marcus-blue-390

Βραβευμένο γαλλικό νεο-νουάρ του Marcus Malte, γραμμένο με την αυτοσχεδιαστική αλληλουχία μιας τζαζ σουίτας.

Της Χίλντας Παπαδημητρίου

Ένας πιανίστας μάγος. Ένας τραγουδιστής της πλάκας. Ένας τυφλός ακορντεονίστας. Ένας φιλόσοφος ταξιτζής. Τι γυρεύουν αυτοί οι τέσσερις παράταιροι άνθρωποι στην έπαυλη ενός πανύψηλου μονόχειρα ζωγράφου, στα προάστια του Παρισιού;

Το πρώτο πράγμα που τους συνδέει είναι η μουσική. Το δεύτερο, η τραγωδία μιας διαλυμένης χώρας: της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Ή μήπως ο πραγματικός λόγος είναι μόνο η δολοφονία της Βέρας, μιας νεαρής Κροάτισσας που την έκαψαν ζωντανή δύο άτομα του υποκόσμου, στο Παρίσι του 21ου αιώνα; Και τι κρύβεται πίσω από τη δολοφονία της; Πριν δώσει οποιαδήποτε απάντηση, ο συγγραφέας προτάσσει ένα καίριο ερώτημα: πώς μπορείς να ορίσεις ένα γεγονός χωρίς να λάβεις υπόψη σου τις αρμονικές του – «τις νότες πίσω από τις νότες… τα ηχητικά κύματα-φαντάσματα που πολλαπλασιάζονται κι επεκτείνονται στο άπειρο, ή σχεδόν. Όπως οι επάλληλοι κύκλοι από νερό. Όπως μια ηχώ που δεν πεθαίνει… Αυτό που μένει όταν δεν έχει μείνει πια τίποτα».

Ένα βιβλίο που ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια του αναγνώστη σαν neo-noir ταινία – επηρεασμένη από την Chinatown

Οι Αρμονικές –les harmoniques είναι ο αυθεντικός τίτλος του βιβλίου– είναι ένα νουάρ, πολιτικό και μουσικό αστυνομικό μυθιστόρημα, γραμμένο με την αυτοσχεδιαστική αλληλουχία μιας τζαζ σουίτας. Ο πολυγραφότατος Marcus Malte –ή Marc Martiniani, όπως είναι το πραγματικό του όνομα– σπούδασε κινηματογράφο και προσπάθησε να ζήσει ως μουσικός, πριν στραφεί στο γράψιμο με μεγάλη επιτυχία. Οι σπουδές και οι εμπειρίες του βρίσκονται αρμονικά δεμένες στο Μπλε νότες σε κόκκινο φόντο, ένα βιβλίο που ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια του αναγνώστη σαν neo-noir ταινία – επηρεασμένη από την Chinatown, κατά δήλωση του συγγραφέα.

Ο Μίστερ, ο βασικός ήρωας του βιβλίου, είναι ένας Γάλλος μαύρος πιανίστας, που παίζει κλασικό bebop κάθε βράδυ, στο κλαμπ Green Dolphin. Εκεί γνωρίζει τη Βέρα, μια νεαρή κροάτισσα πρόσφυγα η οποία παλεύει με μικροδουλειές ενώ σπουδάζει θέατρο. Όταν η Βέρα δολοφονείται, και παρά την άμεση εξιχνίαση της δολοφονίας της, ο Μίστερ –ο οποίος έχει υιοθετήσει το όνομα του σκύλου της Μπίλι Χολιντέι– ξεκινάει μια απελπισμένη έρευνα για να ανακαλύψει τον αληθινό λόγο της δολοφονίας της. Συμπαραστάτης στις περιπέτειες του είναι όπως πάντοτε ο φίλος του ο Μπομπ, ο μεσόκοπος ταξιτζής-φιλόσοφος που στο ταξί του έχει πάντοτε τη σωστή κασέτα για κάθε περίσταση και για κάθε διάθεση: Έρολ Γκάρνερ και Νίνα Σιμόν, Κόουλ Πόρτερ και Μάιλς Ντέιβις, Μπαντ Πάουελ και Λάιονελ Χάμπτον.

 malte-marcus-photo
   Ο Marcus Malte

Το βιβλίο είναι αληθινά τρομακτικό – με την πρωταρχική κι απόλυτη έννοια της λέξης. Όπως τρομακτική μπορεί να είναι μόνο η πραγματική ζωή. Η φρίκη και ο τρόμος δεν προέρχονται από τα ψεύτικα αίματα των σπλάτερ· εδώ δεν έχουμε να κάνουμε μ’ έναν τραβηγμένο από τα μαλλιά κατ’ εξακολούθηση δολοφόνο, ούτε μ’ έναν διαταραγμένο που σκοτώνει βάσει pattern. Το βιβλίο μιλάει με ανατριχιαστικό ρεαλισμό για ένα πολύ μεγαλύτερο και πιο φρικαλέο έγκλημα: τη διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας, τα ειδεχθή εγκλήματα που διαπράχθηκαν στη διάρκειά του, τα βασανιστήρια και τις ομαδικές εκτελέσεις αμάχων κι εμπολέμων. Αλλά δεν σταματάει εκεί· δείχνει πώς το Κακό –το οποίο, επαναλαμβάνω, δεν έχει καμία σχέση με τους κακόμοιρους ψυχοπαθείς που δημιούργησε στις ΗΠΑ η διάλυση των ψυχιατρικών δομών επί προεδρίας Ρέιγκαν και Μπους– διεισδύει και δηλητηριάζει τις πολιτισμένες κοινωνίες μας μέσω παράνομων και νόμιμων δραστηριοτήτων. Ή κοινώς: cherchez l’argent.

Παρά τη «μαύρη» ατμόσφαιρα του βιβλίου, από τις πρώτες σελίδες του ο συγγραφέας δίνει μικρές ανάσες στον αναγνώστη, κάνοντας σαφές ότι η τέχνη μπορεί να γίνει συμπαραστάτης και σωτήρας μας στις πιο δύσκολες συνθήκες. Στη διάρκεια της πολιορκίας του Βούκοβαρ, η δεκάχρονη τότε Βέρα βρίσκει καταφύγιο στο θέατρο, παίζοντας τους ρόλους όλων των ηρώων του Βασιλιά Ληρ. Και δεν ξέρω αν υπήρξε ποτέ πρόσφυγας, όπως η γιαγιά της Βέρας, η οποία θα διάλεγε ως πιο πολύτιμο απόκτημά της μια βαλίτσα γεμάτη με βιβλία, αλλά το περιστατικό δίνει την ευκαιρία στο συγγραφέα να μιλήσει για την καταστροφή των βιβλιοθηκών στο Βούκοβαρ και σε άλλες πόλεις, όπως επίσης για το συστηματικό κάψιμο των βιβλίων από φανατικούς της εθνοκάθαρσης. Για να τσακίσεις το φρόνημα ενός λαού, πρέπει να καταστρέψεις τον πολιτισμό του.

Η ανάγνωση του μυθιστορήματος είναι αληθινή απόλαυση, η οποία πολλαπλασιάζεται για τους λάτρεις της τζαζ μουσικής.

Σαν αρχετυπικός ήρωας παραμυθιού, ο Μίστερ θα κοιτάξει μέσα στο πηγάδι αλλά αυτό που θα δει είναι απύθμενα τρομακτικό, πολύ πιο ματωμένο και φρικιαστικό από το μαρτυρικό θάνατο μιας απλής κοπέλας. Ζούμε σ’ έναν κόσμο σάπιο, λέει ο συγγραφέας, μολυσμένο από τη δυσωδία του χρήματος. Στο τέλος, πάντως, αφήνει να διαφανεί μια αχνή ελπίδα:

«Αρκετά!’ βρυχήθηκε ο Μίστερ.
Η κραυγή τού έγδαρε το λαιμό. Η φωνή του έσπασε….
Αρκετά’… επανέλαβε, αυτή τη φορά με μια εκπνοή. Και σ’ αυτή την εκπνοή ενώνονταν όλες οι ύστατες εκπνοές εκείνων που είχαν χαθεί –ανεξαρτήτως καταγωγής, θρησκεύματος, εθνότητας– και που δεν είχαν μόνο παρά μια κοινή βλέψη. Αυτή η εκπνοή ήταν η ομόφωνη χορωδία των νεκρών. Η ύστατη προτροπή τους για ειρήνη».

Η ανάγνωση του μυθιστορήματος είναι αληθινή απόλαυση, η οποία πολλαπλασιάζεται για τους λάτρεις της τζαζ μουσικής. Οι διαρκείς αναφορές σε μουσικούς του bebop και του hard bop, σε τραγούδια και σε ιστορικά άλμπουμ, δημιουργούν ένα δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης, όπου δίπλα στους ήρωες συνυπάρχουν και υποφέρουν η Μπίλι Χολιντέι και ο Μπαντ Πάουελ, όλοι οι μουσικοί που διετέλεσαν κάποια στιγμή μέλη της San Quentin Jazz Band. Το βιβλίο θα μπορούσε να είναι μια μυθιστορηματική εισαγωγή στη δισκογραφία της Blue Note, ή μια αφορμή για να ακούσει κανείς ξανά μερικές από τις πιο σημαντικές τζαζ ηχογραφήσεις των δεκαετιών του ’50 και του ’60. 

ΧΙΛΝΤΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

altΜπλε νότες σε κόκκινο φόντο
Marcus Malte
Μτφρ. Κώστας Κατσουλάρης
Κέδρος 2014
Σελ. 392, τιμή € 16,60

alt

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

Για το μυθιστόρημα της Ζόρα Νιλ Χέρστον [Zora Neale Hurston] «Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Αίολος). Κεντρική εικόνα: © Jessica Felicio (Unsplash).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Εμφα...

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

Για το μυθιστόρημα του Γκύντερ Γκρας [Günter Grass 1927-2015] «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» [μτφρ. Τούλα Σιέτη, εκδ. Πατάκη].

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Οι «κακές» γλώσσες λένε ότι ο Γερμανός συγγραφέας πήρε το Βραβείο Νόμπελ το 1999 μόνο και μ...

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

Για το μυθιστόρημα του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (Steve Sem-Sandberg) «Β.» (μτφρ. Γιώργος Μαθόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, σκηνή από τη βασισμένη στο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ ταινία «Woyzeck» (1979).

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τζο Νέσμπο: «Η κόρη μου δεν εντυπωσιάζεται με τίποτα από όσα κάνω, αλλά όταν της είπα ότι θα γίνω επίτιμος διδάκτωρ στην Αθήνα έμεινε με το στόμα ανοιχτό»

Τζο Νέσμπο: «Η κόρη μου δεν εντυπωσιάζεται με τίποτα από όσα κάνω, αλλά όταν της είπα ότι θα γίνω επίτιμος διδάκτωρ στην Αθήνα έμεινε με το στόμα ανοιχτό»

Ο δημοφιλής συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας Τζο Νέσμπο [Jo Nesbø] αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ του Τμήματος Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.

Επιμέλεια: Ευλαλία Πάνου

...
Βίος και Πολιτεία #10: Ο Παναγής Παναγιωτόπουλος ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Βίος και Πολιτεία #10: Ο Παναγής Παναγιωτόπουλος ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Στο 10ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου, με τον Κώστα Κατσουλάρη θα συνομιλήσει ο συγγραφέας και πανεπιστημιακός Παναγής Παναγιωτόπουλος. Η συζήτηση θα μεταδοθεί ζωντανά, την Πέμπτη, 28 Σεπτεμβρίου, στις 7μμ.

Επιμέλεια: Book Press

Βίος ...

«Κάποιοι μήνες της ζωής μου» του Μισέλ Ουελμπέκ – ή πώς να μην αποφεύγεις τις παγίδες της δημοσιότητας (κριτική)

«Κάποιοι μήνες της ζωής μου» του Μισέλ Ουελμπέκ – ή πώς να μην αποφεύγεις τις παγίδες της δημοσιότητας (κριτική)

Για το βιβλίο του Μισέλ Ουελμπέκ [Michel Houellebecq] «Κάποιοι μήνες της ζωής μου» (μτφρ. Γιώργος Καράμπελας, εκδ. Εστία). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Προβοκάτορας, φίλεχθρος, άνθρωπος που ζει από τις αντιπαραθέσεις και...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ