alt

Για την όπερα Μαντάμα Μπαττερφλάι του Τζιάκομο Πουτσίνι, σε σκηνοθεσία του Ούγκο ντε Άνα και μουσική διεύθυνση του Λουκά Καρυτινού, η οποία παρουσιάζεται στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2017.

Της Χρύσας Στρογγύλη

Στα τέλη Ιουλίου του 2013 η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσίασε στο Ηρώδειο την όπερα του Τζιάκομο Πουτσίνι Μαντάμα Μπαττερφλάι, σε σκηνοθεσία – σκηνικά – κουστούμια του αργεντινού Ούγκο ντε Άνα. Το λιμπρέτο είναι των Τζουζέππε Τζακόζα και Λουίτζι Ίλλικα[1]. Η ίδια παραγωγή παρουσιάζεται στο Ηρώδειο αυτές τις ημέρες (31/5, 2,3,4,7/6) στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2017. Την Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής διευθύνει ο Λουκάς Καρυτινός και στους πρωταγωνιστικούς ρόλους της δεύτερης διανομής παρακολουθήσαμε την κορεάτισσα σοπράνο Σάε Κιουνγκ Ριμ στον ρόλο της Μαντάμ Μπαττερφλάι και τον τενόρο Δημήτρη Πακσόγλου στον ρόλο του Μ.Φ.Πίκερτον. Στην πρώτη διανομή οι αντίστοιχοι ρόλοι ερμηνεύονται από την Τσέλια Κοστέα και τον Στέφανο Σέκκο.

Μετααποικιακό σκηνικό, ανατολισμός και όπερα

Η υπόθεση του έργου αφορά στον έρωτα της δεκαπεντάχρονης γκέισας Τσο-Τσο-Σαν, μαντάμα Μπαττερφλάι, για τον υποπλοίαρχο του Ναυτικού των ΗΠΑ Μ.Φ.Πίνκερτον. Η νεαρή γκέισα αλλαξοπιστεί, απαρνείται τους συγγενείς της και παντρεύεται τον υποπλοίαρχο, ο οποίος στη συνέχεια φεύγει από το Ναγκασάκι. Εκείνη καρτερικά τον περιμένει να επιστρέψει, με μόνη συντροφιά την οικονόμο της, τη Σουτζούκι, και τον γιο που έχει αποκτήσει μαζί του. Επιστρέφοντας μετά από τρία χρόνια στο ίδιο λιμάνι με την αμερικανίδα σύζυγό του ο Πίνκερτον μαθαίνει ότι έχει αποκτήσει γιο από την Μπαττερφλάι. Η σύζυγος ζητά να πάρουν το παιδί και η Μπαττερφλάι δέχεται να το παραδώσει, αλλά στη συνέχεια αυτοκτονεί.

Ιαπωνία και Αμερική σε μία σκηνή

Το στοιχείο που εντυπωσίαζε περισσότερο ήταν οι προβολές, τον σχεδιασμό των οποίων επιμελήθηκε ο Σέρτζιο Μετάλλι, καθώς και οι φωτισμοί του Βινίτσιο Κέλι. Πάνω στα ερείπια του Ηρωδείου προβάλλονταν ιαπωνικής αισθητικής κινούμενες εικόνες, με πιο εντυπωσιακό το «Κύμα» του ζωγράφου Κατσουσίκα Χοκουσάι.

Τα σκηνικά της παράστασης της Λυρικής Σκηνής ήταν λιτά και λειτουργικά. Τρία μεταλλικά «κουτιά» με άσπρα ριντό που ανεβοκατέβαιναν χρησίμευαν άλλοτε για να χωρίζονται οι χώροι δράσης και άλλοτε σαν αυλαία για την είσοδο και έξοδο των πρωταγωνιστών. Το στοιχείο που εντυπωσίαζε περισσότερο ήταν οι προβολές, τον σχεδιασμό των οποίων επιμελήθηκε ο Σέρτζιο Μετάλλι, καθώς και οι φωτισμοί του Βινίτσιο Κέλι. Πάνω στα ερείπια του Ηρωδείου προβάλλονταν ιαπωνικής αισθητικής κινούμενες εικόνες, με πιο εντυπωσιακό το «Κύμα» του ζωγράφου Κατσουσίκα Χοκουσάι[2]. Η κινησιολογία του Λέντα Λογιόντιτσε και τα κουστούμια του σκηνοθέτη Ούγκο ντε Άνα, αυθεντικά γιαπωνέζικα κιμονό, θύμιζαν το θέατρο Καμπούκι. Το θέμα του Seppuku (χαρακίρι) είναι κυρίαρχο θέμα, επίσης.

Με τον κυρίαρχο «γιαπωνέζικο» αισθητικό καμβά συνυπήρχαν και πολλά στοιχεία αμερικάνικης κουλτούρας: οι αμερικανικές σημαίες που έμπαιναν και έβγαιναν από τη σκηνή, τα χρώματα της αμερικανικής σημαίας στα ρούχα του παιδιού, ένα ψηλό ομοίωμα του «Θείου Σαμ». Και, ενώ ο Αυτοκρατορικός Ύμνος της Ιαπωνίας συνδέεται μουσικά με τη σκηνή του γάμου («L' Imperial Commissario»: «Ο Αυτοκρατορικός εκπρόσωπος»), ο Εθνικός Ύμνος της Αμερικής ακούγεται αυτούσιος στο «Dovunque al mondo» («Σ’ όλα τα μήκη και πλάτη της γης») και στο «Il cannone del porto» («Το κανόνι στο λιμάνι»), ενώ παραλλαγές του ακούγονται σε όλη την πορεία του έργου.

Συγκινητικές ερμηνείες

ο φωνητικός όγκος της μικροκαμωμένης κορεάτισσας σοπράνο Σάε Κιουνγκ Ριμ και το πάθος της ερμηνείας της ανέδειξαν, μέσα από τις υπέροχες άριες, και τη δραματική θεατρικότητά της.

Οι πρωταγωνιστές της παράστασης εντυπωσίασαν και συγκίνησαν. Ειδικά ο φωνητικός όγκος της μικροκαμωμένης κορεάτισσας σοπράνο Σάε Κιουνγκ Ριμ και το πάθος της ερμηνείας της ανέδειξαν, μέσα από τις υπέροχες άριες, και τη δραματική θεατρικότητά της. Στιβαρή και η ερμηνεία του Δημήτρη Πακσόγλου, ενώ εξίσου εντυπωσιακοί ήταν και οι δευτερεύοντες ρόλοι, όπως η Ελένα Κασσιάν στο ρόλο της Σουτζούκι, ο Διονύσης Σούρμπης ως Σάρπλες, ο Χρήστος Κεχρής ως Γκόρο.

Ο Λουκάς Καρυτινός διηύθυνε με πάθος, ενώ η ορχήστρα άλλοτε συμπορευόταν και άλλοτε έμοιαζε κουρασμένη. Ο έντονος λυρισμός της μουσικής του Πουτσίνι αναδείχθηκε πολύ περισσότερο από την εκφραστικότητα των φωνών παρά από την εκτέλεση της ορχήστρας. Πάντως, δεν υπήρχαν ιδιαίτερα προβλήματα συντονισμού και το σύνολο ήταν καλοδουλεμένο και δεμένο.

alt

Μια «εξωτική» όπερα

Η πρεμιέρα του έργου το 1907 σημείωσε παταγώδη αποτυχία, ενώ το δεύτερο ανέβασμά της στην Μπρέσα προκάλεσε ενθουσιώδεις αντιδράσεις.

Το 1900, στο γύρισμα του αιώνα, και στα πλαίσια του «ανοίγματος» της δυτικής μουσικής προς την ανατολή[3] (La Princesse Jaune, 1871, του Καμίλ Σαιν-Σανς, The Mikado, 1885, των Γκίλμπερτ και Σάλιβαν, που έχει το ίδιο μουσικό θέμα με την άρια Miyasan της Μαντάμα Μπάττερφλάι, Σεχραζάντ του Ρίμσκι-Κόρσακοφ, Αΐντα του Βέρντι, κ.ά. ), ο Πουτσίνι παρακολούθησε στο Λονδίνο το έργο του αμερικανού Ντέιβιντ Μπελάσκο, που θέμα του είχε τη νεαρή γιαπωνέζα που αυτοκτονεί μετά την εγκατάλειψή της από τον Αμερικανό αξιωματικό. Με το θέμα είχε καταπιαστεί και ο Πιερ Λοτί στο μυθιστόρημα του τέλους του 19ου αιώνα Madame Chrysanthème. Ο Πουτσίνι μελέτησε την ιαπωνική μουσική παράδοση και, στα πλαίσια του δικού του «ιαπωνισμού»[4], υιοθέτησε επτά αυτούσια ιαπωνικά μουσικά ιδιώματα αυτής της ξένης προς αυτόν κουλτούρας, βασισμένα σε πεντατονικές κλίμακες που εισάγουν το κλίμα του εξωτισμού σε μια κατά βάσιν δυτικότροπη όπερα. Η πρεμιέρα του έργου το 1907 σημείωσε παταγώδη αποτυχία, ενώ το δεύτερο ανέβασμά της στην Μπρέσα προκάλεσε ενθουσιώδεις αντιδράσεις. Ο συνθέτης έκανε τροποποιήσεις στο έργο του μέχρι το 1920. 

Η Μαντάμα Μπαττερφλάι υπήρξε η πρώτη όπερα που παρουσιάστηκε από την νεοϊδρυθείσα Ελληνική Λυρική Σκηνή στις 25 Οκτωβρίου 1940 – τρεις μέρες πριν από την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου. Τον κεντρικό ρόλο ερμήνευαν η Ζωή Βλαχοπούλου και η Άννα Ρεμούνδου, ενώ την ορχήστρα διηύθυνε ο Λεωνίδας Ζώρας. Στην ιστορική εκείνη πρεμιέρα, η οποία πραγματοποιήθηκε στην κεντρική σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, παρέστη ο γιος του συνθέτη, Αντόνιο Πουτσίνι.

* Η ΧΡΥΣΑ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ είναι μουσικός και εκπαιδευτικός.


[1] Το λιμπρέτο δημοσιεύτηκε το 1904. Έξι χρόνια νωρίτερα, οι Η.Π.Α. νίκησαν την Ισπανία σε θαλάσσια συμπλοκή, με αποτέλεσμα την αποικιακή τους επικράτηση στην Άπω Ανατολή και τον Ειρηνικό. Η ιστορία διαδραματίζεται μεταξύ του 1891 και του 1894. Στο ιταλικό λιμπρέττο, το όνομα του παιδιού της Μπάτερφλάι είναι: «Dolore» (πόνος), ενώ στην αρχική ιστορία, που γράφτηκε από τον John Luther Long στα Αγγλικά, το όνομα του παιδιού ήταν «Trouble» (ταλαιπωρία).
[2] O Katsushika Hokusai θεωρείται σήμερα ο πιο διάσημος Ιάπωνας καλλιτέχνης στον κόσμο. Οι συνθέσεις του αντανακλούν τις παραδοσιακές αρχές της ιαπωνικής τέχνης και τις δυτικές επιρροές. Τα ζωγραφικά και χαρακτικά του έργα αναδεικνύουν την πνευματικότητα της χώρας του. 
[3] Βλέπε σχετικά: Machlis J. – Forney K., Η Απόλαυση της Μουσικής, Εισαγωγή στην Τέχνη της Διεισδυτικής Ακρόασης, επιμ. & μτφρ. Δ. Πυργιώτη, εκδ. Fagotto, Αθήνα 1996, σ. 269.
[4] Ο όρος «ιαπωνισμός» επινοήθηκε από τον γάλλο τεχνοκριτικό Φιλίπ Μπερτύ το 1876 για να περιγράψει τον ενθουσιασμό που επεδείκνυαν οι δυτικοί καλλιτέχνες για την Ιαπωνία ως πηγή έμπνευσής τους. Για τον «ιαπωνισμό» στη ζωγραφική βλ. Walther I. F., Βίνσεντ Βαν Γκογκ 1853-1890: Όραμα και πραγματικότητα, μτφρ. Σ. Σουλιώτη, εκδ. Γνώση, Αθήνα 2004, σ. 24.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«O τρόπος να χωράς μέσα στην πόλη»: Ξεκινά η εικαστική έκθεση του Χάρη Μπασκόζου

«O τρόπος να χωράς μέσα στην πόλη»: Ξεκινά η εικαστική έκθεση του Χάρη Μπασκόζου

Την Πέμπτη 15 Μαΐου η γκαλερί 7 παρουσιάζει την έκθεση του Χάρη Μπασκόζου με τίτλο «O τρόπος να χωράς μέσα στην πόλη». 

Επιμέλεια: Book Press

...
Ήχοι και μελωδίες της Μεγάλης Εβδομάδας στην Αθήνα: Οι εκδηλώσεις λατρευτικής μουσικής που θα παρακολουθήσουμε

Ήχοι και μελωδίες της Μεγάλης Εβδομάδας στην Αθήνα: Οι εκδηλώσεις λατρευτικής μουσικής που θα παρακολουθήσουμε

Μια παρουσίαση των σημαντικότερων εκδηλώσεων λατρευτικής μουσικής που θα λάβουν χώρα τη Μεγάλη Εβδομάδα. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία από το Τρίτο Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής.  ...

LETTERDOM: Έκθεση του Πάρι Κούτσικου στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα – Η πανδαισία των γραμμάτων

LETTERDOM: Έκθεση του Πάρι Κούτσικου στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα – Η πανδαισία των γραμμάτων

Η έκθεση LETTERDOM του Πάρι Κούτσικου [parisko] εγκανιάζεται την Πέμπτη, 6 Φεβρουαρίου στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα. «Η εικαστική ενότητα LETTERDOM γίνεται μια ποιητική σύνοψη της ιστορίας της τέχνης από τον Μεσαίωνα έως τις μέρες μας, ένα είδος μουσείου που στεγάζει τις δυναμικές σχέσεις του υπαρκτού μ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

100 χρόνια με την «κυρία Νταλογουέι»: Γιατί τη διαβάζουμε σήμερα

100 χρόνια με την «κυρία Νταλογουέι»: Γιατί τη διαβάζουμε σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της Βιρτζίνια Γουλφ [Virginia Woolf]«Η κυρία Νταλογουέι» που κυκλοφόρησε σαν σήμερα, ακριβώς πριν από 100 χρόνια, στις 14 Μαΐου 1925. Με αυτή την αφορμή, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο συλλεκτική έκδοση σε μετάφραση Κωνσταντίνας Τριανταφυλλόπουλου και εξώφυλλο της Μάριας Μπαχά. ...

«Βίος και Πολιτεία»: Ο Γιώργος Χρονάς έρχεται στο Υπόγειο

«Βίος και Πολιτεία»: Ο Γιώργος Χρονάς έρχεται στο Υπόγειο

Στο 77ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων στο Βιβλιοπωλείο της Πολιτείας με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου και των ιδεών, o Κώστας Κατσουλάρης συνομιλεί με τον ποιητή και εκδότη Γιώργο Χρονά, με αφορμή την πρόσφατη έκδοση της αυτοβιογραφίας του «Το όνομά μου είναι Γιώργος Χρονάς» (εκδ. Οδός Πανός). Η συζήτηση θα με...

Ένα στεφάνι για τη Τζένη Μαστοράκη (1949 – 2024): Εκδήλωση στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος

Ένα στεφάνι για τη Τζένη Μαστοράκη (1949 – 2024): Εκδήλωση στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος

Την Τρίτη 20 Μαΐου 2025, στις 19:00, η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος εγκαινιάζει τον κύκλο εκδηλώσεων «Λόγος 15» με την εκδήλωση «Ένα στεφάνι για τη Τζένη Μαστοράκη (1949-2024)», στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ).

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μια τρίχα που γίνεται άλογο» της Λίλας Κονομάρα (προδημοσίευση)

«Μια τρίχα που γίνεται άλογο» της Λίλας Κονομάρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα της Λίλας Κονομάρα «Μια τρίχα που γίνεται άλογο», η οποία κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Κι όμως κάποτε ήμασταν εμείς, ψιθυρίζει κι αμέσως σκέψεις κα...

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (προδημοσίευση)

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Χέρμαν Έσσε [Hermann Hesse] «Νάρκισσος και Χρυσόστομος» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Άγγελος Αγγελίδης), το οποίο κυκλοφορεί στις 7 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στην πραγματικό...

«Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας – Βιβλίο κουίζ» του Τιμ Μάρσαλ (προδημοσίευση)

«Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας – Βιβλίο κουίζ» του Τιμ Μάρσαλ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Τιμ Μάρσαλ [Tim Marshall] «Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας – Βιβλίο κουίζ» (μτφρ. Σπύρος Κατσούλας), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο βιβλίο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η δίκη του Γαλιλαίου, η αποδοχή του θανάτου, αλλά και οι προκαταλήψεις μας για τους τσιγγάνους. Δέκα βιβλία που θα μας γεννήσουν πολλά ερωτήματα και θα μας δώσουν απαντήσεις.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

Τι διαβάζουμε τώρα; 6 πολύ καλά βιβλία για την επιστήμη και τον άνθρωπο

Τι διαβάζουμε τώρα; 6 πολύ καλά βιβλία για την επιστήμη και τον άνθρωπο

Τι γνωρίζουμε για τον ανθρώπινο εγκέφαλο; Τι γνωρίζουμε για την κλιματική κρίση στην Ελλάδα; Πώς καταπολεμούμε το ψυχικό τραύμα; Έξι βιβλία που προσφέρουν γνώσεις, αλλά και ελπίδα.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

ΕΠΙΣΤΗΜΗ

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ