alt

Για την όπερα Μαντάμα Μπαττερφλάι του Τζιάκομο Πουτσίνι, σε σκηνοθεσία του Ούγκο ντε Άνα και μουσική διεύθυνση του Λουκά Καρυτινού, η οποία παρουσιάζεται στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2017.

Της Χρύσας Στρογγύλη

Στα τέλη Ιουλίου του 2013 η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσίασε στο Ηρώδειο την όπερα του Τζιάκομο Πουτσίνι Μαντάμα Μπαττερφλάι, σε σκηνοθεσία – σκηνικά – κουστούμια του αργεντινού Ούγκο ντε Άνα. Το λιμπρέτο είναι των Τζουζέππε Τζακόζα και Λουίτζι Ίλλικα[1]. Η ίδια παραγωγή παρουσιάζεται στο Ηρώδειο αυτές τις ημέρες (31/5, 2,3,4,7/6) στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2017. Την Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής διευθύνει ο Λουκάς Καρυτινός και στους πρωταγωνιστικούς ρόλους της δεύτερης διανομής παρακολουθήσαμε την κορεάτισσα σοπράνο Σάε Κιουνγκ Ριμ στον ρόλο της Μαντάμ Μπαττερφλάι και τον τενόρο Δημήτρη Πακσόγλου στον ρόλο του Μ.Φ.Πίκερτον. Στην πρώτη διανομή οι αντίστοιχοι ρόλοι ερμηνεύονται από την Τσέλια Κοστέα και τον Στέφανο Σέκκο.

Μετααποικιακό σκηνικό, ανατολισμός και όπερα

Η υπόθεση του έργου αφορά στον έρωτα της δεκαπεντάχρονης γκέισας Τσο-Τσο-Σαν, μαντάμα Μπαττερφλάι, για τον υποπλοίαρχο του Ναυτικού των ΗΠΑ Μ.Φ.Πίνκερτον. Η νεαρή γκέισα αλλαξοπιστεί, απαρνείται τους συγγενείς της και παντρεύεται τον υποπλοίαρχο, ο οποίος στη συνέχεια φεύγει από το Ναγκασάκι. Εκείνη καρτερικά τον περιμένει να επιστρέψει, με μόνη συντροφιά την οικονόμο της, τη Σουτζούκι, και τον γιο που έχει αποκτήσει μαζί του. Επιστρέφοντας μετά από τρία χρόνια στο ίδιο λιμάνι με την αμερικανίδα σύζυγό του ο Πίνκερτον μαθαίνει ότι έχει αποκτήσει γιο από την Μπαττερφλάι. Η σύζυγος ζητά να πάρουν το παιδί και η Μπαττερφλάι δέχεται να το παραδώσει, αλλά στη συνέχεια αυτοκτονεί.

Ιαπωνία και Αμερική σε μία σκηνή

Το στοιχείο που εντυπωσίαζε περισσότερο ήταν οι προβολές, τον σχεδιασμό των οποίων επιμελήθηκε ο Σέρτζιο Μετάλλι, καθώς και οι φωτισμοί του Βινίτσιο Κέλι. Πάνω στα ερείπια του Ηρωδείου προβάλλονταν ιαπωνικής αισθητικής κινούμενες εικόνες, με πιο εντυπωσιακό το «Κύμα» του ζωγράφου Κατσουσίκα Χοκουσάι.

Τα σκηνικά της παράστασης της Λυρικής Σκηνής ήταν λιτά και λειτουργικά. Τρία μεταλλικά «κουτιά» με άσπρα ριντό που ανεβοκατέβαιναν χρησίμευαν άλλοτε για να χωρίζονται οι χώροι δράσης και άλλοτε σαν αυλαία για την είσοδο και έξοδο των πρωταγωνιστών. Το στοιχείο που εντυπωσίαζε περισσότερο ήταν οι προβολές, τον σχεδιασμό των οποίων επιμελήθηκε ο Σέρτζιο Μετάλλι, καθώς και οι φωτισμοί του Βινίτσιο Κέλι. Πάνω στα ερείπια του Ηρωδείου προβάλλονταν ιαπωνικής αισθητικής κινούμενες εικόνες, με πιο εντυπωσιακό το «Κύμα» του ζωγράφου Κατσουσίκα Χοκουσάι[2]. Η κινησιολογία του Λέντα Λογιόντιτσε και τα κουστούμια του σκηνοθέτη Ούγκο ντε Άνα, αυθεντικά γιαπωνέζικα κιμονό, θύμιζαν το θέατρο Καμπούκι. Το θέμα του Seppuku (χαρακίρι) είναι κυρίαρχο θέμα, επίσης.

Με τον κυρίαρχο «γιαπωνέζικο» αισθητικό καμβά συνυπήρχαν και πολλά στοιχεία αμερικάνικης κουλτούρας: οι αμερικανικές σημαίες που έμπαιναν και έβγαιναν από τη σκηνή, τα χρώματα της αμερικανικής σημαίας στα ρούχα του παιδιού, ένα ψηλό ομοίωμα του «Θείου Σαμ». Και, ενώ ο Αυτοκρατορικός Ύμνος της Ιαπωνίας συνδέεται μουσικά με τη σκηνή του γάμου («L' Imperial Commissario»: «Ο Αυτοκρατορικός εκπρόσωπος»), ο Εθνικός Ύμνος της Αμερικής ακούγεται αυτούσιος στο «Dovunque al mondo» («Σ’ όλα τα μήκη και πλάτη της γης») και στο «Il cannone del porto» («Το κανόνι στο λιμάνι»), ενώ παραλλαγές του ακούγονται σε όλη την πορεία του έργου.

Συγκινητικές ερμηνείες

ο φωνητικός όγκος της μικροκαμωμένης κορεάτισσας σοπράνο Σάε Κιουνγκ Ριμ και το πάθος της ερμηνείας της ανέδειξαν, μέσα από τις υπέροχες άριες, και τη δραματική θεατρικότητά της.

Οι πρωταγωνιστές της παράστασης εντυπωσίασαν και συγκίνησαν. Ειδικά ο φωνητικός όγκος της μικροκαμωμένης κορεάτισσας σοπράνο Σάε Κιουνγκ Ριμ και το πάθος της ερμηνείας της ανέδειξαν, μέσα από τις υπέροχες άριες, και τη δραματική θεατρικότητά της. Στιβαρή και η ερμηνεία του Δημήτρη Πακσόγλου, ενώ εξίσου εντυπωσιακοί ήταν και οι δευτερεύοντες ρόλοι, όπως η Ελένα Κασσιάν στο ρόλο της Σουτζούκι, ο Διονύσης Σούρμπης ως Σάρπλες, ο Χρήστος Κεχρής ως Γκόρο.

Ο Λουκάς Καρυτινός διηύθυνε με πάθος, ενώ η ορχήστρα άλλοτε συμπορευόταν και άλλοτε έμοιαζε κουρασμένη. Ο έντονος λυρισμός της μουσικής του Πουτσίνι αναδείχθηκε πολύ περισσότερο από την εκφραστικότητα των φωνών παρά από την εκτέλεση της ορχήστρας. Πάντως, δεν υπήρχαν ιδιαίτερα προβλήματα συντονισμού και το σύνολο ήταν καλοδουλεμένο και δεμένο.

alt

Μια «εξωτική» όπερα

Η πρεμιέρα του έργου το 1907 σημείωσε παταγώδη αποτυχία, ενώ το δεύτερο ανέβασμά της στην Μπρέσα προκάλεσε ενθουσιώδεις αντιδράσεις.

Το 1900, στο γύρισμα του αιώνα, και στα πλαίσια του «ανοίγματος» της δυτικής μουσικής προς την ανατολή[3] (La Princesse Jaune, 1871, του Καμίλ Σαιν-Σανς, The Mikado, 1885, των Γκίλμπερτ και Σάλιβαν, που έχει το ίδιο μουσικό θέμα με την άρια Miyasan της Μαντάμα Μπάττερφλάι, Σεχραζάντ του Ρίμσκι-Κόρσακοφ, Αΐντα του Βέρντι, κ.ά. ), ο Πουτσίνι παρακολούθησε στο Λονδίνο το έργο του αμερικανού Ντέιβιντ Μπελάσκο, που θέμα του είχε τη νεαρή γιαπωνέζα που αυτοκτονεί μετά την εγκατάλειψή της από τον Αμερικανό αξιωματικό. Με το θέμα είχε καταπιαστεί και ο Πιερ Λοτί στο μυθιστόρημα του τέλους του 19ου αιώνα Madame Chrysanthème. Ο Πουτσίνι μελέτησε την ιαπωνική μουσική παράδοση και, στα πλαίσια του δικού του «ιαπωνισμού»[4], υιοθέτησε επτά αυτούσια ιαπωνικά μουσικά ιδιώματα αυτής της ξένης προς αυτόν κουλτούρας, βασισμένα σε πεντατονικές κλίμακες που εισάγουν το κλίμα του εξωτισμού σε μια κατά βάσιν δυτικότροπη όπερα. Η πρεμιέρα του έργου το 1907 σημείωσε παταγώδη αποτυχία, ενώ το δεύτερο ανέβασμά της στην Μπρέσα προκάλεσε ενθουσιώδεις αντιδράσεις. Ο συνθέτης έκανε τροποποιήσεις στο έργο του μέχρι το 1920. 

Η Μαντάμα Μπαττερφλάι υπήρξε η πρώτη όπερα που παρουσιάστηκε από την νεοϊδρυθείσα Ελληνική Λυρική Σκηνή στις 25 Οκτωβρίου 1940 – τρεις μέρες πριν από την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου. Τον κεντρικό ρόλο ερμήνευαν η Ζωή Βλαχοπούλου και η Άννα Ρεμούνδου, ενώ την ορχήστρα διηύθυνε ο Λεωνίδας Ζώρας. Στην ιστορική εκείνη πρεμιέρα, η οποία πραγματοποιήθηκε στην κεντρική σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, παρέστη ο γιος του συνθέτη, Αντόνιο Πουτσίνι.

* Η ΧΡΥΣΑ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ είναι μουσικός και εκπαιδευτικός.


[1] Το λιμπρέτο δημοσιεύτηκε το 1904. Έξι χρόνια νωρίτερα, οι Η.Π.Α. νίκησαν την Ισπανία σε θαλάσσια συμπλοκή, με αποτέλεσμα την αποικιακή τους επικράτηση στην Άπω Ανατολή και τον Ειρηνικό. Η ιστορία διαδραματίζεται μεταξύ του 1891 και του 1894. Στο ιταλικό λιμπρέττο, το όνομα του παιδιού της Μπάτερφλάι είναι: «Dolore» (πόνος), ενώ στην αρχική ιστορία, που γράφτηκε από τον John Luther Long στα Αγγλικά, το όνομα του παιδιού ήταν «Trouble» (ταλαιπωρία).
[2] O Katsushika Hokusai θεωρείται σήμερα ο πιο διάσημος Ιάπωνας καλλιτέχνης στον κόσμο. Οι συνθέσεις του αντανακλούν τις παραδοσιακές αρχές της ιαπωνικής τέχνης και τις δυτικές επιρροές. Τα ζωγραφικά και χαρακτικά του έργα αναδεικνύουν την πνευματικότητα της χώρας του. 
[3] Βλέπε σχετικά: Machlis J. – Forney K., Η Απόλαυση της Μουσικής, Εισαγωγή στην Τέχνη της Διεισδυτικής Ακρόασης, επιμ. & μτφρ. Δ. Πυργιώτη, εκδ. Fagotto, Αθήνα 1996, σ. 269.
[4] Ο όρος «ιαπωνισμός» επινοήθηκε από τον γάλλο τεχνοκριτικό Φιλίπ Μπερτύ το 1876 για να περιγράψει τον ενθουσιασμό που επεδείκνυαν οι δυτικοί καλλιτέχνες για την Ιαπωνία ως πηγή έμπνευσής τους. Για τον «ιαπωνισμό» στη ζωγραφική βλ. Walther I. F., Βίνσεντ Βαν Γκογκ 1853-1890: Όραμα και πραγματικότητα, μτφρ. Σ. Σουλιώτη, εκδ. Γνώση, Αθήνα 2004, σ. 24.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Αφιέρωμα στην πολύπτυχη εικαστική δραστηριότητα του Μάρκου Καμπάνη, στην Εθνική Βιβλιοθήκη

Αφιέρωμα στην πολύπτυχη εικαστική δραστηριότητα του Μάρκου Καμπάνη, στην Εθνική Βιβλιοθήκη

Στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, μεγάλο αφιέρωμα στον Μάρκο Καμπάνη από τις 15 Δεκεμβρίου μέχρι και τις 18 Φεβρουαρίου 2024.

Επιμέλεια: Book Press

Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος παρουσιάζει από τις 15 Δεκεμβρίου 2023 έως τις ...

Μπήκαμε στο Αρχείο Καβάφη – Ένα έργο πνοής από το Ίδρυμα Ωνάση

Μπήκαμε στο Αρχείο Καβάφη – Ένα έργο πνοής από το Ίδρυμα Ωνάση

Από την Πέμπτη (23/11) θα είναι προσβάσιμο στο κοινό και τους μελετητές το αρχείο του Αλεξανδρινού ποιητή (από μικροαντικείμενα έως χειρόγραφά του), χάρη στη σπουδαία δουλειά που έχει κάνει το Ιδρυμα Ωνάση. Κεντρική εικόνα: Ένας από τους χώρους του Αρχείου Καβάφη στην οδό Φρυνίχου 16 (© Στέλιος Τζέτζιας).

...
Waiting for the barbarians: Η συναυλία που μάγεψε τη Νέα Υόρκη δωρεάν στο «κανάλι» του Ιδρύματος Ωνάση

Waiting for the barbarians: Η συναυλία που μάγεψε τη Νέα Υόρκη δωρεάν στο «κανάλι» του Ιδρύματος Ωνάση

Η Laurie Anderson, ο Rufus Wainwright και πολλοί ακόμη διάσημοι μουσικοί μελοποιούν και ερμηνεύουν Κ.Π. Καβάφη σε μια συναυλία που μάγεψε το κοινό της Νέας Υόρκης. Έρχεται αποκλειστικά στο Onassis Channel στο YouTube από τις 20 Νοεμβρίου και για έναν ολόκληρο χρόνο θα διατίθεται δωρεάν.

Επιμ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Πέθανε ο Βασίλης Βασιλικός (1934-2023) − Τα βιβλία του, η ζωή του

Πέθανε ο Βασίλης Βασιλικός (1934-2023) − Τα βιβλία του, η ζωή του

Πέθανε ο πολυβραβευμένος Έλληνας συγγραφέας, Βασίλης Βασιλικός, σε ηλικία 89 ετών. Η κηδεία του θα γίνει τη Δευτέρα 4 Ιανουαρίου, στις 11 π.μ., στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών.

Επιμέλεια: Book Press

Πέθανε σήμερα ο Βασίλης Βασιλικός, ο οποίος γεννήθηκε ...

«Η επερχόμενη αταξία» του Κώστα Στούπα (παρουσίαση)

«Η επερχόμενη αταξία» του Κώστα Στούπα (παρουσίαση)

Παρουσίαση του βιβλίου του Κώστα Στούπα «Η επερχόμενη αταξία – Οι πέντε παγίδες που απειλούν τις δημοκρατίες και την ευημερία της Δύσης» (εκδ. Επίκεντρο) την Παρασκευή 1 Δεκεμβρίου, στις 7:00 μ.μ, στο Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Αθήνας.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ