Δύο εντελώς διαφορετικοί άνθρωποι –ο Τόνι Χιλ πάσχει από αναπτυξιακή δυσπραξία και στερείται κοινωνικών δεξιοτήτων, η Κάρολ μοιάζει να είναι η επιτομή της φυσιολογικότητας– θα συνεργαστούν στην προσπάθεια να σχηματίσουν το προφίλ του ψυχοπαθούς δράστη και να τον συλλάβουν πριν προσθέσει κι άλλα πτώματα στη συλλογή του.

Βρισκόμαστε στις αρχές της δεκαετίας του ’90, μια εποχή που η αγγλική αστυνομία θεωρεί άχρηστο τον ρόλο του προφάιλερ – μια αμερικανιά που δεν συλλαμβάνει δολοφόνους· οι δολοφόνοι συλλαμβάνονται με τρέξιμο και επιτόπια έρευνα, αποκλειστικά και μόνο. Ο Τόνι Χιλ είναι κλινικός ψυχολόγος, σύμβουλος του Υπουργείου Εσωτερικών, κι αναλαμβάνει τη δύσκολη αποστολή να οργανώσει μια Εθνική Ομάδα Κατάρτισης Εγκληματικών Προφίλ – αν καταφέρει το υπουργείο του να παρακάμψει τις αντιρρήσεις της ηγεσίας της Αστυνομίας. Από ευτυχή συγκυρία τού αναθέτουν να συνεργαστεί δοκιμαστικά με την Κάρολ Τζόρνταν τη στιγμή που εμφανίζεται ένα τέταρτο βασανισμένο ανδρικό πτώμα. Οι δύο αυτοί εντελώς διαφορετικοί άνθρωποι –ο Τόνι Χιλ πάσχει από αναπτυξιακή δυσπραξία και στερείται κοινωνικών δεξιοτήτων, η Κάρολ μοιάζει να είναι η επιτομή της φυσιολογικότητας– θα συνεργαστούν στην προσπάθεια να σχηματίσουν το προφίλ του ψυχοπαθούς δράστη και να τον συλλάβουν πριν προσθέσει κι άλλα πτώματα στη συλλογή του. Κι αυτό, ενώ οι συντηρητικοί προϊστάμενοι της έρευνας θα τους βάζουν απανωτές τρικλοποδιές, τα ΜΜΕ θα σκαλίζουν την υπόθεση για να αυξήσουν την κυκλοφορία τους και ο Τόνι θα βρεθεί αντιμέτωπος με τα δικά του φαντάσματα, συνειδητοποιώντας ότι είναι ενδεχομένως το επόμενο θύμα του ψυχοπαθούς δολοφόνου.

Η Βαλ ΜακΝτέρμιντ είναι η πιο επιτυχημένη Σκοτσέζα συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας, έχοντας στο ενεργητικό της τέσσερις σειρές αστυνομικών μυθιστορημάτων με διαφορετικούς ήρωες και πολλά άλλα βιβλία – από παιδικά μέχρι δοκίμια για την ιατροδικαστική κι εγκληματολογική έρευνα. Αποδέχεται τον όρο «ταρτάν νουάρ» και, αντίθετα από πολλούς άλλους συγγραφείς που γράφουν κλεισμένοι στον μικρόκοσμό τους, η Βαλ είναι larger than life, όπως λένε οι Αγγλοσάξονες. Εργάστηκε για μια τετραετία σαν δημοσιογράφος καλύπτοντας σοβαρά εγκλήματα του αστυνομικού δελτίου· έχει γράψει θεατρικά έργα και συνεργάζεται τακτικά με το BBC σε σειρές ή αυτοτελείς εκπομπές. Σε μια προσπάθεια να βοηθήσει νέους συγγραφείς, συνδιοργανώνει το Harrogate Crime Writing Festival και είναι μέλος της επιτροπής απονομής του Theakston's Old Peculier Crime Novel of the Year Award, του πιο σημαντικού βραβείου αστυνομικής λογοτεχνίας στο Ηνωμένο Βασίλειο. Τέλος είναι ιδιαίτερα ενεργή πολιτικά και θεωρείται από τους πρώτους συγγραφείς αστυνομικών του Ηνωμένου Βασιλείου που εισήγαγαν θέματα φύλου και σεξουαλικότητας στα βιβλία της. Όπως έχει πει η ίδια, στα μέσα της δεκαετίας του ’80, η αγγλική αστυνομική μυθοπλασία αφηγείτο ακόμα περίεργα εγκλήματα σε μικρά γραφικά χωριουδάκια ή εστίαζε σε τυπικά procedurals. Τότε έκαναν την εμφάνισή τους οι δυναμικές ηρωίδες της Σου Γκράφτον και της Σάρα Παρέτσκι και άνοιξε ο δρόμος για τις γυναίκες συγγραφείς και τις ηρωίδες τους. Ήταν η εποχή που έγραψε το πρώτο της βιβλίο η Βαλ ΜακΝτέρμιντ, με ηρωίδα τη λεσβία φεμινίστρια δημοσιογράφο Λίντσεϊ Γκόρντον.

Διαβάζοντας και γράφοντας βίαιη μυθοπλασία σημαίνει ότι αποδέχεσαι την ύπαρξη της απάνθρωπης σκληρότητας, και εξετάζεις τις αιτίες και τις συνέπειές της.

Η σειρά της ΜακΝτέρμιντ με ήρωα τον ψυχολόγο και προφάιλερ Τόνι Χιλ και την επιθεωρήτρια Κάρολ Τζόρνταν (στις πρώτες τέσσερις ιστορίες) αριθμεί ήδη δέκα βιβλία. Τα εγκλήματα της συγκεκριμένης σειράς είναι ιδιαίτερα βίαια, πιο αρρωστημένα σε σύγκριση με τις υπόλοιπες, αλλά η τυραννισμένη προσωπικότητα του Τόνι Χιλ έχει σαγηνεύσει το αναγνωστικό κοινό, με αποτέλεσμα οι περιπέτειές του να γίνουν σειρά στην ITV με τίτλο Wire in the Blood. Το Τραγούδι της Σειρήνας ήταν πρώτο επεισόδιο της σειράς και προβλήθηκε το 2002. Ο ψυχολόγος Τόνι Χιλ είναι μια ιδιάζουσα περίπτωση στο πάνθεον των αστυνομικών/ιδιωτικών ερευνητών της αστυνομικής μυθοπλασίας. Η ειδικότητά του είναι οι κατ’ επανάληψη διαπράττοντες βίαια εγκλήματα, κάτι που τον φέρνει σ’ επαφή με αρκετούς σίριαλ κίλερ. Ήδη από το Τραγούδι της Σειρήνας μαθαίνουμε ότι έχει πρόβλημα κοινωνικών δεξιοτήτων και κάθε πρωί «διαλέγει» το προσωπείο που θα χρησιμοποιήσει ανάλογα με τις ανάγκες της μέρας. Σε μεταγενέστερο βιβλίο της σειράς, ο ίδιος ομολογεί ότι πάσχει από το σύνδρομο Άσπεργκερ και είχε δύσκολα παιδικά χρόνια (ιστορικό συναισθηματικής κακοποίησης). Το ταλέντο του στη σκιαγράφηση των εγκληματικών προφίλ οφείλεται εν μέρει στην ικανότητά του να ταυτίζεται συναισθηματικά με τους δολοφόνους, κάτι που θέτει ενίοτε σε κίνδυνο την πνευματική του υγεία.

Η Βαλ ΜακΝτέρμιντ, σε μια συνέντευξή της στην Τζούλι Μπίντελ για τον Gardian, εξηγεί τους λόγους που δεν διστάζει να χρησιμοποιεί υπερβολική βία στα βιβλία της: «Διαβάζοντας και γράφοντας βίαιη μυθοπλασία σημαίνει ότι αποδέχεσαι την ύπαρξη της απάνθρωπης σκληρότητας, και εξετάζεις τις αιτίες και τις συνέπειές της. Οι γυναίκες είναι πιο ενήμερες για τη βία από τους άνδρες. Εξαιτίας της δυνατότητας να παρακολουθούμε τα νέα σε 24ωρη βάση, συνειδητοποιούμε περισσότερο από ποτέ τις θηριωδίες που υφίστανται οι γυναίκες σε όλο τον κόσμο, αντιλαμβανόμαστε τι συμβαίνει, και μετατρέπουμε τη βία σε τέχνη και λογοτεχνία». Παρότι έχω διαφορετική άποψη επί του θέματος, αναγνωρίζω ότι η Βαλ ΜακΝτέρμιντ ξέρει να στήνει ενδιαφέρουσες πλοκές, σκαλίζει βαθιά στην ανθρώπινη ψυχή και δείχνει τους ήρωες της, άνδρες και γυναίκες, με όλα τα ελαττώματά τους, να παλεύουν για την αποκατάσταση της δικαιοσύνης και της ηθικής τάξης σ’ έναν κόσμο που εξελίσσεται όλο πιο παράλογα και ανησυχητικά.

* Η ΧΙΛΝΤΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ είναι μεταφράστρια και συγγραφέας.

Απόσπασμα από το βιβλίο

«Πάντα θυμάμαι την πρώτη φορά. Αυτό δεν λένε για το σεξ; Πόσο περισσότερο ισχύει για τον φόνο. Δεν θα ξεχάσω ποτέ την παραμικρή στιγμή ηδονής από εκείνο το παράξενο και εξωτικό δράμα. Παρόλο που τώρα, με το πλεονέκτημα της εμπειρίας και της εκ των υστέρων γνώσης, καταλαβαίνω ότι ήταν μια ερασιτεχνική παράσταση, διαθέτει ακόμα τη δύναμη να με συναρπάζει, όχι όμως και να με ικανοποιεί... Ακόμα κι εκείνη την πρώτη φορά, σχεδίασα το γεγονός πιο προσεχτικά απ’ όσο σχεδιάζει ένας σκηνοθέτης την πρεμιέρα ενός νέου έργου. Φιλοτέχνησα την εμπειρία στο μυαλό μου, μέχρι που έγινε ένα λαμπερό και φωτεινό όνειρο, το οποίο βρισκόταν εκεί κάθε φορά που έκλεινα τα μάτια. Ήλεγξα διπλά κάθε κίνηση της χορογραφίας επιβεβαιώνοντας ότι δεν μου είχε ξεφύγει κάποια σημαντική λεπτομέρεια που θα έβαζε σε κίνδυνο την ελευθερία μου. Όπως το εξετάζω τώρα αναδρομικά, η νοερή ταινία που δημιούργησα ήταν σχεδόν τόσο απολαυστική, όσο και η ίδια η πράξη».

Το τραγούδι της Σειρήνας

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΒΑΛ ΜακΝΤΕΡΜΙΝΤ