katyn-massacre-390

Στο μυθιστόρημα Άνθρωπος χωρίς ανάσα ο Philip Kerr στήνει μια ιστορία με φόντο τη σφαγή Πολωνών αξιωματικών το 1940. 

Της Χίλντας Παπαδημητρίου

Βρισκόμαστε στα 1943. Η Μάχη του Στάλινγκραντ έχει τελειώσει, και παρά τους ισχυρισμούς του Χίτλερ ότι η Γερμανία παραμένει αήττητη, οι γερμανοί στρατιώτες –από τους ανώτερους αξιωματούχους της Βέρμαχτ ώς τον πιο ταπεινό φαντάρο– ξέρουν ότι το τέλος πλησιάζει με ανατριχιαστική ταχύτητα. Η ανακάλυψη ομαδικού τάφου στο δάσος του Κατύν, έξω από το Σμολένσκ, δίνει μια ιδέα στον υπουργό προπαγάνδας, Γιόζεφ Γκέμπελς: αν τα πτώματα ανήκουν πράγματι σε Πολωνούς αξιωματικούς που δολοφόνησε ομαδικά η μυστική αστυνομία (NKDV) των Σοβιετικών το 1940 (κατά τη διάρκεια της Σοβιετικής Κατοχής της Πολωνίας), τότε η Γερμανία έχει μια ύστατη ευκαιρία να διασπάσει το μέτωπο των συμμάχων και να αντιστρέψει την εξέλιξη του πολέμου. 

Την έρευνα καλείται να διεξάγει το Γραφείο Εγκλημάτων Πολέμου, μια ανεξάρτητη υπηρεσία της Βέρμαχτ η οποία ερευνά τα εγκλήματα πολέμου των Γερμανών στρατιωτών – όσο παράλογο κι αν μοιάζει αυτό, στη ναζιστική Γερμανία. Στην υπηρεσία αυτή υπηρετεί ο γνωστός μας κυνικός, βερολινέζος, πρώην αστυνομικός, Μπέρναρντ Γκούντερ, και είναι ιδανικός για να φορτωθεί την έρευνα, αφού δεν είναι μέλος του ναζιστικού κόμματος –άρα είναι αντικειμενικός– και δεν «μασάει» στις απειλές υψηλόβαθμων και χαμηλόβαθμων. Πώς γίνεται όμως να ξεθάψει κανείς μόνο τα πτώματα των Πολωνών αξιωματικών, όταν μερικά μέτρα παραπέρα βρίσκονται αμέτρητοι ομαδικοί τάφοι των Εβραίων και Ρώσων αμάχων και Παρτιζάνων που εκτέλεσε η Βέρμαχτ και τα Ες Ες; Και τι θα γίνει όταν κάποιοι «αθώοι» γερμανοί οπλίτες που υπηρετούν στο κέντρο διαβιβάσεων του Σμολένσκ, θα βρεθούν σφαγμένοι; Θα ανακαλύψει ο Γκούντερ το δολοφόνο τους, ή θα την πληρώσουν πάλι οι άμαχοι Ρώσοι κάτοικοι του Σμολένσκ;

katyn-gif

Από την ταινία Katyn του Πολωνού Αντρέι Βάιντα, ο πατέρας του οποίου δολοφονήθηκε στο δάσος του Κατύν, μαζί με περίπου 22.000 Πολωνούς αξιωματικούς ή αντιφρονούντες την άνοιξη του 1940. Η επικρατέστερη άποψη σήμερα είναι ότι τη μαζική σφαγή διέταξε ο διοικητής της σοβιετικής μυστικής υπηρεσίας NKDV Λαβρέντι Μπέρια, με τη σύμφωνη γνώμη ή ανοχή του ίδιου του Στάλιν, ωστόσο υπάρχουν κι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι το έγκλημα διέπραξαν οι Ναζί και στη συνέχεια θέλησαν να το «φορτώσουν» στους Σοβιετικούς. 

Στο 9ο βιβλίο του με ήρωα τον ιδιόρρυθμο βερολινέζο αστυνόμο, ο Φίλιπ Κερ φωτίζει μια άλλη παραγνωρισμένη πλευρά της γερμανικής ιστορίας: τις διαμάχες και τις αντίρροπες δυνάμεις που υπήρχαν στον επιφανειακά αρραγή γερμανικό στρατό. Οι πρώσοι αριστοκράτες, οι οποίοι ανέχτηκαν την άνοδο Χίτλερ έναντι μεγάλων οικονομικών ανταλλαγμάτων, συνωμοτούν αδιάκοπα εναντίον του και οργανώνουν αλλεπάλληλες αποτυχημένες απόπειρες δολοφονίας του. Ήδη είναι ορατή μπροστά τους η κατάρρευση της ναζιστικής Γερμανίας και η επέλαση του Κόκκινου Στρατού. Αν θέλουν να γλιτώσουν το τομάρι και τα πλούτη τους, θα πρέπει να προλάβουν τις εξελίξεις, κι αυτό τους κάνει πιο αδίστακτους κι από τους ανελέητους «προλετάριους» Ναζί.

Τι νόημα έχει η αναζήτηση ενός μεμονωμένου δολοφόνου, σ' ένα έθνος αποτελούμενο από κατά συρροή δολοφόνους; 

Ο Μπέρνι θα αναρωτηθεί πολλές φορές για τον παραλογισμό της δουλειάς του. Τι νόημα έχει η αναζήτηση ενός μεμονωμένου δολοφόνου, σ' ένα έθνος αποτελούμενο από κατά συρροή δολοφόνους; Πώς γίνεται να καταδικάζεις σε θάνατο δι' απαγχονισμού ένα δεκανέα για το βιασμό μιας ρωσίδας χωριατοπούλας, όταν μερικά χιλιόμετρα παραπέρα, τα τάγματα των Ες Ες έχουν εξολοθρεύσει πρόσφατα 25.000 άνδρες, γυναίκες και παιδιά; Πιο κυνικός και αθυρόστομος από ποτέ, ο Μπέρνι θα κινδυνεύσει πολλές φορές, ακροβατώντας σε τεντωμένο σκοινί, αφού θα είναι σχεδόν αδύνατον να μη θίξει τα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα της γερμανικής στρατιωτικής διοίκησης.

Το πιο αδύναμο σημείο του βιβλίου είναι το επεισόδιο όπου ο Μπέρνι θα διαπράξει την εν ψυχρώ δολοφονία ενός αθώου Γερμανού στρατιώτη, για να σωθεί από ενδεχόμενους κινδύνους. Ο αναγνώστης έχει συνηθίσει τον Γκούντερ να ξεσκεπάζει και να οδηγεί στη δικαιοσύνη τους εγκληματίες ενός εγγενώς εγκληματικού καθεστώτος, και όχι να αντιγράφει τις δικές τους τακτικές. Μια εξήγηση γι' αυτό ίσως είναι ότι σε αφύσικους καιρούς, ακόμα και οι πιο φυσιολογικοί άνθρωποι αναγκάζονται να κάνουν αφύσικα πράγματα, όπως έχει πει ο Φίλιπ Κερ.

kerrΣτον Άνθρωπο Χωρίς Ανάσα, ο συνήθως ψύχραιμος και νηφάλιος Μπέρνι θα χάσει πολλές φορές την ψυχραιμία και το παροιμιώδες χιούμορ του, αφού μόλις στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου θα ξεσκεπάσει τον μυστηριώδη Γερμανό δολοφόνο και θα γλιτώσει ο ίδιος παρά τρίχα από το στρατοδικείο. Μέσα στο φρικιαστικό τοπίο των σκαμμένων τάφων, των πτωμάτων και της διαρκούς απειλής της προέλασης του Κόκκινου Στρατού, ο Μπέρνι θα ερωτευτεί την ιατροδικαστή Μάριαν Κράμστα, αλλά το ειδύλλιο δεν θα έχει ευτυχές τέλος. Ποιος νουάρ ήρωας υπάρχει περίπτωση να ευτυχήσει;

Ο Μπέρνι θα ερωτευτεί την ιατροδικαστή Μάριαν Κράμστα, αλλά το ειδύλλιο δεν θα έχει ευτυχές τέλος. Ποιος νουάρ ήρωας υπάρχει περίπτωση να ευτυχήσει;

Ο σκοτσέζος Φίλιπ Κερ είχε τη φαεινή ιδέα να ασχοληθεί με την ιστορία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, από την πλευρά των ηττημένων. Και καθώς τα τελευταία χρόνια όλο περισσότερα αρχεία της εποχής είναι προσβάσιμα στο κοινό, ο Κερ επανέφερε στην επικαιρότητα τον Μπέρνι Γκούντερ μετά από δεκαετή σχεδόν «συνταξιοδότηση», εστιάζοντας κάθε φορά και σε μια διαφορετική, ανατριχιαστική πτυχή της γερμανικής ιστορίας (π.χ. Μοιραία Πράγα). Για τους θαυμαστές του Μπέρνι Γκούντερ, υπάρχει ένα ευχάριστο νέο: ο Φίλιπ Κερ επιβεβαίωσε ότι το μεγάλο καλωδιακό τηλεοπτικό κανάλι HBO αγόρασε τα δικαιώματα της «Τριλογίας του Βερολίνου», με παραγωγό τον Τομ Χανκς. Ο συγγραφέας, σε συνέντευξή του στο μπλογκ Mystery Scene, εξομολογήθηκε ότι όταν ξεκίνησε να γράφει τη σειρά, φανταζόταν τον γερμανό ηθοποιό Κλάους Μαρία Μπραντάουερ στο ρόλο του Μπέρναρντ Γκούντερ. Δεκαπέντε χρόνια μετά, θα ήθελε να δει τον Άγγλο, γερμανικής καταγωγής, Μάικλ Φασμπέντερ, να ενσαρκώνει τον ήρωα του.

* Η ΧΙΛΝΤΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ είναι μεταφράστρια και συγγραφέας.
Τελευταίο βιβλίο της, το αστυνομικό μυθιστόρημα «Η συχνότητα του θανάτου» (εκδ. Μεταίχμιο).


kerr-xoris-anasa-exofΆνθρωπος χωρίς ανάσα
Philip Kerr
Μτφρ. Ανδρέας Αποστολίδης
Κέδρος 2014
Σελ. 512, τιμή € 16,60
 
politeia-link
 
 
 

 

 

 

 ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ PHILIP KERR

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η πόλη της νίκης», το νέο μυθιστόρημα του Σαλμάν Ρούσντι (κριτική) – Το έπος ενός ακατάβλητου παραμυθά

«Η πόλη της νίκης», το νέο μυθιστόρημα του Σαλμάν Ρούσντι (κριτική) – Το έπος ενός ακατάβλητου παραμυθά

Για το βιβλίο του Σαλμάν Ρούσντι [Salman Rushdie] «Η πόλη της νίκης» (μτφρ. Γιώργος Μπλάνας, εκδ. Ψυχογιός).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Θα μπορούσε να είχε γραφτεί η  ...

«Τρεις γυναίκες» του Ρόμπερτ Μούζιλ (κριτική) – Η υπονόμευση του αντρικού βλέμματος μέσα από τρεις ερωτικές τραγωδίες

«Τρεις γυναίκες» του Ρόμπερτ Μούζιλ (κριτική) – Η υπονόμευση του αντρικού βλέμματος μέσα από τρεις ερωτικές τραγωδίες

Για τον τόμο με τις τρεις νουβέλες του Ρόμπερτ Μούζιλ (Robert Musil) «Τρεις γυναίκες» (μτφρ. Μαρίνα Αγαθαγγελίδου, εκδ. Αντίποδες).

Γράφει ο Φώτης Καρ...

«Η μαέστρος» της Χάριετ Κονστάμπλ (κριτική) – Ένα ταλαντούχο κορίτσι στη σκιά του Βιβάλντι

«Η μαέστρος» της Χάριετ Κονστάμπλ (κριτική) – Ένα ταλαντούχο κορίτσι στη σκιά του Βιβάλντι

Για το βιβλίο της Χάριετ Κονστάμπλ [Harriet Constable] «Η μαέστρος» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Ελληνικά Γράμματα). Στην κεντρική φωτογραφία, ο πίνακας «Young Woman Playing a Violin» του Οράτσιο Τζεντιλέσκι.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

Για το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει η Ντόρα Τσιμπούκη

To πρόσφατο βιβλίο της Εύα...

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

Για την οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπα», στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, σε σκηνοθεσία Έλενας Τριανταφυλοπούλου.

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

Η οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπ...

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση. «Έντονες επιρροές από τον Καστελούτσι και τον Παπαϊωάννου, εξαιρετική μουσική υπόκρουση». Φωτογραφίες © Ανδρέας Σιμόπουλος

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το «ΜΑΜΙ» του ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...
«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ