dolce-vita-390

Το βιβλίο Απογεύματα με την Τερέζα του Χουάν Μαρσέ είναι ένα βαθιά πολιτικό μυθιστόρημα.

Της Αργυρώς Μαντόγλου

Το έργο του Χουάν Μαρσέ (για το σύνολο του οποίου του απονεμήθηκε το 2008 το Βραβείο Θερβάντες), εστιάζεται στον εμφύλιο της Ισπανίας και στα δεινά της μεταπολεμικής Βαρκελώνης. Στα περισσότερα μυθιστορήματά του προβάλλει η αντίθεση ανάμεσα στην υψηλή καταλανική κοινωνία και στις περιθωριοποιημένες τάξεις των μεταναστών από το νότο. Ο κόσμος του Χουάν Μαρσέ είναι εν πολλοίς ταξικός, και όσοι από τους χαρακτήρες του φιλοδοξούν και πασχίζουν να υπερβούν τα όρια του κόσμου που έμελλε να γεννηθούν, μετατρέπονται σε τραγικούς ήρωες.      

Ο συγγραφέας στην εισαγωγή που έγραψε είκοσι χρόνια μετά την πρώτη έκδοση του μυθιστορήματος το 1966 αναφέρει πως υπήρχαν κάποιες εικόνες οι οποίες είχαν φωλιάσει στη μνήμη του, και παρά το πέρασμα του χρόνου διαπιστώνει πως παραμένουν ζωντανές και λειτουργικές: «Γνωρίζω πως αυτές οι εικόνες συνθέτουν μια ιδιωτική συλλογή… κατά κάποιο τρόπο, όμως αποτελούν τη σπονδυλική στήλη ολόκληρης της δομής».

Το μυθιστόρημα είναι εξ ολοκλήρου χτισμένο πάνω σε μερικές εμβληματικές εικόνες που απευθύνονται κυρίως στις αισθήσεις μας

Το λυρικό/πολιτικό μυθιστόρημά του είναι εξ ολοκλήρου χτισμένο πάνω σε μερικές εμβληματικές εικόνες που απευθύνονται κυρίως στις αισθήσεις μας. Οι ιδέες, τα συναισθήματα, οι διάλογοι, ακόμα και η πλοκή προκύπτουν αργότερα – αφού πρώτα η εικόνα λειτουργήσει μέσα μας. Ενίοτε οι ίδιες εικόνες επαναλαμβάνονται σε άλλο σημείο του βιβλίου σε διαφορετική χρονική στιγμή, με άλλο φωτισμό, άλλη οπτική, και μέσα από το λόγο ενός άλλου χαρακτήρα. Κάποιες από αυτές θα μπορούσαν να αποσπαστούν από το μυθιστόρημα και να διαβαστούν αυτοτελώς, υπό έναν γενικότερο τίτλο όπως: Νιάτα, Έρωτας, Ομορφιά, Απογοήτευση, Αυταπάτη, Προδοσία.

Στο πρώτο μέρος μας συστήνει τον ήρωα του, τον Ψευτοκυριλέ, τη θερινή ισημερία του 1956 –έναν  άνθρωπο με πολλά ονόματα: «υπάρχουν ψευδώνυμα που επεξηγούν όχι μόνο έναν τρόπο ζωής, αλλά και την κοινωνική φύση του κόσμου στον οποίο ζει κανείς»–, και πότε αναφέρεται σε αυτόν ως Μανόλο, Ρικάρντο, Ρίτσαρντ και πότε ως Μουρθιανός (γόνος της μακρινής και μυστηριώδους Μούρθια).

Νέος, ωραίος και αλλαζονικός

Ένας νέος άντρας με αλαζονικό προφίλ, μυστηριώδες χαμόγελο, υγρό βλέμμα και φωνή βραχνή και πειστική, πάντα ντυμένος με προσοχή, σαν να ετοιμάζεται για να δώσει κάποια παράσταση. Το βράδυ εκείνο, άρπαξε την πρώτη μοτοσυκλέτα που βρήκε παρκαρισμένη (όχι για να την κλέψει αλλά για να εξυπηρετηθεί) και την εγκατάλειψε όταν δεν την χρειαζόταν πια. Αρχικά σκόπευε να πάει στο πανηγύρι αλλά στα μισά του δρόμου άλλαξε γνώμη και κατευθύνθηκε προς την πλούσια γειτονιά του Σαν Χερβάσιο της Βαρκελώνης. Ανασαίνοντας τη γεμάτη αόριστες υποσχέσεις νύχτα του Ιουνίου, βρέθηκε έξω από μια έπαυλη. Η απαλή μουσική φοξ τροτ χάιδευε τη φαντασία του, και βλέποντας τα αυτάρεσκα ζευγάρια να καταφθάνουν, τα πλουσιόπαιδα και τις όμορφες αρωματισμένες γυναίκες να περνούν, κάποια στιγμή έσπρωξε κι αυτός την καγκελόπορτα και πέρασε μέσα στον κήπο. Το πάρτι είναι στο σπίτι της Τερέζας που λείπει. Ο Ψευτοκυριλές ισχυρίζεται πως είναι καλεσμένος της, και γνωρίζει μια άλλη κοπέλα, τη Μαρούχα, που τη θεωρεί φίλη της ιδιοκτήτριας, ένα ακόμα κορίτσι της υψηλής τάξης, χορεύουν, φλερτάρουν και ξεκινάει μια ερωτική σχέση μεταξύ τους.

Θεωρεί πως είναι γεννημένος για όλες τις ευκολίες που εκείνοι απολαμβάνουν και είναι αποφασισμένος να διεισδύσει στον κόσμο τους και να αποποιηθεί την όποια σχέση με τους συγγενείς του, τη γειτονιά του και τους ανθρώπους της τάξης του

Για τον Ψευτοκυριλέ ο κόσμος των πλουσίων είναι αυτός στον οποίο θεωρεί πως δικαιωματικά θα πρέπει να βρίσκεται, πως από λάθος κατέπεσε ανάμεσα στους πληβείους. Οι κοπέλες της τάξης του του προκαλούν αποστροφή, η μυρωδιά και η φωνή τους προσβάλλουν τη μύτη και τα αυτιά του, θεωρεί πως είναι γεννημένος για όλες τις ευκολίες που εκείνοι απολαμβάνουν και είναι αποφασισμένος να διεισδύσει στον κόσμο τους και να αποποιηθεί την όποια σχέση με τους συγγενείς του, τη γειτονιά του και τους ανθρώπους της τάξης του. Ο Μανόλο ή Ψευτοκυριλές, γιος μιας υπηρέτριας, ήρθε στη Βαρκελώνη και μένει με τον αδελφό του, δεν θέλει να δουλέψει κανονικά σε κάποια δουλειά ως εργάτης, προτιμάει να κλέβει μοτοσικλέτες, και να ζει από μικροπαρανομίες, σιχαίνεται τις υπηρέτριες και τις πόρνες και τρέφει μεγάλο σεβασμό για οτιδήποτε αριστοκρατικό και εκλεπτυσμένο. Κι αυτός είναι ο λόγος που όταν κάποια στιγμή ξυπνάει στο δωμάτιο της Μαρούχα, σίγουρος πως έχει κατακτήσει μια πλούσια κόρη, και διαπιστώνει πως στους γύρω τοίχους κρέμονται οι μαύρες ρόμπες της υπηρέτριας –μια από τις συγκλονιστικές σκηνές του βιβλίου– νιώθει προδομένος και εξαπατημένος. Παρ’ όλα αυτά δεν φεύγει από την κοπέλα καθώς αυτή αποτελεί το μέσον για να προσεγγίζει την πολυπόθητη Τερέζα που στα μάτια του φαντάζει η τέλεια, ιδανική γυναίκα, η βασίλισσα του παλατιού που τον περιμένει για να το κατοικήσει. Συνεχίζει να επισκέπτεται το δωμάτιο της υπηρέτριας, μέχρι που ένα βράδυ η κοπέλα καταρρέει στα χέρια του και πέφτει σε κώμα.

Στα χρόνια του Φράνκο

Εν τω μεταξύ μαθαίνουμε πως η Τερέζα σπουδάζει στο πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης, όπου έχει αναμιχθεί με αριστερές ομάδες, είναι δραστηριοποιημένη πολιτικά και διαδηλώνει ενάντια στο αυταρχικό καθεστώς. (Βρισκόμαστε στα 1956 και ο Φράνκο είναι στην εξουσία) ενώ ο φίλος της ο Λούις, ένας αριστερός διανοούμενος έχει συλληφθεί και φυλακιστεί δυο φορές. Όταν η  Τερέζα γνωρίζει τον Ψευτοκυριλέ, τον ερωτεύεται επειδή τον θεωρεί εργάτη, αντιπρόσωπο της τάξης για την οποία εκείνη μάχεται, ενσάρκωση της γενναιότητας και του ανδρισμού. Θέλει να τον γνωρίσει στους διανοούμενους φίλους της, να τον βάλει στους κύκλους της, καθώς εκείνη είναι ερωτευμένη με την ιδέα του εργάτη και θεωρεί πως της δίνεται η ευκαιρία να περάσει από τη θεωρία στην πράξη.

alt
    Ο Juan Marse

Στον κόσμο του Μαρσέ, οι χαρακτήρες είναι φορείς όχι μόνο της τάξης τους αλλά και της ιστορίας της πλευράς της πόλης που κατοικούν, της φυλής τους, της οικογένειας τους, αλλά και των ψευδαισθήσεων τους. Οι αστοί με τους ομοίους τους ξαπλώνουν στα γιώτ τους, μαυρίζουν τις επιδερμίδες τους, πίνουν τις σαμπάνιες τους. Τα παιδιά τους γεύονται όλα τα πλεονεκτήματα που τους προσφέρονται, αλλά παράλληλα έχουν την ευκαιρία να «μυηθούν» στη θεωρία, να ταχθούν στο μέτωπο των αγώνων της εργατικής τάξης, καθώς για αυτούς αυτή η τάξη παραμένει μια ακόμα αφηρημένη έννοια.

Ο νεαρός νότιος παρά την ικανότητα του να ψεύδεται, παρά την εξυπνάδα του, την ομορφιά του, έχει  «κάτι στην καρδιά του που τον αναγκάζει να έχει μια περίεργη εικόνα για τον εαυτό του, την κοινωνική του θέση και το πνευματικό του ύψος, κάτι που τον υποχρεώνει, σε συγκεκριμένες στιγμές, να παίζει καθαρό παιχνίδι».

Oι χαρακτήρες είναι φορείς όχι μόνο της τάξης τους αλλά και της ιστορίας της πλευράς της πόλης που κατοικούν, της φυλής τους, της οικογένειας τους, αλλά και των ψευδαισθήσεων τους

Ο Μανόλο είναι ένας τραγικός ήρωας επειδή δεν έχει συνείδηση ούτε της τάξης ούτε της πραγματικότητας που τον ορίζει, ένας «ονειροπαρμένος» που ορίζεται από τις επιθυμίες και τις ψευδαισθήσεις του. Το δράμα του εντοπίζεται στη συνεχή του προσπάθεια να φθάσει την ιδέα που έχει για τον εαυτό του, να πείσει για την εικόνα που θέλει οι άλλοι να έχουν για αυτόν. Η ζωή του είναι ένας συνεχής αγώνας, να προλάβει, να σταθεί στο ύψος του ομοιώματός του, να πει και να κάνει ό,τι οι άλλοι, και κυρίως η Τερέζα θα ήθελε να ακούσει από τα χείλη του.

Το Απογεύματα με την Τερέζα είναι ένα βαθιά πολιτικό μυθιστόρημα όχι μόνο επειδή παρουσιάζεται η πάλη των τάξεων, οι προύχοντες και οι αδικημένοι, αλλά κυρίως επειδή αποδίδεται αυτό το «αγεφύρωτο χάσμα» ανάμεσα στην πραγματικότητα και στην επιθυμία, χάσμα που δεν μπορεί να καταργηθεί ούτε από τον έρωτα. Όλοι είναι δέσμιοι της καταγωγής τους και της ιστορίας τους, οι διαφορές είναι ανυπέρβλητες, και η Βαρκελώνη είναι το πεδίο εκείνο όπου αυτές οι διαφορές κυοφορούνται, εμφανίζονται, συγκρούονται  και αναπαράγονται, αλλά εν τέλει ποτέ δεν καταργούνται. 

ΑΡΓΥΡΩ ΜΑΝΤΟΓΛΟΥ

 

altΤα τελευταία απογεύματα με την Τερέζα
Χουάν Μαρσέ
Μτφρ. Μαρία Παλαιολόγου
Εκδ. Πατάκη 2014
Σελ. 544, τιμή € 18,90

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ JUAN MARSE

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

Για το μυθιστόρημα της Ζόρα Νιλ Χέρστον [Zora Neale Hurston] «Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Αίολος). Κεντρική εικόνα: © Jessica Felicio (Unsplash).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Εμφα...

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

Για το μυθιστόρημα του Γκύντερ Γκρας [Günter Grass 1927-2015] «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» [μτφρ. Τούλα Σιέτη, εκδ. Πατάκη].

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Οι «κακές» γλώσσες λένε ότι ο Γερμανός συγγραφέας πήρε το Βραβείο Νόμπελ το 1999 μόνο και μ...

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

Για το μυθιστόρημα του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (Steve Sem-Sandberg) «Β.» (μτφρ. Γιώργος Μαθόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, σκηνή από τη βασισμένη στο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ ταινία «Woyzeck» (1979).

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μιλήσαμε με την κα Μαγδαληνή Ρεμούνδου, Κοσμήτορα της Σχολής Πολιτισμού, στο Μητροπολιτικό Κολλέγιο, για τη Σχολή Πολιτισμού και Επικοινωνίας του Κολλεγίου, που έχει ήδη ξεχωρίσει με τα ποιοτικά της προγράμματα σε τομείς όπως η σκηνοθεσία, η δημιουργική γραφή ή η δημοσιογραφία. 

Συνέντευξη στον ...

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Ο Χάλιντ Χαλίφα [Khaled Khalifa], ένας από τους γνωστότερους συγγραφείς της Συρίας, έφυγε από τη ζωή στις 30 Σεπτεμβρίου, σε ηλικία 59 ετών, από καρδιακή ανακοπή. Το βιβλίο του «Ο θάνατος είναι ζόρικη δουλειά» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη, σε μετάφραση Αγγελικής Σιγούρου.

...
Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Η χώρα μας θα πάρει μέρος σε τέσσερις Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου έως το τέλος του 2023. Στην αποστολή μετέχουν συγγραφείς, μεταφραστές, κριτικοί λογοτεχνίας, πανεπιστημιακοί, εκδότες, πολιτιστικοί οργανισμοί και φορείς.

Επιμέλεια: Book Press

Μαδρίτη, Φρ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ