aoratos360

Του Γιώργου Βέη 

Πρόκειται για το δέκατο πέμπτο έργο στη σειρά της πεζογραφικής παραγωγής του Πολ Μπέντζαμιν Όστερ (Paul Benjamin Auster), συγγραφέα των πολλαπλών εκπλήξεων και των αλλεπάλληλων ανατροπών, που γεννήθηκε το 1947, στο σκυθρωπό Νιούαρκ του Νιου Τζέρσεϊ. Δομημένο σε τέσσερις ευδιάκριτες ενότητες, καλύπτει την περίοδο 1967-2007 και συνιστά άλλο ένα δείγμα της ομολογούμενης δεξιοτεχνίας του συγγραφέα.

Τον γνωρίσαμε παλαιότερα στη χώρα μας από τις εκδόσεις του Σ.Ι. Ζαχαρόπουλου (κυρίως), Θανάση Καστανιώτη και Κοάν / Πάντοτε. Μετρώ εν συνόλω περίπου είκοσι βιβλία. Η υπόθεση: ο εικοσάχρονος φέρελπις ποιητής, Άνταμ Γουόκερ, εν μέρει alter ego του συγγραφέα, δευτεροετής φοιτητής στο πανάκριβο, διάσημο, μεταξύ άλλων για την αυστηρότητά του πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης, συναντά τον σκοτεινό, πολύγλωσσο, Γάλλο λόγιο Ρούντολφ Μπορν, πιθανότατα έμμισθο όργανο μυστικών υπηρεσιών, το ονοματεπώνυμο του οποίου ανακαλεί ευθέως τον ομώνυμο ήρωα της 28ης ωδής της δαντικής Κόλασης. Η αναλόγως μυστηριώδης, σαγηνευτική συνοδός του, η Μάργκο, θα εντυπωσιάσει αρκούντως, όπως θα περίμενε ο έμπειρος, τυπικός αναγνώστης λογοτεχνίας, τον Άνταμ. Ο τελευταίος συνιστά εν ολίγοις, οίκοθεν νοείται, μιαν ακόμη πειστική καθόλα ενσάρκωση του αθωοτέρου όλων των αρρένων του κόσμου, του βιβλικού δηλαδή Αδάμ.

Η δράση θα μετατεθεί στη συνέχεια στο Παρίσι...

Η αρχετυπική, ωμή και σε μεγάλο βαθμό δυσεξιχνίαστη ανθρωποκτονία, η οποία ακολουθεί όλως αιφνιδίως σε σκοτεινό μέρος του κατά τα άλλα ειδυλλιακού Μανχάταν, μετατρέπει τον Ρούντολφ Μπορν σε κοινό μαχαιροβγάλτη, από αυτούς, οι οποίοι κατακλύζουν τα έργα φέρ' ειπείν του Τζον Λε Καρέ και του Έλμορ Λέναρντ. Η δράση θα μετατεθεί στη συνέχεια στο Παρίσι, με το οποίο είναι εξοικειωμένος προ πολλού ο συγγραφέας, και θα λήξει σ' ένα νησί της Καραϊβικής. Θα μεσολαβήσει στο μεταξύ η αναπόφευκτη και δυναμική ερωτική σχέση του Άνταμ τόσο με την Μάργκο (προσωποποίηση, κατ΄απόλυτον αντιστοιχία, της ερωτομανούς, φιλέρευνης Εύας της Γένεσης), όσο και με την ίδια του την αδελφή, για έναν ολόκληρο μήνα.

Η φαντασία ως τέκνο της αγάπης 

aoratos-paul-auster-photoΩς εδώ το ερωτικό-αστυνομικό-ψυχολογικό θρίλερ, με ικανές δόσεις αυτοβιογραφίας και μ' ένα αίσθημα απονομής δικαιοσύνης να πλανάται, καλά κρατεί. Τηρώντας προσεκτικά τους κλασικούς κανόνες της θεματικής ανέλιξης, ο Αόρατος συνιστά επίτευγμα πυκνώσεων του λόγου. Στη συνέχεια όμως τρεις διαφορετικοί αφηγητές θα μας δώσουν ο καθένας με τη σειρά του την αυστηρώς ατομική εκδοχή των τεκταινομένων. Η πραγματικότητα διαβρώνεται, τα κίνητρα των πράξεων ακυρώνονται ή αντιστρέφονται, οι συναισθηματικές εξισώσεις καταρρέουν κι άλλες είναι πανέτοιμες ν' αναφανούν στην ταραγμένη επιφάνεια της μυθιστορηματικής λίμνης. Το έδαφος, κοντολογίς, της συγγραφικής αλήθειας, την οποία έκτισε τόσο μεθοδικά πριν ο Πολ Όστερ, τρίζει τόσο πολύ, λες και είναι έτοιμο να διαρραγεί τελείως. Η ανάγνωση παρασύρεται σ' έναν λαβύρινθο πιθανοτήτων, ανεξιχνίαστων ελατηρίων και άκρως προβληματικών συμπεριφορών του ορμεμφύτου. Συγκρατώ εδώ ότι η συνεισφορά της φαινομενολογίας και του Έντμουντ Χούσερλ στη διάπλαση της εν λόγω κειμενικής διαστρωμάτωσης έχει εντοπισθεί. Και μάλιστα εγκαίρως. Μπορεί ν'ανατρέξει κανείς πρόχειρα στην ανάλογη παρουσίαση, η οποία δημοσιεύτηκε στους έγκριτους New York Times, Sunday Book Review, στις 12 Νοεμβρίου 2009.

Η πραγματικότητα διαβρώνεται, τα κίνητρα των πράξεων ακυρώνονται ή αντιστρέφονται.

Οι σελίδες κυριολεκτικώς καταπίνονται. Γινόμαστε άπληστοι, καταχρηστικά λαίμαργοι, επιμένοντας άνευ ετέρου, ν' απορροφήσουμε τα αλλεπάλληλα κύματα των επινοήσεων. Ο μάστορας των αποφθεγμάτων, ο αμίμητος Όσκαρ Ουάιλντ, μας δανείζει επίσης έναν αφορισμό του. Ισχύει και ως ερμηνευτικό κλειδί του Αόρατου. Παραθέτω: «Η αγάπη τρέφεται από τη φαντασία, χάρη στην οποία γινόμαστε σοφότεροι απ' ό,τι γνωρίζουμε, καλύτεροι απ' ό,τι αισθανόμαστε, ευγενέστεροι απ' ό,τι είμαστε: χάρη στην οποία μπορούμε να δούμε τον κόσμο ως όλον: χάρη στην οποία, και μόνο χάρη σ' αυτήν, μπορούμε να καταλάβουμε τους άλλους στις πραγματικές και στις ιδεώδεις σχέσεις τους».

Η φαντασία είναι η ακραία μορφή της ύλης του βίου. Η δε τάξη των πραγμάτων αναθεωρείται και τέμνεται ανά πάσα στιγμή από το σπαθί της ενίοτε άκρατης επιθυμίας για απόλαυση. Ενίοτε ονομάζεται αντικειμενικοποίηση του οράματος του (εσαεί) ποθητού Άλλου. Αλλά οι ακριβείς ορισμοί των όρων χάνονται στους μαιάνδρους του νου. Θα πρόσθετα ότι η νιτσεϊκή στρατηγική της ανατρεπτικής θέασης του κόσμου έχει επίσης συμβάλλει κατά πολύ στη διαμόρφωση της διηγητικής γραμμής, την οποία φαίνεται να έχει ασπασθεί από την αρχή σχεδόν της σταδιοδρομίας του ο εξέχων αυτός λειτουργός της δημιουργικής γραφής. Παραβάλλω για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής κατά λέξη τα εξής, από τη Θέληση για δύναμη του Φρίντριχ Νίτσε των εκδόσεων «Νησίδες»: «Τα δεδομένα είναι ακριβώς αυτό που δεν υπάρχει, υπάρχουν μόνον ερμηνείες [...] Στο σημείο από το οποίο ξεκινά η άγνοιά μας, εκεί απ΄ όπου δεν διακρίνουμε πιο πέρα, τοποθετούμε μια λέξη, π. χ. τη λέξη «Εγώ», τη λέξη «Πράττω», τη λέξη «Υφίσταμαι» - αυτές αποτελούν ίσως τον ορίζοντα της γνώσης μας, μα δεν είναι απαραίτητα "αλήθειες"».

Οι επιρροές στο έργο του Ώστερ 

Ο ήρωας είναι η ενσάρκωση της δίψας μας για την επίγνωση μιας απώτερης αρμονίας...

Η παραπομπή του τίτλου στον δημοφιλέστατο Αόρατο άνθρωπο του Χέρμπερτ Τζορτζ Γουέλς (Αγγλία, 1897, στο πρωτότυπο The Invisible Man) είναι επίσης έμμεση πλην όμως σαφής. Ο μάστορας των διακειμενικών μεταγγίσεων Πολ Όστερ, συνδέοντας τρόπον τινά τους δικούς του ήρωες με τον εμβληματικό χαρακτήρα του επίσης εξαιρετικά επιτήδειου στον αφηγηματικό χώρο Χέρμπερτ Τζορτζ Γουέλς, επιχειρεί να αναβαθμίσει εν τέλει και να προεκτείνει στη συνέχεια την αναζήτηση των αιτίων και των αιτιατών, τόσο της δημιουργίας όσο και της παθολογίας, η οποία διακρίνει τη σχέση μας με την αόρατη πλευρά των όντων εν γένει που μας περιβάλλουν. Αξίζει να τονισθεί ότι το 1967 ο Πολ Όστερ είναι ήδη είκοσι ετών. Τότε δηλαδή που ο επίσης εικοσάχρονος Άνταμ Γουόκερ φοιτά στο πανεπιστήμιο Κολούμπια. Το άγος των πολιτικών δολοφονιών εκείνης της εποχής είναι ιδιαίτερα έντονο. Σπεύδει να το ομολογήσει άλλωστε ο ίδιος ο συγγραφέας. Οι Τζον Φ. Κένεντι, Ρόμπερτ Κένεντι και Μ.Λ. Κινγκ είναι οι αμνοί που σφαγιάζονται στο όνομα της ορατής-αόρατης μισαλλοδοξίας. Ήρθε η ώρα να διατυπώσω την άποψη ότι ο Ρούντολφ Μπορν απορρέει ως φορέας της πλοκής από τον George De Mohrenschildt. Πολύγλωσσος, χαρισματικός κι ευρηματικός εμιγκρέ κι αυτός κατά καιρούς, όπως ακριβώς ο Ρούντολφ Μπορν, έζησε κι εργάστηκε, μεταξύ άλλων, στις ΗΠΑ και στην Αϊτή. Θεωρείται από πλείστους ότι ήταν όντως ο σύνδεσμος της CIA. με τον Λ. Χ. Όσβαλντ, ο οποίος κρίθηκε επισήμως υπεύθυνος της δολοφονίας του Τζον Φ. Κένεντι, χωρίς ποτέ, ως γνωστόν, να δικασθεί.

Δεν πιστεύω ότι οι εξόφθαλμες αυτές αντιστοιχίες και συναλληλίες είναι τυχαίες. Επινοημένος Ρούντολφ Μπορν και αληθινός George De Mohrenschildt καταδεικνύουν στο πεδίο των απαιτητικών αφηγηματικών εφαρμογών τη συνάφεια, τη θαυμαστή δηλαδή αλληλουχία του φαντασιακού και του πρωτοβάθμιου ρεαλιστικού στοιχείου του βίου. Το ένα συντηρεί το άλλο για να διασωθεί η ίδια η υπόθεση της λογοτεχνίας, όταν τόσες αξίες εκφυλίζονται σωρηδόν. Συμπερασματικά θα δήλωνα ότι ο Άνταμ Γουόκερ είναι από την άποψη αυτή η ενσάρκωση της δίψας μας για την επίγνωση εκείνης της απώτερης αρμονίας, η οποία φαίνεται να συνέχει τον κόσμο και δεν τον αφήνει προσώρας να αυτοδιαλυθεί.

Η μετάφραση δεν πελαγοδρόμησε: σεβάστηκε τη ροή και την υφή της ακαριαίας γλώσσας του πρωτοτύπου.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ

aoratos-exofylloΑόρατος
Πωλ Ώστερ
Μτφρ: Σπύρος Γιανναράς
Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2013
Τιμή € 15,50, σελ.308

 politeia-link

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ PAUL AUSTER  

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η τελειότητα» του Βιντσέντζο Λατρόνικο (κριτική) – Η πολλαπλή διάσπαση εντός της ψηφιακής κουλτούρας

«Η τελειότητα» του Βιντσέντζο Λατρόνικο (κριτική) – Η πολλαπλή διάσπαση εντός της ψηφιακής κουλτούρας

Για το μυθιστόρημα του Βιντσέντζο Λατρόνικο (Vincenzo Latronico) «Η τελειότητα» (μτφρ. Δήμητρα Δότση, εκδ. Loggia).

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός 

...

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (κριτική) – Το ταξίδι ενός γιουνγκιανού ήρωα προς την αυτογνωσία

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (κριτική) – Το ταξίδι ενός γιουνγκιανού ήρωα προς την αυτογνωσία

Για το μυθιστόρημα του Χέρμαν Έσσε (Hermann Hesse) «Νάρκισσος και Χρυσόστομος» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Άγγελος Αγγελίδης, εκδ. Διόπτρα). Κεντρική εικόνα: Από την ομότιτλη κινηματογραφική διασκευή του μυθιστορήματος από τον σκηνοθέτη Stefan Ruzowitzky (2020).

Γράφει η Ιωάν...

«Τρεις ιστορίες» του Γκυστάβ Φλωμπέρ – Στην καρδιά της μυθοπλασίας

«Τρεις ιστορίες» του Γκυστάβ Φλωμπέρ – Στην καρδιά της μυθοπλασίας

Για το τελευταίο βιβλίο του Γκυστάβ Φλωμπέρ [Gustave Flaubert] «Τρεις ιστορίες» (μτφρ. Τιτίκα Δημητρούλια, επίμετρο Σωτήρης Παρασχάς, εκδ. Αντίποδες).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

«Συγκρίνοντας την εικόνα με το κείμενο, ο αναγνώστης θα σκεφτόταν: “Δεν καταλαβαίνω τίποτα, πώς έ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Η Ακαδημία Αθηνών εξέλεξε τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο ως επίτιμο μέλος της

Η Ακαδημία Αθηνών εξέλεξε τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο ως επίτιμο μέλος της

Η Ολομέλεια της Ακαδημίας Αθηνών εξέλεξε τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο (γενν. 1928) επίτιμο μέλος της. 

Επιμέλεια: Book Press

Η Ακαδημία Αθην...

Πάουλο Σκοτ: «Το μυθιστόρημά μου βοήθησε κάποιους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν πως δεν είναι “λευκοί”»

Πάουλο Σκοτ: «Το μυθιστόρημά μου βοήθησε κάποιους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν πως δεν είναι “λευκοί”»

«Νομίζω πως οι Φαινότυποι έτυχαν θερμής υποδοχής επειδή δείχνουν το πόσο δύσκολο είναι να χτίσεις γέφυρες μεταξύ ανθρώπων που ζουν στην ίδια χώρα και μιλούν την ίδια γλώσσα, επηρεασμένοι από την αδράνεια που υπάρχει ακόμα εξαιτίας του αποικιοκρατικού παρελθόντος» μας είπε ο Βραζιλιάνος Πάουλο Σκοτ (Paulo Scott), που...

Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025 – Τι θα δούμε σήμερα, Παρασκευή 20 Ιουνίου

Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025 – Τι θα δούμε σήμερα, Παρασκευή 20 Ιουνίου

Ποικιλία εκδηλώσεων συναντάμε στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ ΛΕΑ (Λογοτεχνία εν Αθήναις) 2025 για την Παρασκευή 20 Ιουνίου : εργαστήρια μετάφρασης, αφιερώματα σε νομπελίστες συγγραφείς, συναντήσεις και συζητήσεις με αγαπημένους πεζογράφους της ισπανόφωνης λογοτεχνίας και προβολές ταινιών. Κεντρική εικόνα: Φερνάντο Αραμπ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ