tender-is-the-night-cover

Του Γιώργου Λαμπράκου

Τι άλλο μπορεί να γράψει ένας συγγραφέας όταν έχει ήδη πίσω του ένα μυθιστόρημα που κρίνεται ως κορυφαίο από τους σημαντικότερους συγγραφείς και κριτικούς της εποχής του; Αυτό το ερώτημα φαίνεται να έθεσε στον εαυτό του ο Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ μετά την έκδοση του Μεγάλου Γκάτσμπι (1925), που έμελλε να γίνει το πιο πολυδιαβασμένο αμερικανικό μυθιστόρημα του 20ού αιώνα, και βάλθηκε να γράψει το τέταρτο μυθιστόρημά του, Τρυφερή είναι η νύχτα, το οποίο μετά από αλλεπάλληλες αναθεωρήσεις εκδόθηκε το 1934. 

Το βιβλίο ξεκινά με το τέλος του Πρώτου Παγκόσμιου Μακελειού (όπως χαρακτήρισε ο Σελίν τον πόλεμο του 1914-18). Ο αμερικανός γιατρός Ρίτσαρντ («Ντικ») Ντάιβερ και η σύζυγός του Νικόλ ζουν σε μια Ευρώπη που προσπαθεί να συνέλθει από τα ανυπολόγιστα τραύματά της. Οι ίδιοι, ωστόσο, δεν επηρεάζονται από τις τρομερές συνέπειες του πολέμου. Η προσωπική οικονομική ευμάρεια τους επιτρέπει να διάγουν έναν άνετο οικογενειακό βίο, να περιφέρονται μεταξύ Παρισιού, Νίκαιας, Ριβιέρας και άλλων θέρετρων, να γνωρίζουν ενδιαφέροντες ανθρώπους και να διασκεδάζουν ποικιλοτρόπως.

Ο Φιτζέραλντ επιστρατεύει την τρυφερή και λαγαρή του πρόζα για να φανερώσει την εσωτερική και εξωτερική ζωή των ηρώων του.

Τα πράγματα δεν πρόκειται πάντως να διατηρήσουν για πολύ την ευοίωνη πορεία τους. Ο Ντικ δεν έχει σταθερότητα στην επαγγελματική του σταδιοδρομία, ούτε και μάτια μόνο για τη γυναίκα του, που από την πλευρά της δεν διακρίνεται για τη διανοητική της ισορροπία. Έξεις και καταχρήσεις, όχι μόνο ουσιών μα όλων των ειδών, θα υπεισέλθουν ύπουλα στη ζωή τους και θα αρχίσουν να την αποσυντονίζουν. Οι δύο βασικοί ήρωες, συν η όμορφη νεαρή ηθοποιός Ρόζμαρι που θα παίξει καταλυτικό ρόλο στη συνέχεια της πλοκής, θα αφεθούν στις επιθυμίες τους, θα υποκύψουν στις αδυναμίες που οφείλονται στο παρελθόν τους (ιδίως η Νικόλ), θα εξαντλήσουν τις ματαιοδοξίες τους (και θα εξαντληθούν από αυτές) και φυσικά θα κληθούν να πληρώσουν το ανάλογο τίμημα.

«Πιστεύω ένα πράγμα σήμερα κι ένα άλλο αύριο», γράφει η Νικόλ στον μέλλοντα σύζυγό της. «Αυτό είναι στην πραγματικότητα ό,τι τρέχει όλο κι όλο μ' εμένα, μαζί με μια τρελή αψηφισιά και μια απουσία της αίσθησης του μέτρου». Αυτό είναι στην πραγματικότητα ό,τι τρέχει λίγο-πολύ με τους βασικούς χαρακτήρες του βιβλίου, που άγονται και φέρονται με οδηγό το διαχρονικό και οικουμενικό (όχι αποκλειστικά αμερικάνικο) όραμα της διαρκούς ευτυχίας και της αθανασίας. «Θα ζούμε σε μια ζεστή ακρογιαλιά όπου θα 'μαστε αιώνια ηλιοκαμένοι και νέοι»: με τέτοια λόγια, μεταξύ άλλων, εκφράζεται αυτό το όραμα, και μπορούμε να εικάσουμε αν και σε τι βαθμό θα το υλοποιήσουν.

f scott fitzgerald 1921Ο Φιτζέραλντ επιστρατεύει την τρυφερή και λαγαρή του πρόζα για να φανερώσει την εσωτερική και εξωτερική ζωή των ηρώων του, σε μια πλοκή που ξεδιπλώνεται άκοπα και απρόσκοπτα. Υπάρχουν τμήματα του βιβλίου στα οποία φαινομενικά δεν συμβαίνει τίποτα, κι όμως ο συγγραφέας περνά υπόγεια στον αναγνώστη αυτά που έχει κατά νου, αφού στο βάθος οι πάντες και τα πάντα μεταβάλλονται. Ενώ όμως περιμένουμε μια τραγωδία, διαβάζουμε ένα σχετικά κοινό δράμα γραμμένο σε μια οιονεί ιμπρεσιονιστική γραφή, σε μια εποχή της λογοτεχνίας όπου δέσποζαν ο γλωσσικός πειραματισμός, ο εξπρεσιονισμός και το παράλογο. Η ωραία ανά χείρας μετάφραση ακολουθεί την ευθύγραμμη χρονολογική σειρά των γεγονότων την οποία επέλεξε εντέλει ο συγγραφέας, προς δυσαρέσκεια κάποιων αναγνωστών του (μεταξύ αυτών, του στενού φίλου του Χέμινγουεϊ).

Καθώς ο κεντρικός ήρωας είναι ψυχίατρος και ένας άλλος ήρωας συγγραφέας, δεν θα μπορούσαν να λείπουν αναφορές στα κορυφαία συναφή πνεύματα της εποχής, όπως ο Φρόιντ και ο Τζόις. Παράλληλα, από αυτό το βιβλίο (όπως και από τα άλλα) του Φιτζέραλντ δεν λείπουν το αλκοόλ και ο αλκοολισμός, που τόσο ταλάνισαν τον ίδιον και ουσιαστικά του στέρησαν τη ζωή μόλις στα 44 χρόνια του («Πες ένα μυστικό στο ραδιόφωνο, δημοσίευσέ το σε μια φυλλάδα, αλλά μην το πεις ποτέ σε κάποιον που πίνει πάνω από τρία με τέσσερα ποτήρια τη μέρα»...) Τέλος, το μυθιστόρημα βρίθει από εύστοχες ψυχοκοινωνικές παρατηρήσεις («Οι καλοί τρόποι είναι μια παραδοχή ότι οι πάντες είναι τόσο ευαίσθητοι ώστε πρέπει να τους πιάνεις με το γάντι»), τις οποίες συναντούμε συχνά και στα άλλα έργα του.

Ένας συγγραφέας οφείλει να γράφει για τους νέους της γενιάς του, για τους κριτικούς της επόμενης γενιάς, και για τους δασκάλους του μέλλοντος»

Με το Τρυφερή είναι η νύχτα ο Φιτζέραλντ δεν κατάφερε σε καμία περίπτωση να επαναλάβει το επίτευγμα του Μεγάλου Γκάτσμπι, ούτε και το κατάφερε με κάποιο άλλο έργο μέχρι τον πρόωρο θάνατό του. Αυτό δεν αναιρεί πάντως τη σημαντική θέση που κατέχει αυτό το μυθιστόρημα στην ιστορία της μοντέρνας πεζογραφίας, όσο και στην ιστορία του ίδιου του συγγραφέα του, που βίωσε αρκετά από τα πάθη και τα προβλήματα τα οποία περιγράφει, εξαιτίας και των σοβαρών ψυχοπνευματικών διαταραχών της συζύγου του, Ζέλντα. «Υπάρχουν ανοιχτές πληγές που συρρικνώνονται κάποιες φορές σε μέγεθος τσιμπήματος από καρφίτσα, ωστόσο παραμένουν πληγές», διαβάζουμε στο Τρυφερή είναι η νύχτα. «Τα σημάδια του πόνου συγκρίνονται περισσότερο με την απώλεια ενός δαχτύλου ή της όρασης στο ένα μάτι. Μπορεί να μη μας λείψουν ούτε ένα λεπτό μέσα σ' έναν χρόνο, αν όμως μας λείψουν, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα». Τα σημάδια του πόνου δεν εγκατέλειψαν ποτέ τον Φιτζέραλντ, εντούτοις ο ίδιος τα αγάπησε αρκετά (ή έμαθε, εν πάση περιπτώσει, να τα ανέχεται) ώστε να τα αποδίδει και σε αυτό το έργο του με αξιοσημείωτη κατανόηση και τρυφερότητα, δίχως την αναμενόμενη μνησικακία ή οργή.

«Μπορώ να συνοψίσω όλη τη θεωρία μου για τη γραφή σε μια πρόταση. Ένας συγγραφέας οφείλει να γράφει για τους νέους της γενιάς του, για τους κριτικούς της επόμενης γενιάς, και για όλους τους δασκάλους του μέλλοντος», έγραψε κάποτε ο Φιτζέραλντ. Αυτός ο υπέρμετρα ταλαντούχος και αυτοκαταστροφικός δημιουργός, αυτός ο «ρομαντικός εγωτιστής», όπως αποκαλείται ο ήρωας στο πρωτόλειο μυθιστόρημα This Side of Paradise (1920), αυτός ο «όμορφος και καταραμένος», παρέμεινε ένας μεγάλος νεορομαντικός σε όλη την προσωπική και συγγραφική του ζωή, ο οποίος βρέθηκε τόσο μέσα στην εποχή του μοντερνισμού και συγχρόνως, καθώς απέφυγε τους ακραίους πειραματισμούς, τόσο έξω από αυτήν.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΑΜΠΡΑΚΟΣ είναι συγγραφέας και μεταφραστής.
Τελευταίο του βιβλίο, το λογοτεχνικό δοκίμιο «Τσαρλς Μπουκόβσκι – Ο κυνικός Κυνικός (εκδ. Γαβριηλίδης).


triferi einai i niktaΤρυφερή είναι η νύχτα
Φ.Σ. Φιτζέραλντ
Μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος
Μεταίχμιο 2013
Σελ. 480, τιμή € 16,60

politeia-link

 

 

 

 

 

   ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ F.S. FIZGERALD 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

Για το μυθιστόρημα της Ρουθ Οζέκι [Ruth Ozeki] «Το βιβλίο της μορφής και του κενού» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Κλειδάριθμος). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Τhe Book of Henry». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

Για το βιβλίο του Άντονυ Ντορ [Anthony Doerr] «Νεφελοκοκκυγία» (μτφρ. Μυρτώ Καλοφωλιά, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος «Όρνιθες» του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα (2021).

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

...
«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της νομπελίστριας Ντόρις Λέσινγκ [Doris Lessing] «Το χρυσό σημειωματάριο» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Είναι δύσκολο να μιλήσεις για την Ντόρις Λέσινγκ χω...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης διοργανώνουν χριστουγεννιάτικη γιορτή βιβλίου το Σάββατο 9 & την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου από τις 11:00 μέχρι και τις 19:00 στην οδό Θουκυδίδου 4, στην Πλάκα και υπόσχονται δύο μέρες γεμάτες με μουσική, κεράσματα, προτάσεις για δώρα και μεγάλες προσφορές.

Επιμέλεια: ...

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Από σήμερα (7/12) έως και την Κυριακή (10/12) οι εκδόσεις Ψυχογιός ετοιμάζουν μια χριστουγεννιάτικη γιορτή για μικρούς και μεγάλους στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης με bazaar βιβλίων, εκδηλώσεις και δράσεις για τα παιδιά. «Τίτλοι λογοτεχνίας για μικρούς και μεγάλους, bazaar βιβλίων, συναντήσεις με συγγραφείς & συναρπα...

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

Για την παράσταση του Πορτογάλου σκηνοθέτη Τιάγκο Ροντρίγκες [Tiago Rodriguez] «Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» που ανέβηκε στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση. Κεντρική εικόνα: © Joseph Bandere.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος  ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής, το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορασ...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ