dolce-vita-390

Το βιβλίο Απογεύματα με την Τερέζα του Χουάν Μαρσέ είναι ένα βαθιά πολιτικό μυθιστόρημα.

Της Αργυρώς Μαντόγλου

Το έργο του Χουάν Μαρσέ (για το σύνολο του οποίου του απονεμήθηκε το 2008 το Βραβείο Θερβάντες), εστιάζεται στον εμφύλιο της Ισπανίας και στα δεινά της μεταπολεμικής Βαρκελώνης. Στα περισσότερα μυθιστορήματά του προβάλλει η αντίθεση ανάμεσα στην υψηλή καταλανική κοινωνία και στις περιθωριοποιημένες τάξεις των μεταναστών από το νότο. Ο κόσμος του Χουάν Μαρσέ είναι εν πολλοίς ταξικός, και όσοι από τους χαρακτήρες του φιλοδοξούν και πασχίζουν να υπερβούν τα όρια του κόσμου που έμελλε να γεννηθούν, μετατρέπονται σε τραγικούς ήρωες.      

Ο συγγραφέας στην εισαγωγή που έγραψε είκοσι χρόνια μετά την πρώτη έκδοση του μυθιστορήματος το 1966 αναφέρει πως υπήρχαν κάποιες εικόνες οι οποίες είχαν φωλιάσει στη μνήμη του, και παρά το πέρασμα του χρόνου διαπιστώνει πως παραμένουν ζωντανές και λειτουργικές: «Γνωρίζω πως αυτές οι εικόνες συνθέτουν μια ιδιωτική συλλογή… κατά κάποιο τρόπο, όμως αποτελούν τη σπονδυλική στήλη ολόκληρης της δομής».

Το μυθιστόρημα είναι εξ ολοκλήρου χτισμένο πάνω σε μερικές εμβληματικές εικόνες που απευθύνονται κυρίως στις αισθήσεις μας

Το λυρικό/πολιτικό μυθιστόρημά του είναι εξ ολοκλήρου χτισμένο πάνω σε μερικές εμβληματικές εικόνες που απευθύνονται κυρίως στις αισθήσεις μας. Οι ιδέες, τα συναισθήματα, οι διάλογοι, ακόμα και η πλοκή προκύπτουν αργότερα – αφού πρώτα η εικόνα λειτουργήσει μέσα μας. Ενίοτε οι ίδιες εικόνες επαναλαμβάνονται σε άλλο σημείο του βιβλίου σε διαφορετική χρονική στιγμή, με άλλο φωτισμό, άλλη οπτική, και μέσα από το λόγο ενός άλλου χαρακτήρα. Κάποιες από αυτές θα μπορούσαν να αποσπαστούν από το μυθιστόρημα και να διαβαστούν αυτοτελώς, υπό έναν γενικότερο τίτλο όπως: Νιάτα, Έρωτας, Ομορφιά, Απογοήτευση, Αυταπάτη, Προδοσία.

Στο πρώτο μέρος μας συστήνει τον ήρωα του, τον Ψευτοκυριλέ, τη θερινή ισημερία του 1956 –έναν  άνθρωπο με πολλά ονόματα: «υπάρχουν ψευδώνυμα που επεξηγούν όχι μόνο έναν τρόπο ζωής, αλλά και την κοινωνική φύση του κόσμου στον οποίο ζει κανείς»–, και πότε αναφέρεται σε αυτόν ως Μανόλο, Ρικάρντο, Ρίτσαρντ και πότε ως Μουρθιανός (γόνος της μακρινής και μυστηριώδους Μούρθια).

Νέος, ωραίος και αλλαζονικός

Ένας νέος άντρας με αλαζονικό προφίλ, μυστηριώδες χαμόγελο, υγρό βλέμμα και φωνή βραχνή και πειστική, πάντα ντυμένος με προσοχή, σαν να ετοιμάζεται για να δώσει κάποια παράσταση. Το βράδυ εκείνο, άρπαξε την πρώτη μοτοσυκλέτα που βρήκε παρκαρισμένη (όχι για να την κλέψει αλλά για να εξυπηρετηθεί) και την εγκατάλειψε όταν δεν την χρειαζόταν πια. Αρχικά σκόπευε να πάει στο πανηγύρι αλλά στα μισά του δρόμου άλλαξε γνώμη και κατευθύνθηκε προς την πλούσια γειτονιά του Σαν Χερβάσιο της Βαρκελώνης. Ανασαίνοντας τη γεμάτη αόριστες υποσχέσεις νύχτα του Ιουνίου, βρέθηκε έξω από μια έπαυλη. Η απαλή μουσική φοξ τροτ χάιδευε τη φαντασία του, και βλέποντας τα αυτάρεσκα ζευγάρια να καταφθάνουν, τα πλουσιόπαιδα και τις όμορφες αρωματισμένες γυναίκες να περνούν, κάποια στιγμή έσπρωξε κι αυτός την καγκελόπορτα και πέρασε μέσα στον κήπο. Το πάρτι είναι στο σπίτι της Τερέζας που λείπει. Ο Ψευτοκυριλές ισχυρίζεται πως είναι καλεσμένος της, και γνωρίζει μια άλλη κοπέλα, τη Μαρούχα, που τη θεωρεί φίλη της ιδιοκτήτριας, ένα ακόμα κορίτσι της υψηλής τάξης, χορεύουν, φλερτάρουν και ξεκινάει μια ερωτική σχέση μεταξύ τους.

Θεωρεί πως είναι γεννημένος για όλες τις ευκολίες που εκείνοι απολαμβάνουν και είναι αποφασισμένος να διεισδύσει στον κόσμο τους και να αποποιηθεί την όποια σχέση με τους συγγενείς του, τη γειτονιά του και τους ανθρώπους της τάξης του

Για τον Ψευτοκυριλέ ο κόσμος των πλουσίων είναι αυτός στον οποίο θεωρεί πως δικαιωματικά θα πρέπει να βρίσκεται, πως από λάθος κατέπεσε ανάμεσα στους πληβείους. Οι κοπέλες της τάξης του του προκαλούν αποστροφή, η μυρωδιά και η φωνή τους προσβάλλουν τη μύτη και τα αυτιά του, θεωρεί πως είναι γεννημένος για όλες τις ευκολίες που εκείνοι απολαμβάνουν και είναι αποφασισμένος να διεισδύσει στον κόσμο τους και να αποποιηθεί την όποια σχέση με τους συγγενείς του, τη γειτονιά του και τους ανθρώπους της τάξης του. Ο Μανόλο ή Ψευτοκυριλές, γιος μιας υπηρέτριας, ήρθε στη Βαρκελώνη και μένει με τον αδελφό του, δεν θέλει να δουλέψει κανονικά σε κάποια δουλειά ως εργάτης, προτιμάει να κλέβει μοτοσικλέτες, και να ζει από μικροπαρανομίες, σιχαίνεται τις υπηρέτριες και τις πόρνες και τρέφει μεγάλο σεβασμό για οτιδήποτε αριστοκρατικό και εκλεπτυσμένο. Κι αυτός είναι ο λόγος που όταν κάποια στιγμή ξυπνάει στο δωμάτιο της Μαρούχα, σίγουρος πως έχει κατακτήσει μια πλούσια κόρη, και διαπιστώνει πως στους γύρω τοίχους κρέμονται οι μαύρες ρόμπες της υπηρέτριας –μια από τις συγκλονιστικές σκηνές του βιβλίου– νιώθει προδομένος και εξαπατημένος. Παρ’ όλα αυτά δεν φεύγει από την κοπέλα καθώς αυτή αποτελεί το μέσον για να προσεγγίζει την πολυπόθητη Τερέζα που στα μάτια του φαντάζει η τέλεια, ιδανική γυναίκα, η βασίλισσα του παλατιού που τον περιμένει για να το κατοικήσει. Συνεχίζει να επισκέπτεται το δωμάτιο της υπηρέτριας, μέχρι που ένα βράδυ η κοπέλα καταρρέει στα χέρια του και πέφτει σε κώμα.

Στα χρόνια του Φράνκο

Εν τω μεταξύ μαθαίνουμε πως η Τερέζα σπουδάζει στο πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης, όπου έχει αναμιχθεί με αριστερές ομάδες, είναι δραστηριοποιημένη πολιτικά και διαδηλώνει ενάντια στο αυταρχικό καθεστώς. (Βρισκόμαστε στα 1956 και ο Φράνκο είναι στην εξουσία) ενώ ο φίλος της ο Λούις, ένας αριστερός διανοούμενος έχει συλληφθεί και φυλακιστεί δυο φορές. Όταν η  Τερέζα γνωρίζει τον Ψευτοκυριλέ, τον ερωτεύεται επειδή τον θεωρεί εργάτη, αντιπρόσωπο της τάξης για την οποία εκείνη μάχεται, ενσάρκωση της γενναιότητας και του ανδρισμού. Θέλει να τον γνωρίσει στους διανοούμενους φίλους της, να τον βάλει στους κύκλους της, καθώς εκείνη είναι ερωτευμένη με την ιδέα του εργάτη και θεωρεί πως της δίνεται η ευκαιρία να περάσει από τη θεωρία στην πράξη.

alt
    Ο Juan Marse

Στον κόσμο του Μαρσέ, οι χαρακτήρες είναι φορείς όχι μόνο της τάξης τους αλλά και της ιστορίας της πλευράς της πόλης που κατοικούν, της φυλής τους, της οικογένειας τους, αλλά και των ψευδαισθήσεων τους. Οι αστοί με τους ομοίους τους ξαπλώνουν στα γιώτ τους, μαυρίζουν τις επιδερμίδες τους, πίνουν τις σαμπάνιες τους. Τα παιδιά τους γεύονται όλα τα πλεονεκτήματα που τους προσφέρονται, αλλά παράλληλα έχουν την ευκαιρία να «μυηθούν» στη θεωρία, να ταχθούν στο μέτωπο των αγώνων της εργατικής τάξης, καθώς για αυτούς αυτή η τάξη παραμένει μια ακόμα αφηρημένη έννοια.

Ο νεαρός νότιος παρά την ικανότητα του να ψεύδεται, παρά την εξυπνάδα του, την ομορφιά του, έχει  «κάτι στην καρδιά του που τον αναγκάζει να έχει μια περίεργη εικόνα για τον εαυτό του, την κοινωνική του θέση και το πνευματικό του ύψος, κάτι που τον υποχρεώνει, σε συγκεκριμένες στιγμές, να παίζει καθαρό παιχνίδι».

Oι χαρακτήρες είναι φορείς όχι μόνο της τάξης τους αλλά και της ιστορίας της πλευράς της πόλης που κατοικούν, της φυλής τους, της οικογένειας τους, αλλά και των ψευδαισθήσεων τους

Ο Μανόλο είναι ένας τραγικός ήρωας επειδή δεν έχει συνείδηση ούτε της τάξης ούτε της πραγματικότητας που τον ορίζει, ένας «ονειροπαρμένος» που ορίζεται από τις επιθυμίες και τις ψευδαισθήσεις του. Το δράμα του εντοπίζεται στη συνεχή του προσπάθεια να φθάσει την ιδέα που έχει για τον εαυτό του, να πείσει για την εικόνα που θέλει οι άλλοι να έχουν για αυτόν. Η ζωή του είναι ένας συνεχής αγώνας, να προλάβει, να σταθεί στο ύψος του ομοιώματός του, να πει και να κάνει ό,τι οι άλλοι, και κυρίως η Τερέζα θα ήθελε να ακούσει από τα χείλη του.

Το Απογεύματα με την Τερέζα είναι ένα βαθιά πολιτικό μυθιστόρημα όχι μόνο επειδή παρουσιάζεται η πάλη των τάξεων, οι προύχοντες και οι αδικημένοι, αλλά κυρίως επειδή αποδίδεται αυτό το «αγεφύρωτο χάσμα» ανάμεσα στην πραγματικότητα και στην επιθυμία, χάσμα που δεν μπορεί να καταργηθεί ούτε από τον έρωτα. Όλοι είναι δέσμιοι της καταγωγής τους και της ιστορίας τους, οι διαφορές είναι ανυπέρβλητες, και η Βαρκελώνη είναι το πεδίο εκείνο όπου αυτές οι διαφορές κυοφορούνται, εμφανίζονται, συγκρούονται  και αναπαράγονται, αλλά εν τέλει ποτέ δεν καταργούνται. 

ΑΡΓΥΡΩ ΜΑΝΤΟΓΛΟΥ

 

altΤα τελευταία απογεύματα με την Τερέζα
Χουάν Μαρσέ
Μτφρ. Μαρία Παλαιολόγου
Εκδ. Πατάκη 2014
Σελ. 544, τιμή € 18,90

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ JUAN MARSE

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ροζ γλίτσα» της Φερνάντα Τρίας – Νερά κόκκινα, ψάρια νεκρά, ζωή αφόρητη

«Ροζ γλίτσα» της Φερνάντα Τρίας – Νερά κόκκινα, ψάρια νεκρά, ζωή αφόρητη

Για το μυθιστόρημα της Φερνάντα Τρίας (Fernanda Trías) «Ροζ γλίτσα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Carnívora, σε μετάφραση Ιφιγένειας Ντούμη. 

Γράφει η Ιωάννα Φωτοπούλου

«Ο Μωυσής με τον Ααρών έκαναν όπως ακριβώς του...

«Ο Σενσέι και ο χαρτοφύλακας» της Χιρόμι Καουακάμι (κριτική) – Μια ιδιαίτερη σχέση ανθίζει

«Ο Σενσέι και ο χαρτοφύλακας» της Χιρόμι Καουακάμι (κριτική) – Μια ιδιαίτερη σχέση ανθίζει

Για το μυθιστόρημα της Χιρόμι Καουακάμι (Hiromi Kawakami) «Ο Σενσέι και ο χαρτοφύλακας», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα, σε μετάφραση της Μαρίας Αρώνη και της Kyoko Shibayama. Στην κεντρική εικόνα, η συγγραφέας.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
«Η μεταμόρφωση» του Φραντς Κάφκα – Ξυπνάς ως έντομο, πεθαίνεις ως άνθρωπος

«Η μεταμόρφωση» του Φραντς Κάφκα – Ξυπνάς ως έντομο, πεθαίνεις ως άνθρωπος

Για τη νουβέλα του Φραντς Κάφκα (Franz Kafka) «Η μεταμόρφωση», που κυκλοφόρησε πρόσφατα ξανά στα ελληνικά, σε νέα μετάφραση της Μαργαρίτας Ζαχαριάδου, από τις εκδόσεις Δώμα. 

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης 

Όταν...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, η πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η βασιλεία στην Ελλάδα, η ιστορία της αμερικανικής πολιτικής αλλά και η πρόσφατη περίοδος της άγριας ελληνικής οικονομικής κρίσης είναι μερικά από τα θέματα που εξετάζονται. Δέκα πρόσφατα ιστορικά βιβλία που μας βοηθούν να πλοηγηθούμε στα σκοτεινά νερά τ...

«Πνεύμονες» του Ντάνκαν Μακμίλαν σε σκηνοθεσία Ειρήνης Λαμπρινοπούλου (κριτική) – Αξίζει να κάνεις παιδιά σε έναν τέτοιο κόσμο;

«Πνεύμονες» του Ντάνκαν Μακμίλαν σε σκηνοθεσία Ειρήνης Λαμπρινοπούλου (κριτική) – Αξίζει να κάνεις παιδιά σε έναν τέτοιο κόσμο;

Για την παράσταση «Πνεύμονες» του Ντάνκαν Μακμίλαν σε σκηνοθεσία Ειρήνης Λαμπρινοπούλου, στο θέατρο Κάτω από τη Γέφυρα μέχρι τις 13 Μαΐου. © για την εικόνα: Joey Leo

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Στο θέατρο Κάτω...

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο πάπας των φτωχών, ο μεταρρυθμιστής και προοδευτικός πάπας που άσκησε τα παπικά του καθήκοντα επί 12 χρόνια από το 2013, πέθανε σε ηλικία 88 ετών. Στα πέντε βιβλία που παρουσιάζουμε συγκαταλέγεται η μοναδική αυτοβιογραφία του («Ελπίδα» εκδ. Gutenberg) αλλά και συνομιλίες που είχε κάνει και είχαν αποτυπωθεί στο χαρτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την νουβέλα του Αλέξανδρου Δουμά [Alexandre Dumas], «Η χλωμή κυρία» (εισαγωγή – μτφρ. – επίμετρο: Γιώργος Θάνος), η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου στη σειρά «microMEGA/Λογοτεχνία», των εκδόσεων Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Αυτό έκανες πάντα» του Νίκου Ιατρού (προδημοσίευση)

«Αυτό έκανες πάντα» του Νίκου Ιατρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Νίκου Ιατρού «Αυτό έκανες πάντα», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Περπατώ κάτω από τον δυνατό ήλιο. Το δέρμα μου αντιστέκεται, τα πνευμόνια...

«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (προδημοσίευση)

«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Νταβίντε Κόπο [Davide Coppo] «Η λάθος πλευρά» (μτφρ. Μαρία Οικονομίδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Απριλίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στην αρχή του ντοκιμαντ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, η πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η βασιλεία στην Ελλάδα, η ιστορία της αμερικανικής πολιτικής αλλά και η πρόσφατη περίοδος της άγριας ελληνικής οικονομικής κρίσης είναι μερικά από τα θέματα που εξετάζονται. Δέκα πρόσφατα ιστορικά βιβλία που μας βοηθούν να πλοηγηθούμε στα σκοτεινά νερά τ...

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο πάπας των φτωχών, ο μεταρρυθμιστής και προοδευτικός πάπας που άσκησε τα παπικά του καθήκοντα επί 12 χρόνια από το 2013, πέθανε σε ηλικία 88 ετών. Στα πέντε βιβλία που παρουσιάζουμε συγκαταλέγεται η μοναδική αυτοβιογραφία του («Ελπίδα» εκδ. Gutenberg) αλλά και συνομιλίες που είχε κάνει και είχαν αποτυπωθεί στο χαρτ...

Πέντε αξιοπρόσεκτες συλλογές από γυναίκες συγγραφείς – Διηγήματα μεταξύ υπογείωσης και απογείωσης

Πέντε αξιοπρόσεκτες συλλογές από γυναίκες συγγραφείς – Διηγήματα μεταξύ υπογείωσης και απογείωσης

Πέντε αξιοπρόσεκτες συλλογές διηγημάτων από γυναίκες συγγραφείς, που κυκλοφόρησαν μέσα στο 2024 και ενδεχομένως πέρασαν κάτω από το ραντάρ μας. 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το διήγημα μένει συνήθως χαμηλόφωνο...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ