crauss-360

Του Γιώργου Λαμπράκου

Είναι γνωστό πως τα θέματα με τα οποία καταπιάνεται ένα λογοτεχνικό βιβλίο είναι εν πολλοίς γνωστά και δεδομένα, συνεπώς επαναλαμβανόμενα. Είναι οι σταθερές της ανθρώπινης φύσης, που ασφαλώς μεταβάλλονται από εποχή σε εποχή και από τόπο σε τόπο, αλλά σε ένα, λιγότερο ή περισσότερο, επιφανειακό επίπεδο. Αυτό που αλλάζει κάθε φορά σε ένα λογοτεχνικό βιβλίο, αυτό που παράλληλα μας προσφέρει την πολυπόθητη ελπίδα ότι θα διαβάσουμε κάτι διαφορετικό, δεν είναι λοιπόν τόσο το θέμα, όσο η μορφή και το ύφος. Σε εντελώς γενικές γραμμές, η μορφή αφορά στην οργάνωση και διάταξη της αφήγησης που επιλέγεται για να αποδοθούν τα θέματα του βιβλίου, ενώ το ύφος αφορά στη γλωσσική έκφραση αυτής της αφήγησης.

Ο τίτλος του δεύτερου μυθιστορήματος της αμερικανοεβραίας συγγραφέως Νικόλ Κράους (γεν. 1974), Η ιστορία ενός έρωτα, που εκδόθηκε το 2005, είναι οφθαλμοφανώς κοινότοπος. Ξέρουμε ότι αφού ξεκινάμε να διαβάσουμε ένα μυθιστόρημα, θα διαβάσουμε μια ιστορία. Και ξέρουμε ότι μία από τις πιο αγαπημένες ιστορίες των ανθρώπων (αν όχι η πιο αγαπημένη τους), ήδη από την εποχή της ομηρικής Ελένης, είναι ο έρωτας, ανεξάρτητα από το αν ευοδώνεται ή αποτυγχάνει. Επομένως, από ένα βιβλίο με αυτόν τον κοινότοπο τίτλο προσδοκούμε, αν μη τι άλλο, ένα άλλο βλέμμα, μια άλλη μορφική ή/και υφολογική απόδοση της ίδιας παμπάλαιας ιστορίας.

Ο Λέοπολντ είναι ένας Εβραίος που γλίτωσε τελευταία στιγμή από τα χέρια των ναζί στο Σλόνιμ της Λευκορωσίας. Η Άλμα είναι μια γυναίκα την οποία ερωτεύτηκε και για την οποία έγραψε την Ιστορία ενός έρωτα. Αυτό το βιβλίο έχει μια εκδοτική ζωή εξίσου περιπετειώδη με τη ζωή των ανθρώπων στους οποίους αναφέρεται, εμπλέκοντας αρκετούς άλλους πέραν του συγγραφέα του. Ωστόσο η Άλμα έφυγε για την Αμερική και οι δύο τους δεν έζησαν ποτέ μαζί. Βιβλία γράφει και ο γιος τους, ο Ισαάκ, τον οποίον προσπαθεί να εντοπίσει η Άλμα, μια έφηβη Αμερικανοεβραία που έχει εμμονή με το συγκεκριμένο βιβλίο, καθώς το όνομά της προήλθε από αυτό. Ο αδερφός της, με το παρατσούκλι Μπερντ, έχει βρει καταφύγιο στην εβραϊκή θρησκεία, ενώ η μητέρα της, η Σάρλοτ, καλείται από έναν άγνωστο, μυστηριώδη αποστολέα να μεταφράσει αυτό το βιβλίο για ένα μεγάλο ποσό.

nicole_krauss2_originalΗ συγγραφέας μετέρχεται μια ιδιαίτερα σύνθετη μορφή για την απόδοση της ιστορίας, ενώ κάθε φορά προκαταβάλει τον αναγνώστη με ένα γραφιστικό σήμα. Το κείμενο μετατοπίζεται από την οπτική γωνία του Λέο, που καταγράφει την ιστορία του (με σήμα την καρδιά), στα ημερολόγια της νεαρής Άλμα, που αναζητά την πραγματική ταυτότητα των ανθρώπων πίσω από τα ονόματά τους (με σήμα την πυξίδα). Παράλληλα, διαβάζουμε στοχαστικά αποσπάσματα από την ίδια την Ιστορία ενός έρωτα (βιβλίο μες στο βιβλίο) του Λέοπολντ, ενσωματωμένα αρμονικά στην καθαυτό αφήγηση της όλης ιστορίας. Σε ένα από τα πλέον στοχαστικά, την «Εποχή της Σιωπής», διαβάζουμε: «Την Εποχή της Σιωπής, οι άνθρωποι επικοινωνούσαν περισσότερο, όχι λιγότερο. Το ένστικτο της επιβίωσης απαιτούσε τα χέρια να μη μένουν ακίνητα σχεδόν ποτέ, έτσι μόνο στον ύπνο (καμιά φορά μάλιστα ούτε και τότε) ο κόσμος έπαυε να λέει κάτι. Δεν υπήρχε διάκριση ανάμεσα στις χειρονομίες του λόγου και τις χειρονομίες της ζωής. Το χτίσιμο ενός σπιτιού, ας πούμε, ή η προετοιμασία ενός φαγητού ήταν λόγια όσο και το νεύμα που έλεγε “σ’ αγαπώ” ή “μιλώ σοβαρά”».

Στην πρωτοπρόσωπη αφήγηση της Άλμα, το ύφος που χρησιμοποιεί η Κράους αλλάζει εύστοχα, αποκτώντας τον παιγνιώδη τόνο μιας ευφυούς κοπέλας: «Την επομένη το πρωί στήθηκα στο Τείχος των Δακρύων, ζέχνοντας ακόμα θειάφι. Στις χαραμάδες ανάμεσα στις ογκώδεις πέτρες ήταν σφηνωμένα τσαλακωμένα χαρτάκια. Ο ραβίνος μού είπε ότι, αν ήθελα, μπορούσα να γράψω σημείωμα στον Θεό και να το σφηνώσω σε χαραμάδα. Δεν πίστευα στον Θεό. Έτσι, έγραψα στον πατέρα μου».

Γλαφυρή στοχαστικότητα και παράλληλες αφηγήσεις

Όχι μόνο ο έρωτας, αλλά και οι οικογενειακές σχέσεις, πραγματικές και φαντασιακές, κυριαρχούν στο βιβλίο της Κράους. Έτσι, ο Λέοπολντ περιγράφει με γοητευτικούς εξελικτικούς όρους πώς θα μάθαινε τον γιο του να κολυμπά: «Θα έπαιρνα τον γιο μου αγκαλιά. Θα του έλεγα: Μια φορά κι έναν καιρό ήσουνα ψάρι. –Ψάρι; θα ρωτούσε. –Μάλιστα, ψάρι. –Πώς το ξέρεις;Επειδή κι εγώ ήμουν ψάρι. –Κι εσύ;Βέβαια. Πάει πολύς καιρός. –Πόσος καιρός;Πάρα πολύς. Τέλος πάντων, αφού ήσουν ψάρι, ήξερες να κολυμπάς.Ήξερα;Βέβαια. Ήσουνα σπουδαίος κολυμβητής. Πρωταθλητής κολύμβησης. Λάτρευες το νερό. –Γιατί;Τι εννοείς “γιατί”;Γιατί λάτρευα το νερό;Επειδή ήταν η ζωή σου. Και καθώς θα μιλούσαμε, θα τον άφηνα ένα δαχτυλάκι κάθε φορά, ώσπου θα έπλεε δίπλα μου, χωρίς να το καταλάβει».

Αλλά και όταν παρεμβάλλεται η τριτοπρόσωπη αφήγηση, το ύφος της Κράους αποκτά συχνά μια γλαφυρή στοχαστικότητα που εκτιμήσαμε ιδιαίτερα: «Έμαθε να ζει με την αλήθεια. Όχι να την αποδέχεται, αλλά να ζει μ’ αυτήν. Ήταν σαν να ζούσε με ελέφαντα. Το δωματιάκι του ήταν τόσο δα και, κάθε πρωί, έπρεπε να στριμώχνεται γύρω απ’ την αλήθεια, για να πάει στο μπάνιο. Για να πάει στο κομό και να πάρει εσώρουχα, έπρεπε να συρθεί κάτω απ’ την αλήθεια και να προσεύχεται να μην της έρθει εκείνη τη στιγμή να θρονιαστεί πάνω στη μούρη του. Τη νύχτα, όταν έκλεινε τα μάτια, την ένιωθε να στέκει από πάνω του απειλητική».

Παράλληλες αφηγήσεις σε διαφορετικά χρονικά και χωρικά πλαίσια, ευφυής μίξη ποικίλων υφών, πραγματικά γεγονότα που διαπλέκονται με τα μυθοπλαστικά, μετακειμενικά γνωρίσματα όπως η σύντομη συμβολή της γραφιστικής (το σχεδιάγραμμα στη σ. 141 είναι αποκαλυπτικό για την περίπλοκη καταγωγή των Εβραίων της Ευρώπης), συνθέτουν αυτό το χαρισματικό μυθιστόρημα. Η διακοπτόμενη εξέλιξη της αφήγησης είναι ασφαλώς ένα από τα δυνατά χαρτιά του βιβλίου, και εκείνο που από μορφική άποψη το διαφοροποιεί σε σχέση με μια συμβατική αφήγηση. Αυτό το συγκινητικό κουβάρι ανθρώπων, σχέσεων, αναμνήσεων, στοχασμών, σημειώσεων, αποκαλύψεων, θα ξετυλιχτεί καθαρά και πλήρως μέχρι το τέλος, προς όφελος του αναγνώστη που δεν πειράζει αν δυσκολευτεί, ακριβώς σαν τους ήρωες αυτής της ιστορίας, μέχρι να βρει το νήμα.

foer-kraussΟ Κουτσί εκθείασε το βιβλίο της Κράους, γράφοντας ότι είναι «γοητευτικό, τρυφερό και απολύτως πρωτότυπο». Όχι μόνο θα συμφωνήσουμε με τον κορυφαίο πεζογράφο (αν και η λέξη «απολύτως» είναι ίσως υπερβολική), αλλά θα προσθέταμε ότι η Ιστορία ενός έρωτα συμμερίζεται με τα έργα του Κουτσί ένα λογοτεχνικό γνώρισμα διόλου ευκαταφρόνητο: είναι ένα μυθιστόρημα χωρίς κάποια ενοχλητική εκζήτηση, κάποια πομπώδη εκκεντρικότητα ή πόζα. Εδώ αξίζει να αναφέρουμε το καταπληκτικό μυθιστόρημα Όλα έρχονται στο φως (2002) του Τζόναθαν Σάφραν Φόερ, συζύγου της Κράους, στον οποίον αφιερώνεται εν μέρει η Ιστορία ενός έρωτα (η υπόλοιπη αφιέρωση πηγαίνει σε συγγενικά της μέλη). Και τα δύο βιβλία συμμερίζονται, μεταξύ άλλων, την επιλογή μιας ιδιάζουσας αφηγηματικής μορφής, την υφολογική ποικιλομορφία, τη δόμηση πειστικών χαρακτήρων, καθώς και την έμφαση στη νεότερη ιστορία του εβραϊσμού.

Μορφή, ύφος, περιεχόμενο, θέματα, και τόσες άλλες λέξεις που χρησιμοποιούμε για να προσδιορίσουμε αυτό που διαβάζουμε δεν είναι ασφαλώς ξεκομμένες. Απεναντίας, είναι τόσο αξεδιάλυτα συνυφασμένες, ώστε η αλλαγή ή μετατόπιση ενός συστατικού να είναι ικανή να χαλάσει το τελικό αναγνωστικό γεύμα. Στην περίπτωση του μυθιστορήματος Η ιστορία ενός έρωτα της Νικόλ Κράους η συνταγή ευτυχώς δεν ήταν έτοιμη, αλλά μοιάζει σαν να φτιάχτηκε στην πορεία. Το μίγμα πέτυχε, οπότε το έδεσμα έγινε και νόστιμο και θρεπτικό. 

ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΑΜΠΡΑΚΟΣ | http://lamprakos.wordpress.com/

nicolekrauss-exofΗ ιστορία ενός έρωτα
Νικόλ Κράους
Μτφρ. Πόλυ Μοσχοπούλου
Μεταίχμιο 2013
Σελ. 352, τιμή € 15,50

politeia-link

 

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ NICOLE CRAUSS 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της νομπελίστριας Ντόρις Λέσινγκ [Doris Lessing] «Το χρυσό σημειωματάριο» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Είναι δύσκολο να μιλήσεις για την Ντόρις Λέσινγκ χω...

«Έντιμοι άνθρωποι» του Λεονάρδο Παδούρα (κριτική) – O Mάριο Κόντε σε μια Κούβα που αλλάζει

«Έντιμοι άνθρωποι» του Λεονάρδο Παδούρα (κριτική) – O Mάριο Κόντε σε μια Κούβα που αλλάζει

Για το μυθιστόρημα του Λεονάρδο Παδούρα [Leonardo Padura] «Έντιμοι άνθρωποι» (μτφρ. Κώστας Αθανασίου, εκδ. Καστανιώτη). Kεντρική εικόνα: © Wikimedia Commons. 

Γράφει η Έλενα Χουζούρη 

Ανεξάρτητα αν είχε επισκ...

«Συνάντηση» της Νατάσα Μπράουν (κριτική) – «Αφομοιώσου, αφομοιώσου… διαλύσου μέσα στο χωνευτήρι»

«Συνάντηση» της Νατάσα Μπράουν (κριτική) – «Αφομοιώσου, αφομοιώσου… διαλύσου μέσα στο χωνευτήρι»

Για το μυθιστόρημα της Νατάσα Μπράουν [Natasha Brown] «Συνάντηση» (μτφρ. Βαγγέλης Τσίρμπας, εκδ. Gutenberg). Kεντρική εικόνα: Η Teyonah Parris από τη σειρά «Mad Men». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη 

«Δεν υπάρχει επιτ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Με ανακοίνωσή της η Εταιρεία Συγγραφέων αποχαιρετά των δύο φορές Πρόεδρό της Βασίλη Βασιλικό και ανακοινώνει ότι η Ημέρα Ποίησης 2024 θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του ανθρώπου που εισηγήθηκε στην UNESCO την 21 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

...
Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Ακολουθεί επιμνημόσυνο κείμενο του Αλέξη Ζήρα, πρώην Προέδρου της Εταιρείας Συγγραφέων, για τον Βασίλη Βασιλικό.

Ένας αποχαιρετισμός στον Βασίλη Βασιλικό

Για πολλά χρόνια, τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970 ως το κλείσιμο...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ