aoratos360

Του Γιώργου Βέη 

Πρόκειται για το δέκατο πέμπτο έργο στη σειρά της πεζογραφικής παραγωγής του Πολ Μπέντζαμιν Όστερ (Paul Benjamin Auster), συγγραφέα των πολλαπλών εκπλήξεων και των αλλεπάλληλων ανατροπών, που γεννήθηκε το 1947, στο σκυθρωπό Νιούαρκ του Νιου Τζέρσεϊ. Δομημένο σε τέσσερις ευδιάκριτες ενότητες, καλύπτει την περίοδο 1967-2007 και συνιστά άλλο ένα δείγμα της ομολογούμενης δεξιοτεχνίας του συγγραφέα.

Τον γνωρίσαμε παλαιότερα στη χώρα μας από τις εκδόσεις του Σ.Ι. Ζαχαρόπουλου (κυρίως), Θανάση Καστανιώτη και Κοάν / Πάντοτε. Μετρώ εν συνόλω περίπου είκοσι βιβλία. Η υπόθεση: ο εικοσάχρονος φέρελπις ποιητής, Άνταμ Γουόκερ, εν μέρει alter ego του συγγραφέα, δευτεροετής φοιτητής στο πανάκριβο, διάσημο, μεταξύ άλλων για την αυστηρότητά του πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης, συναντά τον σκοτεινό, πολύγλωσσο, Γάλλο λόγιο Ρούντολφ Μπορν, πιθανότατα έμμισθο όργανο μυστικών υπηρεσιών, το ονοματεπώνυμο του οποίου ανακαλεί ευθέως τον ομώνυμο ήρωα της 28ης ωδής της δαντικής Κόλασης. Η αναλόγως μυστηριώδης, σαγηνευτική συνοδός του, η Μάργκο, θα εντυπωσιάσει αρκούντως, όπως θα περίμενε ο έμπειρος, τυπικός αναγνώστης λογοτεχνίας, τον Άνταμ. Ο τελευταίος συνιστά εν ολίγοις, οίκοθεν νοείται, μιαν ακόμη πειστική καθόλα ενσάρκωση του αθωοτέρου όλων των αρρένων του κόσμου, του βιβλικού δηλαδή Αδάμ.

Η δράση θα μετατεθεί στη συνέχεια στο Παρίσι...

Η αρχετυπική, ωμή και σε μεγάλο βαθμό δυσεξιχνίαστη ανθρωποκτονία, η οποία ακολουθεί όλως αιφνιδίως σε σκοτεινό μέρος του κατά τα άλλα ειδυλλιακού Μανχάταν, μετατρέπει τον Ρούντολφ Μπορν σε κοινό μαχαιροβγάλτη, από αυτούς, οι οποίοι κατακλύζουν τα έργα φέρ' ειπείν του Τζον Λε Καρέ και του Έλμορ Λέναρντ. Η δράση θα μετατεθεί στη συνέχεια στο Παρίσι, με το οποίο είναι εξοικειωμένος προ πολλού ο συγγραφέας, και θα λήξει σ' ένα νησί της Καραϊβικής. Θα μεσολαβήσει στο μεταξύ η αναπόφευκτη και δυναμική ερωτική σχέση του Άνταμ τόσο με την Μάργκο (προσωποποίηση, κατ΄απόλυτον αντιστοιχία, της ερωτομανούς, φιλέρευνης Εύας της Γένεσης), όσο και με την ίδια του την αδελφή, για έναν ολόκληρο μήνα.

Η φαντασία ως τέκνο της αγάπης 

aoratos-paul-auster-photoΩς εδώ το ερωτικό-αστυνομικό-ψυχολογικό θρίλερ, με ικανές δόσεις αυτοβιογραφίας και μ' ένα αίσθημα απονομής δικαιοσύνης να πλανάται, καλά κρατεί. Τηρώντας προσεκτικά τους κλασικούς κανόνες της θεματικής ανέλιξης, ο Αόρατος συνιστά επίτευγμα πυκνώσεων του λόγου. Στη συνέχεια όμως τρεις διαφορετικοί αφηγητές θα μας δώσουν ο καθένας με τη σειρά του την αυστηρώς ατομική εκδοχή των τεκταινομένων. Η πραγματικότητα διαβρώνεται, τα κίνητρα των πράξεων ακυρώνονται ή αντιστρέφονται, οι συναισθηματικές εξισώσεις καταρρέουν κι άλλες είναι πανέτοιμες ν' αναφανούν στην ταραγμένη επιφάνεια της μυθιστορηματικής λίμνης. Το έδαφος, κοντολογίς, της συγγραφικής αλήθειας, την οποία έκτισε τόσο μεθοδικά πριν ο Πολ Όστερ, τρίζει τόσο πολύ, λες και είναι έτοιμο να διαρραγεί τελείως. Η ανάγνωση παρασύρεται σ' έναν λαβύρινθο πιθανοτήτων, ανεξιχνίαστων ελατηρίων και άκρως προβληματικών συμπεριφορών του ορμεμφύτου. Συγκρατώ εδώ ότι η συνεισφορά της φαινομενολογίας και του Έντμουντ Χούσερλ στη διάπλαση της εν λόγω κειμενικής διαστρωμάτωσης έχει εντοπισθεί. Και μάλιστα εγκαίρως. Μπορεί ν'ανατρέξει κανείς πρόχειρα στην ανάλογη παρουσίαση, η οποία δημοσιεύτηκε στους έγκριτους New York Times, Sunday Book Review, στις 12 Νοεμβρίου 2009.

Η πραγματικότητα διαβρώνεται, τα κίνητρα των πράξεων ακυρώνονται ή αντιστρέφονται.

Οι σελίδες κυριολεκτικώς καταπίνονται. Γινόμαστε άπληστοι, καταχρηστικά λαίμαργοι, επιμένοντας άνευ ετέρου, ν' απορροφήσουμε τα αλλεπάλληλα κύματα των επινοήσεων. Ο μάστορας των αποφθεγμάτων, ο αμίμητος Όσκαρ Ουάιλντ, μας δανείζει επίσης έναν αφορισμό του. Ισχύει και ως ερμηνευτικό κλειδί του Αόρατου. Παραθέτω: «Η αγάπη τρέφεται από τη φαντασία, χάρη στην οποία γινόμαστε σοφότεροι απ' ό,τι γνωρίζουμε, καλύτεροι απ' ό,τι αισθανόμαστε, ευγενέστεροι απ' ό,τι είμαστε: χάρη στην οποία μπορούμε να δούμε τον κόσμο ως όλον: χάρη στην οποία, και μόνο χάρη σ' αυτήν, μπορούμε να καταλάβουμε τους άλλους στις πραγματικές και στις ιδεώδεις σχέσεις τους».

Η φαντασία είναι η ακραία μορφή της ύλης του βίου. Η δε τάξη των πραγμάτων αναθεωρείται και τέμνεται ανά πάσα στιγμή από το σπαθί της ενίοτε άκρατης επιθυμίας για απόλαυση. Ενίοτε ονομάζεται αντικειμενικοποίηση του οράματος του (εσαεί) ποθητού Άλλου. Αλλά οι ακριβείς ορισμοί των όρων χάνονται στους μαιάνδρους του νου. Θα πρόσθετα ότι η νιτσεϊκή στρατηγική της ανατρεπτικής θέασης του κόσμου έχει επίσης συμβάλλει κατά πολύ στη διαμόρφωση της διηγητικής γραμμής, την οποία φαίνεται να έχει ασπασθεί από την αρχή σχεδόν της σταδιοδρομίας του ο εξέχων αυτός λειτουργός της δημιουργικής γραφής. Παραβάλλω για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής κατά λέξη τα εξής, από τη Θέληση για δύναμη του Φρίντριχ Νίτσε των εκδόσεων «Νησίδες»: «Τα δεδομένα είναι ακριβώς αυτό που δεν υπάρχει, υπάρχουν μόνον ερμηνείες [...] Στο σημείο από το οποίο ξεκινά η άγνοιά μας, εκεί απ΄ όπου δεν διακρίνουμε πιο πέρα, τοποθετούμε μια λέξη, π. χ. τη λέξη «Εγώ», τη λέξη «Πράττω», τη λέξη «Υφίσταμαι» - αυτές αποτελούν ίσως τον ορίζοντα της γνώσης μας, μα δεν είναι απαραίτητα "αλήθειες"».

Οι επιρροές στο έργο του Ώστερ 

Ο ήρωας είναι η ενσάρκωση της δίψας μας για την επίγνωση μιας απώτερης αρμονίας...

Η παραπομπή του τίτλου στον δημοφιλέστατο Αόρατο άνθρωπο του Χέρμπερτ Τζορτζ Γουέλς (Αγγλία, 1897, στο πρωτότυπο The Invisible Man) είναι επίσης έμμεση πλην όμως σαφής. Ο μάστορας των διακειμενικών μεταγγίσεων Πολ Όστερ, συνδέοντας τρόπον τινά τους δικούς του ήρωες με τον εμβληματικό χαρακτήρα του επίσης εξαιρετικά επιτήδειου στον αφηγηματικό χώρο Χέρμπερτ Τζορτζ Γουέλς, επιχειρεί να αναβαθμίσει εν τέλει και να προεκτείνει στη συνέχεια την αναζήτηση των αιτίων και των αιτιατών, τόσο της δημιουργίας όσο και της παθολογίας, η οποία διακρίνει τη σχέση μας με την αόρατη πλευρά των όντων εν γένει που μας περιβάλλουν. Αξίζει να τονισθεί ότι το 1967 ο Πολ Όστερ είναι ήδη είκοσι ετών. Τότε δηλαδή που ο επίσης εικοσάχρονος Άνταμ Γουόκερ φοιτά στο πανεπιστήμιο Κολούμπια. Το άγος των πολιτικών δολοφονιών εκείνης της εποχής είναι ιδιαίτερα έντονο. Σπεύδει να το ομολογήσει άλλωστε ο ίδιος ο συγγραφέας. Οι Τζον Φ. Κένεντι, Ρόμπερτ Κένεντι και Μ.Λ. Κινγκ είναι οι αμνοί που σφαγιάζονται στο όνομα της ορατής-αόρατης μισαλλοδοξίας. Ήρθε η ώρα να διατυπώσω την άποψη ότι ο Ρούντολφ Μπορν απορρέει ως φορέας της πλοκής από τον George De Mohrenschildt. Πολύγλωσσος, χαρισματικός κι ευρηματικός εμιγκρέ κι αυτός κατά καιρούς, όπως ακριβώς ο Ρούντολφ Μπορν, έζησε κι εργάστηκε, μεταξύ άλλων, στις ΗΠΑ και στην Αϊτή. Θεωρείται από πλείστους ότι ήταν όντως ο σύνδεσμος της CIA. με τον Λ. Χ. Όσβαλντ, ο οποίος κρίθηκε επισήμως υπεύθυνος της δολοφονίας του Τζον Φ. Κένεντι, χωρίς ποτέ, ως γνωστόν, να δικασθεί.

Δεν πιστεύω ότι οι εξόφθαλμες αυτές αντιστοιχίες και συναλληλίες είναι τυχαίες. Επινοημένος Ρούντολφ Μπορν και αληθινός George De Mohrenschildt καταδεικνύουν στο πεδίο των απαιτητικών αφηγηματικών εφαρμογών τη συνάφεια, τη θαυμαστή δηλαδή αλληλουχία του φαντασιακού και του πρωτοβάθμιου ρεαλιστικού στοιχείου του βίου. Το ένα συντηρεί το άλλο για να διασωθεί η ίδια η υπόθεση της λογοτεχνίας, όταν τόσες αξίες εκφυλίζονται σωρηδόν. Συμπερασματικά θα δήλωνα ότι ο Άνταμ Γουόκερ είναι από την άποψη αυτή η ενσάρκωση της δίψας μας για την επίγνωση εκείνης της απώτερης αρμονίας, η οποία φαίνεται να συνέχει τον κόσμο και δεν τον αφήνει προσώρας να αυτοδιαλυθεί.

Η μετάφραση δεν πελαγοδρόμησε: σεβάστηκε τη ροή και την υφή της ακαριαίας γλώσσας του πρωτοτύπου.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ

aoratos-exofylloΑόρατος
Πωλ Ώστερ
Μτφρ: Σπύρος Γιανναράς
Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2013
Τιμή € 15,50, σελ.308

 politeia-link

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ PAUL AUSTER  

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η νύχτα θα είναι μεγάλη» του Σαντιάγκο Γκαμπόα (κριτική) – Ένα καθαρόαιμο πολιτικό και κοινωνικό θρίλερ με φόντο την Κολομβία

«Η νύχτα θα είναι μεγάλη» του Σαντιάγκο Γκαμπόα (κριτική) – Ένα καθαρόαιμο πολιτικό και κοινωνικό θρίλερ με φόντο την Κολομβία

Για το μυθιστόρημα του Σαντιάγκο Γκαμπόα [Santiago Gamboa] «Η νύχτα θα είναι μεγάλη» (μτφρ. Δήμητρα Σταυρίδου, εκδ. Διόπτρα). Ο γνωστός Κολομβιανός συγγραφέας θα βρίσκεται σε λίγες μέρες στην Αθήνα, στο πλαίσιο του 15ου Φεστιβάλ ΛΕΑ, και στη συνέχεια στα Χανιά, στο 2ο Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων. 

...
«Το δώρο του Χάμπολντ» του Σολ Μπέλοου (κριτική)

«Το δώρο του Χάμπολντ» του Σολ Μπέλοου (κριτική)

Για το μυθιστόρημα που χάρισε στον Σολ Μπέλοου [Saul Bellow, 1915-2005] το Πούλιτζερ το 1976, «Το δώρο του Χάμπολντ» (μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εισαγωγή: Jeffrey Eugenides, εκδ. Gutenberg). 

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων» του Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ (κριτική) – Ένα πολυστρωματικό μυθιστόρημα που υμνεί τη λογοτεχνία

«Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων» του Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ (κριτική) – Ένα πολυστρωματικό μυθιστόρημα που υμνεί τη λογοτεχνία

Για το μυθιστόρημα του Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ [Mohamed Mbougar Sarr] «Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων» (μτφρ. Μήνα Πατεράκη-Γαρέφη, εκδ. Πατάκη), που τιμήθηκε με τη μεγαλύτερη διάκριση των γαλλικών γραμμάτων, το βραβείο Goncourt, για το 2021. Στην κεντρική εικόνα, ο συγγραφέας. 

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Το πρώτο επεισόδιο της εκπομπής «Βίος και Πολιτεία» μεταδόθηκε ζωντανά την Παρασκευή και βρίσκεται ήδη στον «αέρα» του διαδικτύου. Μια πρωτοβουλία του μεγαλύτερου και πιο εν...

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Σε συνέντευξή της στο American Booksellers Association, η Βόσνια συγγραφέας Lana Bastašić μίλησε για το βιβλίο της «Πιάσε το λαγό», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg, σε μετάφραση Ισμήνης Ραντούλοβιτς.

Επιμέλεια: Book Press

...
Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ