Για τη συναυλία του τζαζ κουαρτέτου Aziza, η οποία παρουσιάστηκε στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, στις 10 Νοεμβρίου.
Του Φραγκίσκου Κοντορούση
Με αδημονία περίμεναν κοινό και κριτικοί την πρώτη εμφάνιση του τζαζ κουαρτέτου Αziza στην Ελλάδα. Ήταν φυσικό: μια τέτοια συνάντηση δεν συμβαίνει κάθε μέρα. Στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης Γραμμάτων του Ιδρύματος Ωνάση, συνέπραξαν τέσσερις εξαιρετικοί σολίστ, και μάλιστα πολύ διαφορετικών μουσικών ιδιωμάτων, σε μια κοινή εμφάνιση που ανέδειξε τις ιδιαιτερότητες καθενός και απέδειξε την εγγενή συγγένεια της αφρικανικής μουσικής και της αμερικανικής τζαζ. Ενσωματώνοντας ποικίλες επιρροές με τρόπο λειτουργικό, ο Ντέιβ Χόλλαντ, ο Κρις Πόττερ, ο Έρικ Χάρλαντ και ο Λάιονελ Λουέκε παρουσίασαν την κοινή δημιουργία ενός σύγχρονου τζαζ «all star group» που βρίσκει τους κοινούς του κώδικες και αποκτά τους αφοσιωμένους του οπαδούς, αναπτύσσοντας προσδοκίες για ένα μελλοντικό στάδιο μεγαλύτερης ολοκλήρωσης.
Πολύχρωμη συνάντηση σπουδαίων μουσικών
Ο πνευματικός πατέρας του Χέρμπι Χάνκοκ τον αποκάλεσε κάποτε «μουσικό ζωγράφο», αποδίδοντας δίκαιο έπαινο σε ένα μουσικό που έχει τιμηθεί, μεταξύ άλλων, ως «ανερχόμενο Αστέρι».
Πρώτος, ο σημαντικός βετεράνος μπασίστας Ντέιβ Χόλλαντ υπήρξε συνεργάτης του Μάιλς Ντέιβις και δεν έπαψε ποτέ να εξελίσσεται μουσικά. Στην εργογραφία του περιλαμβάνονται συνεργασίες με τα μεγαλύτερα ονόματα της τζαζ του εικοστού και του εικοστού πρώτου αιώνα (Τσικ Κορία, Σταν Γκετς, Ρόι Χέινς, Πατ Μέθενι και πολλοί άλλοι). Είναι συνιδρυτής του κουαρτέτου «Overtone» και υπήρξε παρών, πρωτοπόρος, ενεργός και καταλύτης στις περισσότερες από τις εξελίξεις της τζαζ των τελευταίων πέντε δεκαετιών. Δεύτερος, ο Κρις Πόττερ, ένας από τους πιο έμπειρους bebop σαξοφωνίστες παγκοσμίως, δοκίμασε πολλά όργανα πριν κατασταλάξει στο σαξόφωνο. Το 2013 ανακηρύχθηκε από την Ένωση Δημοσιογράφων της Τζαζ «δεύτερος κορυφαίος τενόρο σαξοφωνίστας μετά τον Σόνι Ρόλλινς». Έχει συμπράξει με σπουδαίους μουσικούς όπως ο Ντέιβ Ντάγκλας και ο Στίλι Νταν. Τρίτος, ο τεξανός ντράμερ Έρικ Χάρλαντ, με το δυναμικό και ταυτόχρονα εγκεφαλικό παίξιμο, ο πιο περιζήτητος ντράμερ της γενιάς του, έχει στο βιογραφικό του ήδη 200 ηχογραφήσεις σε ηλικία 36 ετών. Η συνεργασία του με μουσικούς όπως οι αδελφοί Μαρσάλις και το κουαρτέτο «Monterey» αποδεικνύουν ότι δεν χαρακτηρίστηκε άδικα «ανερχόμενος Αστέρας των ντραμς» για δύο συναπτά έτη (2008 και 2009). Όσο δε για τον Λάιονελ Λουέκε, είναι ένας κιθαρίστας και τραγουδιστής που αναμειγνύει μοναδικά τους σύγχρονους κιθαριστικούς ήχους με την παράδοση της Μπενίν, της ιδιαίτερης πατρίδας του: ξεκίνησε την καριέρα του στην Αφρικανική ποπ, μα σύντομα μεταπήδησε στη τζαζ σπουδάζοντάς τη στο Παρίσι, στο Μπέρκλευ και στο Ινστιτούτο Τζαζ «Τελόνιους Μονκ». Ο πνευματικός πατέρας του Χέρμπι Χάνκοκ τον αποκάλεσε κάποτε «μουσικό ζωγράφο», αποδίδοντας δίκαιο έπαινο σε ένα μουσικό που έχει τιμηθεί, μεταξύ άλλων, ως «ανερχόμενο Αστέρι».
Με τον βαθμό οικειότητας που είχε αναπτυχθεί σε προηγούμενες, ανά δύο συνεργασίες των τεσσάρων μουσικών, ο σχηματισμός του κουαρτέτου στα τέλη του 2014 ήταν αναπόφευκτος. Η πρώτη περιοδεία του γκρουπ προγραμματίστηκε για το 2015, το προωθητικό υλικό ετοιμάστηκε και τότε ο Λουέκε παρουσίασε στο γκρουπ τη σύνθεσή του με τίτλο Aziza. Στη δυτικο-Αφρικανική παράδοση, τα «Αζίζα» είναι υπερφυσικά όντα, που ζουν σε δέντρα και κατέχουν πρακτικές γνώσεις και πνευματιστική σοφία. Το γκρουπ υιοθέτησε αμέσως το καρκινικό όνομα.
Επιρροές σε ένα σύνθετο πρόγραμμα
Το «ξωτικό» Λουέκε συνδύασε μοναδικά τη φωνή του με ιδιαίτερα, χαρακτηριστικά ηχοχρώματα της κιθάρας του, που ήρθαν να «δέσουν» με το σοφό και στιβαρό παίξιμο του Χόλλαντ, με τους ισορροπημένους ρυθμούς του Χάρλαντ και, τελικά, με τη μελωδική, γεμάτη bebop επιρροές, ερμηνευτική έκρηξη του Πόττερ.
Η ομάδα παρουσίασε μέρος από τον κοινό δίσκο Aziza. Η φυσική, αβίαστη εμφάνισή του στη σκηνή της Στέγης διέλυσε κάθε υποψία πως τα τέσσερα ονόματα συνεργάστηκαν για λόγους μάρκετινγκ και μόνο. Το «ξωτικό» Λουέκε συνδύασε μοναδικά τη φωνή του με ιδιαίτερα, χαρακτηριστικά ηχοχρώματα της κιθάρας του, που ήρθαν να «δέσουν» με το σοφό και στιβαρό παίξιμο του Χόλλαντ, με τους ισορροπημένους ρυθμούς του Χάρλαντ και, τελικά, με τη μελωδική, γεμάτη bebop επιρροές, ερμηνευτική έκρηξη του Πόττερ. Το πρώτο σόλο της κιθάρας του Λουέκε, αν και άργησε να βρει τον «βηματισμό του», ολοκληρώθηκε μέσα σε αποθέωση από το κοινό.
Στην πορεία αναδείχθηκαν τα λυρικά στοιχεία του γκρουπ, ιδιαίτερα στο «Friends»: o Χάρλαντ απέδειξε πόσο σημαντικό είναι ο σολίστ να ξέρει πότε να μην παίξει, ο Λουέκε αντιμετώπισε ισότιμα κιθάρα και φωνή, ο Πόττερ προέταξε το συναίσθημα της ταχύτητας, ενώ ο Χόλλαντ υποστήριξε τονικά το όλο εγχείρημα. Προς το τέλος της βραδιάς αναδείχθηκε και η ικανότητα των σολίστ να αυτοσχεδιάζουν διαλεγόμενοι μεταξύ τους και συνεισφέροντας ισότιμα, χωρίς να επισκιάσουν ο ένας τον άλλον, ενώ εντυπωσίασε ο άρτιος συντονισμός των τριών μουσικών που συνόδεψαν τον κάθε σολίστ ξεχωριστά.
Το «αφρικανικό» παίξιμο του Λουέκε σε συνδυασμό με τον καθαρό «αμερικανικό» ήχο κυρίως του Πόττερ, τις λάτιν εμπνεύσεις του Χάρλαντ και την τονική αυστηρότητα του Χόλλαντ δημιούργησαν έναν μοναδικό και εκρηκτικό συνδυασμό. Ωστόσο, η εμφανής ελευθερία κάθε σολίστ στα πλαίσια της ομάδας και η απολαυστική απόπειρα ώσμωσης διαφορετικών μουσικών ιδιωμάτων δεν παρήγαγε μια κοινή μουσική γλώσσα, αφήνοντάς μας την αίσθηση του ανολοκλήρωτου, την εντύπωση πως το σχήμα δεν έχει κάνει ακόμη το τελευταίο και καθοριστικό του βήμα: το να γίνουν οι τέσσερις ένα.
Παρ’ όλα αυτά, η μουσική των Aziza παρέμεινε κατά βάσιν εξωστρεφής, κοινοποιήσιμη, δεν έχασε ούτε προς στιγμήν το χιούμορ της και, κυρίως, διατήρησε την τρυφερότητά της. Τέσσερις σπουδαίοι σολίστ απόλυτα προσγειωμένοι και μια μουσική που μπορεί κανείς να απολαύσει, τόσο σε μια μεγάλη αίθουσα συναυλιών, όσο και σε μια μικρή παρέα φίλων μαζί με ένα καλό ποτό. Τι περισσότερο να ζητήσει κανείς;
* Ο ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ ΚΟΝΤΟΡΟΥΣΗΣ είναι καθηγητής Ανώτερων Θεωρητικών της Μουσικής.
