dolce-vita-390

Το βιβλίο Απογεύματα με την Τερέζα του Χουάν Μαρσέ είναι ένα βαθιά πολιτικό μυθιστόρημα.

Της Αργυρώς Μαντόγλου

Το έργο του Χουάν Μαρσέ (για το σύνολο του οποίου του απονεμήθηκε το 2008 το Βραβείο Θερβάντες), εστιάζεται στον εμφύλιο της Ισπανίας και στα δεινά της μεταπολεμικής Βαρκελώνης. Στα περισσότερα μυθιστορήματά του προβάλλει η αντίθεση ανάμεσα στην υψηλή καταλανική κοινωνία και στις περιθωριοποιημένες τάξεις των μεταναστών από το νότο. Ο κόσμος του Χουάν Μαρσέ είναι εν πολλοίς ταξικός, και όσοι από τους χαρακτήρες του φιλοδοξούν και πασχίζουν να υπερβούν τα όρια του κόσμου που έμελλε να γεννηθούν, μετατρέπονται σε τραγικούς ήρωες.      

Ο συγγραφέας στην εισαγωγή που έγραψε είκοσι χρόνια μετά την πρώτη έκδοση του μυθιστορήματος το 1966 αναφέρει πως υπήρχαν κάποιες εικόνες οι οποίες είχαν φωλιάσει στη μνήμη του, και παρά το πέρασμα του χρόνου διαπιστώνει πως παραμένουν ζωντανές και λειτουργικές: «Γνωρίζω πως αυτές οι εικόνες συνθέτουν μια ιδιωτική συλλογή… κατά κάποιο τρόπο, όμως αποτελούν τη σπονδυλική στήλη ολόκληρης της δομής».

Το μυθιστόρημα είναι εξ ολοκλήρου χτισμένο πάνω σε μερικές εμβληματικές εικόνες που απευθύνονται κυρίως στις αισθήσεις μας

Το λυρικό/πολιτικό μυθιστόρημά του είναι εξ ολοκλήρου χτισμένο πάνω σε μερικές εμβληματικές εικόνες που απευθύνονται κυρίως στις αισθήσεις μας. Οι ιδέες, τα συναισθήματα, οι διάλογοι, ακόμα και η πλοκή προκύπτουν αργότερα – αφού πρώτα η εικόνα λειτουργήσει μέσα μας. Ενίοτε οι ίδιες εικόνες επαναλαμβάνονται σε άλλο σημείο του βιβλίου σε διαφορετική χρονική στιγμή, με άλλο φωτισμό, άλλη οπτική, και μέσα από το λόγο ενός άλλου χαρακτήρα. Κάποιες από αυτές θα μπορούσαν να αποσπαστούν από το μυθιστόρημα και να διαβαστούν αυτοτελώς, υπό έναν γενικότερο τίτλο όπως: Νιάτα, Έρωτας, Ομορφιά, Απογοήτευση, Αυταπάτη, Προδοσία.

Στο πρώτο μέρος μας συστήνει τον ήρωα του, τον Ψευτοκυριλέ, τη θερινή ισημερία του 1956 –έναν  άνθρωπο με πολλά ονόματα: «υπάρχουν ψευδώνυμα που επεξηγούν όχι μόνο έναν τρόπο ζωής, αλλά και την κοινωνική φύση του κόσμου στον οποίο ζει κανείς»–, και πότε αναφέρεται σε αυτόν ως Μανόλο, Ρικάρντο, Ρίτσαρντ και πότε ως Μουρθιανός (γόνος της μακρινής και μυστηριώδους Μούρθια).

Νέος, ωραίος και αλλαζονικός

Ένας νέος άντρας με αλαζονικό προφίλ, μυστηριώδες χαμόγελο, υγρό βλέμμα και φωνή βραχνή και πειστική, πάντα ντυμένος με προσοχή, σαν να ετοιμάζεται για να δώσει κάποια παράσταση. Το βράδυ εκείνο, άρπαξε την πρώτη μοτοσυκλέτα που βρήκε παρκαρισμένη (όχι για να την κλέψει αλλά για να εξυπηρετηθεί) και την εγκατάλειψε όταν δεν την χρειαζόταν πια. Αρχικά σκόπευε να πάει στο πανηγύρι αλλά στα μισά του δρόμου άλλαξε γνώμη και κατευθύνθηκε προς την πλούσια γειτονιά του Σαν Χερβάσιο της Βαρκελώνης. Ανασαίνοντας τη γεμάτη αόριστες υποσχέσεις νύχτα του Ιουνίου, βρέθηκε έξω από μια έπαυλη. Η απαλή μουσική φοξ τροτ χάιδευε τη φαντασία του, και βλέποντας τα αυτάρεσκα ζευγάρια να καταφθάνουν, τα πλουσιόπαιδα και τις όμορφες αρωματισμένες γυναίκες να περνούν, κάποια στιγμή έσπρωξε κι αυτός την καγκελόπορτα και πέρασε μέσα στον κήπο. Το πάρτι είναι στο σπίτι της Τερέζας που λείπει. Ο Ψευτοκυριλές ισχυρίζεται πως είναι καλεσμένος της, και γνωρίζει μια άλλη κοπέλα, τη Μαρούχα, που τη θεωρεί φίλη της ιδιοκτήτριας, ένα ακόμα κορίτσι της υψηλής τάξης, χορεύουν, φλερτάρουν και ξεκινάει μια ερωτική σχέση μεταξύ τους.

Θεωρεί πως είναι γεννημένος για όλες τις ευκολίες που εκείνοι απολαμβάνουν και είναι αποφασισμένος να διεισδύσει στον κόσμο τους και να αποποιηθεί την όποια σχέση με τους συγγενείς του, τη γειτονιά του και τους ανθρώπους της τάξης του

Για τον Ψευτοκυριλέ ο κόσμος των πλουσίων είναι αυτός στον οποίο θεωρεί πως δικαιωματικά θα πρέπει να βρίσκεται, πως από λάθος κατέπεσε ανάμεσα στους πληβείους. Οι κοπέλες της τάξης του του προκαλούν αποστροφή, η μυρωδιά και η φωνή τους προσβάλλουν τη μύτη και τα αυτιά του, θεωρεί πως είναι γεννημένος για όλες τις ευκολίες που εκείνοι απολαμβάνουν και είναι αποφασισμένος να διεισδύσει στον κόσμο τους και να αποποιηθεί την όποια σχέση με τους συγγενείς του, τη γειτονιά του και τους ανθρώπους της τάξης του. Ο Μανόλο ή Ψευτοκυριλές, γιος μιας υπηρέτριας, ήρθε στη Βαρκελώνη και μένει με τον αδελφό του, δεν θέλει να δουλέψει κανονικά σε κάποια δουλειά ως εργάτης, προτιμάει να κλέβει μοτοσικλέτες, και να ζει από μικροπαρανομίες, σιχαίνεται τις υπηρέτριες και τις πόρνες και τρέφει μεγάλο σεβασμό για οτιδήποτε αριστοκρατικό και εκλεπτυσμένο. Κι αυτός είναι ο λόγος που όταν κάποια στιγμή ξυπνάει στο δωμάτιο της Μαρούχα, σίγουρος πως έχει κατακτήσει μια πλούσια κόρη, και διαπιστώνει πως στους γύρω τοίχους κρέμονται οι μαύρες ρόμπες της υπηρέτριας –μια από τις συγκλονιστικές σκηνές του βιβλίου– νιώθει προδομένος και εξαπατημένος. Παρ’ όλα αυτά δεν φεύγει από την κοπέλα καθώς αυτή αποτελεί το μέσον για να προσεγγίζει την πολυπόθητη Τερέζα που στα μάτια του φαντάζει η τέλεια, ιδανική γυναίκα, η βασίλισσα του παλατιού που τον περιμένει για να το κατοικήσει. Συνεχίζει να επισκέπτεται το δωμάτιο της υπηρέτριας, μέχρι που ένα βράδυ η κοπέλα καταρρέει στα χέρια του και πέφτει σε κώμα.

Στα χρόνια του Φράνκο

Εν τω μεταξύ μαθαίνουμε πως η Τερέζα σπουδάζει στο πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης, όπου έχει αναμιχθεί με αριστερές ομάδες, είναι δραστηριοποιημένη πολιτικά και διαδηλώνει ενάντια στο αυταρχικό καθεστώς. (Βρισκόμαστε στα 1956 και ο Φράνκο είναι στην εξουσία) ενώ ο φίλος της ο Λούις, ένας αριστερός διανοούμενος έχει συλληφθεί και φυλακιστεί δυο φορές. Όταν η  Τερέζα γνωρίζει τον Ψευτοκυριλέ, τον ερωτεύεται επειδή τον θεωρεί εργάτη, αντιπρόσωπο της τάξης για την οποία εκείνη μάχεται, ενσάρκωση της γενναιότητας και του ανδρισμού. Θέλει να τον γνωρίσει στους διανοούμενους φίλους της, να τον βάλει στους κύκλους της, καθώς εκείνη είναι ερωτευμένη με την ιδέα του εργάτη και θεωρεί πως της δίνεται η ευκαιρία να περάσει από τη θεωρία στην πράξη.

alt
    Ο Juan Marse

Στον κόσμο του Μαρσέ, οι χαρακτήρες είναι φορείς όχι μόνο της τάξης τους αλλά και της ιστορίας της πλευράς της πόλης που κατοικούν, της φυλής τους, της οικογένειας τους, αλλά και των ψευδαισθήσεων τους. Οι αστοί με τους ομοίους τους ξαπλώνουν στα γιώτ τους, μαυρίζουν τις επιδερμίδες τους, πίνουν τις σαμπάνιες τους. Τα παιδιά τους γεύονται όλα τα πλεονεκτήματα που τους προσφέρονται, αλλά παράλληλα έχουν την ευκαιρία να «μυηθούν» στη θεωρία, να ταχθούν στο μέτωπο των αγώνων της εργατικής τάξης, καθώς για αυτούς αυτή η τάξη παραμένει μια ακόμα αφηρημένη έννοια.

Ο νεαρός νότιος παρά την ικανότητα του να ψεύδεται, παρά την εξυπνάδα του, την ομορφιά του, έχει  «κάτι στην καρδιά του που τον αναγκάζει να έχει μια περίεργη εικόνα για τον εαυτό του, την κοινωνική του θέση και το πνευματικό του ύψος, κάτι που τον υποχρεώνει, σε συγκεκριμένες στιγμές, να παίζει καθαρό παιχνίδι».

Oι χαρακτήρες είναι φορείς όχι μόνο της τάξης τους αλλά και της ιστορίας της πλευράς της πόλης που κατοικούν, της φυλής τους, της οικογένειας τους, αλλά και των ψευδαισθήσεων τους

Ο Μανόλο είναι ένας τραγικός ήρωας επειδή δεν έχει συνείδηση ούτε της τάξης ούτε της πραγματικότητας που τον ορίζει, ένας «ονειροπαρμένος» που ορίζεται από τις επιθυμίες και τις ψευδαισθήσεις του. Το δράμα του εντοπίζεται στη συνεχή του προσπάθεια να φθάσει την ιδέα που έχει για τον εαυτό του, να πείσει για την εικόνα που θέλει οι άλλοι να έχουν για αυτόν. Η ζωή του είναι ένας συνεχής αγώνας, να προλάβει, να σταθεί στο ύψος του ομοιώματός του, να πει και να κάνει ό,τι οι άλλοι, και κυρίως η Τερέζα θα ήθελε να ακούσει από τα χείλη του.

Το Απογεύματα με την Τερέζα είναι ένα βαθιά πολιτικό μυθιστόρημα όχι μόνο επειδή παρουσιάζεται η πάλη των τάξεων, οι προύχοντες και οι αδικημένοι, αλλά κυρίως επειδή αποδίδεται αυτό το «αγεφύρωτο χάσμα» ανάμεσα στην πραγματικότητα και στην επιθυμία, χάσμα που δεν μπορεί να καταργηθεί ούτε από τον έρωτα. Όλοι είναι δέσμιοι της καταγωγής τους και της ιστορίας τους, οι διαφορές είναι ανυπέρβλητες, και η Βαρκελώνη είναι το πεδίο εκείνο όπου αυτές οι διαφορές κυοφορούνται, εμφανίζονται, συγκρούονται  και αναπαράγονται, αλλά εν τέλει ποτέ δεν καταργούνται. 

ΑΡΓΥΡΩ ΜΑΝΤΟΓΛΟΥ

 

altΤα τελευταία απογεύματα με την Τερέζα
Χουάν Μαρσέ
Μτφρ. Μαρία Παλαιολόγου
Εκδ. Πατάκη 2014
Σελ. 544, τιμή € 18,90

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ JUAN MARSE

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της νομπελίστριας Ντόρις Λέσινγκ [Doris Lessing] «Το χρυσό σημειωματάριο» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Είναι δύσκολο να μιλήσεις για την Ντόρις Λέσινγκ χω...

«Έντιμοι άνθρωποι» του Λεονάρδο Παδούρα (κριτική) – O Mάριο Κόντε σε μια Κούβα που αλλάζει

«Έντιμοι άνθρωποι» του Λεονάρδο Παδούρα (κριτική) – O Mάριο Κόντε σε μια Κούβα που αλλάζει

Για το μυθιστόρημα του Λεονάρδο Παδούρα [Leonardo Padura] «Έντιμοι άνθρωποι» (μτφρ. Κώστας Αθανασίου, εκδ. Καστανιώτη). Kεντρική εικόνα: © Wikimedia Commons. 

Γράφει η Έλενα Χουζούρη 

Ανεξάρτητα αν είχε επισκ...

«Συνάντηση» της Νατάσα Μπράουν (κριτική) – «Αφομοιώσου, αφομοιώσου… διαλύσου μέσα στο χωνευτήρι»

«Συνάντηση» της Νατάσα Μπράουν (κριτική) – «Αφομοιώσου, αφομοιώσου… διαλύσου μέσα στο χωνευτήρι»

Για το μυθιστόρημα της Νατάσα Μπράουν [Natasha Brown] «Συνάντηση» (μτφρ. Βαγγέλης Τσίρμπας, εκδ. Gutenberg). Kεντρική εικόνα: Η Teyonah Parris από τη σειρά «Mad Men». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη 

«Δεν υπάρχει επιτ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Με ανακοίνωσή της η Εταιρεία Συγγραφέων αποχαιρετά των δύο φορές Πρόεδρό της Βασίλη Βασιλικό και ανακοινώνει ότι η Ημέρα Ποίησης 2024 θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του ανθρώπου που εισηγήθηκε στην UNESCO την 21 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

...
Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Ακολουθεί επιμνημόσυνο κείμενο του Αλέξη Ζήρα, πρώην Προέδρου της Εταιρείας Συγγραφέων, για τον Βασίλη Βασιλικό.

Ένας αποχαιρετισμός στον Βασίλη Βασιλικό

Για πολλά χρόνια, τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970 ως το κλείσιμο...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ