πιστή. 

Το στοιχείο που απογείωσε τη συναυλία και την έκανε να ξεφύγει από τα στενά όρια μιας –κατά τα άλλα άρτιας– αναπαραγωγής μπαρόκ μουσικής, ήταν το χορογραφημένο τελευταίο κομμάτι του Ζαν Φερρύ Ρεμπέλ Les caractères del a Danse, 1715. Παρακολουθήσαμε μια εξαιρετική χορογραφία σύγχρονου χορού από τρεις σπουδαίους χορευτές, τη Μαρίνα Κούρτη που ήταν και η χορογράφος, τη Σοφία Δράκου και τον Αλέξη Πατρικουνάκο. Ο συνδυασμός μπαρόκ μουσικής και σύγχρονου χορού ήταν τόσο αρμονικός που σίγουρα θα ταίριαζε το πάντρεμα αυτό και σε άλλα μουσικά μέρη της συναυλίας. Η συμβολή των χορευτών αποτέλεσε το στοιχείο που έλειπε για να προσφέρει στο κοινό μια ξεχωριστή και πρωτόγνωρη αισθητική εμπειρία αντικρίζοντας την «παλαιά» μουσική από μια σύγχρονη οπτική γωνία. 

Vocal ensemble από το Λουξεμβούργο

Την Παρασκευή 21 Σεπτεμβρίου παρουσιάστηκε το φωνητικό σύνολο από το Λουξεμβούργο Canto LX, ερμηνεύοντας Τραγούδια του έρωτα και του αποχωρισμού, συνθέσεις του Κλαούντιο Μοντεβέρντι, του Τζιρολάντο Φρεσκομπάλντι, του Ντομινίκ Μπέλι και της Μπάρμπαρα Στρότζι. Επρόκειτο για ένα ποικίλο πρόγραμμα ιταλικής φωνητικής μουσικής των αρχών του 17ου αιώνα που σκιαγραφεί τα πάθη και τις διακυμάνσεις της ανθρώπινης ψυχής. Δυστυχώς λόγοι ανωτέρας βίας δεν μας επέτρεψαν να παρακολουθήσουμε τη συναυλία.

alt
Βαρβάρα Μανουκιάν (τσέμπαλο), Γκριγκόρ Αρακελιάν (αρμένικη βιόλα)

Ο Μπαχ στην Αρμενία 

Η μουσική ευαισθησία του εκτελεστή, με τη συνδρομή του ιδιαίτερου ηχοχρώματος του οργάνου, έδωσε την ευκαιρία στα αργά μέρη από τις τρεις σονάτες για βιόλα ντα γκάμπα και τσέμπαλο να αναδείξουν κρυμμένα συναισθήματα και εικόνες μοναδικής ομορφιάς.

Το Σάββατο 22 Σεπτεμβρίου η μουσική του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ συνάντησε την παράδοση της Αρμενίας. Το ντουέτο του Γκριγκόρ Αρακελιάν στην αρμένικη βιόλα και της Βαρβάρα Μανουκιάν στο τσέμπαλο παρουσίασε ένα εκ πρώτης όψεως αταίριαστο πάντρεμα, αποδεικνύοντας ωστόσο στην πορεία ότι φυσικά η μουσική δεν γνωρίζει σύνορα.

Ο Αρακελιάν, μαέστρος, συνθέτης και ερμηνευτής βιόλας ντα γκάμπα, σχεδίασε και κατασκεύασε το 1996, σε συνεργασία με έναν αρμένιο κατασκευαστή οργάνων, μια παραδοσιακή αρμένικη βιόλα, τηρώντας επακριβώς τις προδιαγραφές των οργάνων του 10ου αιώνα. Η εμφάνιση και ο τρόπος παιξίματος του οργάνου είναι όμοια με την βιόλα ντα γκάμπα, ο ήχος ωστόσο είναι αρκετά θαμπός, σχεδόν θλιμμένος. Η μουσική ευαισθησία του εκτελεστή, με τη συνδρομή του ιδιαίτερου ηχοχρώματος του οργάνου, έδωσε την ευκαιρία στα αργά μέρη από τις τρεις σονάτες για βιόλα ντα γκάμπα και τσέμπαλο να αναδείξουν κρυμμένα συναισθήματα και εικόνες μοναδικής ομορφιάς. Ωστόσο, η χροιά του οργάνου στέρησε από τα γρήγορα μέρη την καθαρότητα που τα χαρακτηρίζει, παρά την εκπληκτική τεχνική κατάρτιση του Αρακελιάν.

Η Μανουκιάν, με σπουδές στην ερμηνεία της παλαιάς μουσικής στο Ωδείο Τσαϊκόφσκι της Μόσχας και στην Μουσική Ακαδημία Μονάχου, απέδωσε με απαράμιλλη μουσικότητα την 4η Γαλλική Σουίτα σε Μι ύφεση, ενώ αποδείχθηκε ιδανική συνοδός του Αρακελιάν στα υπόλοιπα έργα του Μπαχ.

Ακούστηκαν ακόμη η Σουίτα Τραγουδιών του Αγρού του θρυλικού αρμένιου συνθέτη Βαρνταπέτ Κομίτας, με το συγκινησιακά φορτισμένο «Άστεγος» να ξεχωρίζει, το τραγούδι «Havik» του συνθέτη του 10ου αιώνα Γκριγκόρ Ναρεκάτσι για σόλο βιόλα, καθώς και η σύνθεση του ίδιου του Αρακελιάν «The Gem-Rose». Σε όλα τα έργα αναδείχθηκε η πολύ στενή σχέση του οργάνου με τη μουσική της αρμενίας, ενώ το τσέμπαλο συμπλήρωσε ιδανικά τα αρμένικα ηχοχρώματα.

Η βραδιά έκλεισε ιδανικά με την πασίγνωστη «Άρια» από την 3η Σουίτα για Ορχήστρα του Μπαχ και τον παραδοσιακό αρμένικο σκοπό «Οι γελωτοποιοί».

Μαρία Παλάσκα και Lee Santana

Εκφραστική η Μαρία Παλάσκα, με ωραίο ηχόχρωμα και ευρεία φωνητική γκάμα, προσηνής και χαμογελαστή προς τους ακροατές της, έμοιαζε να απολαμβάνει ιδιαίτερα την συναυλία. Ο Lee Santana τη συνόδευε διακριτικά, πιστά και ταιριαστά, είτε με το λαούτο είτε με τη θεόρβη.

Το εισιτήριο για τον Μύθο (Mythic ticket) ήταν ο τίτλος της τελευταίας συναυλίας του Athens Baroque Festival την Κυριακή 23 Σεπτεμβρίου. Δύο εξαιρετικοί σολίστες, με πολύχρονη πείρα και εντυπωσιακές σπουδές, ο Lee Santana (θεόρβη, λαούτο) και η σοπράνο Μαρία Παλάσκα ερμήνευσαν έργα της αγγλικής μπαρόκ μουσικής με θέμα τη μυθική Αρκαδία. Οι Άγγλοι συνθέτες του 16ου και 17ου αιώνα (Χένρυ Πέρσελ, Τζον Μπλόου, Τζον Ντόουλαντ, Τόμας Μόρλεϋ, Χένρυ Λόους) εμπνεύστηκαν από τους αρχαίους ελληνικούς μύθους, τους οποίους χρησιμοποίησαν ως θέμα στα έργα τους. Εκφραστική η Μαρία Παλάσκα, με ωραίο ηχόχρωμα και ευρεία φωνητική γκάμα, προσηνής και χαμογελαστή προς τους ακροατές της, έμοιαζε να απολαμβάνει ιδιαίτερα την συναυλία. Ο Lee Santana τη συνόδευε διακριτικά, πιστά και ταιριαστά, είτε με το λαούτο είτε με τη θεόρβη. 

Αν όσοι ασχολούνται με την μπαρόκ μουσική οραματίζονται να την κάνουν πιο λαοφιλή, θα πρέπει να σκεφτούν τρόπους προσέλκυσης του κοινού με «τεχνάσματα» που θα την κάνουν πιο ελκυστική. Είναι αξιοθαύμαστη η μελέτη για την πιστή ερμηνεία αυτής της μουσικής και η τόσο πιστή απόδοσή της από κορυφαίους μουσικούς, όμως είτε θα πρέπει να επιστρατεύονται μεγαλύτερα οργανικά σύνολα είτε θα πρέπει να επιχειρούνται πιο τολμηρές εκτελέσεις που θα βγάζουν τη μουσική αυτή απ’ τη «φορμόλη». 

Σε κάθε περίπτωση η πραγματοποίηση ενός μπαρόκ φεστιβάλ αποτελεί από μόνο του ένα σημαντικό γεγονός για τα πολιτιστικά πράγματα της Αθήνας, ειδικά όταν σε αυτό συμμετέχουν καταξιωμένοι μουσικοί από την Ελλάδα και το εξωτερικό. 

* Η ΧΡΥΣΑ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ είναι μουσικός και εκπαιδευτικός.
* Ο ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ ΚΟΝΤΟΡΟΥΣΗΣ είναι καθηγητής Ανώτερων Θεωρητικών της Μουσικής.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ήχοι και μελωδίες της Μεγάλης Εβδομάδας στην Αθήνα: Οι εκδηλώσεις λατρευτικής μουσικής που θα παρακολουθήσουμε

Ήχοι και μελωδίες της Μεγάλης Εβδομάδας στην Αθήνα: Οι εκδηλώσεις λατρευτικής μουσικής που θα παρακολουθήσουμε

Μια παρουσίαση των σημαντικότερων εκδηλώσεων λατρευτικής μουσικής που θα λάβουν χώρα τη Μεγάλη Εβδομάδα. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία από το Τρίτο Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής.  ...

LETTERDOM: Έκθεση του Πάρι Κούτσικου στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα – Η πανδαισία των γραμμάτων

LETTERDOM: Έκθεση του Πάρι Κούτσικου στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα – Η πανδαισία των γραμμάτων

Η έκθεση LETTERDOM του Πάρι Κούτσικου [parisko] εγκανιάζεται την Πέμπτη, 6 Φεβρουαρίου στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα. «Η εικαστική ενότητα LETTERDOM γίνεται μια ποιητική σύνοψη της ιστορίας της τέχνης από τον Μεσαίωνα έως τις μέρες μας, ένα είδος μουσείου που στεγάζει τις δυναμικές σχέσεις του υπαρκτού μ...

Ο Γιάννης Αγγελάκας και οι 100°C με «Ηλεκτρική Καρέκλα» στο Onassis Channel

Ο Γιάννης Αγγελάκας και οι 100°C με «Ηλεκτρική Καρέκλα» στο Onassis Channel

Η τέταρτη σεζόν του STAGES A/LIVE ξεκίνησε με μια μεγάλη γιορτή. O πιο επιδραστικός καλλιτέχνης της ελληνικής ροκ σκηνής, ο Γιάννης Αγγελάκας, παρουσιάζει την «Ηλεκτρική Καρέκλα», μαζί με τους 100°C, το πολυφωνικό σχήμα Διώνη και ένα τρίο εγχόρδων, στο πλαίσιο των Rockwave Nights 2024. Από την Τρίτη 12 Νοεμβρίου, στ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ροζ γλίτσα» της Φερνάντα Τρίας – Νερά κόκκινα, ψάρια νεκρά, ζωή αφόρητη

«Ροζ γλίτσα» της Φερνάντα Τρίας – Νερά κόκκινα, ψάρια νεκρά, ζωή αφόρητη

Για το μυθιστόρημα της Φερνάντα Τρίας (Fernanda Trías) «Ροζ γλίτσα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Carnívora, σε μετάφραση Ιφιγένειας Ντούμη. 

Γράφει η Ιωάννα Φωτοπούλου

«Ο Μωυσής με τον Ααρών έκαναν όπως ακριβώς του...

«Το αίνιγμα της Γενέσεως» του Άντριου Πάρκερ (κριτική) – Μια «Εξαήμερος» για τον 21ο αιώνα;

«Το αίνιγμα της Γενέσεως» του Άντριου Πάρκερ (κριτική) – Μια «Εξαήμερος» για τον 21ο αιώνα;

Για το θεολογικό δοκίμιο του Άντριου Πάρκερ (Andrew Parker) «Το αίνιγμα της Γενέσεως», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ουρανός, σε μετάφραση Μαρτίνας Κόφφα. 

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Ο Βρετανός συγγρα...

«Οι απαντήσεις» – ένα ποίημα της Νίκης-Ρεβέκκας Παπαγεωργίου (1948-2000)

«Οι απαντήσεις» – ένα ποίημα της Νίκης-Ρεβέκκας Παπαγεωργίου (1948-2000)

«Απαντήσεις», από τη συλλογή «Του λιναριού τα πάθη – Ο Μέγας Μυρμηκοφάγος», εκδ. Άγρα, της Νίκης-Ρεβέκκας Παπαγεωργίου (1948-2000). Κεντρική εικόνα, «Ρόδια» του Γεώργιου Ιακωβίδη.

Επιμέλεια: Οράτιος

Οι απαντήσεις

Σ’ αυτό που ρω...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την νουβέλα του Αλέξανδρου Δουμά [Alexandre Dumas], «Η χλωμή κυρία» (εισαγωγή – μτφρ. – επίμετρο: Γιώργος Θάνος), η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου στη σειρά «microMEGA/Λογοτεχνία», των εκδόσεων Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Αυτό έκανες πάντα» του Νίκου Ιατρού (προδημοσίευση)

«Αυτό έκανες πάντα» του Νίκου Ιατρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Νίκου Ιατρού «Αυτό έκανες πάντα», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Περπατώ κάτω από τον δυνατό ήλιο. Το δέρμα μου αντιστέκεται, τα πνευμόνια...

«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (προδημοσίευση)

«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Νταβίντε Κόπο [Davide Coppo] «Η λάθος πλευρά» (μτφρ. Μαρία Οικονομίδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Απριλίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στην αρχή του ντοκιμαντ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πέντε αξιοπρόσεκτες συλλογές από γυναίκες συγγραφείς – Διηγήματα μεταξύ υπογείωσης και απογείωσης

Πέντε αξιοπρόσεκτες συλλογές από γυναίκες συγγραφείς – Διηγήματα μεταξύ υπογείωσης και απογείωσης

Πέντε αξιοπρόσεκτες συλλογές διηγημάτων από γυναίκες συγγραφείς, που κυκλοφόρησαν μέσα στο 2024 και ενδεχομένως πέρασαν κάτω από το ραντάρ μας. 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το διήγημα μένει συνήθως χαμηλόφωνο...

«Εις οσμήν ευωδίας πνευματικής» – Τρεις εκδόσεις με θεολογική αφετηρία και ανοιχτούς ορίζοντες

«Εις οσμήν ευωδίας πνευματικής» – Τρεις εκδόσεις με θεολογική αφετηρία και ανοιχτούς ορίζοντες

Για τα βιβλία «Ο παράδεισος και η κόλαση στη γη. Προσωπικές εμπειρίες του Βασιλείου Καισαρείας, του Γρηγορίου Νύσσης και του Ιωάννου Κωνσταντινουπόλεως» (εκδ. ΠΕΚ), «Αυγούστας Ευδοκίας, Βίος Κυπριανού» (εκδ. Αρμός) και για το λεύκωμα «Εις οσμήν ευωδίας πνευματικής. Φώτη Κόντογλου, διαχρονικές δημιουργίες» (εκδ....

Τι διαβάζουμε τώρα; 12 επιλεγμένα βιβλία ψυχολογίας, αυτοβοήθειας και αυτογνωσίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 12 επιλεγμένα βιβλία ψυχολογίας, αυτοβοήθειας και αυτογνωσίας

Δώδεκα βιβλία ψυχολογίας, αυτοβοήθειας και αυτογνωσίας διαλεγμένα από τις πρόσφατες εκδόσεις στους πάγκους των βιβλιοπωλείων.  

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Αρκετοί θεωρούν πως οι οδηγοί αυτοβοήθειας κι αυτογνωσίας είναι μόδα που θα περ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ