alt

Για την έκθεση φωτογραφίας της Βιργινίας Χορμοβίτη «Fata Morgana II» στον Χώρο Τέχνης «ΣΤΟart ΚΟΡΑΗ» της Εθνικής Ασφαλιστικής από 3 έως 30 Ιουλίου.

Της Μαρίας Γιαγιάννου

Ο καθρέφτης είναι γεμάτος σπασίματα και ραγίσματα σε όλο του το μήκος και πλάτος, δημιουργώντας μια ψευδαίσθηση παγωμένης λίμνης, στην επιφάνεια της οποίας κάποιος κατάφερε απανωτά χτυπήματα. Η κατακόρυφη λίμνη δεν είναι έρημη, πάνω της καθρεφτίζεται μια ανθρώπινη μορφή που κρατά έναν φακό. Καθώς η μορφή, από την έξω θέση της, αυτοφωτογραφίζεται, αρκεί ένα τελετουργικό, «σαμάνικο» κλικ, για να περάσει ξάφνου στο εσωτερικό και από το μπροστινό μέρος να μεταβεί στο πίσω. Η δράστις επιλέγει να βρεθεί στην πίσω πλευρά του καθρέφτη και να γίνει ταυτόχρονα υποκείμενο και αντικείμενο της θέασης.

H χειρονομία της φωτογράφισης αποκαλύπτει μια πρόθεση αντικατοπτρισμού∙ τι άλλο είναι μια φωτογραφία αν όχι ο διπλασιασμός της ύπαρξής μας;

Γενικώς, η χειρονομία της φωτογράφισης αποκαλύπτει μια πρόθεση αντικατοπτρισμού ∙ τι άλλο είναι μια φωτογραφία αν όχι ο διπλασιασμός της ύπαρξής μας; Μπορεί κανείς να αντιτείνει ότι τούτο συμβαίνει όταν το φωτογραφιζόμενο πρόσωπο είναι ο εαυτός - όταν όμως το κάδρο περικλείει κάποιον άλλο, ένα τοπίο ή μια εικόνα χωρίς ξεκάθαρη καταγωγή; Μα, νομίζω ότι καθρεφτίζοντας το περιβάλλον του το πλάσμα με τη μηχανή (αφού αυτό είναι ο άνθρωπος, ένα ζώο συνδεδεμένο με τα εργαλεία που τον διακρίνουν από τα υπόλοιπα θηλαστικά), προσαρτά στη συνείδησή του μια τράπεζα μνήμης, άρα φροντίζει να επαναλαμβάνει την εμπειρία της θέασης με σκοπό να μην την καταπιεί ο χρόνος ανεπιστρεπτί.

Η Βιργινία Χορμοβίτη επιλέγει να τοποθετήσει ένα φυσικό φίλτρο ανάμεσα στη μηχανή της και τον κόσμο, ένα φίλτρο τόσο καταλυτικό και παραμορφωτικό επί της οπτικής αντίληψης, ώστε τελικά το ίδιο το φίλτρο βλέπεται ως το τελικό αντικείμενο της ματιάς. Το νερό, αυτή η θεότητα που αποτελεί το 70% του ανθρώπινου σώματος και το 70% του σώματος του πλανήτη (τι βολική σύμπτωση), ενώ 1 δις πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση στην πόσιμη εκδοχή του, δίνει το «σχήμα» του στη θεματική ενότητα της φωτογράφου με τίτλο «Fata Morgana ΙΙ». Ας ρίξουμε τη ματιά μας στη ματιά της φωτογράφου – να ακόμα μία ευκαιρία σχέσης που μας δίνει αυτή η αξεπέραστη ανθρώπινη εφεύρεση: να κοιτάμε τις ματιές.

Το περιβάλλον του Γκόγια ξαναβλέπεται εδώ απολύτως γαιώδες στα χρώματα αλλά φτιαγμένο από τις κυματιστές κουρτίνες του νερού.

Είναι γνωστός ο πίνακας του μέγιστου Ισπανού Francisco Goya που απεικονίζει έναν «Ημιβυθισμένο σκύλο» (1819-1823, με τον ομώνυμο τίτλο), βυθισμένο στη σκούρα καφέ βάση ενός γαιώδους τοπίου όπου επικρατεί η ώχρα. Ο σκύλος κοιτάζει με αγωνία προς τα πάνω, προς το μέρος μιας σκιώδους μάζας που θυμίζει άνθρωπο. Αναφέρομαι σε αυτό το συγκλονιστικό έργο, διότι η Βιργινία Χορμοβίτη έχει δημιουργήσει μια εικόνα παρόμοιας γεωμετρίας και χρωματικής σύνθεσης, με συναισθηματική ένταση. Μια κατακόρυφη φωτογραφία, που ακολουθεί την αντίστροφη χρωματική διαβάθμιση, με το σκούρο καφέ στον ουρανό και την ώχρα να απλώνεται μέχρι τη βάση του έργου. Εκεί, στο κάτω μέρος, έχουμε και πάλι έναν σκύλο, ο οποίος με δυσανάλογη ανεμελιά βαδίζει μακριά από μια ανθρώπινη φιγούρα, ευκρινή μεν αλλά επηρεασμένη από τις μαύρες σκιές έτσι που δείχνει μασκοφορεμένη και απειλητική. Το περιβάλλον του Γκόγια ξαναβλέπεται εδώ απολύτως γαιώδες στα χρώματα αλλά φτιαγμένο από τις κυματιστές κουρτίνες του νερού. Η γη έγινε νερό με τον αθώο σκύλο πάντα εδώ. Ο γίγαντας έχει γίνει μικρός, αλλά δίχως φασματική ασάφεια είναι τώρα πιο πραγματικός και πιο «πολιτικός». Ίσως η ευρύτατη γνώση της ισπανικής κουλτούρας που κατέχει η Βιργινία Χορμοβίτη να την οδήγησε σε έναν τέτοιο ασύνειδο και παραμορφωτικό αντικατοπτρισμό του «Ημιβυθισμένου σκύλου», φτιάχνοντας εντέλει μια απολύτως καθηλωτική εικόνα, μια αφήγηση που αγκυροβολεί ως αίνιγμα στη φαντασία του εντυπωσιασμένου θεατή.

alt

Η φωτογράφος μοιάζει να κολυμπά ελεύθερα, πλην όμως με συγκεντρωμένο πλοηγό το αισθητικό της ένστικτο, μέσα στη ρευστότητα της ομορφιάς και την ομορφιά της ρευστότητας, τις οποίες το Νερό, σαν αληθινή μάγισσα της οφθαλμαπάτης και της σαγήνης, της αποκαλύπτει διαρκώς.

Η διάταξη της παραπάνω φωτογραφίας όπως και η αφηγηματική της ευκρίνεια δεν συναντώνται σε άλλες φωτογραφίες της ενότητας. Η φωτογράφος μοιάζει να κολυμπά ελεύθερα, πλην όμως με συγκεντρωμένο πλοηγό το αισθητικό της ένστικτο, μέσα στη ρευστότητα της ομορφιάς και την ομορφιά της ρευστότητας, τις οποίες το Νερό, σαν αληθινή μάγισσα της οφθαλμαπάτης και της σαγήνης, της αποκαλύπτει διαρκώς. Εκείνη, δέχεται την πρόκληση της Fata Morgana– μάγισσας των μεσαιωνικών θρύλων και ετεροθαλούς αδερφής του Βασιλιά Αρθούρου, που συνδέθηκε με τις Σειρήνες και δίνει το όνομά της στο ομώνυμο μετεωρολογικό φαινόμενο που σημαίνει «Διπλός αντικατοπτρισμός» – και βουτάει.

Ο φακός της φωτογράφου εναρμονίζεται με το τυχαίο, μέχρι που σιγά-σιγά πιάνει να το σκηνοθετεί. Παράγει εικόνες «με ματιέρα», με την έννοια ότι η φορμαλιστική ενατένιση της επιφάνειας του νερού έχει κάποια συγγένεια με τη ζωγραφική τοπιογραφία. Μια υγρή τοπιογραφία, εστιασμένη, αφαιρετική και με εμπιστοσύνη εκ προοιμίου στις «αυτοδημιούργητες» αρετές του ίδιου του φυσικού τοπίου. Μια σειρά από εικαστικές υδατο(φωτο)γραφίες τραβηγμένες από μια τεχνολογική Σειρήνα του νερού που παγιδεύει όσα αγαπάει κάτω από την επιφάνειά του, επιστρέφοντας τον αντικατοπτρισμό στη μητρική περιοχή του θρύλου. Εκεί το καθρέφτισμα παίρνει και πάλι πίσω τη μαγική δύναμη που του στέρησε η απομάγευση του σύγχρονου κόσμου. Αυτό είναι και το κόμιστρο που μας παραδίδει η φωτογράφος: χρησιμοποιεί την Τεχνολογία για να μας οδηγήσει και πάλι σαγηνευμένους στη Μαγεία.

Μπορεί στ’ αλήθεια η Βιργινία Χορμοβίτη να φωτογραφίζει το φαινόμενο της Fata Morgana; Οι συνθήκες αυτού του εντυπωσιακού μετεωρολογικού «κόλπου» που ενώνει μια εικόνα στον ορίζοντα με το αντεστραμμένο της είδωλο, δεν είναι αυτό το οποίο ψάχνει ο φακός της φωτογράφου. Η μαγεία όμως που προσφέρει ο ίδιος ο αμφιβληστροειδής και τα παλάτια που στήνονται εκουσίως πάνω στην ομορφιά της οφθαλμαπάτης, είναι στοιχεία που βρίσκει κανείς στον φωτογραφικό φόρο τιμής της Χορμοβίτη προς τη Fata Morgana της ζωής – εκείνης της ψυχικής ανάγκης που επεκτείνει προς τα πάνω, αντανακλώντας, τη φθαρτή μας ύπαρξη σε ένα είδωλο τέχνης.

* Η ΜΑΡΙΑ ΓΙΑΓΙΑΝΝΟΥ είναι συγγραφέας και θεωρητικός τέχνης.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Αφιέρωμα στην πολύπτυχη εικαστική δραστηριότητα του Μάρκου Καμπάνη, στην Εθνική Βιβλιοθήκη

Αφιέρωμα στην πολύπτυχη εικαστική δραστηριότητα του Μάρκου Καμπάνη, στην Εθνική Βιβλιοθήκη

Στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, μεγάλο αφιέρωμα στον Μάρκο Καμπάνη από τις 15 Δεκεμβρίου μέχρι και τις 18 Φεβρουαρίου 2024.

Επιμέλεια: Book Press

Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος παρουσιάζει από τις 15 Δεκεμβρίου 2023 έως τις ...

Μπήκαμε στο Αρχείο Καβάφη – Ένα έργο πνοής από το Ίδρυμα Ωνάση

Μπήκαμε στο Αρχείο Καβάφη – Ένα έργο πνοής από το Ίδρυμα Ωνάση

Από την Πέμπτη (23/11) θα είναι προσβάσιμο στο κοινό και τους μελετητές το αρχείο του Αλεξανδρινού ποιητή (από μικροαντικείμενα έως χειρόγραφά του), χάρη στη σπουδαία δουλειά που έχει κάνει το Ιδρυμα Ωνάση. Κεντρική εικόνα: Ένας από τους χώρους του Αρχείου Καβάφη στην οδό Φρυνίχου 16 (© Στέλιος Τζέτζιας).

...
Waiting for the barbarians: Η συναυλία που μάγεψε τη Νέα Υόρκη δωρεάν στο «κανάλι» του Ιδρύματος Ωνάση

Waiting for the barbarians: Η συναυλία που μάγεψε τη Νέα Υόρκη δωρεάν στο «κανάλι» του Ιδρύματος Ωνάση

Η Laurie Anderson, ο Rufus Wainwright και πολλοί ακόμη διάσημοι μουσικοί μελοποιούν και ερμηνεύουν Κ.Π. Καβάφη σε μια συναυλία που μάγεψε το κοινό της Νέας Υόρκης. Έρχεται αποκλειστικά στο Onassis Channel στο YouTube από τις 20 Νοεμβρίου και για έναν ολόκληρο χρόνο θα διατίθεται δωρεάν.

Επιμ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ο Τσέχοφ στα καλύτερά του: «Γλάρος» και «Πλατόνοφ» στο πνεύμα του Ρώσου δραματουργού

Ο Τσέχοφ στα καλύτερά του: «Γλάρος» και «Πλατόνοφ» στο πνεύμα του Ρώσου δραματουργού

Για την παράσταση «Ο γλάρος» σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Διαμαντή στο Θέατρο Σημείο και την παράσταση «Πλατόνοφ» σε σκηνοθεσία Δανάης Σπηλιώτη στο Νέο Θέατρο Θησείον. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Ο γλάρος». Φωτογραφία © Σταύρος Χαμπάκης. 

Γράφει ο Νίκος Ξένιος ...

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

Αφιέρωμα στην πολύπτυχη εικαστική δραστηριότητα του Μάρκου Καμπάνη, στην Εθνική Βιβλιοθήκη

Αφιέρωμα στην πολύπτυχη εικαστική δραστηριότητα του Μάρκου Καμπάνη, στην Εθνική Βιβλιοθήκη

Στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, μεγάλο αφιέρωμα στον Μάρκο Καμπάνη από τις 15 Δεκεμβρίου μέχρι και τις 18 Φεβρουαρίου 2024.

Επιμέλεια: Book Press

Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος παρουσιάζει από τις 15 Δεκεμβρίου 2023 έως τις ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...
«Η καρδερίνα» της Ντόνα Ταρτ (προδημοσίευση)

«Η καρδερίνα» της Ντόνα Ταρτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ντόνα Ταρτ [Donna Tartt] «Η καρδερίνα» (νέα μτφρ. Μιχάλης Δελέγκος), το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στον επάνω όροφο έκανε παγωνιά, καθώς τα...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...
13 σημαντικοί σκηνοθέτες του κινηματογράφου που έγραψαν λογοτεχνία

13 σημαντικοί σκηνοθέτες του κινηματογράφου που έγραψαν λογοτεχνία

Αρκετοί σκηνοθέτες ασχολήθηκαν κάποια στιγμή στη ζωή τους με τη συγγραφή μυθοπλασίας και σε αυτό το άρθρο ξεχωρίσαμε δεκατρείς από αυτούς, που έχουν εκδώσει ερεθιστικά μυθιστορήματα και συλλογές διηγημάτων που κυκλοφορούν στη γλώσσα μας. Στην κεντρική φωτογραφία, ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι [Pier Paolo Pasolini].

...
Τρεις νέες ποιητικές φωνές από τις εκδόσεις Ιωλκός

Τρεις νέες ποιητικές φωνές από τις εκδόσεις Ιωλκός

Τρεις ποιητικές συλλογές που μόλις κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Ιωλκός και με τις οποίες τρεις νέοι ποιητές κάνουν την πρώτη τους εμφάνιση.

Επιμέλεια: Book Press

Στην ποιητική συλλογή του Γιάννη Ξέστερνου  ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ